Preventie voor werkgevers - Healthy Hairdresser

Hoe werkt jouw salon?
Deel 4 Preventie en goed werk
De informatie in dit deel van de Gezond-Werken-Wijzer is gericht op voorkomen van verzuim. Voor goede prestaties en
vakmanschap zijn goede arbeidsomstandigheden nodig. Naast toelichting op de wettelijk verplichte Risico-Inventarisa-
tie en -Evaluatie (RI&E) vind je hier ook de gezond-werken-regels over allergene en fysieke belasting. Deze zijn aan-
gevuld met voorbeelden uit de praktijk en met tips. Zoals in de hele Gezond-Werken-Wijzer zijn ook hier de informatie
en adviezen telkens zo veel mogelijk op één kaart weergegeven.
toelicHting
Werkgevers zijn verplicht de gezondheidsrisico’s in hun bedrijf te inventariseren en gericht aan te pakken. Daarom bevat
dit deel een kaart over de verplichte Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Er is speciaal een RI&E-instrument voor de
kapsalon ontwikkeld. Deze kaart geeft aan hoe je er gebruik van kunt maken. Daarna wordt informatie gegeven over de
verplichte preventietaken die in een salon moeten worden vervuld. Om specifieke kappersproblemen ook daadwerkelijk
te voorkomen, zijn – in overleg met de sociale partners – door de overheid beleidsregels (gezond-werken-regels) voor de
kappersbranche opgesteld. Steeds meer kappers gebruiken die gezond-werken-regels over allergene en fysieke belasting
om de werkomstandigheden in hun salon te verbeteren. In dit deel van de Gezond-Werken-Wijzer zijn ze beide samengevat
en voorzien van een verbeterchecklist. De normen en richtlijnen van de gezond-werken-regels kunnen goed van pas komen
op momenten dat je aan vernieuwing van gereedschap of materiaal denkt.
Om nauw aan te sluiten bij jouw praktijk begint dit deel echter met goede praktijkvoorbeelden uit kapsalons. In die
salons wordt nagedacht over en gewerkt aan preventie. Meestal vanuit een duidelijke ondernemersvisie. Hoe krijg je een
hogere productiviteit, kostenvermindering, hogere kwaliteit, betere gezondheid en groter enthousiasme op één lijn? En
kun je in kaart brengen welke investeringen in mensen en materiaal jouw salon verder brengen? Hoe pak je dat aan? Je
vindt daarover praktische suggesties uit voorbeeldsalons. Wil je heel gericht werken aan het tegengaan van bepaalde
problemen? Daarover zijn twee kaarten opgenomen. Door naar het verzuim van het afgelopen jaar te kijken, kun je gericht
preventiemaatregelen nemen. Een tweede probleem is verzuim tijdens zwangerschap. Hierover tref je een voorbeeld-
aanpak aan, die zich bewezen heeft in de praktijk.
GWW_Deel4_C.indd 1 25-01-2006 12:08:29

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
inHoudsopgave
voorbeelden en suggesties uit de praktijk
1
2
3
4
De kappersvisies op preventie en werk (voorbeeldsalons).
Praktijksuggesties over preventie, werk en kwaliteit (voorbeeldsalons).
Gericht preventief beleid op basis van het verzuimpatroon van je salon.
Preventie bij zwangerschap (voorbeeldbedrijf en aandachtspuntenlijst).
ondersteuning en verplichtingen op basis van de arbowet en de gezond-werken-regels
5
6
7
8
De Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E).
Preventietaken: de preventiemedewerker.
Allergene belasting: samenvatting van de gezond-werken-regels en checklist.
Fysieke belasting: samenvatting van de gezond-werken-regels en checklist.
wil je meer tips?
www.healthyhairdresser.nl
1 de kappersvisies op preventie en werk (voorbeeldsalons)
informatie
Het arboconvenant is een uiting van de belangstelling voor arbeid en gezondheid die in de kappersbranche al van oudsher
bestaat. Je kent zelf de kurk waarop de branche drijft: tevreden klanten door kwaliteitswerk en een gezonde werkwijze.
Daarom kan de ondernemersvisie ook niet zonder visie op:
• De kwaliteit van het werk.
• De goede inzet van bekwame en gemotiveerde kappers.
• Goede gereedschappen en producten.
Uit de voorbeeldsalons blijkt dat die drie onderwerpen uitstekend passen in ondernemersvisies van kappers.
ondernemersvisie en visies op preventie en werk
Werken aan arbeidsomstandigheden kost geld, maar levert ook geld op. Het best wordt de balans weergegeven door een
saloneigenaar van een voorbeeldsalon. In die salon gaat het om vier punten. Hieronder worden die weergegeven in de
woorden van de saloneigenaar.
• ‘Uitgangspunt is: het resultaat telt. En goed resultaat kan alleen behaald worden door enthousiaste, gemotiveerde
en deskundige medewerkers, vakfreaks, met goede arbeidsomstandigheden en een ontspannen werkhouding.’
• ‘Ik verlang van mijn medewerkers dat ze zich optimaal voor hun vak inzetten. Daarom doe ik van alles om de
medewerkers bij te scholen, te coachen en inzicht te geven in de nieuwe haartrends. Maar ik verlang ook dat ze
goed op hun gezondheid letten. Daar wordt veel tijd en energie ingestoken.’
• ‘Bij ons is het volgen van haartrends onlosmakelijk verbonden met continue aandacht voor gezondheidstrends.
Goede arbeidsomstandigheden worden heel bewust verweven met de ontwikkelingen op het eigen vakgebied. Er is
veel aandacht voor goede werkhoudingen en hulpmiddelen.’
• ‘Het team is voorloper op het gebied van veilig en gezond werken. Beter nog: het team is initiatiefnemer van
nieuwe arbotrends. Het hele team wordt betrokken bij het testen van hulpmiddelen en het uitdenken van betere
werkmethoden.’
de relatie tussen kosten en baten van werken aan werk
Alle voorbeeldbedrijven melden een daling van het verzuim tot bijna nul, een verhoging van de omzet door verkoop van
(duurdere) producten en een aanmerkelijke groei van de salon. Investeringen in arbeidsomstandigheden en winst gaan
dus goed samen!
conclusies
De salons die als voorbeeldbedrijven fungeren, hebben ieder een eigen visie en klantenkring. Maar de onderstaande drie
aandachtspunten worden door alle salons onderschreven.
1. De combinatie van kwaliteitsdenken en investeren in preventie en goed werk levert altijd resultaat, ook onder heel
verschillende omstandigheden.
2. Aandacht voor het werk en een goed overleg met je medewerkers zijn altijd een belangrijke succesfactor.
3. En niet in de laatste plaats: alle voorbeelden geven aan dat de betrokken saloneigenaars een winstgevende
balans hebben gevonden tussen de kenmerken van hun klantenkring en hun investeringen in medewerkers en
arbeidsomstandigheden.
kijk ook eens naar de informatie over kosten en baten in deel 3, kaart 7 van deze
Gezond-Werken-Wijzer.
GWW_Deel4_C.indd 2-3 25-01-2006 12:08:30

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
2 praktijksuggesties over preventie, werk en kwaliteit (voorbeeldsalons)
informatie
Hoe zet je je visie succesvol om in een praktische aanpak? Uit het overzicht van de voorbeeldsalons komen drie
mogelijkheden naar voren:
1. I nvesteren op basis van je eigen ondernemersvisie in preventie en goed werk.
2. Met je medewerkers overleggen. (De één doet dat salonbreed, de ander overlegt per team en weer anderen overleggen
met individuele medewerkers. Het uitgangspunt is steeds hetzelfde: een goede balans bereiken tussen werk, inzet,
prestatie en werkomstandigheden.)
3. Eén van bovenstaande aanpakken, maar dan met externe ondersteuning.
1 voorbeelden van investeren vanuit een eigen visie
Bewust werken met wat ouder allround personeel
Een grote kapperszaak zet vooral veel oudere, ervaren kappers in: die letten meer op kwaliteit, kunnen de klanten
beter behandelen en kunnen ook jonger personeel begeleiden. Als extra voordeel wordt genoemd dat ervaren kappers ook
gemakkelijk duurdere producten verkopen.
Bewust letten op goede relationele verhoudingen en niet besparen op tijd bij behandelingen
Een kapperszaak gespecialiseerd in kroeshaar, komt financieel niet rond als er strak op tijd wordt gelet. Goede kwaliteit,
een relaxte sfeer en ruim de tijd nemen voor de klant zijn de basis voor het succes van deze salon.
2 voorbeelden van overleg met medewerkers
Leren en leerprogramma’s
Een (middelgrote) kapperszaak zoekt het juist in jonger personeel, maar dan met een duidelijk opleidingsbeleid. Elke
leerling krijgt een logboek met daarin zijn/haar plannen en vorderingen over vaktechnische vooruitgang en over omgaan
met fysieke belasting, schoon en goed werken, omgaan met klanten en omgaan met collega’s. Het logboek wordt ook
gebruikt voor aantekeningen en beoordelingen over de voortgang, door de saloneigenaar. Deze salon is in 2003 uitgeroepen
tot het beste leerbedrijf van Nederland.
Werktijden regelen in overleg met het personeel
Weer een andere kapper zoekt het in persoonlijk overleg met zijn medewerkers: in één-op-ééngesprekken worden taken en
werktijden aangepast aan wat mogelijk en wenselijk is (zie ook de kaart 4 over zwangerschap in dit deel van de Gezond-
Werken-Wijzer).
Leren van elkaar
Met of zonder voorafgaand advies van een expert: er zijn veel kapperszaken die stimuleren dat het personeel ook van elkaar
leert over een goede werkhouding of een goede werkorganisatie. Soms worden daartoe zelfs koppels van medewerkers
gevormd, die elkaar wekelijks attent maken op verbetermogelijkheden. De slogan ‘Kijk eens wat vaker in de spiegel’ geldt
ook voor kappers die houdingsklachten willen vermijden.
Investeren in materiaal en gereedschap in overleg met het personeel
• Zowel bij een grote als bij een kleine kapper wordt een ander systeem gevolgd: in overleg met het personeel telkens
een thema vaststellen waarmee goed werken wordt bevorderd:
- Dat kan de ene keer over materiaal en gereedschap gaan.
- En de volgende keer over werkbelasting, werksfeer, afwisseling van werk of klantbehandeling.
• Bij de ene salon wordt zo telkens een thema van de maand bedacht, bij de andere gaat het om wekelijks
personeelsoverleg van een half uur.
3 de inzet van externe hulp
Inzet van een fysiotherapeut
Veel goed nieuws komt van een andere aanpak: er zijn overal wel kappers te vinden die externe hulp inroepen bij hun werk
aan fysieke belasting. Vaak nemen ze een fysiotherapeut in de arm. Soms gaat het om een cursus, maar vaker om een
bezoek aan de salon en individuele correctie van een verkeerde houding. In sommige salons komt de fysiotherapeut zelfs
periodiek langs.
de combinatie: investeren in arbeidsomstandigheden, materialen en personeel, gesteund door
extern advies
In de kapsalon zijn arbeidsomstandigheden en materialen tiptop in orde. Maar dat is maar een deel van het succes.
Investeren in het personeel kan nog meer opleveren. Zo heeft een saloneigenaar samen met een extern bureau alle
bekwaamheden en kwaliteiten op een rij gezet, die nodig zijn voor succesvol personeel in een succesvolle salon. Sindsdien
wordt in elk personeelslid geïnvesteerd volgens een individueel maatwerkprogramma. Het resultaat spreekt uit de cijfers:
omzet en personeel zijn in enkele jaren verdubbeld.
wat kun je doen?
Uiteraard kun je de bovenstaande voorbeelden navolgen. Of je kunt zelf soortgelijke aanpakken ontwikkelen. Uiteraard in
relatie tot je ondernemervisie. Een goede start daarvoor is het stellen van drie vragen. Aan jezelf of in het teamoverleg.
1 welke risico’s en kosten kan ik vermijden? en wat is de kosten-/batenbalans van wat ik doe of
niet doe?
Veel kosten zijn vermijdbaar, omdat je ze zelf kunt beïnvloeden. Zoals de kosten van vermijdbaar verzuim en de risico’s
van extra kosten aan claims en verzekeringspremies die daarmee te maken hebben. Maar er is ook een omgekeerde
redenering. Welke kosten kun je vermijden door de oorzaken weg te nemen? Wat brengt het op als je investeert?
• De kosten van de Kapperspoli zijn goed besteed als je daardoor voorkomt dat een medewerker ziek wordt en het
kappersvak moet verlaten.
• De baten zijn hoger dan de kosten als je een fysiotherapeut eens in de drie weken een uur naar je salon haalt.
• Een goede kappersfiets is terugverdiend als je er drie dagen verzuim mee bespaart.
• Hoeveel kost een ruzie me per dag? En wat levert het op als ik een probleem aanpak?
2 wat is op korte termijn nodig om goed te kunnen werken?
Uiteraard is dit de belangrijkste vraag. Als ondernemer heb je te maken met de ruilverhouding tussen loon en werktijd.
Maar in de kappersbranche ook met mensen. Maak die ruilverhouding dan zo aantrekkelijk mogelijk. Tegenover investeren
in arbeidsomstandigheden staan groeiende prestaties. Tegenover investeren in sfeer, binding en teamgevoel staan
kwaliteit en enthousiasme.
• Stel de bovenstaande vraag aan je medewerkers. Na wat doorvragen komt er veel op tafel. Het meeste is al bereikt.
Op een aantal punten kan het beter. Het interessante van deze manier van werken is, dat alleen al door zo met je
medewerkers om te gaan, kwaliteit en enthousiasme groeien. Zo ook je klantenkring.
• Stel die vraag ook aan jezelf: jouw visie op arbeid is een succesfactor!
3 waar wil ik over drie jaar zijn, waar over vijf jaar? en wat is dan nodig om te zorgen dat mijn
medewerkers meewillen, meegaan en meedenken?
Waar je over een paar jaar wilt zijn, is je eigen ondernemerskeus. Het succes hangt af van de balans tussen jouw visie op
je klantenkring en je investering in Uiteraard vergt dat investeringen. In aandacht. In opleidingen. In materiaal. In tijd. Dus
in geld. Maar de opbrengst is groter.
• Als je je koers bespreekt met je medewerkers, bereik je sneller je doel.
GWW_Deel4_C.indd 4-5 25-01-2006 12:08:30

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
3 gericHt preventief beleid op basis van Het verzuimpatroon van je salon
informatie
In grotere ketens wordt scherp op de cijfers gelet. Ook op de verzuimcijfers. Als je het verzuim van je medewerkers bijhoudt
(zie deel 1), kun je soms veel leren over het patroon dat erachter zit. Je leert er nóg meer van als je de omzetcijfers en de
werkroosters ernaast legt.
Je zult waarschijnlijk merken dat een haperende omzet gelijk loopt met een verhoging van het aantal ziekmeldingen. Soms
zie je een patroon waarin een medewerker na een aantal malen kort verzuim op een gegeven moment langer ziek wordt.
Opgebrand? Soms zie je meer verzuim op bepaalde dagen. Onenigheid in het team? Of zijn er te veel lastige klanten
tegelijk gepland? Het kan je ook aan het denken zetten over je werkplekinrichting. Of verbeterideeën opleveren over de
organisatie van het werk.
wat kun je doen?
• Per medewerker kun je een beleid voor een gezonde en productieve inzet voeren, als je de verzuimhistorie bekijkt.
En met de medewerker bespreekt.
• Per groep medewerkers kun je merken of de diagnoses wijzen op de noodzaak tot investering of verandering. Een
goed thema voor teamoverleg!
tip: leer van elkaar
Zijn er medewerkers die opvallen doordat ze nooit ziek
zijn of juist vaak ziek zijn? Praat dan met beide groepen.
Medewerkers die nooit ziek zijn, hebben vaak heel goede
ideeën. In elk geval kunnen zij voor zichzelf kennelijk goed
de belasting en hun belastbaarheid op elkaar afstemmen.
Mogelijk valt er van hen iets te leren…?
4 preventie van verzuim bij zwangerscHap (voorbeeldbedrijf plus
aandacHtspuntenlijst)
informatie
zwangerschap is geen probleem: als ik flexibel ben, dan zijn mijn medewerkers dat ook!
Langdurig ziekteverzuim als gevolg van zwangerschap komt in de kappersbranche veel voor. Met het risico dat de
medewerkster vertrekt. Er zijn veel sociale, maar ook commerciële redenen om dat te voorkomen.
De (Vangnet)regeling voor ziekteverzuim in verband met zwangerschap is bedoeld om werkgevers tegen kosten te
beschermen. Dat geldt echter alleen voor de loonkosten. Uit het onderstaande verhaal uit een voorbeeldsalon blijkt dat het
de moeite loont om aan het voorkómen (preventie) van verzuim te werken.
De saloneigenaar: ‘Commercieel is het van belang dat een medewerkster er zo kort mogelijk uit is. Als een ervaren kracht
vertrekt, ben je ook een deel van de vaste klanten (tijdelijk) kwijt.’ De eigenaar van de voorbeeldsalon schat in dat, als een
ervaren medewerkster niet terugkeert van zwangerschap of als ze lang ziek is, dat een verloop van 18% van haar vaste
klanten geeft. Ook tijdens de zwangerschap loopt de frequentie van het vaste klantenbezoek terug.
wat kun je doen?
De eigenaar heeft een duidelijke visie
• ‘Het is een verouderde gedachtegang om in economisch zware tijden oudere kapsters als een blok aan het been te
zien. Met een goed beleid zijn het in tijden van economische neergang juist de pijlers waarop je zaak rust. Ze laten
vertrekken is letterlijk kapitaalvernietiging. Dat moet je als goed ondernemer zien te voorkomen.’
• ‘Een nieuwe medewerkster inwerken kost veel tijd. Het kost minimaal een half jaar om iemand de normen en
waarden van de zaak te leren. Daar komt het vaktechnische deel dan nog bij.’
Hij heeft het daarom anders geregeld. Kernpunt is de combinatie van een goed arbobeleid en een goede afspraak over
wederzijdse flexibiliteit van saloneigenaar en medewerkster. Ook voor niet-zwangere medewerkers wordt een flexibel
beleid gevoerd, waar het gaat om werktijden.
De saloneigenaar:
‘Mijn visie op personeelsbeleid is pragmatisch: als ik als ondernemer flexibel ben, dan zijn mijn medewerkers dat ook.’
Vooral bij zwangere medewerksters levert dat goede resultaten op. In goed overleg met de zwangere medewerkster
worden afspraken gemaakt over werktijden, pauzes, het gebruik van hulpmiddelen en het werken met chemische producten.
De uitwerking van zijn visie vind je op de volgende bladzijde.
GWW_Deel4_C.indd 6-7 25-01-2006 12:08:31

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
voorbeeld: aandacHtspunten voor een goed beleid bij zwangerscHap
Een goed zwangerschapsbeleid bestaat in de voorbeeldsalon uit verschillende onderdelen: op tijd signaleren van klachten,
aandacht hebben voor werktijden, pauzes en werkhouding, gebruikmaken van hulpmiddelen en afspraken maken over
gebruik van cosmetische producten met schadelijke of irriterende bestanddelen. Centraal staat telkens: flexibiliteit op
basis van goed overleg.
loondoorbetaling
Er wordt een Ziektewetuitkering aangevraagd bij het UWV (via de arbodienst) voor zwangerschapsverlof en verzuim als
gevolg van zwangerschapsgerelateerde ziekten, zodat de werkgever niet zelf deze kosten hoeft te dragen.
werktijden en pauzes
• De medewerkster meldt de zwangerschap aan de eigenaar. Dan wordt het eerste overleg gevoerd over aangepaste
werktijden. De medewerkster moet zelf aangeven wanneer het werk te zwaar wordt en wanneer de afspraak van
kracht wordt. Een voorbeeld: een medewerkster heeft tot 6 1 / 2 maand zwangerschap doorgewerkt, toen werd het te
zwaar. Vervolgens is ze elke ochtend één uur later begonnen. Voor een andere zwangere medewerkster zijn twee
hele werkdagen verdeeld over vier halve dagen.
• Voor zwangere medewerksters is meer flexibiliteit nodig als het gaat om het aantal pauzes en de duur ervan. Extra
pauzes zijn altijd mogelijk. Het is aan de medewerkster zelf om (in overleg met collega’s) tijd te nemen voor extra
rustpauzes.
werkhouding
• Het gebruik van de kappersfiets is juist tijdens de zwangerschap van groot belang. Te gemakkelijk wordt de kappers-
fiets niet gebruikt. De saloneigenaar wijst niet alleen op het gebruik ervan, maar begeleidt de zwangere medewerk-
sters er ook bij.
• Er is aandacht voor de werkhouding van zwangere medewerksters. Zo nu en dan komt een fysiotherapeut langs in
de kapsalon, onder andere om adviezen te geven over de werkhouding. Zo worden bij zwangere medewerksters
klachten op tijd gesignaleerd en aangepakt. Vrouwen die zwanger zijn, hebben bijvoorbeeld de neiging de rug hol te
trekken door het toenemende gewicht aan de voorkant. Dat geeft spanning op schouders en armen. Door oefeningen
te doen met het kantelen van het bekken trek je de rug recht en sta je meer ontspannen.
chemische producten
• Zwangeren behoeven zo min mogelijk te werken met haarcosmetica met schadelijke stoffen. Zo gauw een
medewerkster zwanger is, vraagt de saloneigenaar altijd de nieuwste productinformatie op bij de leverancier.
Uitgangspunt is dat er alleen met veilige producten wordt gewerkt. Als uit de bijsluiter blijkt dat bepaalde
producten gevaar kunnen opleveren voor de zwangerschap, behoeft ze er niet mee te werken. Als de medewerkster
zelf twijfels heeft, kan ze advies vragen aan de bedrijfsarts.
• Bij het aanbrengen en uitspoelen van haarkleuringen wordt altijd met pvc-handschoenen gewerkt.
op basis van de gezond-werken-regels voor fysieke belasting moet je na twee uur werken
minimaal 10 minuten inlassen. voor zwangeren is – in overleg – een grotere flexibiliteit mogelijk.
in hoofdstuk 5 en 6 van deel 3 van deze Gezond-Werken-Wijzer vind je een overzicht van de
wettelijke regels voor werk en zwangerschap.
5 de risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e)
informatie
Er is al jaren discussie over de mate waarin de overheid regels en eisen mag stellen aan de arbeidsomstandigheden in
het bedrijf. Aan de andere kant geldt echter ook: de Risicoinventarisatie en -Evaluatie (RI&E) is het belangrijkste middel
waarmee een werkgever een compleet beeld kan krijgen van de arbeidsomstandigheden en risico’s in zijn bedrijf.
In de kappersbranche is een goede oplossing gevonden. Er is geïnvesteerd in een gedigitaliseerde Risico-Inventarisatie
en -Evaluatie. Dit instrument voldoet aan de wettelijke eisen en is tegelijkertijd geheel toegesneden op de situatie en het
werken in de kappersbranche. Ook de nieuwste inzichten en de gezond-werken-regels zijn in deze RI&E verwerkt. Deze
kappers-RI&E is ook voorzien van een bijlage met suggesties voor mogelijke maatregelen. Daarmee is de RI&E een goed
instrument geworden als je zicht wil krijgen op de kwaliteit van je aanpak van arbeidsomstandigheden. Met behulp van de
toelichting die bij de RI&E is opgenomen, kun je direct aan de slag. Iedere werkgever heeft een RI&E ontvangen.
wat moet je doen?
De Arbeidsomstandighedenwet geeft aan dat een kapsalon moet beschikken over een actuele Risico-Inventarisatie en
-Evaluatie (RI&E). Ook is het verplicht dat er naast die inventarisatie ook een plan komt waarin staat hoe de knelpunten
worden aangepakt. Over dat plan moet met het personeel zijn overlegd. Ongeveer eens in de vier jaar (of zodra er grote
veranderingen in het bedrijf hebben plaatsgevonden) moet de Risico-Inventarisatie worden vernieuwd. Over de uitvoering
van het Plan van aanpak moet ieder jaar (schriftelijk) worden gerapporteerd aan en overlegd met het personeel.
toetsing van de ri&e door de arbodienst
Als gebruikgemaakt wordt van de speciaal ontwikkelde kappers-RI&E, dan gelden de volgende regels voor de toetsing
van de uitkomst van de RI&E door de arbodienst:
• Totaal maximaal veertig uur per week werken door alle medewerkers samen:
de branche-RI&E hoeft niet te worden getoetst door een arbodienst.
• Tot en met 25 medewerkers:
de branche-RI&E moet schriftelijk worden getoetst door de arbodienst (lichte toets).
• Meer dan 25 medewerkers:
de branche-RI&E wordt ter plekke door de arbodienst getoetst en met je doorgesproken (zware toets).
Als er afspraken in de Kappers-CAO worden gemaakt over de RI&E kappers, zullen deze toetsingsregels mogelijk worden
aangepast.
wat kun je doen?
1. De RI&E is verplicht. Doe dan meteen de goede. Van www.healthyhairdresser.nl kun je de meest actuele versie
downloaden.
2. Informeer bij de ANKO, Kappersbond FNV/FNV Schoonheidsverzorging of CNV Kappers of er al een CAO-regeling is
ten aanzien van de RI&E. Informeer ook naar de consequenties voor de toetsing. Voor de toetsing van de RI&E moet
vaak apart worden betaald.
3. Je kunt de RI&E ook gebruiken als naslagwerk. Met name bij de aanschaf van nieuwe materialen en bij het nadenken
over de inrichting van werkplekken geeft de RI&E heel kort maar wel heel duidelijk de eisen weer. Erg handig. Zie ook
de gezond-werken-regels in de kaarten 7 en 8 van dit deel van de Gezond-Werken-Wijzer.
GWW_Deel4_C.indd 8-9 25-01-2006 12:08:32

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
6 preventietaken: de preventiemedewerker
informatie
Je brengt de risico’s in je bedrijf in kaart door het uitvoeren van de Risico Inventarisatie & -Evaluatie (zie de voorgaande
kaart 5). Voor de kappersbranche is er een branchespecifieke RI&E gemaakt. Een werkgever moet zijn RI&E door een
arbodienst laten toetsen. Als er 25 of minder mensen werken kan dit een lichtere (schriftelijke) toets zijn – en dat scheelt
geld. De RI&E en het bijbehorende Plan van aanpak vormen de basis voor de aanpak van de risico’s in de salon. De Arbowet
eist vervolgens een actief beleid (plan plus uitvoering) om de risico’s daadwerkelijk aan te pakken. Daarvoor moet iemand
worden aangewezen. Die wordt de preventiemedewerker genoemd. In de aanpak speelt de preventiemedewerker een
belangrijke rol: hij/zij draagt zorg voor de dagelijkse veiligheid en gezondheid en is op de werkvloer aanwezig.
Iedere werkgever moet een medewerker aanstellen als preventiemedewerker. Heeft de salon vijftien werknemers of
minder, dan mag de werkgever deze functie ook zelf uitoefenen. Op basis van de RI&E en het daarbij behorende Plan van
aanpak moet elk bedrijf aangeven over welke deskundigheid, ervaring, uitrusting en tijd de preventiemedewerker beschikt.
In een klein bedrijf met weinig risico’s worden lichtere eisen aan de preventiemedewerker gesteld dan in een bedrijf met
complexe risico’s.
wat de preventiemedewerker moet weten
• De preventiemedewerker houdt zich met name bezig met de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Hij of zij
moet dus kennis hebben van de veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen het bedrijf.
• Schrijft de RI&E het gebruik van hulpmiddelen voor (zoals pompstoelen en handschoenen), dan moet de
preventiemedewerker de risico’s van ondeskundig gebruik kennen en weten hoe ze te voorkomen.
• Behalve de kennis op basis van de digitale RI&E is het ook noodzakelijk kennis te hebben van de gezond-werkenregels.
Die vind je hierna op de kaarten 7 en 8.
• De preventiemedewerker behoeft geen algemene cursus te volgen, zolang hij of zij maar kennis heeft van arborisico’s
binnen het bedrijf, om veilig en gezond te kunnen werken. De meer specialistische kennis en deskundigheid kunnen
worden ingehuurd bij een arbodienst.
wat de preventiemedewerker moet doen
• Meewerken aan het uitvoeren van de RI&E en het maken van een Plan van aanpak bij de RI&E, in overleg
met collega’s.
• In overleg met collega’s maatregelen nemen om gezond en veilig werken in de salon te bevorderen.
• Zorgen dat de bedrijfshulpverlening is georganiseerd.
• Zorgen dat er voorlichting wordt gegeven aan collega’s.
• Zorgen dat er toezicht wordt gehouden op veilig en gezond werken in de kapsalon.
• Het bijhouden van (nieuwe) informatie over veilig en gezond werken, en dit doorgeven aan en bespreken
met collega’s.
meer informatie en de volledige beleidsregel (de gezond-werken-regel zelf) zijn te vinden
op www.healthyhairdresser.nl.
7 allergene belasting: de Gezond-Werken-reGels en een cHecklist
informatie
Kapperseczeem is een veelbesproken onderwerp. Te veel medewerkers krijgen gezondheidsklachten. Er zijn verschillende
oorzaken en veel factoren spelen een rol.
Langdurig nat werken bijvoorbeeld, maakt de handen week en kwetsbaar. Allergene bestanddelen van vloeistoffen
en crèmes doen de rest. Die kunnen zorgen voor het ontstaan van kleine huidbeschadigingen die zich kunnen ontwikkelen
tot eczeem. Bij blonderen met stuivend poeder en stylen met haarspray komen deeltjes in de lucht. Die kunnen
worden ingeademd en tot luchtwegirritaties leiden. In de afspraken over veilig en gezond werken van kappers is een aantal
maatregelen getroffen om de allergene belasting te beperken.
wat moet je doen?
Er is een gezond-werken-regel gemaakt met duidelijke voorschriften. Deze gaan over:
1. De productbereidingsruimte (chemiehoek).
2. De materialen die je gebruikt (verven, blondeermiddelen, haarspray, permanentvloeistoffen).
3. De duur van blootstelling aan irriterende stoffen.
4. De wijze waarop je werkt als er risico’s zijn.
5. Beschermende maatregelen (onder andere handschoenen en ventilatie).
• Gezond-werken-regels zijn ondersteunend. Ze geven aan hoe je de arbowetgeving goed uitvoert. Weet je betere
oplossingen dan de gezond-werken-regels voorschrijven, dan mag je die ook toepassen. Je moet dan wel - bijvoorbeeld
op basis van onderzoeksgegevens - kunnen aantonen dat jouw oplossingen minstens zo goed zijn. Als
het doel van de gezond-werken-regels (preventie en bescherming) maar wordt gehaald. Want dat is wel verplicht.
• Bekijk de speciaal ontwikkelde cd-rom over de gezond-werken-regels.
wat kun je doen?
Er zijn twee manieren om de problemen systematisch aan te pakken. De basisregels daarvan zijn voor alle problemen
dezelfde.
1 de systematische preventieve aanpak (risicobeheersing). deze bestaat uit vier stappen
1. Inventariseer je risico’s (RI&E).
2. Neem ze weg als dat mogelijk is (met het Plan van aanpak van de RI&E).
3. Verminder anders je risico’s door bijvoorbeeld vermindering van de blootstellingsduur.
4. Zorg voor persoonlijke bescherming tegen de overgebleven risico’s.
Daarbij komen drie afspraken
1. Zorg dat je medewerkers goed zijn geïnstrueerd en geïnformeerd.
2. Let met zijn allen op hoe je er in de praktijk mee omgaat.
3. Bespreek je ervaringen periodiek in het teamoverleg.
2 de systematische zorgaanpak als de problemen eenmaal zijn opgetreden
1. Zorg dat medewerkers problemen tijdig signaleren.
2. Zorg dat je gebruikmaakt van de specialistische kennis en hulp waarop je een beroep kan doen (arbodienst,
Kapperspoli, enz.).
de verplichtingen voor de chemieruimte gelden voor salons die per 1 maart 2005 zijn gestart
of sindsdien zijn verbouwd. vanaf 1 november 2006 moeten alle salons aan de verplichtingen
voldoen.
GWW_Deel4_C.indd 10-11 25-01-2006 12:08:32

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
cHecklist risicobeHeersing met de gezond-werken-regels allergene belasting
(Gebruiksaanwijzing: loop de onderwerpen na en kruis aan wat nog kan worden verbeterd. Pas daar de algemene
werkwijze van risicobeheersing en zorgbeleid op toe.)
onderwerp in orde? welke verbetering
is mogelijk?
de productbereidingsruimte (chemiehoek)
• Is een speciale ruimte (hoek of kast) waar permanentvloeistof,
haarverf en blondeermiddel worden bereid.
• Is aan drie zijden d.m.v. manshoge wanden
afgescheiden en afgeschermd van de salon (bij
gerichte afzuiging mogen de wanden ook lager zijn; de
wanden aan beide zijkanten zijn dieper dan de diepte
van het werkblad.
• Bestaat uit vlak, glad en goed reinigbaar materiaal.
• Heeft stromend water.
• Wordt alleen gebruikt voor het bereiden van permanent-
vloeistof, haarverf en blondeermiddel (en dus niet
voor het bewaren, klaarmaken of nuttigen van eten en
drinken).
nat werk
• Zonder handschoenen wordt niet langer dan dertig
minuten per uur nat werk verricht.
• Nat werk wordt altijd zonder handsieraden uitgevoerd.
Handschoenen
• Het werk is zo georganiseerd, dat je nooit langer dan
vier uur per dag handschoenen draagt.
• Je draagt handschoenen als je met permanent-
vloeistof, blondeermiddel, haarverf of kleurspoeling
werkt (bereiden, mengen, opbrengen of uitspoelen).
• De handschoenen zijn van pvc of vinyl en niet van
latex of polyethyleen. (Op de doos staat waar ze van
gemaakt zijn.)
• De handschoenen gooi je direct in de prullenbak als
je gewerkt hebt met haarcosmetica met irriterende en
schadelijke stoffen.
• Je draagt bij voorkeur ook handschoenen als je haren
wast.
gereedschap
• Het kappersgereedschap is nikkelarm.
permanentstoffen
• Permanentstoffen bevatten geen GTG (zuurvrij).
• Er wordt gewerkt met one-unit-verpakkingen of
doordruksystemen.
• De bereiding gebeurt in de chemiehoek.
onderwerp in orde? welke verbetering
is mogelijk?
kleuren/verven
• Voorkomen wordt dat de huid in contact komt met
haarverf (door kleine verpakkingen of een gesloten
doseer-/mengsysteem te gebruiken).
• Het aanmaken en mengen gebeurt in de chemiehoek.
• Bij het aanmaken, opbrengen en uitspoelen worden
handschoenen gedragen.
blonderen
• Er worden geen stuivende blondeermiddelen gebruikt.
• Of er wordt een gesloten doseer-/mengsysteem
gebruikt.
• Het aanmaken, bereiden en mengen gebeurt in
de chemiehoek.
• Er worden handschoenen gedragen.
Haarspray/lak
• Er wordt een pompverstuiver gebruikt, tenzij het voor
het kapsel echt niet anders kan.
• Er wordt gericht op het haar gespoten.
tip: gebruik HandscHoenen
Gebruik altijd handschoenen als je met permanentvloeistof,
blondeermiddel, haarverf of kleurspoeling
werkt. Zowel voor het bereiden, mengen, opbrengen en
uitspoelen.
GWW_Deel4_C.indd 12-13 25-01-2006 12:08:33

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
8 fysieke belasting: de Gezond-Werken-reGels en een cHecklist
informatie
Over spier- en gewrichtsklachten is voldoende bekend. In de kappersbranche zijn afspraken gemaakt om deze te beperken.
Een deel ervan is in de gezond-werken-regels Fysieke belasting opgenomen. Het gaat daarbij zowel om houding (statische
belasting) als om beweging (dynamische belasting). De belangrijkste oorzaak van fysieke belasting is niet echt weg te
nemen. Dat brengt het kappersvak nu eenmaal met zich mee. Maar zowel het werkmateriaal als de wijze waarop jij en je
medewerkers werken, verdient de aandacht.
De precieze regels vind je op de checklist op de volgende bladzijde. Gebruik die lijst als verbeterschema.
wat moet je doen
1. De belangrijkste regel heeft betrekking op de afwisseling van taken. Het werk moet zo worden ingericht, dat je
medewerkers per uur ten minste gedurende vijf minuten een andere werkhouding aan kunnen nemen. Met een beetje
planning is dat goed mogelijk (zie bijvoorbeeld deel 1 formulier 5). Daarnaast moet het werk zo worden georganiseerd,
dat de kapper na circa twee uur minimaal tien minuten pauze heeft. Het belang is duidelijk: minder eenzijdige belasting
en een betere timing van herstelmomenten.
2. De overige onderdelen van de gezond-werken-regel hebben betrekking op werkmateriaal. Het gaat daarbij om de
pompstoel, de kinderstoel, de kappersfiets, de wasbak en de schaar.
3. Het derde aandachtspunt is: bewegingsruimte. Rondom en achter de pompstoel en de wasbak moet voldoende
werkruimte zijn.
• Gezond-werken-regels zijn faciliterend. Ze geven aan hoe je de arbowetgeving goed uitvoert. Weet je betere
oplossingen dan de gezond-werken-regels voorschrijven, dan mag je die toepassen. Je moet dan wel - bijvoorbeeld
op basis van onderzoeksgegevens - kunnen aantonen dat jouw oplossingen minstens zo goed zijn. Als het doel van
de gezond-werken-regels (preventie en bescherming) maar wordt gehaald. Want dat is wel verplicht.
• Bekijk de speciaal ontwikkelde cd-rom over de gezond-werken-regels.
niet alle verplichtingen gaan meteen in
Ten aanzien van de werkmaterialen gaan de verplichtingen op verschillende tijdstippen in. Daarbij is de datum van
aanschaf of vernieuwing van de materialen belangrijk.
Het schema is:
• Pompstoel en wasbak: bij aanschaf vanaf 1 januari 2007. Vanaf 1 januari 2014 moeten alle pompstoelen en
wasbakken aan de regels voldoen.
• Kappersfiets en scharen: nieuw aangeschaft, dan moeten ze sinds 1 maart 2005 voldoen aan de gezond-werken-
regels. Vanaf 1 januari 2007 moeten alle kappersfietsen en scharen aan de regels voldoen.
meer informatie en de volledige beleidsregel (de gezond-werken-regels zelf) zijn te vinden
op www.healthyhairdresser.nl.
wat kun je doen?
Werken aan werk is meer dan ‘best belangrijk’. De gezond-werken-regels zijn ontstaan uit een uitvoerige discussie over
veel aspecten. De basis is een gedegen ergonomisch onderzoek. Wat er uit is gekomen, heeft dus een grote betekenis. Niet
alleen voor de gezondheid van werknemers maar ook voor het gemak waarmee zij hun werk kunnen doen.
1. Uiteraard is het raadzaam bij vernieuwing of verbouwing meteen het goede materiaal te kiezen. Uit onderzoek
blijkt dat er voldoende materialen te koop zijn die aan de eisen van de gezond-werken-regels voldoen.
2. Zijn er veel klachten en werkt de afwisseling van het werk onvoldoende, dan ligt versnelde vernieuwing voor
de hand.
3. Met de gezond-werken-regels kun je ook het materiaal dat je nu gebruikt, nog eens beoordelen. Je kunt ook nu al
de afwisseling van werkzaamheden met je medewerkers bespreken.
overleg met je medewerkers over hun prioriteiten in afwisseling en materiaal. niet iedereen
heeft standaardmaten of dezelfde problemen.
kijk ook eens naar deel 5 van deze Gezond-Werken-Wijzer. met name de oefeningen voor nek,
armen en rug zijn zowel leuk als nuttig.
tip: zorg dat je voldoende werkruimte Hebt
Zorg dat de werkruimte aan de achterzijde van de wasbak
minimaal 50 centimeter is.
GWW_Deel4_C.indd 14-15 25-01-2006 12:08:35

Deel 4 Preventie en goed werk Deel 4 Preventie en goed werk
cHecklist risicobeHeersing met de Gezond-Werken-reGels fysieke belasting
(Gebruiksaanwijzing: loop de onderwerpen na en kruis aan wat nog kan worden verbeterd.)
taakafwisseling in orde? welke verbetering
is mogelijk?
• Voldoende afwisseling van taken en andere werk-
houdingen: ieder uur tenminste 5 minuten.
• Na ongeveer 2 uur werken minimaal 10 minuten
pauze.
pompstoel in orde? welke verbetering
is mogelijk?
• Zitting traploos instelbaar van minimaal 45 tot
maximaal 59 centimeter boven de vloer.
• Niet te breed zodat de kapper op maximaal
30 centimeter van het hoofd van de klant kan staan.
• Stabiel onderstel (rond, vierkant of driehoekig) met
diameter van minimaal 39 centimeter of sterpoot met
5 tenen met hartwielafstand tussen minimaal 24 en
maximaal 37 centimeter.
• Minimaal 45 graden draaien op de poot.
• Hoogte rugleuning (gemeten vanaf de zitting) lager
dan 50 centimeter.
• Geen hoofdsteun, behalve bij scheren en baardknippen.
voorzieningen voor kinderen in orde? welke verbetering
is mogelijk?
stoelverhoger voor pompstoel
(voor kinderen tussen 116 en 160 cm)
• Verhoging met minimaal twintig centimeter.
kinderstoel (voor kinderen kleiner dan 116 cm)
• Niet te breed, zodat de kapper op maximaal
30 centimeter van het hoofd van het kind kan staan.
• In hoogte instelbaar.
• Zitting minimaal 79 centimeter boven de vloer.
ruimte rond pompstoel in orde? welke verbetering
is mogelijk?
zijkanten
• Vrije werkruimte minimaal 70 centimeter.
• Als er een muur is, moet je de stoel zo kunnen draaien
dat er minimaal 70 centimeter vrije werkruimte
ontstaat.
achterkant
• Vrije werkruimte minimaal 100 centimeter.
kappersfiets in orde? welke verbetering
is mogelijk?
• Voldoende beschikbaar voor alle kappers die aan het
werk zijn in de salon.
• Fiets- of ponyzadel.
• Voor kleine kappers is een kappersfietszadel
noodzakelijk.
• Geen rugleuning.
• Eenvoudig en traploos instelbaar van minimaal 60 en
maximaal 80 centimeter. Voor kleine kappers kan het
ponyzadel niet als stasteun gebruikt worden.
Zij moeten dan een kappersfiets met fietszadel
gebruiken.
• Zitting draaibaar ten opzichte van onderstel.
• Diameter van een sterpoot met 5 tenen met
hartwielafstand van minimaal 24 en maximaal
37 centimeter.
• Indien gemonteerd op de vloer achter de pompstoel
draaibaar in beide richtingen in een hoek van
135 graden.
wasbak in orde? welke verbetering
is mogelijk?
• Lengte tussen neksteun en achterzijde maximaal
43 centimeter (en maximaal 45 centimeter bij holle
voorkant).
• Knieruimte onder wasbak minimaal 24 centimeter
(gemeten vanaf van achterzijde).
• Diepte voetruimte minimaal 42 centimeter (gemeten
vanaf achterzijde).
• Bij wasbak met recht en dicht onderstel: breedte
maximaal 30 centimeter.
• Werkruimte achterzijde minimaal 50 centimeter.
schaar in orde? welke verbetering
is mogelijk?
• (Eventueel verwijderbare) pinksteun, waarbij neutrale
stand van de hand kan worden bereikt en nikkelarm.
GWW_Deel4_C.indd 16-17 25-01-2006 12:08:35