Kaaswandeling door Edam - Vereniging Oud Edam

Kaasmarkt
Een kaaswandeling kan natuurlijk alleen maar beginnen op de Kaasmarkt. Nu is dat het Jan
van Nieuwenhuizenplein, zoals dit plein officieel heet. Maar iedereen noemt het de
Kaasmarkt.
Aan het plein staat de Kaaswaag, een gebouw uit 1775. De tegeltableaus aan de voorgevel
zijn gemaakt bij aardewerkfabriek De Distel in Amsterdam rond 1900. Zij geven de handel en
de nijverheid weer. Binnen bevinden zich een grote en een kleine waagbalans uit 1625 en
1644. Naast de waag was het café Nieuw Oost Indië gevestigd, waar de handelaren hun
zaken beklonken.
De verkoop van een partij kaas is sinds mensenheugenis op dezelfde wijze gegaan. De kazen,
ronde Edammers uit de omgeving, daar naartoe gebracht door de boeren en later door
handelaren, lagen netjes tweehoog op straat gestapeld. Over de kaas werden zeildoeken
gelegd om uitdrogen te voorkomen. Door middel van handjeklap of handslag ging men
loven en bieden, waarna koper en verkoper het met elkaar eens werden over de prijs.
Daarop volgde een handdruk. Vervolgens brachten kaasdragers de partij naar de weegschaal
op kaasberries of in manden. Hierna vond de partij zijn weg richting kaaspakhuis of werd per
schip of kar naar elders afgevoerd.
Pakhuizen
Via Prinsenstraat, Kleine Kerkstraat, Speeltoren en Lingerzijde lopen we over de
Kwakelbrug naar de Schepenmakersdijk. Hier, op de nummers 2 en 3, staan twee
kaaspakhuizen, ‘de Leeuw’, met een 17 e - eeuws houtskelet en ‘het Melkmeisje’, tot 1960 in
gebruik bij de familie Van Leuzen. De pakhuizen zijn op de verdieping met elkaar verbonden.
Veel is er over de architectuur van pakhuizen niet bekend. In de 17 e eeuw deden vaak de
verdieping en de pakzolder van woonhuizen als opslag dienst. Maar daarna werden er al
meer pakhuizen gebouwd die volledig bestemd waren voor opslag. Kenmerken: een
minimum aan ramen en in de voorgevel op de verdieping een deur, waardoor goederen
direct van buitenaf konden worden gehesen. De pakhuizen uit later tijd hebben meerdere
verdiepingen, om een zo groot mogelijk aantal vierkante meters te verkrijgen.
Nieuwe Haven
We lopen terug over de Schepenmakersdijk, over het Doelland en de Bult. Na het sluisje
linksaf, daarna bij Hotel de Fortuna direct rechts naar de Nieuwe Haven.