Download uitgave als PDF - Zuiderlucht

Daar woonden
de anderen
door Jurriaan Benschop Vorig jaar werkte Jurriaan Benschop nog als gastcurator in de Stads-
EOp een maandagavond in
het najaar reed ik vanuit Heerlen
over de snelweg richting Beek
om van daaruit naar Berlijn te
vertrekken. Het waren de dagen
dat een makkelijk genaamd
vliegtuig de Euregio nog met
een van Europa’s metropolen
verbond. Twee keer per dag
van Maastricht-Aachen, zoals
het vliegveld schizofreen maar
internationaal wordt genoemd,
naar Berlin-Schönefeld. Ondanks
het lokkende vooruitzicht van
een nieuwe standplaats stemde
de rit naar Beek ook weemoedig.
Het was een afscheidsrit, het
land uit.
Ik had een half jaar gewerkt
in museum De Stadsgalerij in
Heerlen. Een periode waarin ik
als ‘Hollander’, zo bleek, Limburg
beter had leren kennen en
contact had gelegd met kunstenaars
in de regio, met stad en
landschap. De plattegrond van
het zuiden had kleur en reliëf
gekregen. Waar vroeger het land
ophield op de kaart, wandelde
ik nu op een zondagmiddag
nietsvermoedend België in. De
bomen keken er niet van op, alleen
de ijscovrouw sprak een andere
taal. Achter een rij flats in
de stad bleken ateliers te liggen
waar kunstenaars aan een door
toeval gestuurd schilderij of een
verminkte collage werkten. En
op een terras aan de Maas werd
gepraat over de kansen voor
jonge kunstenaars. Werd het
niet tijd om te vertrekken, als je
verder wilde? Of moest je juist
hier iets uit de grond trekken,
meestuwen in de regio?
Dit weerspannige zuiden van
Limburg, waar het zo goed
toeven was geweest, werd nu
een verzameling lichte vlekken
en punten in een verdonkerend
landschap. Het vliegtuig steeg
op, trok zich van weemoed of
Voormalig Oost-Berlijn, bij de
Bornholmerstrasse.
foto: Jurriaan Benschop
galerij in Heerlen. Inmiddels woont hij in Berlijn, waar hij schrijft aan
een nieuw boek. Voor Zuiderlucht zette hij zijn ervaringen op een
rijtje. “Europa is hier oud en getekend, maar niet vermoeid.”
andere zwaartekracht niets aan
en stak de neus naar het oosten.
Weg zuiderlucht. Na een uurtje
was ik in Berlijn. Een nieuwe
stad, een nieuw begin.
Er zijn weinig steden met een
zo verdeeld verleden als Berlijn.
Met zo’n geschiedenis zou je
denken dat Berlijn een treurige
stad is, een lelijk oorlogskind.
Deels is dat ook zo. Wie snel een
stad moet herbouwen kan niet
alles mooi en elegant maken. En
een wandeling door de binnenstad
levert meestal ook nog wel
een gevel op waar kogelgaten
in zitten. Toch is Berlijn ook een
opgewekte en een gemoedelijke
stad, wat je misschien niet direct
verwacht van een metropool.
Kunstenaars uit alle hoeken
van het continent zijn sinds
de ommekeer hier naartoe
gekomen. Zo is Berlijn met
recht een Europese hoofdstad
te noemen. Portugal, Spanje,
België, Holland, Limburg, noem
het maar op en je vindt het. En
ieder brengt zijn vaderland mee,
zijn culturele achtergrond en
eigenaardigheden. De Portugese
die klaagt dat het voedsel hier
niet vers is, de Spanjaarden die
ruzie maken over hun galerie.
Tegelijk deelt ieder deze stad
met elkaar en geeft elkaar de
ruimte. Er is ‘s avonds geen eigen
land waarnaar je terugkeert.
Europa is hier oud en getekend,
maar niet vermoeid. In tegen-
8 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad april 2007