Biofeedback bij chronische pijn.pdf - St. Elisabeth Ziekenhuis

Biofeedback bij chronische pijnklachten
Inhoudsopgave
Pijn
Pijn als signaalfunctie
Chronische pijn: reële pijn
Spanningscirkel
Biofeedback
De biofeedbacktraining
Biofeedback en pijn
Tot slot
Belangrijke telefoonnummers
Pijn
Er zijn twee soorten pijn te onderscheiden: acute pijn en chronische pijn. Bij acute pijn is
er een duidelijke oorzaak: er is schade aan het lichaam. Hier maakt acuut optredende
pijn ons attent op. Gewoonlijk verdwijnt deze pijn weer vanzelf als het letsel geneest.
Wanneer pijn niet op redelijke termijn verdwijnt, wordt gesproken van chronische pijn.
Het kan zijn dat pijn zonder duidelijke aanleiding of oorzaak ontstaat, aanwezig blijft of
zelfs toeneemt. Er zijn patiënten waarbij röntgenfoto’s aantonen dat zij een slechte rug
hebben terwijl ze geen pijn hebben. Er zijn echter ook patiënten waarbij op
röntgenfoto’s niets te zien is maar die toch voortdurend geplaagd worden door
pijnklachten.
Pijn wordt gesignaleerd door de pijncentra in de hersenen. Wanneer iemand bewusteloos
is, voelt hij daarom ook geen pijn. Bij chronische pijn komt het voor dat de pijncentra
spontaan geactiveerd worden en pijn registreren. Vermoeidheid, spanning, angst en
ergernis kunnen daarbij een rol spelen. Hierdoor ontstaat spontaan en vaak
onvoorspelbaar extreme pijn.
Pijn als signaalfunctie
Pijn heeft een signaalfunctie. Waar rook is, is vuur. Pijn kan betekenen dat schoenen te
krap zitten, dat een mes scherp is, of dat een steen hard is. Ook chronische pijn heeft
een signaalfunctie. Via pijn geeft het lichaam te kennen dat er iets fundamenteel niet
goed is. De verhouding tussen belastbaarheid en belasting is niet goed. Het lichaam
protesteert.
Chronische pijn: reële pijn
Wanneer pijn niet overgaat en geen specifieke, aanwijsbare oorzaak meer heeft, dan
stelt men de vraag: is de pijn wel echt? Andere gevoelens, zoals angst of verdriet worden
eerder serieus genomen dan pijn. Gevoelens als verdriet en angst bestaan en worden als
reëel geaccepteerd Dat hetzelfde geldt voor pijn, is helaas nog bij velen onbekend.
Angst, verdriet en pijn zouden veel beter te dragen zijn wanneer er een duidelijke reden
voor zou zijn. Met de onzekerheid over `Waar komt de pijn vandaan? Wat kan eraan
gedaan worden? Hoe is de prognose?’ valt nauwelijks te leven. Onzekerheid werkt vaak
verlammend.

Spanningscirkel:
Pijn kan veel spanning met zich meebrengen. Voor veel mensen met chronische
pijnklachten kan de onderstaande vicieuze spanningscirkel van toepassing zijn.
1.
Prestatiegericht,
veel voor anderen
doen, te hoge eisen
stellen, over je
grenzen gaan.
2.
Spierspanning stijgt
en een stressreactie
treedt op en blijft
aanhouden
naarmate dit vaker
voorkomt
3.
Nek-, schouder-,
hoofdpijnklachten,
etc. kunnen
ontstaan.
1. Angst/ Zorgen/ Piekeren
Angst en zorgen rondom de pijn en beperkingen die men op dat moment ervaart. Ook
zorgen rondom werk of gezin kunnen een rol spelen.
2. Spierspanning stijgt
Naar aanleiding van de zorgen treedt een lichamelijke stressreactie in werking, waardoor
de spierspanning stijgt.
3. Lichamelijke klachten
De toegenomen spierspanning kan leiden tot een toename van lichamelijke klachten,
zoals pijn in de nek, schouders, rug, buik, slaapproblemen, enz.
Deze klachten kunnen ertoe leiden dat men zich meer zorgen gaat maken over
lichamelijke klachten, waardoor het piekeren, het zorgen maken of de angst verder toe
kunnen nemen en de spanningscirkel opnieuw in werking wordt gezet.
Biofeedback
Bij biofeedback is het mogelijk om verschillende lichaamssignalen te meten en deze
informatie terug te koppelen via een visueel signaal op een computerbeeldscherm. De
lichaamssignalen die bij biofeedback gemeten kunnen worden, zijn buik- en
borstademhaling, spierspanning, hartslag, hartcoherentie (het hartritme) en
huidgeleiding. Tijdens de biofeedbacktraining leert u vervolgens via diverse
(ontspannings)technieken de lichaamssignalen in de gewenste richting te veranderen.

De biofeedbacktraining
Als eerste worden stap voor stap de doelen voor de training vastgelegd. Hierbij wordt
eerst in kaart gebracht wat uw klachten zijn en wordt uitleg gegeven over de werking en
doelen van biofeedback.
Daarna wordt gestart met de meest eenvoudige oefeningen en geleidelijk wordt de
moeilijkheidsgraad verhoogd. Tussendoor wordt regelmatig aan u gevraagd hoe u u voelt
en of uw waarnemingen veranderen.
Biofeedback en pijn
De biofeedbacktraining kan u helpen om door middel van ontspanningsoefeningen de
spanningscirkel te doorbreken en de pijn te verminderen:
Pijn kan ervoor zorgen dat u u veel zorgen maakt, over uw lichaam, de toekomst, uw
werk, etc. Maar ook kan het zorgen voor frustratie of gevoelens van machteloosheid,
doordat u u beperkt voelt in uw doen en laten.
Deze zorgen en gevoelens van frustratie en machteloosheid kunnen zorgen voor
spanning in uw lichaam. Vaak gaat dit grotendeels onbewust en merkt u alleen de pijn en
het ongemak op die de spanning met zich meebrengt.
Tijdens de biofeedback leert u spanning in het lichaam te herkennen en ontspanning toe
te passen.
Spanning en ontspanning gaan niet samen. Door middel van het leren ontspannen op
momenten dat u piekert, angstklachten ervaart, u zorgen maakt of uw spieren extra
aanspant als gevolg van pijn, voorkomt u dat de spanning in het lichaam zo hoog oploopt
dat pijnklachten kunnen verergeren. Op deze manier wordt de vicieuze cirkel doorbroken
en kan het zijn dat pijnklachten op den duur afnemen.
Met behulp van ontspanningsoefeningen kan NIET worden gegarandeerd dat u geen
pijnklachten ervaart. Door middel van de aangeleerde technieken krijgt u wel het gevoel
dat u meer controle kunt uitoefenen op de pijnklachten. Op den duur zal dit als resultaat
hebben dat de hevigheid van de klachten zal afnemen en dat de klachten minder vaak
zullen optreden.
Tot slot
Als u na het lezen van deze brochure over biofeedback nog vragen hebt, kunt u contact
opnemen met het secretariaat Medische Psychologie, telefoon; (013) 539 28 72.
Belangrijke telefoonnummers
St. Elisabeth Ziekenhuis (algemeen): (013) 539 13 13
Secretariaat Medische Psychologie: (013) 539 28 72
Terug naar begin
Medische Psychologie, 1.732 12-10
Copyright© websiteversie PSB MdW/AM St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg
Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend