Preview - Openbaar onderwijs aan de Amstel

Bove-landers
Druk met werkdruk
Tijdens het functioneringsgesprek met een directeur kwam uitvoerig het probleem
van de werkdruk aan de orde, zowel die van de medewerkers als die van haarzelf. De
directeur maakte zich daar zorgen over en vroeg zich af hoe we daar met zijn allen
de komende tijd op een productieve manier over in gesprek konden gaan. Achteraf
realiseerde ik mij dat het voeren van een reeks functioneringsgesprekken in een paar
weken ook mijn eigen werkdruk aardig omhoog had gejaagd. Dit zette mij aan het
denken over mijn eigen werkdruk. Een gesprek over werkdruk heeft immers pas zin
wanneer dat start vanuit de eigen ervaring.
Het eerste wat mij opviel, was dat ik die druk niet heb ervaren tijdens de gevoerde
gesprekken want die waren levendig en zinvol. Kennelijk signaleer je de werkdruk vooral
op momenten waarop je bezig bent met zaken die je als minder inspirerend en zinvol
ervaart. Ik voel de toenemende werkdruk het sterkst, wanneer ik merk dat ik steeds
meer klussen probeer te proppen in mijn werkdag, de pauzes daarvoor opoffer, dingen
half ga doen en mijn beloftes niet meer goed nakom. Het uiteindelijke resultaat is dat ik
de inspiratie en lol in het werk dreig te verliezen. Wat is er dan aan de hand?
In de eerste plaats ben ik dan weer eens vergeten prioriteiten te stellen. Dat betekent
eigenlijk dat ik niet heb willen of durven schrappen in mijn lopende klussen. Soms is dat
omdat ik het niet makkelijk vind om ‘nee’ te verkopen of om terug te komen op een
eerder gedane toezegging. Soms komt het ook omdat ik mijn bestaande werkwijze of
routine kennelijk niet kan of wil loslaten. Ergens ‘tijd voor maken’ is een mooi principe,
maar dat werkt alleen wanneer je tegelijkertijd ook werk kunt ’indikken’ of naar anderen
kunt verschuiven. Bij dat laatste moet je dan accepteren dat er een andere taakverdeling
en dus ook verantwoordelijkheid ontstaat en je niet helemaal meer de ‘baas’ bent over
je werk. Ten slotte is de lastigste oorzaak van werkdruk dat verwachtingen en de eisen
vanuit de omgeving toenemen. Daarbij valt te denken aan de overheid, maar ook aan
de ouders en de diverse maatschappelijke belangengroepen. Wanneer ik de zin en
het belang daarvan inzie of er gewoon niet onderuit kan, dan moet ik dus vervolgens
onderzoeken hoe ik deze nieuwe ambities kan inpassen binnen mijn huidige werk.
Wanneer ik het er echter niet mee eens ben, dan zal ik een effectieve strategie moeten
ontwikkelen om anderen van mijn gelijk te overtuigen. Teruglezend denk ik dat in
bovenstaande overpeinzing eigenlijk al een duidelijke agenda ligt besloten voor de
gesprekken die we in de komende tijd op alle niveaus moeten gaan voeren over hoe om
te gaan met de eigen werkdruk.
Interne contactpersoon:
luisterend oor en wegwijzer
na de zomervakantie krijgen interne contactpersonen een nadrukkelijke rol
in de sociale veiligheid op de OOadA-scholen. José Welten, zelfstandig coach,
die de contactpersonen traint, legt uit wat zij kunnen betekenen.
Waarom zijn interne contactpersonen
nodig? En waarom nu?
“Alle scholen moeten wettelijk een klachtenregeling
hebben, met daaraan verbonden
een externe, bovenschoolse vertrouwenspersoon
en klachtencommissie, en
zogenoemde ‘interne contactpersonen’. De
scholen van OOadA hadden al een klachtenregeling
en interne contactpersonen, maar
veel klachten belandden rechtstreeks bij het
bestuur en een enkele keer bij de klachtencommissie.
Via een contactpersoon kunnen
diezelfde klachten in een vroeger stadium
worden afgehandeld. OOadA wil deze
rol van contactpersonen benadrukken en
hen beter toerusten op hun taak. Daartoe
is recent een training voor de contactpersonen
georganiseerd. Met ingang van het
nieuwe schooljaar zullen zij de netwerkbijeenkomsten
bezoeken.”
Wat is en doet een interne contactpersoon?
“De contactpersoon is er binnen de school
voor iedereen (medewerkers, ouders, kinderen)
die een klacht heeft, en die zijn/haar
verhaal wil vertellen en steun wil bij het
vinden van een oplossing. Klachten kunnen
bijvoorbeeld gaan over iemands gedrag of
(nalaten van) handelen, of de gang van zaken
binnen de school. De contactpersoon is geen
mediator, maar staat de klager bij. Hij/zij
luistert, neemt het verhaal serieus en helpt de
klager de juiste klachtroute te volgen en zelf
oplossingen voor het probleem te vinden. In
grensoverschrijdende gevallen (ongewenst
gedrag) verwijst de contactpersoon een
klager naar de externe, bovenschoolse
vertrouwenspersoon. Ook kan hij adviseren
om rechtstreeks een officiële klacht in te
dienen bij het bestuur en/of de klachtencommissie.
De contactpersoon helpt dan de juiste
stappen te nemen.”
Wanneer klop je bij een interne contactpersoon
aan?
“Bij alle aan school gerelateerde kwesties
(organisatorisch, didactisch, pedagogisch)
die iemand niet met de betrokkene kan of
durft te bespreken. Bijvoorbeeld ouders van
een gepest kind die zich door de leerkracht
en directeur niet serieus genomen voelen.
Een leerkracht die vindt dat het management
hem onvoldoende steunt bij ongewenste
bejegening door een collega. Een kind dat
denkt dat de leerkracht hem ten onrechte
bestraft. En natuurlijk bij grensoverschrijdend
gedrag, zoals seksuele intimidatie, agressie,
geweld, pesten en discriminatie.”
Hoe zijn de contactpersonen ingebed in
de school?
“De klachtenregeling is een onderdeel van
het sociale veiligheidsbeleid van OOadAscholen:
om te kunnen leren en werken
moeten kinderen en volwassenen zich veilig
voelen. Contactpersonen zijn verbonden
aan deze klachtenregeling. Zij zijn dan de
organen (tastbare personen) waar je sociale
onveiligheid binnen de schoolsituatie kunt
aankaarten. Ik raad de schooldirecties aan om
interne contactpersonen te laten adviseren
over het integreren van sociale veiligheid in
het pedagogisch klimaat. Bijvoorbeeld als
terugkerend thema tijdens de les, projecten
en bewegingsonderwijs. Bij voorkeur spelenderwijs.”
Hoe vertrouwelijk zijn de gesprekken
met interne contactpersonen?
“Contactpersonen zullen nooit, zonder
medeweten van een klager, met degene
over wie de klacht gaat of met de achterban
daarvan praten. Zij kunnen echter nooit
strikte geheimhouding beloven. Stel een
minderjarig kind vertelt over onzedig gedrag
van een leerkracht. Bij een geheimhoudingsbelofte
kan de contactpersoon niet handelen
in het belang van de veiligheid van minderjarigen.
De contactpersonen van OOadA
hanteren een code: pas na anoniem overleg
met een ander en als hij alles heeft gedaan
om de situatie open te gooien, zal een
contactpersoon, nadat hij de klager hierover
heeft geïnformeerd, de geheimhouding
doorbreken.”
Wie zijn de contactpersonen binnen de
scholen?
“Vanaf volgend schooljaar heeft iedere
school één of meerdere contactpersonen,
die voor deze rol zijn gevraagd. Vaak zijn het
IB’ers en leerkrachten die al informeel een
soortgelijke rol invullen.”
Hoe bereik je contactpersonen?
“Scholen moeten zelf een manier vinden die
past bij hun cultuur en werkwijze. Het liefst
zo laagdrempelig mogelijk.”
12 13