Amsterdam, stadwandeling langs de oudste grenzen van de stad ...

Koepel
Boven de middenpartij rijst een hoge koepel op, van waaruit men
de aankomst van de schepen op het IJ kon zien.
De koepel wordt bekroond door een windwijzer in de vorm van een
koggeschip, het oude symbool van de stad Amsterdam. Volgens het
oorspronkelijke plan zou de koepel bekroond worden door acht
beelden: de acht windrichtingen. Dit plan is niet uitgevoerd.
Voordeur
Opvallend is het ontbreken van een monumentale ingangspartij.
Het stadhuis is dan ook gebouwd als een vesting. In alle vensters
op de begane gond zitten zware tralies. In de vensters van de
Vierschaar zijn de openingen (waardoor musketten konden worden
gestoken om zo een mogelijk bestorming van de ingang af te
weren) nog duidelijk zichtbaar. De monumentale Burgerzaal (en
daarmee de bestuursverdiepingen van het gebouw) was tot aan de
verbouwing tot paleis slechts via 2 smalle trappen achter de
vierschaar te bereiken, die op hun beurt weer op goed
verdedigbare bronzen hekken stuiten. De veronderstelling dat de
zeven onversierde bogen, slechts enkele treden hoger dan
straatniveau (zonder stoep: letterlijk een lage drempel), duidelijk
zouden maken dat het stadhuis van iedere burger was, moet dan
ook een misverstand worden genoemd. Het gebouw was, als het
erop aankwam vooral de huisvesting van een oligargie; het
klootjesvolk had er niets te zoeken. Het getal zeven van de bogen
werd ook wel gezien als symbool voor de zeven gewesten van de
Noordelijke Nederlanden, maar in de bouwtijd wordt daarvoor
geen bewijs gevonden.
De ontwerper van het stadhuis was Jacob van Campen, maar de
technische uitvoering werd verzorgd door stadsbouwmeester
Daniël Stalpaert. Van Campen kwam in 1654 in conflict met het
stadsbestuur, waarna Daniël Stalpaert de volledige leiding kreeg.
Het beeldhouwwerk werd gemaakt door Artus Quellinus en zijn
medewerkers. In 29 juli 1655 werd het stadhuis feestelijk
ingehuldigd, maar het was toen nog niet voltooid. Joost van den
Vondel wijdde 1378 dichtregels aan de inwijding, in zijn gedicht
Inwydinge van het Stadthuis.
Pas in 1665 was het gebouw gereed, terwijl aan de inrichting van
de vertrekken tot aan het begin van de 18e eeuw werd gewerkt.
Inrichting
Een gedeelte van de marmeren vloer met de kaart van Europa.
Het centrum van het stadhuis is de Burgerzaal. Naast de Burgerzaal
lagen twee door galerijen omgeven binnenplaatsen. Prominent in
de Burgerzaal staat het beeld van Atlas. In de vloer zijn drie
cirkels, met kaarten van het oostelijk en westelijk halfrond en een
sterrenkaart, ingelegd. Voor de burgers van de stad lag de hele
wereld, en de hemel, onder hun voeten. De Burgerzaal moest laten
zien dat Amsterdam het centrum van het universum was.
Ook bevindt zich in het stadhuis de Vierschaar. Dat is een
monumentale zaal waar vroeger doodsvonnissen uitgesproken
werden. Aan de wand van de Vierschaar bevinden zich drie
levensgrote reliëfs: de vonnissen van de Romeinse consul Lucius
Junius Brutus, de Griekse koning Zaleucus, en de bijbelse koning
Salomo. Deze vonnissen beelden een onpartijdig, barmartig en wijs
vonnis uit.
Paleis
Het gebouw is tot 1808 stadhuis gebleven. Daarna werd het aan
koning Lodewijk Napoleon aangeboden als paleis.[1] De galerijen
werden door houten wanden in vertrekken verdeeld. Aan de
voorzijde werd een balkon aangebracht. Uit deze periode stammen
ook de fraaie empire-meubelen die in het paleis zijn te zien. Dit is
de grootste collectie van deze meubelen buiten Frankrijk. In 1810,
toen Nederland werd ingelijfd bij Frankrijk, werd het zelfs tijdelijk
een Keizerlijk Paleis.
Lodewijk Napoleon vestigde met behulp van de stadhouderlijke en
De nog niet gedempte Nieuwezijds
Voorburgwal met het Stadhuis, thans Paleis.
Foto: bmz.amsterdam.nl.
Koepel van het paleis.
Foto: bmz.amsterdam.nl.
De Burgerzaal in het Paleis.
Foto: bmz.amsterdam.nl.