P.G.H. Maalderink (Mars et Historia 2, maart/april - Boekje Pienter

MARS et HISTORIAteCRraraF•o*CL'Ec.Clcca-5

MARS et HISTORIADe 'NEDERLANDSE VERENIGING TER BEOEFENING VAN DE MILITAIREHISTORIE', opgericht op 20 augustus 1966 en erkend bij K.B. no. 50 van 14 juni1968, is er voor allen, die zich verdiepen in de studie van geschiedenis,ceremonieel, tradities, uniformen, emblemen, wapens en onderscheidingen vanmilitaire en semi-militaire organisaties, meer in het bijzonder die van Nederlanden de (voormalige) overzeese Rijksdelen.P.G.H. MaalderinkVeertig jaren Korps Commandotroepen1942-22 maart 1982Op 22 maart 1982 vierden de commando'shun veertigjarig bestaan. Op 12 maart 1982werd in de Engelbrecht van Nassaukazerne teRoosendaal het gedenkboek 'Korps Commandotroepen1942-1982' gepresenteerd. De samenstellersvan het boek volgden de gebeurtenissenen ontwikkelingen bij dit keurkorpsop de voet, van de bakermat in Schotland in1942 tot de huidige standplaats Roosendaalin 1982. Zij hebben met dit werk een leemteaangevuld. Over bepaalde episoden uit hetbestaan van de Nederlandse paracommandoeenhedenhadden weliswaar enige boeken enartikelen het licht gezien, maar tot nu toe waser nooit een uitvoerige en chronologischvolledige publikatie over de geschiedenis vanhet*" Korps Commandotroepen verschenen.Mede gezien het met zorg verzamelde en geselecteerdehistorische fotomateriaal zal ditboek voor vele belangstellenden een waardevolbezit betekenen.In dit artikel zullen wij in een beknopt overzichtingaan op het ontstaan en de verrichtingenvan de eenheden die de basis legdenvoor het op 1 juli 1950 opgerichte KorpsCommandotroepen.Het ontstaan van de commando'sIn juni 1940 stond de Britse eerste minister enoorlogsleider, Winston Churchill voor eenzware opgave, want een Duitse invasie wasverre van denkbeeldig en voor de verdedigingvan Groot-Brittannië waren onvoldoendemiddelen beschikbaar. De inzetbare troepenwaren te gering in aantal, slecht uitgerusten matig geoefend. Zo werd het plan geborenom speciale troepen te vormen die naar demeest bedreigde punten konden worden gestuurd.Op 15 juni 1940 diende luitenantkolonelDudley Clarke bij Sirjohn Dill, Chiefof the Imperial General Staff het voorstel inom bepaalde eenheden te trainen voor guerrilla-operatiestegen de Duitsers.Het profiel van de nieuwe elite-soldaat begonzich af te tekenen: een geharde strijder, individueelinzetbaar voor gevaarlijke opdrachten.Zijn naam was snel gevonden: commando,een term afkomstig uit de Boerenoorlog(1899-1902), een strijd gedurende welke hetmachtige Britse imperium slechts met moeiteen ten koste van zware offers de kleine republiekenOranje-Vrijstaat en de Zuid-AfrikaanseRepubliek (Transvaal) tot overgave hadweten te dwingen. De herinnering dezeoorlog, waarvan Churchill ooggetuige was geweest,was nog lang niet vervaagd. Op 17maart 1900 namelijk besloten de Boeren bijde krijgsraad te Kroonstad met kleine zelfstandigecommando's, die 200 tot 2000 mankonden tellen, verrassingsaanvallen uit tevoeren op de Britse verbindingslijnen. DeNederlandse militaire attaché eerste luitenantC.J. Asselbergs, die een en ander van nabij«3*3

had gevolgd, schreef hierover in De MilitaireGids van 1904.'Het bij deze gelegenheid verhandelde zal ik thansbuiten beschouwing laten en alleen vermelden, datbesloten werd niet langerpositiën op te nemen en vanhet strijden mei grote machten af te zien. Met kleinecommando's onder verantwoordelijke aanvoerderszou men de vijand zoveel mogelijk afbreuk doen, hemeerst uitlokken en dan in zijn trek onverwachtaanvallen en vooral zijne achterwaartse verbindingentreffen.'Dit beginsel werd veertig jaar later door deBritten overgenomen. Degenen die vrijwilligbij de commando-eenheden werden ingedeeld,moesten alleen of in kleine groepenkunnen vechten, in staat zijn grote ontberingente verdragen en een sterke korpsgeestbezitten. Zij leerden dat de duisternis hunvriend en niet hun vijand was, moesten deconditie van een getrainde atleet krijgen engeoefend zijn voor acties onder de moeilijksteomstandigheden.Een commando als eenheid bestond in november1942 uit 459 officieren, onderofficieren,korporaals en manschappen. De organisatiebestond uit een staf, een staftroop, eenondersteuningstroop met middelzware mitrailleursen zware mortieren en vijf troops,elk bestaande uit 66 man. In totaal hebben ertijdens de Tweede Wereldoorlog twaalf legerennegen marinierscommando's bestaan, dieweer samengevoegd waren in vier commandobrigades.Daarnaast zijn er nog zes zelfstandigecommando's geweest. Tijdens deverschillende raids op de kusten van Europa,bleek het spoedig zeer gewenst dat de Britsecommando's de beschikking kregen over wapenbroedersdie in de bezette landen bekendwaren en de taal spraken. Daarom werd injanuari 1942 een geallieerd commando opgerichtonder de naam van No. 10 (Interallied)Commando. De troops van dit commandowaren samengesteld volgens nationaliteit.Troop No. 1 en 8 bestonden uit Fransen, No.2 uit Nederlanders, No. 3 (aanvankelijk No.X) uit Duitsers en Oostenrijkers, No. 4 en 7 uit.Belgen, No. 5 uit Noren, No. 6 uit Polen,terwijl eind 1943 nog gedurende korte tijdeen Joegoslavische Troop was ingedeeld.De oprichting van No. 2 (Dutch) Troop -No. 10 (Interallied) CommandoNo. 10 Commando werd nimmer als eenheidingezet. Mede door de doelstelling bij deoprichting werden de troops bij andere commando-eenhedeningedeeld. De Nederlanderswaren voor het merendeel afkomstig vande Koninklijke Nederlandse Brigade 'PrinsesIrene', die gelegerd was te Wolverhampton.Op 22 maart 1942, dit werd later als deoprichtingsdatum van het Korps Commandotroepenbeschouwd, werden van deze brigade,8 officieren, 17 onderofficieren, 4 korporaalsen 19 manschappen naar Schotlandgezonden om daar als vrijwilligers deel tenemen aan de commandotraining. Na te zijnopgeleid in het roemruchte 'Commando BasicCentre' te Achnnacarry legden 25 man de basisvoor No. 2 (Dutch) Troop.Commandant werd reserve eerste-luitenantP.j. Mulders die spoedig daarna tot kapiteinwerd bevorderd. Op 18 december 1942bracht Prins Bernhard een bezoek aan detroop en woonde enige oefeningen bij. Desterkte bedroeg toen 4 officieren, 11 sergeanten,18 korporaals en 4 manschappen. NaarBrits model bestond de eenheid uit een stafsectie,waarin onder meer de ondersteuningswapensen de verbindingsapparatuur warenondergebracht en twee secties, elk weer onderverdeeldin twee subsecties.Op 31 mei 1943 werd No. 10 Commando verplaatstnaar Eastbourne aan de zuidkust vanEngeland, waar dit unieke mini-vreemdelingenlegioentot de opheffing in 1945 zijn basishad. Gedurende 1943 nam No. 2 (Dutch)Troop deel aan verschillende grote oefeningen,onder andere oefening 'Harlequin', eenvooroefening van de invasie van Frankrijk.Maar welke verwachtingen de mannen dienaangaande ook hebben gekoesterd, de troopzou eerst in een ver verwijderd oorlogsgebiedworden ingezet en vooralsnog niet bijhet gebeuren in Europa worden betrokken.Vóór het vertrek India gaf Prins Bernhardop 6 december 1943 de eenheid eenfanion. Dat fanion werd gedurende de geheleoorlog meegevoerd en bevindt zich thans inhet Koninklijk Nederlands Leger- en Wapenmuseum'Generaal Hoefer' te Leiden. No. 2(Dutch) Troop, nu onder commando vankapitein J. Linzel, was in het Verre Oostenbetrokken bij de gevechten in Arakan enAssam. Na terugkeer in Engeland volgde op17 september 1944 de inzet bij Arnhem,Nijmegen en Eindhoven in het kader van de36

IrtV • j.• *t i«•^'ij^*'*• ..v'• *• -; • -.*i• ' . ••, ïNo,operatie 'Market-Garden'. Bij de slag om deScheldemonding beten de Nederlandse commando's in november 1944 op Walcheren despits af.In oktober 1944 werden vier en in april 1945nog eens twee commando's geparachuteerdboven bezet Nederland. Zij moesten contactenleggen met het verzet, wapen- en sabotage-instructiegeven en de inzet van de BinnenlandseStrijdkrachten coördineren methet oog op het komende geallieerde offensief.Het aandeel van deze zes in het succesvan het Canadese offensief en de acties vantwee Franse parachutistenregimenten in april1945 was groot.Na de Duitse capitulatie op 5 mei 1945bewaakte de troop nog een internerningskampbij Recklinghausen in Duitsland enwerd in oktober 1945 ontbonden. Het personeeldat nog niet was gedemobiliseerd werdingedeeld bij het 6e Koninklijk NederlandsInfanteriedepot te Bloemendaal, dat op 7 mei1946 Stormschool Bloemendaal zou gaanheten. Een instituut waar de infanterie een2 (Dutch) Troop No. 10 (Interallied) Commando.harde gevechtsopleiding onderging en datzelfs in het buitenland de aandacht trok.Het Korps Insulinde (Netherlands SpecialOperations)In het najaar van 1945 kon niemand bevroedendat er op korte termijn in Nederlands-Indiëuit bittere noodzaak weer speciale eenhedenzouden worden gevormd. De kernenbevonden zich gelukkig al bij het Korps Insulinde(Netherlands Special Operations) opCeylon. Dat korps eveneens voortgekomenuit de Irene Brigade had vanaf zijn oprichtingop 10 april 1942 tot de Japanse capitulatie op15 augustus 1945 commandoacties uitgevoerdop Sumatra. Het Korps Insulinde wasin de laatste fase naast het inwinnen van militaireen politieke inlichtingen ook ingeschakeldvoor de dienst Recovery Allied Prisonersof War and Internees (RAPWI). Eind oktober1945 waren 15.000 ex-krijgsgevangenen engeïnterneerden op Sumatra naar beter bewoonbareen beveiligde oorden overgebracht.37

ƒyHfl 'W ffUWo. ;? (Dutch) Troop bij do hevrijdingsparadc in Arnsteidam op 28 juni 1U4S. Aan het hoofd van decnnheid de commandant Kapitein J. UnzelHet kleine keurkorps werd op 26 november1945 opgeheven, velen van de officieren enonderofficieren zouden een belangrijke rolgaan spelen bij de vorming van paracommando-eenhedenin Nederlands-Indië. Defeniks zou uit zijn as herrijzen.De oprichting van de School voorOpleiding van ParachutistenOp 1 maart 1946 werd de School voor Opleidingvan Parachutisten (SOP) opgericht. Deschool die in Batavia was gevestigd stondonder commando van eerste -luitenant C.Sisselaar, een officier van het voormaligeKorps Insulinde. In juni 1946 ging de SOPnaar Hollandia op Nieuw-Guinea, daar werdmet voortvarendheid gewerkt aan de vormingvan een operationele eenheid. Het personeelhiervoor vertrok naar Bali en werd in Gianjargelegerd. Op 1 mei 1947 werd bij beschikkingvan de legercommandant, luitenantgeneraalS.H. Spoor de Ie ParachutistenCompagnie (Ie Para Cie) opgericht met alsstandplaats Bandoeng. Kapitein Sisselaarwerd commandant maar bleef formeel ook C-SOP.De vorming van het Korps SpecialeTroepenOp 15 juni 1946 werd in Polonia (bij MeesterCornelis) het Depot Speciale Troepen (DST)opgericht. Kapitein Scheepens van het voormaligeKorps Insulinde werd commandant.In de nacht van 18 op 19 juli 1946 namen 19man van het DST onder commando vanScheepens deel aan een zuiveringsactie bijTjileungsir (ten zuidoosten van MeesterCornelis). Bij de nadering van de brug aldaarliep de eenheid in een hinderlaag van Japansesluipschutters en leed zware verliezen.Drie man sneuvelden, vijf werden zwaargewondwaarvan er drie kort daarna overleden.Scheepens zelf was zwaargewond en kwamniet meer terug bij zijn eenheid. Een onvolledigeopleiding had zich bitter gewroken.Luitenant R.P.P. Westerling, die zowel hadbehoord tot No. 2 (Dutch) Troop als hetKorps Insuline, nam het commando over.38

OPERATIE KRAAOPMARS B- DIVISIE EN LUCHTLANDINGGEVECHTSGROEP M IN MIDDEN-JAVADag D 19 december 1948Peerwekerton'f*iXsr' •^ \ iSolgtiga 'col 7 -"i B«ndjo"rn.9oro «„„.„„,l " h «" V^LINDISCHEOCEAANDJOKJAKARTAmWonosartDUiZENDBEBER&TEPATJITANGEBERGTE"TOREN VALK "''";W100 KM ,» , •...-~6~J~~SSatus que lijnOp 5 december 1946 debarkeerde hij met hetoperationele gedeelte van het DST ter sterktevan 123 man in Makassar. Op dezelfde daghoorde hij dat hij was bevorderd. De zevenen-twintigjarigekapitein zag zich geplaatstvoor de gigantische taak om met zijn eenheideen gebied ter grootte van Nederland tebevrijden van rondtrekkende tereurbenden.Medio februari 1947 waren in Zuid-Celebesrcht en veiligheid hersteld en was een geordendesamenleving weer mogelijk geworden.Het DST ging weer terug naar Java. Op 5januari 1948 werd het Korps Speciale Troepen(KST) opgericht. Op 9 augustus 1948werden twee operationeel zelfstandige compagnieëngevormd. Uit het personeel dat eenparachutistenbrevet had behaald werd eenaparte compagnie gevormd en Parachutistencompagnie(Para Cie KST) genoemd.Djokjakarta en Midden-SumatraGedurende de tweede helft van november ende eerste helft van december 1948 oefendende 1 e Para Cie en de Para Cie KST gezamenlijkals Paragevechtsgroep onder commandovan kapitein W.D.H. Eekhout. Op 17 december1948 werd de Paragevechtsgroep geconsigneerdop het vliegveld Andit bij Bandoengen daar op de hoogte gesteld van de belangrijksteopdracht die zij ooit in Nederlands-Indië te vervullen kreeg.Op 19 december, omstreeks 07.00 uur vermeesterdende parachutisten het vliegveldMajoewo bij Djokjakarta terwijl het KST na tezijn ingevlogen om 12.35 uur, samen met eeninfanteriebataijon de opmars naar de republikeinsehoofdstad inzette. Na een vuurgevechtbij Fort Vredeburg werden omstreeks15.30 uur president Soekarno en de republikeinseregering in het gouverneurspaleis gevangengenomen. Dankzij het doortastendeoptreden van een sergeant en een Soendanesesoldaat van de Groene Baretten verliepalles geregeld en vielen er geen slachtoffers.Om 17.30 uur waren de laatste weerstandsnestenopgeruimd en was Djokjakarta inNederlandse handen.Op 29 december vermeesterden de para's opSumatra na hevige gevechten Djambi met hetvliegveld en drie omliggende olieterreinen.De commando's van het K.S.T. debarkeerdenop gelijke datum in Emmahaven bij89

Padang en stootten diep door in vijandelijkgebied. Na een nachtelijke opmars en vermeteleakties werd een penetratie van ongeveer325 km met succes afgesloten. Door devermeestering van Pakanbaroe was het republikeinsegebied in Sumatria in tweeën gesneden.Op 5 januari 1949 vermeesterden de para's inIndragiri nog de olieterreinen bij Rengat enAjer Molek. De republiek had ook zijn greepop Sumatra verloren. Op 20 januari keerdende para's terug naar Java. Het KST volgde op25 januari.Ten aanzien van het aandeel van de Paragevechtsgroepen het KST in het succes van detweede politionele actie, was het algemeneoordeel dat vooral de snelle vermeesteringvan Djokjakarta grote indruk op de bevolkinghad gemaakt en het weerstandsvermogen vanhet republikeinse leger had verlamd. Zonderdat men aan de prestaties van de overigeonderdelen van de Nederlandse troepenmachttekort wilde doen, prees men alom hetstoutmoedige optreden van de Rode en GroeneBaretten. Zij waren practisch onafgebrokenin de weer geweest en van het eneoperatiegebied naar het andere gezonden.Op 1 maart 1949 kwam de Ie Para Cie onderadministratief bevel van C-KST, Para Cie KSTwed omgedoopt tot 2e Para Cie en wisselde degroene baretten voor rode. De parachutistenvormden nu de Afdeling Paratroepen.Het Regiment Speciale TroepenOp 15 juli 1949 werd bij beschikking van delegercommandant het KST opgeheven en hetRegiment Speciale Troepen (RST) opgericht.Luitenant-kolonel J.J.F. Borghouts werdcommandant. DeS.O.P. en het Depot K.S.T.werden samengevoegd en OpleidingscentrumRegiment Speciale Troepen (OCRST)genoemd. Het regiment bestond uit het IeBataljon (Para) onder commando van kapiteinW.D.H. Eekhout en het 2e Bataljon(Commando) onder commando van kapiteinJ.C.A. Faber.Het R.S.T. was gelegerd in Batoedjadjar, hetO.C.R.S.T. had als standplaats Tjimahi, Desouvereniteitsoverdracht, het grote keerpunt,had plaats op 27 december 1949. Op die dagen de volgende was het RST geconsigneerd,de algemene stemming onder de Indonesiërsvan het regiment was evenwel rustig. Het40

Ï N y&v { ~. \'%*\? ^Vfv-'-i .-.*• •.*" *Vliegveld Andir bij Bandoeng op 19 december 1948 omstreeks 04.00 uur.eerste kwartaal van 1950 werd beheerst dooronzekerheid, demobilisatie en repatriëring.RNIL-detachementen vertrokken naar Ambon,Celebes en Timor. Het KL- en hetoverige KNIL-personeel van het RST gingmet hun gezinnen naar Nederland.Luitenant-kolonel Borghouts begon een verbetengevecht om zijn regiment voor deKoninklijke Landmacht te behouden. Naaankomst in Nederland werd het RST voorzover het niet demobiliseerde, gelegerd inKamp Prinsenbosch bij Chaam. Op 22 april1950 vertrok Borghouts hoopvol uit Indonesië,hem was medegedeeld dat hij in Nederlandde reorganisatie van het RST moestregelen. In Nederland gekomen, vernamhij dat het RST te duur was en niet paste in deKL-organisatie. Bij de Generale Staf werd welde oprichting van een parachutistenbataljonin studie genomen. In deze periode stond destaatssecretaris van Oorlog, mr W.H. FockemaAndreae namelijk de oprichting van tweekorpsen voor ogen, een commandokorps opbasis van de vermaarde Stormschool Bloemendaalen een afzonderlijk parachutistenkorps.De oprichting van het Korps CommandotroepenIn de loop van mei 1950 werd duidelijk datalleen een commandokorps zou worden opgerichten besloot men het nog niet gedemobiliseerdepersoneel van het RST te plaatsenbij de op 30 april 1949 opgerichte Stormschoolte Roosendaal dan wel naar keuze bijandere onderdelen van de Koninklijke Landmacht.Het bij de Stormschool geplaatsteRST-personeel betekende een versterkingvan het kader met ongeveer 140 %. InRoosendaal was intussen de Ie CommandoCompagnie gevormd. De Stormschool en hetontbonden Regiment Speciale Troepen gingensamen op in het op 1 juli 1950 opgerichteKorps Commandotroepen.Het Koninklijk Besluit van 19 oktober 1953,No. 41, bepaalt dat als oprichtingsdatum vanhet Korps Commandotroepen 22 maart 1942zal worden herdacht, zijnde de oprichtings-41

DE AFSTAMMING VAN HET KORPS COMMANDOTROEPENKoninklijke Nederlandse Brigade "Prinses Irene"GB11-1-1941No.2 (Dutch) Troop- No. 10 (Interallied) CommandoGB 22-3-1942Korps Insulinde(Netherlands Special Operations)Ceylon10-4-19426 e Koninklijk Nederlands InfanteriedepotNL 1-10-1945Stormschool BloemendaalNL 7-5-1946NLStormschoolLegenda :SOPDSTKST! _ ____Pn[NIKSTNI30-4-1949 NI15-e >-19465-1-1948Korps CommandotroepenNL 1-7-1950ie Para CieNINISOP1-5-194' 1Afd Para TrNI 1-3-1949Regiment Speciale Troepen: School voor Opleiding van Parachutisten: Depot Speciale Troepen: Korps Speciale Troepen1-3-1946SOP15-7-194942

datum van de oudste stameenheidCT«'?DE DONDERBUSInkoop Verkoop RuilAntieke wapens, Orden, Militaria,Uniformen, Uitrustingsstukken,Documentatie Eerste en TweedeWereldoorlog. Aankopen van geheleverzamelingen.Adres: Sophiakade 5bRotterdam 3016Geopend vrijdag 19-21 uur,zaterdag 10-18 uur.Telefoon: 010-52229701862-23383274 ZJ Blaaksedijk- NLWaarnemer-verkenner (nieuwe stijl) van 1964-heden.Op de voorkant:Het commandomonument in Spean Bridge bijAchnacarry. In de bovenrand van hei granietenvoetstuk staat gebeiteld: 'United we conquer'.Daaronder het opschrift: 'In memory of the officersand men of the commandos who died in thesecond world war 1940-1945', Het gedenktekenwerd onthuld door koningin-moeder Elizabeth op27 september 1952. (Foto: W. van Leeuwen,Roosendaal).VOOR U GELEZEN:In de Amersfoortse Courant van 27 februari j.l.staat een artikel over de grote Jan van Schaffelaartentoonstellingdie van half juni tot eind septembera.s. in het museum Nairac te Barneveldwordt gehouden.In dat artikel vertelt de heer N. Mur uit Barneveldover zijn interesse en lidmaatschap van onzevereniging Mars et Historia. Wij zijn de heer Murzeer erkentelijk voor zijn publiciteit over de verenigingen wensen hem veel succes toe met dete houden expositie.E.W. van Popta.43