Lees hier een ooggetuigenverslag van de eerste ... - Boekje Pienter

Dood in plaats van gladiolen
Dinsdagavond 18 juli 2006, 20.50 uur.
NRC Next, 19 juli 2006
Na crisisberaad maken op een persconferentie op de Wedren, in hartje Nijmegen,
burgemeester Guusje ter Horst en marsleider Wim Jansen bekend dat de 90 ste
editie van de Vierdaagse van Nijmegen wordt afgelast.
Reden: twee dode deelnemers in het grootste wandelevenement ter wereld.
Dinsdag de 18 de is een recordaantal burger- en militaire deelnemers gestart voor de
feesteditie van de 4Daagse, vanaf zowel de Wedren als Heumensoord. De stemming
zit er goed in. Velen, getraind en ongetraind, hebben uitgekeken naar de startdag
van het wandelfestijn.
’s Morgens vroeg is de temperatuur alleszins draaglijk. De weersvooruitzichten die
ik heb bestudeerd – KNMI en Weathernews – wijzen op zeer warme wandeldagen.
De weersvoorspellingen in Nederland gaan tot 10 dagen vooruit. Waarschijnlijk
loopt deze week uit op de tweede hittegolf van deze zomer. Na het middaguur
loopt de temperatuur in hoog tempo op, tot over de voorspelde middagwaarde.
Daarnaast het nagenoeg windstil en als er lokaal tóch een briesje waait voelt dat
aan als een föhn. De luchtvochtigheid is niet absurd hoog.
Na de middag loopt het gros van de wandelaars tussen rustplaats 2 (Elst) en de
finish in Nijmegen. Wie bekend is met de 4Daagse, weet dat de kuitenbreker en
mentale knak nog moet komen: de dijk die vanaf Oosterhout meandert naar de
Waalbrug, sluw verscholen achter de spoorbrug. Een dijk zonder enige vorm van
bescherming; er is nauwelijks een boom te bekennen.
Vanaf 14.00 uur komen de eerste meldingen binnen van mensen die flauwvallen,
onwel worden, een ‘wegtrekker’ hebben. De ambulancediensten rijden af en aan.
1

Op dat moment lijkt het nog mee te vallen. Zodra het leeuwendeel van de
deelnemers, na rustplaats 3 (Oosterhout), aanvangt met de kuitenbijtende dijk als
laatste etappe van de Dag van Elst, vallen de mensen echter “bij bosjes” in
katzwijm. De organisatie moet de hulpdiensten opschalen op het rampscenario,
waarbij zelfs vier ziekenauto’s van Defensie, inclusief arts, van de rustplaatsen
worden weggetrokken om hoognodige assistentie te verlenen.
De middagtemperatuur zal uiteindelijk oplopen tot 33,4 graden Celsius; nog één
dag en de tweede hittegolf van deze zomer zal een feit zijn. Voor een hittegolf is
een minimum van 25 graden overigens al voldoende.
Behalve dat veel lopers buiten bewustzijn raken, om legio van redenen (hoge
omgevingstemperaturen, slechte voorbereiding, niet genoeg drinken, niet de juiste
kleding, te weinig getraind of “all of the above”), moeten twee deelnemers
worden gereanimeerd. De hulpdiensten hebben zeer veel problemen om de
plaatsen waar zij geneeskundig moeten assisteren, te bereiken.
Het probleem van deze Vierdaagse wordt gebracht als een combinatie tussen twee
dodelijke slachtoffers en de extreme hitte. Maar dit is niet het échte probleem.
Hét probleem is van organisatorisch-logistieke aard. Het parkoers van de
afstandsmars is al jaren achtereen véél te vol. Zoveel tienduizenden deelnemers is
te veel van het goede voor de merendeels smalle weggetjes rondom de Nijmeegse
ommelanden. Al helemaal als de mussen, gebraden door de föhn, van het dak
vallen.
Het lopen van de 4Daagse mag met een gerust hart gezien worden als een
duursport. Of je nu getraind bent of niet, onder welke weersomstandigheden dan
ook, je moet over een zekere mate van uithoudingsvermogen beschikken om vier
dagen achtereen afstanden af te leggen die je normaal alleen per auto zou doen.
Helaas zijn er onder de deelnemers nogal wat die niet hun eigen
verantwoordelijkheid kunnen nemen. Die niet begrijpen dat je, strijdend tegen je
eigen lichaam, wel degelijk ten onder kunt gaan. Het extreem warme weer was
niet zozeer onverantwoord, evenmin als het lopen met 10 kg bepakking. Die
bepakking hebben militairen, waar ter wereld, ook bij zich.
Terug naar de koers: het beeld tijdens de eerste dag van de 4Daagse verandert
snel. Als de tv-stations ook militairen laten zien die moeten opgeven – met als klap
op de vuurpijl een uitgeputte marinier ter hoogte van de Waalburg – ontstaat de
gedachte dat zelfs getrainde militairen mensen zijn én hier ook moeite mee kunnen
hebben. Op deze weersomstandigheden kun je niet simpelweg een paar keer
trainen. Hierop kun je alleen anticiperen door enige tijd te acclimatiseren, zoals
militairen voor een missie in Afghanistan of Irak doen, of een jungle-training te
volgen. Dat heeft niemand gedaan.
Volgens marsleider Wim Jansen heeft “het bereiken van de grenzen van de
hulpverlening” tot de beslissing om te stoppen geleid. Het onderliggende, al
jarenlang gestadig toenemende probleem was echter de oorzaak: veel te veel
wandelaars op het parkoers, waardoor de hulpverleners bijna per definitie te laat
2

komen. Volgens de wet moet een ambulance bij een A1-rit binnen 15 minuten ter
plaatse kunnen zijn. Dit is onmogelijk geworden tijdens de huidige Vierdaagsen.
De oplossing van het organisatorisch-logistieke probleem ligt in de aanpak hiervan.
De beslissing van de organisatie om te stoppen met deze editie was dus absoluut
een verstandige, maar op oneigenlijke gronden genomen.
De Vierdaagse van Nijmegen 2006 werd voor veel wandelaars een martelgang in de
tropische hitte. Ik ben benieuwd welke maatregelen de 4Daagse-organisatie gaat
nemen voor de 91 ste editie…
NRC Next, 19 juli 2006
3