Doe Mee in Zwolle - tryntsje dijkstra • tekst & redactie

Hdoe mee
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar
Zwolle

Voorwoord: Briljant
Inleiding: Doe mee in Zwolle
Cato Bakker: “Ontmoetingen geven kracht”
Mirjam Roozeboom: “We zijn allemaal verantwoordelijk”
Alide Meijer: “Mosterdsoep, nasi, couscous en trifle”
Carla Boedhoe : “Wanneer doen we dit weer?”
Kibar Göceri: “Vogeltjes uit hun kooi”
Anna de Kieviet & Inge van Dongen:“We willen gelijkwaardig meedoen”
Jeanne Breeman: “Geldstromen aanboren”
Jamina Rahmouni: “Dan hoop ik op gelijk spel”
Mariëlla Martina: “Leuke ontmoeting met lieve mensen”
Marc Stevens en Ferry Rahantoknam: “Resultaat is boven verwachting”
2
hdoe mee
Inge Meijer-Westerbeek: “Het is een verrijking”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar
pag. 3
pag. 5
pag. 7
pag. 10
pag. 12
pag. 13
pag. 15
pag. 17
pag. 19
pag. 21
pag. 23
pag. 25
pag. 27
Briljant
Doe Mee in Zwolle heeft in anderhalf jaar tijd bruggen geslagen
tussen vrouwen van de diverse culturen die in onze stad wonen,
en in het bijzonder tussen allochtonen en autochtonen.
Als gemeente proberen we integratie vaak te vangen in cijfers,
maar dit is waar het om gaat: ontmoetingen, het ontstaan van
contacten tussen vrouwen vanuit hun eigen behoeften. Honder-
den vrouwen deden mee aan de activiteiten en bijeenkomsten.
Doe Mee in Zwolle was van meet af aan een tijdelijk project. Ter afsluiting
geven we dit bijzondere boekje uit, om de herinnering levend
te houden. Het geeft de inhoud en resultaten weer, maar laat vooral
de mensen aan het woord die er direct bij betrokken zijn geweest. In
een tiental portretten laat het veel facetten zien van de ‘briljant’ die in
die achttien maanden gegroeid is. Over ontmoetingen die anders niet
(zo gauw) hadden plaatsgevonden.
Hiervoor wil ik vooral bedanken: Servicecentrum VrijwilligersWerk
Overijssel, als uitvoerder van het project en in het bijzonder projectleider
Cato Bakker; welzijnsorganisatie TRAVERS en speciaal haar
bezoekvrouwen en vrijwilligsters in de klankbordgroep als afspiegeling
van vele vrouwengroepen in Zwolle, zonder wie nooit zoveel
vrouwen op de been waren gekomen, en de beheerders van de
wijkcentra, die flexibel tegemoet kwamen aan de wensen die
uit Doe Mee voortkwamen.
Doe Mee eindigt, maar ik roep alle vrouwen in Zwolle op:
blijf vooral MeeDoen!
Peter Pot,
wethouder gemeente Zwolle
hdoe mee
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 3

Doe Mee in Zwolle
Doe Mee is een landelijk emancipatie- en integratieproject voor allochtone
vrouwen in een achterstandspositie. Het gaat uit van het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid en wordt uitgevoerd op lokaal niveau. Van maart
2005 tot september 2006 doet de gemeente Zwolle hieraan mee onder de naam
Doe Mee in Zwolle. Dit richt zich op het bevorderen van contacten tussen alloch-
tone en autochtone vrouwen, omdat tussen deze groepen nog te weinig gebeurt
en onderlinge contacten belangrijk zijn voor de integratie.
Doel, visie en opzet
De gemeente vraagt Servicecentrum VrijwilligersWerk
Overijssel (SVWO) Doe Mee
in Zwolle uit te voeren. In overleg met
diverse instanties en andere betrokkenen
stelt het centrum doel, visie en werkwijze
van het project vast. De doelstelling is
drieledig: onderling begrip en respect
bevorderen door het organiseren van
bijeenkomsten voor allochtone en autochtone
vrouwen samen; contact leggen met
allochtone vrouwen om beter gemeentebeleid
mogelijk te maken en hen te stimuleren
voorzieningen te gebruiken; en
de beeldvorming rond allochtone vrouwen
verbeteren.
De belangrijkste uitgangspunten voor het
project zijn: ieder mens heeft recht op
haar eigen cultuur en op respect daarvoor,
en ieder mens heeft het recht met
haar eigen mogelijkheden aan de samenleving
deel te nemen. De enige scheidslijn
in de samenleving is die tussen hen die
4
hdoe mee
de rechtstaat accepteren en hen die dat
niet doen. En van tolerantie is pas sprake
als iedereen kan uitkomen voor haar
mening zonder de mond gesnoerd te
worden en zonder een ander te kwetsen.
Tot slot biedt onze samenleving ruimte
voor diverse morele en godsdienstige
overtuigingen, omdat deze in essentie de
identiteit van de mensen bepalen.
Zoals ‘Den Haag’ de uitvoering overlaat
aan de gemeenten, zo verwacht Doe
Mee in Zwolle dat de doelgroep zelf met
initiatieven komt. ‘Van onderaf’ heet deze
benadering. Vertegenwoordigers van
vrouwenorganisaties die samenwerken
in de klankbordgroep, en de bezoekvrouwen*
van TRAVERS spelen hierbij
een sleutelrol. Samen organiseren zij
activiteiten voor en ontmoetingen tussen
evenwichtige groepen vrouwen. Hierbij
gaan vrouwen met diverse culturele
achtergronden met elkaar in gesprek
rond een thema, eventueel met hulp bij
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar
de Nederlandse taal van mensen die hun
moedertaal spreken. De gesprekken vinden
vooral in kleine groepen plaats.
Verloop en uitvoering
Het project heeft een langzame start. De
samenwerking tussen betrokken instanties
moet op gang komen en de bekendheid
van Doe Mee moet groeien. Maar als
de trein eenmaal rijdt, dendert hij voort.
In totaal worden zes themabijeenkomsten
en achttien groepsactiviteiten gehouden,
ondersteund door een publiekscampagne.
Onderwerpen zijn onder meer: identiteit,
politiek, (vrijwilligers)werk, vrije
tijd, koken, cultuur en religie. In totaal
nemen 789 vrouwen deel aan een of meer
bijeenkomsten. De aantallen activiteiten
en deelnemers overstijgen ruimschoots
de verwachtingen van het ministerie en
de gemeente.
Resultaten en conclusies
Op alle drie de doelstellingen zijn goede
resultaten geboekt. De bijeenkomsten
zijn een succes en er komen gemeenschappelijke
interesses en belangen naar
voren. Door informatieuitwisseling stellen
vrouwen hun beeld van anderen bij en
er ontstaat een netwerk aan contacten.
Vrouwen nodigen elkaar uit, nemen elkaar
mee en organiseren zich. Ze voelen
zich vrijer naar elkaar toe, helpen elkaar
en gaan samenwerken. Aanvankelijk participeren
vooral allochtone vrouwen, maar
later doen steeds meer Nederlandse
vrouwen mee. Iets wat het project nadrukkelijk
beoogt. En Doe Mee in Zwolle
komt regelmatig in het lokale nieuws
mede dankzij de publiekscampagne.
In samenwerking met de coördinator van
hdoe mee
de bezoekvrouwen komt het SVWO aan
het einde van het project tot een aantal
conclusies en aanbevelingen. De belangrijkste
conclusies zijn: Doe Mee in Zwolle
voorziet in een behoefte en is een veilige
plek voor vrouwen met verschillende culturen
onderling en voor organisaties om
elkaar te ontmoeten. De kracht van het
project is dat initiatieven van de vrouwen
zelf komen en helpen bij de uitvoering.
De openheid van allochtone vrouwen naar
de Nederlandse samenleving toe wordt
duidelijk en de bijdrage die zij kunnen
leveren. Aandachtspunten blijven (echter)
de deelname van autochtone vrouwen
en de openheid voor andere culturen van
organisaties en instellingen, in het bijzonder
op het gebied van scholing en werk.
Door Doe Mee in Zwolle zijn contacten en
netwerken ontstaan tussen allochtone en
autochtone vrouwen. De toekomst vraagt
om uitbreiding en verdieping van de
ontmoetingen om meer samen te werken.
Hoewel initiatieven van onderaf goed werken,
blijven aandacht en middelen van instanties
nodig. De samenleving is gebaat
bij de inschakeling van allochtonen op
allerlei terreinen. De media spelen in dit
proces een belangrijke rol door vooral het
accent te leggen op de positieve verhalen.
En tot slot: zonder autochtonen kunnen
allochtonen niet integreren. Het is de
uitdaging om met elkaar op de ingeslagen
weg verder te gaan.
* vrouwen van allochtone afkomst die voor welzijnsorganisatie
TRAVERS allochtone huishoudens bezoeken
om te zien wat daar leeft en wat er nodig is voor
deelname aan de samenleving
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 5

6
“Ontmoetingen geven kracht”
Projectleider Cato Bakker was spin in het web van Doe Mee
“Doordat ik bij Servicecentrum VrijwilligersWerk
Overijssel ervaring had met
het organiseren van ontmoetingen tussen
Turkse en Nederlandse vrouwen, ben ik
gevraagd als projectleider van Doe Mee
in Zwolle. Dat was spannend. Ik moest
wennen aan de werkwijze en structuur
van mijn opdrachtgever, de gemeente.
En ik had TRAVERS erbij nodig. Voor hen
was het extra werk en ik maakte inbreuk
op hun agenda. Maar het sloeg aan en het
enthousiasme groeide.
Al gauw merkte ik dat Doe Mee een goede
plek werd. We legden contacten en werden
regelmatig gebeld om via Doe Mee
contacten te kunnen leggen, bijvoorbeeld
door de Vereniging van Vrouwen met
een Academische Opleiding en door een
autochtone moeder die graag eens met
andere, allochtone moeders wilde praten.
En het filmhuis was verrast: normaal
krijgen ze weinig allochtone bezoekers en
nu kwam er zomaar een hele groep. De
bereidheid om zich open te stellen is er
vaak, alleen hoe doe je dat? Ik hoefde niet
van alles te bedenken; mijn rol was meer
om de verbindende schakel te zijn om
contacten te leggen.
Voordat het project begon, kwam er eens
een ambtenaar naar me toe bij een ontmoetingsbijeenkomst
tussen Turkse en
Nederlandse vrouwen. Verbaasd zei hij:
‘Dat die vrouwen komen met hun hoofddoek
en hun gebroken Nederlands. Wat
een lef.’ En ook Nederlandse vrouwen bekenden
dat ze zenuwachtig waren, maar
hdoe mee
er toch wilden zijn. Die nieuwsgierigheid
is een goede prikkel en werkt aanstekelijk.
Dat merkte je ook bij Doe Mee. De
ontmoetingen waren vaak ook verassend:
je denkt meestal aan de verschillen, maar
er blijken juist ook zoveel overeenkomsten
te zijn.
Voor mij persoonlijk waren vooral de handwerktentoonstelling
en de ontmoeting tussen
christen- en moslimvrouwen speciaal.
De eerste omdat het aantoonde hoeveel je
in heel korte tijd kunt bereiken voor veel
mensen. En de tweede om de openhartigheid.
De vrouwen durfden zó open te zijn
in een kleine groep. Het is jammer dat Doe
Mee stopt, het heeft een proces in gang
gezet dat waardevol is en ondersteuning
behoeft. En we weten nu uit ervaring hoe
zulke ontmoetingen ons kracht geven. Dat
moeten we vasthouden.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 7

“We zijn allemaal verantwoordelijk” (>)
8 (van links naar rechts: Nurcan Caglar, Sawsan al Zuhairi, Mirjam Roozeboom, Cecile Brown, Filiz Guler, Jos Scholten, Rachida el Hamdouni en Cicek Duran)
9

De bezoekvrouwen van TRAVERS vingen
signalen op uit de doelgroep van Doe Mee
en voedden de klankbordgroep. Zonder
hen was het project niet zo geslaagd
geweest. Bezoekvrouwen Filiz Caglar en
Cecile Brown en hun coördinator Mirjam
Roozeboom praten na over het werven
van vrouwen en het organiseren van
de vele activiteiten. Doe Mee was goed,
maar ook kort en heftig. Voor een vervolg
zijn keuzes nodig, vindt het drietal.
Mirjam: “De zes bezoekvrouwen zijn een
belangrijke schakel geweest in het hele
project. Zij motiveerden de vrouwen om
mee te doen, maar gaven ook invulling aan
de bijeenkomsten en activiteiten, zowel
inhoudelijk als bij de uitvoering ervan.”
Cecile: “Wat willen de vrouwen die we
bezoeken zelf? Door goed te kijken en
te luisteren kwamen we daar achter. De
avond over politiek bijvoorbeeld, kwam
voort uit het feit dat veel vrouwen bij de
gemeenteraadsverkiezing niet wisten wat
ze moesten stemmen en hoe dat gaat met
een stemmachine.”
Filiz: “Het was mooi om te zien dat op
de bijeenkomsten geen allochtone en
autochtone vrouwen waren, maar gewoon
vrouwen uit Zwolle. Door onderwerpen te
kiezen die alle vrouwen aanspreken, bindt
het gemeenschappelijke ons en dan komt
het praten met elkaar vanzelf. En bij de
picknick en de tentoonstelling bijvoorbeeld
waren er mannen die ook wilden meedoen.”
hdoe mee
Mirjam Roozeboom: “We zijn allemaal verantwoordelijk” ()
10 Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar
11

Alide Meijer: “Mosterdsoep, nasi, couscous en trifle” Carla Boedhoe : “Wanneer doen we dit weer?” (

14
Via Vrouwen ontmoeten Vrouwen kwam
Kibar Göceri in de klankbordgroep van
Doe Mee. Ze vindt het belangrijk dat
Turkse en Nederlandse vrouwen elkaar
ontmoeten en draagt daar graag haar
steentje aan bij. Maar ze wilde zelf ook
nog wel andere vrouwen ontmoeten.
Daarom bezocht ze meerdere bijeenkomsten
en activiteiten. Sommige van haar
ervaringen noemt ze ‘onvergetelijk’.
“Ik ben naar de verschillende bijeenkomsten
geweest: over de participatie van
Koerdische vrouwen, politiek, vrije tijd,
identiteit en henna schilderen. Ik heb er
telkens van genoten, maar wat me het
meest is bijgebleven, is de Koerdische
bijeenkomst. Er waren vijftig Koerdische
vrouwen: twee uit Turkije en de rest uit Irak
en Iran. Het idee was met elkaar aan tafels
te zitten en te praten over: hoe voel je je in
Nederland, hoe is het om in twee werelden
te leven, wat betekent dit voor je kinderen
en hoe wil je meedoen in Zwolle? Er waren
nog veel meer vragen, maar halverwege
zeiden de vrouwen: ‘Laten we gaan feesten’.
Dat was schitterend: bijna allemaal
waren ze in klederdracht en ze waren heel
uitbundig. Ben ik echt in Zwolle?, vroeg ik
me verbaasd af.
Je merkte dat deze vrouwen heel geïsoleerd
leven, van de Nederlandse maatschappij
en van elkaar. Ze waren zo blij
met deze middag. Het waren net vogeltjes
die lang in een kooi hebben gezeten en nu
even konden ontsnappen. Bedenk wel dat
zo’n tachtig procent van hen politiek vluch-
hdoe mee
“Onvergetelijke ervaringen” Kibar Göceri: “Vogeltjes uit hun kooi”
teling is of is geweest, en leeft in angst
en onzekerheid. In Nederland voelen ze
zich buitengesloten: ze kennen de taal en
hun buren nauwelijks, en als ze op straat
mensen groeten doen die stug. Hun stress
brengen ze over op hun kinderen, maar
allemaal geloven ze wel dat die het beter
zullen hebben. En wat ze vooral missen is
onderling contact. Velen hebben heimwee
en zijn onzeker over hoe ze hier moeten
handelen.
Allochtonen zijn veel meer op hun naaste
medemens gericht dan Nederlanders. Dat
kwam heel duidelijk uit de gesprekken
naar voren. Je merkte het bijvoorbeeld
bij de bijeenkomst over vrije tijd. Nederlandse
vrouwen kiezen meestal voor een
hobby, eropuit gaan of studeren. Terwijl de
Chinese, Marokkaanse, Turkse, Irakese,
Afghaanse en Iranese vrouwen die er
waren, hun vrije tijd liever gebruiken om
aandacht aan mensen in hun omgeving
te besteden. Dat is een cultuurverschil.
Wij zijn er voor elkaar. Hoewel je dat bij de
tweede en derde generatie ook langzaam
ziet veranderen.
Het was een opvallend verschil en boeiend
om te zien. Alle bijeenkomsten waar ik
was, waren wat dat betreft interessant. We
kunnen zoveel leren van elkaar. Je zag het
bijvoorbeeld al aan de hapjes die vrouwen
meebrachten: hoe voorzichtig andere
vrouwen daarvan dan proefden, maar wel
met interesse. Ik vind het jammer dat het
project stopt, en vooral voor de Koerdische
vrouwen hoop ik van harte dat er weer iets
voor ze gebeurt. Dat was echt een feest.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 15

16
“Het zette de deur verder open”
Bij Indonesiërs denk je niet in de eerste
plaats aan nieuwkomers. Veel mensen
met een Indische achtergrond zijn immers
al generaties lang in Nederland.
Toch zijn Anna de Kieviet en Inge van Dongen
geboren in de gordel van smaragd en
nieuw in Nederland. Anna werd in de loop
van het project lid van de klankbordgroep
en beide vrouwen bezochten verschillende
bijeenkomsten.
Anna: “Door Doe Mee werden Indonesische
vrouwen zich plotseling bewust dat
ze in Zwolle best met veel zijn. Toen ze dat
beseften, richtten ze al heel snel een vrouwenorganisatie
op met zo’n vijftig leden:
Kartini. Ik werd gevraagd voor de klankbordgroep
en heb van daaruit onder meer
de filmochtend helpen organiseren. We
hebben met wel veertig vrouwen Madame
Jeanette gekeken en er nadien over gepraat.
Het is een film over een Surinaamse
in Amsterdam die zonder opleiding en
met drie kinderen, door omstandigheden
gedwongen zichzelf weet te redden en een
cateringbedrijf begint. Heel inspirerend.”
Inge: “Door mijn werk bij de gemeente
hoorde ik van Doe Mee en Kartini. Dat trok
mij. De film of filmochtend heb ik gemist,
maar ik heb deelgenomen aan de Indonesische
maaltijd, die ik met een aantal
vrouwen van Kartini samen heb voorbereid.
Een rijsttafel met typische gerechten
als soto ayam, nasi kuning, ayam goreng,
perkedel en als nagerecht es tjendol. Ik
vond het erg leuk vrouwen van verschillende
achtergronden te ontmoeten: Neder-
hdoe mee
Anna de Kieviet & Inge van Dongen:“We willen gelijkwaardig meedoen”
landse, Turkse, Marokkaanse, Surinaamse
en Irakese.”
Anna: ”Als ik nu terugkijk op Doe Mee was
het voor mij een bijzondere ervaring. Het
zette de deur naar de Nederlandse maatschappij
een stukje verder open. Ik heb bijgedragen
aan de Agenda van de Toekomst
en vind dit ook een belangrijk signaal.
Hiermee hebben we getoond dat we graag
willen participeren in de samenleving.
Zodat we ons hier ook beter thuis kunnen
voelen. De Nederlandse maatschappij
moet opener worden. Hoewel Indonesiërs
relatief makkelijk geaccepteerd worden,
is voor veel vrouwen de drempel om deel
te nemen nog te hoog. En integratie moet
meer van twee kanten komen, ook van de
Nederlandse.”
Inge: “Nu Doe Mee stopt wil ik graag
meedoen aan andere integratieactiviteiten,
liefst speciaal voor hoogopgeleide vrouwen.
Koken en eten is gezellig, maar het is
ook belangrijk om ervaringen met elkaar
uit te wisselen. Als hoogopgeleide allochtone
vrouwen willen we best een tijdje
werken op een lager niveau zolang we het
Nederlands onvoldoende beheersen, maar
uiteindelijk willen we volwaardig participeren.
Een accent zullen we misschien altijd
wel houden, maar wie daar doorheen kijkt
zal zien dat we qua competenties goed
kunnen meedoen. Tijdens mijn inburgering
leerde ik dat twintig procent van alle
Nederlanders van allochtone afkomst is.
Ik hoop dat er onder de werkende bevolking
een vergelijkbaar percentage op alle
verschillende niveaus zal komen.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 17

18
De Vereniging van Vrouwen met een
Academische Opleiding (VVAO) in Zwolle
vindt zichzelf ‘zo wit’. Daardoor kwamen
Doe Mee en VVAO-lid Jeanne Breeman
met elkaar in aanraking. Op uitnodiging
van de vereniging kwam er een ontmoeting
tussen hoger opgeleide vrouwen.
“De ontmoeting was warm, hartelijk en
enthousiast, van beide kanten. Je merkte
dat die vrouwen behoefte hebben aan contact
met ons. In hun land hadden ze een
goede opleiding en een goede baan. In
Nederland hebben ze zonder status geen
mogelijkheden. Ze zijn blij dat ze hier
weer rustig kunnen slapen en dat hun
kinderen veilig zijn, maar ze kunnen niets
doen en ook hun mannen zitten thuis. De
buren zijn misschien aardig, maar daar
hebben ze vaak weinig aansluiting mee.
Tijdens onze ontmoeting hebben de
achttien vrouwen zich eerst voorgesteld.
Iedereen vertelde wat ze deed of doet en
wat ze belangrijk vindt. De allochtone
vrouwen kwamen vooral uit Iran, Irak,
Afghanistan en Indonesië. Docenten,
een advocate, een huisarts, een accountant,
een goudsmid. En daarna hebben
we gekeken wat we voor elkaar kunnen
betekenen. Dat had gelijk resultaat: een
Nederlandse seksuologe gaat een praatje
houden voor Arabische vrouwen. Problemen
die vrouwen op dat gebied hebben,
zijn bij hen moeilijk bespreekbaar.
Zelf heb ik geprobeerd een stage te regelen
voor een Indonesische studente op
Windesheim.
hdoe mee
“Netwerken is belangrijk” Jeanne Breeman: “Geldstromen aanboren”
Netwerken is belangrijk, zeker in hoger
opgeleide kringen. Als je in een beroep
iets wilt, moet je een ingang hebben bij
iemand die het beroep uitoefent. Hoewel
Doe Mee stopt, willen we graag verder
met wat in gang is gezet. Mijn oorspronkelijke
idee was om buddy’s aan elkaar te
koppelen. Daar is echter geld voor nodig
en dáárvoor is een stichting nodig. Momenteel
kijken we of we dat van de grond
kunnen krijgen. Om lid te worden van
de VVAO is ook geld nodig en een goede
beheersing van het Nederlands, want we
houden veel lezingen.
Wat aan Doe Mee vooral indruk op me
heeft gemaakt, is wat je in korte tijd kunt
bereiken: buitengewoon zinvolle dingen.
De maatschappij lijkt vaak verdeeld in zij
en wij, maar ik denk dat 99 procent van
de Nederlanders dat niet wil en dit soort
projecten leggen een link. Persoonlijk
heb ik meer begrip gekregen voor het
isolement waarin deze vrouwen leven.
Voorheen dacht ik: als je iets wilt, dan
kun je het ook. Maar vaak mogen ze nog
helemaal niets. En voordat je een status
hebt, kan het tien jaar duren. Als VVAO
willen we proberen het project voor hoger
opgeleide vrouwen verder uit te bouwen.
Tientallen VVAO-leden wilden graag naar
de Doe Mee bijeenkomst, maar konden
niet omdat het vakantietijd was. Ik denk
dat het grote potentie heeft. We moeten
hiervoor geldstromen aanboren.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 19

20
Dertig jaar geleden kwam Jamina
Rahmouni uit Marokko in Zwolle wonen.
Ze leerde snel Nederlands, legde contacten
met autochtone buren en maakte
vriendinnen. Toch vindt ze een project
als Doe Mee nog steeds waardevol. Het
biedt vrouwen een kans andere vrouwen
te leren kennen, nu iedereen steeds
minder tijd lijkt te hebben.
“Ik houd van Nederland en kan niet
tegen kritiek op dit land. En ik houd van
Marokko en kan evenmin tegen kritiek op
dat land. Als één van beide voetbalt, ben
ik voor Nederland of voor Marokko. En als
ze tegen elkaar spelen, hoop ik op gelijk
spel. Toen ik hier kwam wonen kende ik
alleen mijn man en een oom van hem die
getrouwd was met een Nederlandse. Zo
leerde ik Nederlandse vrouwen kennen
en ook door mijn fijne buren in de flat
waar we hiervoor lange tijd gewoond hebben.
Helaas heb ik nog maar met één van
hen wekelijks contact.
In Zwolle wonen zo’n tachtig Marokkaanse
gezinnen, maar hecht is de
Marokkaanse gemeenschap niet. Wij
bezoeken de moskee zo vaak we kunnen
en als er iets is, is het prettig te
merken dat de mensen je steunen. Maar
voor mijn sociale contacten zoek ik niet
specifiek Marokkanen op. Ik vind het leuk
om allerlei mensen te kennen. Daarom
ben ik ook naar de bijeenkomst van Doe
Mee geweest. Daarbij gingen christen- en
moslimvrouwen met elkaar in gesprek.
We hebben de Lutherse kerk bezichtigd
hdoe mee
“Kans andere vrouwen te leren kennen” Jamina Rahmouni: “Dan hoop ik op gelijk spel”
en het was leuk joodse, katholieke en
protestantse vrouwen te ontmoeten.
Een lutherse vrouw vertelde dat ze met
een joodse man getrouwd is en dat dat
vroeger moeilijk geaccepteerd werd. Zelf
heb ik vier dochters, maar ik hoop toch
ook dat ze allemaal een partner vinden
die moslim is. Niet omdat het één minder
is dan het ander, maar in mijn leven heb
ik veel gezien en met gemengde huwelijken
komt het vaak toch niet goed. En zeker
als er kinderen zijn, is dat heel vervelend.
Ik ken bijvoorbeeld ook een stel dat
uit verschillende Arabische landen komt
en nu wil de één terug naar haar land en
de ander naar het zijne. Het is beter een
gelijke achtergrond te hebben.
Verder is een kerk eigenlijk niet zo veel
anders als een moskee: christenen hebben
stoelen en wij matjes, maar in beide
staat een preekstoel. Wat mij aansprak
aan de vrouwen van de Lutherse kerk is
dat ze iedere vrijdag koken voor weduwen
en mensen met weinig geld. Dat vind ik
lief. Zo ben ik ook: als iemand niets heeft
dan help je elkaar. Wat dat betreft zou ik
ze wel willen helpen met koken. We hebben
twee bijeenkomsten gehad. Hoe het
verder gaat weet ik niet, maar ik zou het
leuk vinden vaker zulke ontmoetingen te
hebben.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 21

22
“Ervaringen en interesses delen”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar
Vier jaar geleden kwam Mariëlla Martina
met haar drie kinderen uit Curaçao
in Zwolle wonen. Op uitnodiging van
bezoekvrouw Cecile Brown kwam ze
naar twee bijeenkomsten van Doe Mee:
de handwerktentoonstelling, waar
ook werk van haar te zien was, en de
avond over politiek. Ze wil graag leren
borduren zoals ze dat gezien heeft bij
Nederlandse vrouwen. Binnenkort
komen plattelandsvrouwen het aan haar
interculturele handwerkgroep leren.
“De eerste bijeenkomst van Doe Mee
waar ik heenging, had als onderwerp politiek.
Die werd gehouden kort voor de gemeenteraadsverkiezingen
in maart. Alle
partijen hielden er hun verhaal en gaven
hun visie op de problemen waar allochtone
vrouwen in Zwolle tegenaan lopen.
Hoewel ik van tevoren al wist op welke
partij ik wilde stemmen, vond ik de avond
toch nuttig, omdat ook werd uitgelegd
hoe het stemmen in zijn werk gaat. Dat
je een kaart in de bus krijgt die je mee
moet nemen en zo. De groepsgesprekken
daarna heb ik ook bijgewoond, maar
ze waren jammer genoeg nog moeilijk te
volgen voor mij.
De andere activiteit waar ik bij was, was
de handwerktentoonstelling. Ik zit bij
de interculturele handwerkgroep van
TRAVERS. Daarin zitten vrouwen van
diverse culturen, van Fins tot Thais, en op
voorstel van de vrijwilligster die lesgeeft
maken we er allerlei werk. Ze komt met
voorbeelden en daaruit kiezen we geza-
hdoe mee
Mariëlla Martina: “Leuke ontmoeting met lieve mensen”
menlijk. En je maakt dingen dan naar je
eigen smaak. Zo heb ik er een poppetje
gemaakt, een tafelkleed en een tafelloper,
kersttasjes, een bloemstuk en nog
veel meer. Voor de tentoonstelling heb ik
onder meer het poppetje meegenomen en
een houder voor afwasspullen.
De mensen vonden het erg leuk. Wat ik
maak is vaak kleurrijk, met feloranje of
felgroen bijvoorbeeld, en uitbundig, met
ruches, pareltjes en pailletten. Het was
een leuke ontmoeting met lieve mensen.
Er waren ook allerlei hapjes die ik niet
kende. Wij hadden kroketten en loempia’s
meegebracht. Zelf vond ik de speculaasjes
erg lekker. En het borduurwerk van de
Nederlandse vrouwen was speciaal, heel
mooi. We hebben een afspraak gemaakt
dat ze ons dat binnenkort een keer komen
leren.
Hoewel ik wel contacten heb met Nederlandse
mensen, in de straat en door mijn
stage in Verpleeg- en reactiveringscentrum
het Zonnehuis, vind ik de activiteiten
van Doe Mee toch waardevol. Het is leuk
om vrouwen van verschillende culturen
te ontmoeten en met elkaar spreek je
Nederlands en deel je ervaringen en
interesses. En door de bijeenkomsten
raak je je vooroordelen kwijt. Ik ben naar
Nederland gekomen in de hoop op een
betere toekomst. Gelukkig hebben mijn
kinderen hier hun draai kunnen vinden
met vriendjes op school en in de buurt.
Zelf hoop ik gauw werk te vinden en wil ik
graag meer mensen ontmoeten.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 23

24
De gemeente Zwolle zet in op inburgering
en integratie. Het landelijke project
Doe Mee bood middelen specifiek voor
de integratie van vrouwen. Een kans die
Zwolle volgens ambtenaren Marc Stevens
en Ferry Rahantoknam graag aangreep.
Het resultaat is boven verwachting, maar
nu het project afgelopen is, is het hopen
dat vrouwen zelfstandig met de bijeenkomsten
en activiteiten verder gaan.
Ferry: “In 2004 heeft de gemeente onderzoek
laten doen naar de mate van integratie
van verschillende bevolkingsgroepen
in Zwolle. Daar kwamen niet alleen cijfers
uit, maar ook wat de gemeente kan doen
om de integratie te verbeteren. Dat draait
om drie dingen: het bevorderen van de
taalvaardigheid, het voeren van een spreidingsbeleid
qua wonen, en het stimuleren
van sociale contacten tussen autochtonen
en allochtonen. Wat bij dat laatste vooral
opviel, was dat autochtonen veel minder
behoefte hebben aan contact met allochtonen
dan andersom.”
Marc: “Ik denk dat dat angst is voor het
onbekende van andere culturen. En dat
is jammer. Doe Mee was voor Zwolle een
kans om door cofinanciering (het Rijk
draagt evenveel bij als de gemeente)
de integratie van allochtone vrouwen te
stimuleren. We hebben er bewust voor
gekozen dit van onderaf vorm te geven.
Losse activiteiten moesten voortkomen
uit de behoefte die er onder allochtone
vrouwen bestaan. Dit is heel succesvol geweest:
drie of vier bijeenkomsten hadden
hdoe mee
“Veel vrouwen kunnen bereiken” Marc Stevens en Ferry Rahantoknam: “Resultaat is boven verwachting”
we al mooi gevonden, maar het waren er
ruim twintig. En we hebben veel vrouwen
kunnen bereiken.”
Ferry: “Op een van de bijeenkomsten werd
de Agenda van de Toekomst gepresenteerd.
Hierin staan de tien belangrijkste
punten waaraan behoefte bestaat onder
allochtone vrouwen. Op alle tien is de
gemeente al actief en toch bereikt ze
blijkbaar haar doelgroep niet goed. Wat
dat betreft moeten we onze informatievoorziening
verbeteren. Maar de thuissituatie
van vrouwen is medebepalend: zij
moeten hun huis uit komen om desgewenst
om hulp te vragen. Daar ligt vaak
nog een drempel. Toch zie je aan de Doe
Mee activiteiten dat de nieuwsgierigheid
en de wil er beslist wel is.”
Marc: “Voor de betrokkenen is het jammer
dat het project stopt. Aan de andere kant
is het goed: je bereikt er een bepaalde
groep mee die nu zelf verder gaat. Anderen
zijn thuisgebleven en daarvoor moeten
we iets nieuws bedenken. We hopen dat
Doe Mee allerlei spin-offs krijgt. Dat het
filmhuis zich nu bijvoorbeeld realiseert
dat ze deze doelgroep ook heeft als ze
maar bepaalde films programmeert, of
dat de wijkboerderij zelf kookworkshops
gaat houden. En ook persoonlijk: dat vrouwen,
en in het bijzonder de Nederlandse,
met vriendinnen en buurvrouwen praten
en zelf dingen gaan ondernemen. Zo steek
je elkaar aan en help je anderen heen over
de angst voor het onbekende.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 25

26
Met veel plezier opende Inge Meijer-
Westerbeek in de zomer van 2006 de
tentoonstelling van de handwerkgroepen
van TRAVERS en de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen. Hiervoor
werd ze gevraagd omdat ze lid is van de
gemeenteraad en van het Allochtone
Vrouwennetwerk.
“Ik borduur wel eens, maar heb niet
zoveel tijd. Wel heb ik veel belangstelling
voor het doel van Doe Mee: integratie van
onderaf. En het mooie van de handwerktentoonstelling
vond ik dat het echt spontaan
ontstaan is. Een handwerkgroep van
Antilliaanse vrouwen heeft andere vrouwen
benaderd om mee te doen en samen
iets te organiseren. Dit om elkaars werk
te zien en kennis te maken met technieken
en motieven uit andere culturen.
De Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen
deed mee en individueel nog
enkele Turkse en Marokkaanse vrouwen.
Handwerken is van alle tijden en alle
culturen. Vroeger was het een essentiële
bezigheid om ons te kleden én ons te
onderscheiden. Nu is het vooral een bron
van creativiteit en dat was op de tentoonstelling
goed zichtbaar. Er was van alles
te zien: kleding, wandkleden, poppen.
Vooral die laatste vond ik prachtig.
Ze waren minutieus nagemaakt in
klederdracht en met cultuurspecifieke
attributen. De vrouwen raakten onderling
snel aan de praat over wat ze aan handwerken
deden en hoe. Vooral dat ze zo
makkelijk in contact kwamen, vond ik erg
hdoe mee
“Integratie van onderaf” Inge Meijer-Westerbeek: “Het is een verrijking”
geslaagd en typerend voor het project.
Hoewel Doe Mee stopt, staat de gemeenteraad
sympathiek tegenover de Agenda
van de Toekomst. Over een vervolg hebben
we niet gesproken, maar gemeente
en provincie hebben diverse subsidiepotjes.
Structureel verleent de gemeente
niet meer zoveel subsidies, maar voor
incidentele projecten is soms nog wel
geld. De initiatieven daarvoor moeten
echter wel vanuit de bevolking naar ons
toekomen.
Zelf heb ik genoten van alle activiteiten
waar ik bij was. Tijdens een bezoek aan
het Stedelijk Museum bijvoorbeeld was
het mooi om te zien hoe Turkse vrouwen
zich herkenden in een schilderij van Abraham
die een schaap offert. Voor hen is
dit de aanleiding voor het offerfeest: het
verhaal dat Ibrahim een schaap in plaats
van zijn zoon mag offeren. Autochtone en
allochtone vrouwen hebben vaak moeite
om op elkaar af te stappen. Toch moet je
het doen, want hoe vaker je het doet hoe
gewoner het wordt. En het is een verrijking:
je kunt van elkaar leren en je bent
een completer mens.”
Zwolse vrouwen ontmoeten elkaar 27

Dit is een uitgave van de gemeente Zwolle
over het project Doe Mee.
Teksten: Tryntsje Dijkstra
Eindredactie: Augustijn Communicatie/Cato Bakker
Vormgeving: Hans Dienaar bNO
Foto’s: Gerlinde Schrijver
Oplage: 1000
november 2006
Gemeente Zwolle
Postbus 10007
8000 GA Zwolle
telefoon (038) 498 9111
postbus@zwolle.nl
www.zwolle.nl