Casus Groningen - De Nationale ombudsman

Groningen
De casus:
Woningcorporatie De Huismeesters was bezig met rioleringswerkzaamheden in eengezinswoningen in
de wijk Selwerd. Op 26 juli 2012 werd in de kruipruimte van een van die woningen afvalmateriaal
aantroffen dat mogelijk asbesthouden was. De woningcorporatie liet het materiaal door een
gecertificeerd bedrijf onderzoeken. Uit het onderzoek kwam naar voren dat inderdaad sprake was van
asbesthoudend materiaal, namelijk asbestcement. De woningcorporatie liet steekproeven uitvoeren in
de rest van de eengezinswoningen om er achter te komen of daar ook afvalmateriaal in de
kruipruimtes lag. Uit deze steekproeven blijkt dat het mogelijk is dat onder 94 eengezinswoningen in
de buurt afvalmateriaal ligt dat asbest kan bevatten. Het gaat specifiek om de eengezinswoningen in
de Vlierstraat, Lijsterbeslaan, Berkenlaan, Populierenlaan, Iepenlaan en Bottelroosstraat. In overleg
met de GGD, die inmiddels op de hoogte is van de situatie, liet de woningcorporatie vervolgens op 1
augustus 2012 in alle woningen onderzoeken of sprake is van verspreiding van asbest binnen de
woningen door middel van het nemen van kleefmonsters. Tape werd aangebracht om te zien of
daaraan asbestdeeltjes bleven kleven. Bewoners die niet thuis waren kregen de mogelijkheid zich te
melden bij de woningcorporatie om een alternatieve datum af te spreken. De resultaten van dat
onderzoek waren op 3 augustus bekend: er werden in de woningen geen asbestvezels aangetroffen.
De woningen bleken niet besmet te zijn en daarom was er geen reden voor zorg voor de gezondheid.
De bewoners kregen zowel schriftelijk als mondeling een toelichting van de woningcorporatie op de
resultaten van het onderzoek. De woningcorporatie ging er daarop toe over ervoor te zorgen dat het
asbesthoudend afvalmateriaal op zo kort mogelijke termijn uit de kruipruimtes zou worden verwijderd.
De bewoners werden daarover geïnformeerd en kregen het advies niet in de kruipruimte van hun huis
te komen voordat het materiaal was weggehaald. Op vrijdag 6 augustus organiseerde de
woningcorporatie in samenwerking met de GGD nog een bijeenkomst voor de bewoners om vragen te
beantwoorden over de resultaten van het onderzoek.
De GGD raakte op de hoogte van de situatie in de wijk Selwerd, doordat zij een vraag kregen van een
lokale omroep om iets te zeggen over asbest in kruipruimtes. Dit naar aanleiding van een brief die
bewoners in de wijk Selwerd hadden gekregen van de woningcorporatie over het onderzoek naar de
aanwezigheid van asbest in de kruipruimte van hun huis. De GGD nam naar aanleiding van dit signaal
contact op met de woningcorporatie en overlegde, mede naar aanleiding van de situatie in Utrecht,
met de woningcorporatie wat er moest gebeuren. De GGD stelde de opdracht van de
woningcorporatie scherp om snel de meetresultaten van het aangetroffen materiaal beschikbaar te
krijgen en meteen het risico te kunnen bepalen.
De GGD nam vervolgens contact op met de gemeente, afdeling Bouw- en Woningtoezicht om hen te
informeren over de situatie in de wijk Selwerd. Bouw- en Woningtoezicht gaf het signaal intern door
aan het gemeentebestuur. Bij het gemeentebestuur rees meteen de vraag of ontruiming van de
woningen nodig was, in verband met de situatie in Utrecht. De GGD adviseerde het gemeentebestuur
dat het in dit geval niet nodig was om te ontruimen. De gemeente heeft dit advies opgevolgd.
De GGD is ook naar de wijk Selwerd gegaan om met de bewoners te praten over hun zorgen en
vragen. Uit die gesprekken bleek dat geen sprake was van onrust bij de bewoners. De situatie werd
niet in of door de media gehyped.
Er waren achteraf geen klachten van burgers bij de gemeente over de situatie in de wijk Selwerd en
de wijze waarop in dit geval werd gehandeld door de woningcorporatie. Er waren juist positieve
reacties van burgers op hoe er is opgetreden.

Analyse
Aanleiding
Op 26 juli 2012 werd door woningcorporatie De Huismeesters bij rioleringswerkzaamheden in een
eengezinswoning in de wijk Selwerd in de kruipruimte afvalmateriaal aangetroffen dat mogelijk
asbesthoudend was. Een lokale omroep nam contact op met de GGD met vragen over een brief die
bewoners ontvingen over onderzoek naar de aanwezigheid van asbest in de kruipruimte van hun huis.
De GGD nam contact op met de woningcorporatie en lichtte de gemeente in over de situatie in de wijk
Selwerd.
Omvang
De woningcorporatie heeft meteen onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van asbest in het in de
kruipruimte aangetroffen materiaal. Vastgesteld werd dat asbestcement aanwezig was in het
materiaal. Daarop is steekproefsgewijs onderzocht of in de kruipruimtes van de andere woningen ook
afvalmateriaal lag. Op grond van de steekproeven werd de conclusie getrokken dat mogelijk in alle
kruipruimtes afvalmateriaal kon liggen dat asbest bevat. In alle woningen is vervolgens meteen
middels kleefmonsters onderzocht of de asbest zich in de woningen heeft verspreid. Dat bleek niet het
geval te zijn. De asbest bevond zich dus alleen in de kruipruimtes van de woningen. Bewoners werd
geadviseerd niet in de kruipruimte van hun woning te komen totdat het materiaal door een
gespecialiseerd bedrijf was weggehaald. De GGD heeft de bewoners (ook) ter plaatse geïnformeerd
over het gezondheidsrisico dat zij in dit geval liepen en aan hen uitgelegd dat en waarom in dit geval
geen reden was om te ontruimen.
Eigenaar
Het ging om 94 eengezinswoningen van woningcorporatie De Huismeesters. Als woningeigenaar
waren zij verantwoordelijk voor de panden en voor het verwijderen van het asbesthoudende materiaal.
De woningcorporatie heeft het in de kruipruimtes aangetroffen materiaal meteen laten onderzoeken
door een gecertificeerd bedrijf. De GGD heeft de woningcorporatie geholpen om snel meetresultaten
beschikbaar te krijgen die geschikt zijn om het risico van het materiaal voor de gezondheid van de
bewoners te bepalen. Ook heeft de GGD geholpen bij het verwoorden van risico's van asbest in
brieven, persberichten, enz. De woningcorporatie onderhield contact met de bewoners en
omwonenden, met de GGD, de gemeente (via de afdeling Bouw- en Woningtoezicht) en de media en
stelde hen op de hoogte van de ontwikkelingen. Bewoners werden per brief en mondeling ter plaatse
tijdens de bemonstering, samen met medewerkers van de GGD, geïnformeerd. Op de website van de
woningcorporatie verschenen twee berichten met informatie. De woningcorporatie heeft de bewoners
achteraf nog een (derde) brief gestuurd en voor hen, met medewerking van de GGD, een inloopavond
georganiseerd. Tijdens de inloopavond konden bewoners nog vragen stellen over de resultaten van
het onderzoek.
Rol gemeente
De afdeling Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente hoorde via de GGD over de situatie in de wijk
Selwerd. GGD en Bouw- en Woningtoezicht hebben regelmatig het gemeentebestuur ingelicht. Bij het
gemeentebestuur rees, in verband met de situatie in Utrecht, de vraag of de woningen ontruimd
zouden moeten worden in verband met de aanwezigheid van asbest. De GGD adviseerde om niet te
ontruimen. Het gemeentebestuur heeft dat advies opgevolgd.
Omdat bleek dat de woningcorporatie als eerst verantwoordelijke de zaak onder controle had en op
een goede manier de leiding nam in de zaak, was er voor de gemeente geen aanleiding de regie in dit
geval (over) te nemen. De afdeling Bouw- en Woningtoezicht was alleen op afstand betrokken in

verband met het verstrekken van de vergunning voor het verwijderen van het asbesthoudende
afvalmateriaal. De woningcorporatie hield de gemeente en alle betrokkenen steeds goed op de hoogte
van de ontwikkelingen. De gemeente was daar tevreden over. Burgers met vragen werden door hen
doorverwezen naar de woningcorporatie en zo nodig naar de GGD.
De gemeente heeft een protocol voor asbest in de bodem op basis van de Wet milieubeheer. Naar
aanleiding van asbestincidenten in Groningen en in den lande werkt de gemeente op dit moment aan
een asbestprotocol voor overige incidenten. Dit protocol moet duidelijk maken wanneer een terrein of
gebouw (geheel of gedeeltelijk) afgesloten moet worden en in welke gevallen er contact opgenomen
moet worden met de GGD. Uitgangspunt daarbij is dat afsluiten als reden moet hebben: het
voorkomen van een (verdere) verspreiding van de asbestbesmetting. De rol van de GGD daarin wordt:
het beantwoorden van gezondheidsvraagstukken van de overtreder of derden. De werkwijze van de
GGD is stap 1: onderzoek is er sprake van asbest? Eventueel volgt dan stap 2: waar liggen de vezels
(op basis van plakmonsters wordt dit vastgesteld)? Hierna volgt dan eventueel stap 3: is er sprake van
inademing van vezels (dit wordt gemeten aan de hand van luchtmonsters). Na iedere stap wordt een
risicobeoordeling gedaan, rekening houdend met de doelgroep.
Doelgroep
In dit geval waren de direct betrokkenen de bewoners van de 94 eengezinswoningen in de wijk
Selwerd. Zij huren de woning van woningcorporatie De Huismeesters. De woningcorporatie onderhield
nauw contact met de bewoners en informeerde ook omwonenden over de situatie. De GGD ging het
gesprek aan met de bewoners en stelde vast dat geen sprake was van onrust. Er is een foto
gepubliceerd in de krant van een bewoner die zijn arm om een man in een wit pak heen slaat. De
bewoners zijn mondeling en schriftelijk geïnformeerd door de woningcorporatie. Toen de resultaten
van het onderzoek bekend werden, waren ter plaatse in de wijk Selwerd medewerkers van de
woningcorporatie en de GGD aanwezig om vragen van de bewoners te beantwoorden en hun zorgen
te bespreken. Voor de zekerheid werd uiteindelijk ook nog een inloopavond georganiseerd waar
bewoners nog vragen konden stellen. De GGD was ook aanwezig bij de inloopavond.
Beeldvorming (media)
Via de media raakte de GGD op de hoogte van de situatie in Selwerd en via de GGD de gemeente
Groningen. Een omroep stelde de GGD vragen naar aanleiding van een brief die bewoners van de
woningcorporatie hadden ontvangen om hen te informeren over het onderzoek naar de mogelijke
aanwezigheid van asbest in de kruipruimte. De media heeft de situatie echter niet gehyped, naar
aanleiding van de asbestzaak in Utrecht. De berichtgeving was feitelijk en zakelijk. De GGD zorgde
voor duidelijke informatie over het risico van asbest in kruipruimtes die ook via de verschillende media
werd verspreid. Dit had een preventief effect op mogelijke angst en onrust bij de bewoners en
omwonenden. Uit interviews met bewoners door RTV-Noord blijkt ook dat geen sprake was van
paniek of grote onrust bij de bewoners.
Tijdspanne
Op 26 juli 2012 werd het afvalmateriaal in de kruipruimte van een van de eengezinswoningen
gevonden. Mede door de inspanningen van de GGD waren de meetresultaten in het onderzoek naar
het materiaal en het onderzoek op 1 augustus naar de mogelijke verspreiding van asbestvezels in de
woning snel beschikbaar. Op grond van de onderzoeksresultaten, die op 3 augustus bekend werden,
was ontruimen van de 94 woningen niet nodig. Er werd door de woningcorporatie en de GGD duidelijk
gecommuniceerd met de bewoners over het risico van de asbest in de kruipruimtes. De
woningcorporatie liet de bewoners na afloop van de onderzoeken weten dat het asbesthoudende
materiaal op korte termijn zou worden verwijderd volgens de geldende veiligheidsnormen voor het

verwijderen van asbest. Er werd een plan opgesteld hoe en wanneer zij dat gingen doen en daarover
werden de bewoners geïnformeerd. Op 6 augustus 2012 organiseerde de woningcorporatie in
samenwerking met de GGD nog een inloopavond voor de bewoners die toch nog vragen hadden.