Dorpsvisie Klarenbeek - Gemeente Voorst

Klarenbeek; dorp met een hart!
oktober 2012
Aangepaste visie op de ontwikkeling van het dorp tot 2020

1. Aanleiding
Eind september 2003 is door de gemeenteraad van Apeldoorn en de gemeenteraad van Voorst
de Dorpsvisie Klarenbeek vastgesteld.
In de dorpsvisie zijn onder andere nieuwe woningbouwlocaties opgenomen op de huidige
sportvelden van SC Klarenbeek en de tennisvereniging. De velden liggen midden in het dorp en
zorgen daardoor ook voor een ruimtelijke scheiding van de beide dorpshelften.
Door de economische crisis en gewijzigde inzichten ten aanzien van woningbehoeften staat het
realiseren van een deel van de opgaven uit de dorpsvisie onder druk. Dit betreft m.n. de
voorgenomen woningbouw, conform de dorpsvisie, op de huidige sportveldenlocatie, na
verplaatsing van de sportvelden.
Daarnaast blijkt de woningbehoefte in Gelderland volgens de provincie voor de periode 2010 tot
en met 2019 lager uit te komen dan verwacht. Deze inzichten hebben zijn weerslag op het
woningbouwprogramma van alle gemeenten binnen de provincie Gelderland en dus ook van
Klarenbeek. In dat geval betekent dit een bijstelling van het programma in neerwaartse richting
en/of een andere fasering. In de dorpsvisie voor Klarenbeek 2003 is nog sprake van toevoeging
van 220 woningen.
De afgelopen periode is in het kader van de woningbouwprogrammering voor heel Apeldoorn
ook het programma voor Klarenbeek (Apeldoorns deel) vastgesteld. Voor Klarenbeek
(Apeldoorns- en Voorster deel) is in de zomer 2012 een woningbehoefte onderzoek uitgevoerd.
In het kader van de besluitvorming over de aangepaste dorpsvisie is door de gemeenteraden van
Apeldoorn en Voorst een aantal moties ingediend, o.a. over woningbouwlocaties,
woningbehoefte en het voorzieningencluster.
Bovenstaande ontwikkelingen en de gevraagde onderzoeken zijn aanleiding geweest om de
dorpsvisie van Klarenbeek op onderdelen bij te stellen. Daarover gaat deze actualisering van de
visie.
2

2. Dorpsvisie 2003
Belangrijke uitgangspunten van de dorpsvisie 2003 zijn de volgende:
Behoud van de sociale samenhang en zelfredzaamheid van het dorp, die nu achteruit gaan onder
andere door een toenemende vergrijzing van het dorp. Behoud van de hoge mate van
zelforganisatie, een sterk gemeenschapsgevoel, een bloeiend verenigingsleven en vele sociale
contacten, zoals Klarenbeek die nu kent, bepalen voor een groot deel immers de leefbaarheid
van het dorp.
Een andere belangrijke gedachte is de wens de twee dorpshelften van Klarenbeek, nu
gescheiden door de sportvelden tot een ruimtelijk samenhangend geheel om te vormen.
De scheiding die er nu is wordt nog versterkt door het feit dat de gemeentegrens tussen Voorst
en Apeldoorn dwars door het dorp loopt.
In deze visie is dan ook ingezet op een groei en verjonging van de bevolking van het dorp in de
jaren tot 2020. Van groot belang is een evenwicht in de leeftijdsopbouw van de bevolking. En
beter nog is een verjonging van de bevolking. Daarvoor is een stabiele of groeiende bevolking
nodig. Dat wordt bereikt door het mogelijk te maken de groei van de eigen bevolking in het
dorp op te kunnen vangen door voldoende woningen toe te voegen. Dat betekent dat de jonge
startende huishoudens die nu vaak moeten uitwijken, omdat ze geen woning kunnen vinden in
het dorp, de kans kunnen krijgen in Klarenbeek te kunnen blijven wonen.
Daarom is het verplaatsen van de sportvelden ten behoeve van woningbouw een belangrijke
beleidskeuze in de visie. Hiermee worden enerzijds de beide dorpshelften tot één ruimtelijk
geheel gevormd, maar er ontstaat tegelijkertijd ook een inbreidingslocatie voor een relatief
3

groot aantal woningen, zonder dat het dorpse karakter wordt aangetast. Daarnaast worden op
enkele locaties elders in het dorp ook woningbouwmogelijkheden gecreëerd. Dat zijn onder
meer de Dalk en kleinschalige particuliere ontwikkelingen, hier en daar langs de linten, op
zorgvuldig gekozen plekken, kunnen een zeer klein aantal vrije sector woningen worden
gebouwd.
4

3. Proces sinds 2003
Sinds 2003 hebben er ontwikkelingen plaatsgevonden die de colleges van Apeldoorn en Voorst
eind 2010 hebben doen besluiten om niet verder te gaan met de verplaatsing van de
sportvelden, de bouw van een sporthal en de ontwikkeling van woningen op de huidige
sportvelden.
Dit heeft geleid tot de besluiten van de colleges van Apeldoorn (6 december 2010) en Voorst
(21 juli 2010) om de woningbouwontwikkelingen op de sportveldenlocatie stop te zetten en
woningbouw op een andere locatie in het dorp Klarenbeek te realiseren
Bovendien geeft de provincie aan dat zij verwachten dat de woningbehoefte momenteel
substantieel kleiner is dan verondersteld bij het opstellen van de dorpsvisie in 2003. Vanuit de
provincie wordt er druk op de gemeenten uitgeoefend om veel minder woningen te bouwen.
Uitgevoerde onderzoeken op vlak van woningbehoefte bevestigen dit.
Dit alles betekent dat de dorpsvisie om een actualisering vraagt, zowel voor de kleinere
woningbouwopgave als voor de sport-, onderwijs- en culturele voorzieningen.
4. Geactualiseerde visie voor de toekomst van Klarenbeek
De ontwikkelingen van het laatste jaar hebben geleid tot de conclusie dat een actualisering van
de visie op de toekomst van Klarenbeek nodig is. Dit hoofdstuk geeft deze actualisering in
hoofdlijnen.
4.1. Bijgestelde uitgangspunten
De belangrijkste uitgangspunten van de dorpsvisie uit 2003 hebben de volgende nuancering
gekregen:
- De ruimtelijke samenhang van Klarenbeek wordt versterkt door het Voorster en
Apeldoorns deel van Klarenbeek aan elkaar te verbinden door clustering van
voorzieningen aan de zuidzijde en vooral woningbouw aan de noordzijde van het dorp.
- Behoud en versterking van de leefbaarheid van het dorp door voldoende woningen toe te
voegen om de groei van de eigen inwoners op te vangen en maatschappelijke
voorzieningen als een brede school, sporthal en gezondheidscentrum mogelijk te maken.
Het restant programma voor Klarenbeek bevat ca.120 woningen.
- Beschermen en versterken van natuur/ omgevingswaarden (zie ecologische paragraaf in
de bijlage).
4.2. Woningbouwprogramma
Ook in de geactualiseerde visie op de toekomst van Klarenbeek wordt ingezet op groei en
verjonging van de Klarenbeekse bevolking op de middellange en lange termijn.
Daarom is het van belang om, in ieder geval een deel van de woningen die aanvankelijk gepland
waren op de sportvelden, elders te realiseren, zodat een substantieel deel van het programma
alsnog gerealiseerd kan worden en startende huishoudens de kans krijgen om in Klarenbeek te
blijven wonen.
Zoekzone voor wonen in het provinciaal beleid
De gehele strook ten noordwesten van het dorp Klarenbeek, globaal begrensd door de
Henkenbergweg, de Broekstraat en de Elsbosweg maakt deel uit van een in het streekplan
aangewezen zoekzone voor wonen. Dit geldt ook voor een locatie aan de zuidzijde van het dorp,
de Hessenallee. Een of meerdere woningbouwplannen zijn dus ook mogelijk in het gebied van
het centrum van Klarenbeek en de Dalk volgens het provinciaal beleid.
5

Kwantitatief Woningbouwprogramma
In totaal bedroeg de opgave uit de dorpsvisie 2003 om circa 220 woningen toe te voegen. Er
zouden ongeveer van 135 woningen op de huidige sportvelden worden gebouwd. Als gevolg
van de bijstellingen van het woningbouwprogramma door de provincie staan de aantallen in
Klarenbeek, zowel in het Voorster als Apeldoornse deel onder druk. Het is aan de Regio om met
voorstellen richting de provincie te komen hoe deze de afzonderlijke programma’s voorstelt om
aan te passen in neerwaartse zin. Als voorlopig uitgangspunt is gekozen om het aantal nieuw te
bouwen op maximaal 120 woningen te zetten. Dit programma zal in de komende 10 - 12 jaar
worden gerealiseerd. Het tempo van realiseren wordt in principe bepaald door de vraag vanuit
Klarenbeek naar woningen.
Op deze manier kan nog een deel van de verjonging, noodzakelijk om de vitaliteit en de sociale
cohesie van het dorp te behouden en te bevorderen, gerealiseerd worden.
Kijkend naar dit aantal is het voorstel om minder woningen te verdelen over de locatie aan de
Noordzijde (De Dalk) en kleine(re) woningbouwinitiatieven. Dat komt tot 2029 neer op ongeveer
90 (50 woningen op Voorster grondgebied en 40 woningen op Apeldoorns grondgebied)
woningen aan de noordkant van Klarenbeek en circa 30 woningen voor kleinere initiatieven.
Vooralsnog is de locatie Hessenallee niet opgenomen in de programmering. De verwachting is
echter dat na het bouwen van de woningen aan de Noordzijde en kleinschalige initiatieven
weinig vraag resteert. Mocht afhankelijk van de Klarenbeekse behoefte er toch extra behoefte
zijn dan kan op dát moment gekeken worden of er nog extra mogelijkheden zijn.
Er zal met alle betrokkenen overleg worden gevoerd over de verkavelingopzet en fasering aan de
noord en verder in het dorp en over de nieuwe indeling van het huidige sportcomplex.
In vervolg op de visie zullen de ruimtelijke randvoorwaarden worden opgesteld.
Kwalitatief Woningbouwprogramma
Het volgende kwalitatieve woningbouwprogramma voor Klarenbeek is van toepassing.
Uitgangspunt voor het woningbouwprogramma is de verhouding in onderstaande tabel, waarin
met name de percentages in de sociale sector als harde grens moeten worden gezien.
Woningbouwprogramma
in %
Grenzen Apeldoorn % Apeldoorn Grenzen Voorst % Voorst
Goedkoop (huur en koop) 45% Goedkoop (huur en koop) 30%
Midden
Duur
22% Midden
33% Duur
bouw voor
doelgroepen
bouw voor
doelgroepen
Fasering van de woningbouw
De woningbouw zal gefaseerd plaatsvinden om de woningbouw m.n. aan de Klarenbekers ten
goede te laten komen. Conclusie uit het uitgevoerde onderzoek voor Klarenbeek door Rigo is dat
voor de komende 10 jaar een toevoeging van jaarlijks 10 – 12 woningen realistisch is en
aansluit op de behoefte.
Het gefaseerd bouwen maakt het mede mogelijk om vraag en aanbod in het dorp goed op elkaar
af te stemmen.
4.3. Ruimtelijke invulling
Voor invulling van de woningbouwlocatie aan de Noordzijde is gekeken naar een
verkavelingopzet die aanhaakt aan de rafelige structuur van het dorp aan de noordzijde.
Uitgangspunt daarbij is het maken van een nieuwe verkavelingopzet voor het noordelijk deel van
in eerste instantie ongeveer 90 nieuw toe te voegen woningen, gefaseerd over de komende 10 -
12 jaar.
6

Het dorp Klarenbeek verkeert in de bijzondere situatie dat het zowel in de gemeente Apeldoorn
als de gemeente Voorst ligt. De gemeentegrens loopt midden door het dorp. In het zuidelijk deel
van Klarenbeek vormen de sportvelden een fysieke scheiding tussen het Voorster en Apeldoorns
deel van het dorp. Het noordelijk deel van het dorp bestaat voor een groot deel uit lintbebouwing
langs de Hoofdweg/ Klarenbeekseweg, de Broekstraat en de Elsbosweg.
In de dorpsvisie is het bebouwen van de sportvelden gezien als een middel om de beide
dorpshelften aanéén te laten groeien en op deze manier één ruimtelijk geheel te vormen. Met het
niet doorgaan van de bouwplannen op de sportvelden, vervalt ook de mogelijkheid om daar de
twee Klarenbeekse delen aan elkaar te smeden.
Door de woningbouwplannen als het ware om te klappen naar de andere kant van het dorp, naar
de noordoostkant van de Klarenbeekseweg/Hoofdweg, ontstaat aan die kant van het dorp
alsnog de mogelijkheid om de twee losse dorpshelften aan elkaar te koppelen en in de nabijheid
van de woningen een voorzieningencluster te realiseren op de huidige sportveldenlocatie.
Aangepaste dorpsvisie
Daarnaast is er gekeken vanuit ruimtelijke optiek hoever de woningbouw in noordelijke richting
zou moeten opschuiven. Uitgangspunt daarbij blijft de rafelige structuur van de huidige
dorpsrand. Daarnaast is het gewenst om een brede buffer van groen tussen het open landschap
en de daarin gelegen wegen en bestaande bebouwing te handhaven.
7

De sport- en tennisvelden blijven gehandhaafd op de huidige locatie. Door een herschikking van
de voetbalvelden ontstaat er ruimte voor een voorzieningencluster. Bij die voorzieningen kan
gedacht worden aan een sporthal, een clubhuis, mogelijkheden voor een “brede school” en
multifunctioneel gebruik door de muziekvereniging en jeugdcentrum De Hulsbosch. Deze
voorzieningen zullen vanaf beide dorpsdelen bereikbaar dienen te zijn. Een extra ontsluiting op de
Klarenbeekseweg/Hoofdweg is wenselijk. De mogelijkheden daartoe dienen onderzocht te
worden.
Deze ontwikkeling zal de ruimtelijke samensmelting van de beide dorpshelften verder versterken.
Gezien de druk op het voorzieningencluster wordt veiligheidshalve een locatie achter basisschool
De Dalk in eerste instantie als mogelijke locatie voor een “brede school” aan de noordzijde
ruimte gereserveerd.
Daarnaast wordt ook op de huidige sportvelden een voorzieningencluster aan de zuidzijde
mogelijk gemaakt waarbij ook een “brede school” mogelijk zou kunnen worden.
Door deze ontwikkeling zal de Klarenbeekseweg/Hoofdweg, meer dan nu, een functie als
centrale dorpsstraat krijgen. Voor de toekomst zal de oversteekbaarheid van de weg verbeterd
dienen te worden om een betere samenhang tussen de woningbouwlocatie aan de Noordzijde en
voorzieningencluster aan de zuidzijde te bewerkstelligen.
Verder is de locatie van basisschool De Kopermolen opgenomen als mogelijke locatie voor een
“brede school”.
Het nieuwe gezondheidscentrum is gebouwd op de locatie van het voormalige Rode
Kruisgebouw.
4.4. De sportverenigingen
Het niet doorgaan van woningbouw op de locatie van SC Klarenbeek heeft de consequentie dat
SC Klarenbeek en de tennisvereniging op hun huidige plek gehuisvest blijven. Het dorp heeft
zoals bekend de wens een sporthal/voorzieningencluster te bouwen op hun sportcomplex.
In de studies over de nieuwe mogelijkheden voor woningbouw in Klarenbeek wordt ook door de
gemeenten Voorst en Apeldoorn gestudeerd op een goede locatie voor een sporthal. Zoals al
eerder gezegd ontstaat door herschikking van de huidige voetbalvelden ruimte voor een
voorzieningencluster met onder andere een sporthal.
Herinrichting velden SC Klarenbeek
De SC Klarenbeek heeft een aantal studies laten verrichten naar de mogelijkheden die hun terrein
biedt voor gedeeltelijke ontwikkeling of herinrichting.
Inmiddels is in overleg met beide gemeenten het nieuwe kunstgras hoofdveld opgeschoven in
zuidelijke richting. Het veld is inmiddels in gebruik genomen.
Door het verschuiven van het hoofdveld ontstaat er ruimte voor andere voorzieningen.
Partijen uit het dorp hebben samen met een extern adviseur een plan gemaakt voor het
voorzieningencluster. Dit plan met financiële uitwerking past fysiek in de visiekaart.
Financiële uitvoerbaarheid voorzieningencluster/sporthal
De financiële haalbaarheid van het plan voor het voorzieningencluster is nog onzeker.
De ontwikkelaar/aannemer Dijkhof & Dijkhof heeft aangegeven opnieuw te zullen beoordelen
welke financiële bijdrage verwacht mag worden op basis van het neerwaarts bijgestelde aantal
woningen. Vanuit de gemeente Voorst is een bijdrage uit het wijkontwikkelfonds toegezegd en
er is een bijdrage uit het regiocontract. Deze bedragen zijn in totaal 1.000.000,-- euro.
4.5 “Brede school”
De rooms katholieke basisschool de Kopermolen, de openbare basisschool de Dalk, de
gemeenten Voorst en Apeldoorn hebben gezamenlijk een intentieovereenkomst gesloten om te
onderzoeken of het mogelijk is om tot de vestiging van een “brede” school in Klarenbeek te
komen. Als potentiële locatie was een locatie gevonden aan de noordkant van het dorp nabij de
nieuwe sportveldenlocatie. Nu de nieuwe sportvelden niet doorgaan moet er opnieuw gezocht
8

worden naar een potentiële locatie voor die school. Mede door het terugbrengen van het aantal
nieuw te bouwen woningen, en daarmee het verwachte aantal leerlingen in Klarenbeek komt de
haalbaarheid van brede school onder druk te staan. Zoals ook in de intentieovereenkomst is
vastgelegd zal de ontwikkeling budgettair neutraal moeten verlopen.
Concluderend kan gesteld worden dat vanwege de gewijzigde omstandigheden de directe
noodzaak om te streven naar een brede school in Klarenbeek ontbreekt. Zowel De Dalk als De
Kopermolen is echter gehuisvest in oude gebouwen. Daarvan uitgaande zal er op termijn
mogelijk iets moeten gebeuren. Dit laatste aspect rechtvaardigt onzes inziens in ieder geval een
zoektocht naar een potentiële nieuwe locatie.
4.6 Jeugdcentrum De Hulsbosch
Het jeugdcentrum De Hulsbosch is op zoek naar een nieuwe locatie. Bekeken zou moeten
worden of dit jeugdcentrum in combinatie met andere voorzieningen ook in een
voorzieningencluster op de huidige sportvelden een plek zou kunnen vinden.
5. Vervolg en uitvoering
Voor Klarenbeek is één intergemeentelijk conserverend bestemmingsplan opgesteld.
Deze aanpassing van de dorpsvisie moet gezien worden als middel om op termijn tot een
afgewogen plan in Klarenbeek te komen. Deze aangepaste uitgangspunten zijn geen garantie
voor daadwerkelijke uitvoering. De financiële haalbaarheid van onderdelen van het plan moeten
uiteindelijk worden aangetoond.
De plannen zullen gefaseerd worden uitgevoerd en via aparte bestemmingsplannen in procedure
worden gebracht.
9