naal Calandkanaal Nieuwe Waterweg Scheur ... - Port of Rotterdam

RONDJE LANDTONG Op DE FIETS
Wat we nu kennen als de Landtong van Rozenburg
was zo’n 150 jaar geleden nog bekend als het landbouwgebied
de Oude Krabbeplaat. De Rozenburgers
verdienden er hun brood vooral in de akkerbouw.
Rond het midden van de vorige eeuw veranderde dat
akkerbouwgebied langzaam maar zeker in havengebied.
De nieuw gegraven havens konden niet direct
vanuit zee worden bereikt: de schepen moesten eerst
naar Rotterdam en dan terug naar de Europoort.
Het Calandkanaal was de oplossing. Na twee jaar
graven werd op 31 december 1960 de dijk tussen het
Calandkanaal en de Nieuwe Waterweg doorgegraven
en kon het eerste schip het Europoortgebied invaren.
Bij het graven van het kanaal ontstond vanzelf de
Landtong van Rozenburg als natuurlijke grens tussen
het kanaal en de Nieuwe Waterweg. De Landtong
is niet geschikt om er havenbedrijven te vestigen.
Hier overheerst de rust, ondanks de havengeluiden
die er als het ware gefilterd te horen zijn. Met al die
aandacht voor de natuur, waan je je in een andere
wereld. Een wereld waar de haven ‘op bezoek’ is bij
de natuur. Op een zomerse dag aankomen met de
pont vanaf Maassluis voelt als vakantie. We beginnen
de fietstocht aan de oostkant van Rozenburg, waar
de haven zich laat beleven zoals je dat verwacht. Veel
verschillende soorten schepen, rokende schoorstenen,
immense booreilanden, piepende havenkranen.
Tussen alle havendrukte vind je hier al de voorboden
van een onverwacht groene haven met bosgebieden,
wilde rucola, fazanten en Schotse hooglanders.
NAAR HET STARTpuNT VAN DE ROuTE
Met het openbaar vervoer
Neem de trein naar Maassluis. Volg de borden naar de
veerpont en vaar over naar Rozenburg. Het veer vertrekt
tussen 06.10 uur en 23.50 uur om de 20 minuten vanuit
Maassluis. Op weekdagen en in de spits om de 10 minuten.
De trein rijdt op weekdagen en op zaterdag overdag om het
kwartier en daarbuiten om het half uur. Op het station zijn
fietsen te huur en het veer ligt vlakbij het station.
Fiets-op-de-auto
Via Maassluis: A20, afslag Maassluis, volg borden veerpont
en vaar met het veer naar Rozenburg.
Via Rozenburg: A15, afslag Rozenburg, volg de borden
richting veerpont.
Bij het veer zijn aan beide zijden parkeerplaatsen aanwezig.
Doorrijden naar het begin van de route: rij langs het
water in oostelijke richting naar het begin van de Professor
Gerbrandyweg, hier zijn vier parkeerplaatsen.
OOk GOED Om TE wETEN
Horeca
Bij het veer in Rozenburg is een restaurant. In Rozenburg
zelf zijn diverse horecagelegenheden. Op mooie dagen
staat op de kop van de Landtong vaak een snackkar.
Knooppunten
Het veer is een knooppunt naar de waterwegroute, de zuidrand
van Rozenburg is een knooppunt naar de havenroute.
De Harmsenbrug is een koppeling naar de Hartelroute
en de Brielsemeerroute. De officiële Noordzeeroute loopt
hier ook.
1 Het uitkijkpunt (1) aan de
Professor Gerbrandyweg
heeft een prachtig zicht op
de Nieuwe Waterweg waar
grote containerschepen af
en aan varen. Het is een
populaire visstek en met
mooi weer eten de havenarbeiders
er tussen de middag
hun boterhammen aan de picknicktafels. Aan de overkant
van de weg ligt de scheeps- en werkplatformreparatiewerf
van Keppel Verolme. De kans is groot dat hier een of meer
booreilanden liggen. Fiets vanaf hier richting Rozenburg,
over het fietspad langs de Gerbrandyweg of over het
onderhoudspad langs het water. Hier dobberen regelmatig
zwanen in het water. In een golvende lijn deinen kolonies
van al snel dertig vogels stroomopwaarts mee op de golven
die de zeeschepen veroorzaken. Heel rustgevend!
De meeste zwanen die hier ronddobberen horen tot
de gracieuze knobbelzwanen. Waarschijnlijk werden
de voorouders van deze verwilderde exemplaren als
siervogels gehouden. Zwanenpaartjes zijn trouw: als
een van de vogels sterft, zoekt de ander een nieuwe
partner, maar daar gaan soms jaren overheen. Knobbelzwanen
vindt je bijna overal waar water te vinden
is. Ze eten vooral grassen en waterplanten, maar ook
kleine waterdiertjes. Hun nesten van takken en waterplanten
maken ze in de buurt van het water.
2 Het pad langs het water
wordt al vrij snel onderbroken
door een waterinlaatplaats
van de Afvalverwerking
Rijnmond, de AVR (2). Het
ingenomen water wordt
gebruikt voor koeling en
een stukje verderop komt
het gebruikte water als
een schuimend witte stroom via een overstort terug in de
Nieuwe Waterweg. Vanaf het fietspad kijk je recht op de
schoorstenen van de AVR. De rookgassen die vrijkomen
bij het afvalverwerkingsproces worden binnen de fabriek
gereinigd. Wat uiteindelijk uit de schoorstenen komt, is
stoom. Hoe schoon die stoom ook mag zijn, het stinkt in de
buurt van de AVR vaak als een broeiende groenbak. Dat
is wel ergens goed voor: de compostcentrale produceert
grote bergen verse aarde waar ontelbare planten beter van
kunnen groeien. Voor de vele tientallen rondzwermende
visdieven, kokmeeuwen, zilvermeeuwen en grote mantelmeeuwen
zijn de transportbanden met het gescheiden afval
een à-la-carte restaurant.
Goed beschouwd wordt bijna de hele inhoud van onze
vuilniszakken – 98% van wat we erin stoppen –
opnieuw gebruikt. De energie die vrijkomt bij het verbranden
van de inhoud van één vuilnisauto is voldoende
om een gemiddeld Nederlands gezin een jaar lang
van elektriciteit te voorzien.
3 Aan het einde van de Professor
Gerbrandyweg of het
onderhoudspad ga je rechts
de Botlekweg op, die met
de bocht mee naar links
overgaat in de Boulevard
Rozenburg. Rechts passeer
je de veerstoep (3), de
eeuwenoude verbinding van
Rozenburg met Maassluis. De historie van het veer begint
al in de veertiende eeuw toen Rozenburg nog niet bestond
en het veer Maassluis en Brielle met elkaar verbond. De
veerpont moest daarvoor een zeearm oversteken zo breed
als het huidige Haringvliet. Tip voor als je een kijkje gaat
nemen bij het veer: tussen de bosjes loopt een wandelpad
met picknicktafels en aan het eind staan bankjes om van
het uitzicht te genieten.
De veerdienst tussen Maassluis en Rozenburg wordt
onderhouden door twee veerponten van het type
‘koplader’: de Blankenburg, die al sinds 1965 wordt
ingezet, en de Staeldiep uit 1970. Op beide ponten passen
zo’n veertig auto’s en maximaal 380 passagiers. In
de spits varen ze allebei om de tien minuten. Buiten de
spits vaart om de twintig minuten een van de boten.
4 Net voorbij de T-splitsing
van en naar het veer, fiets
of loop je over het gras naar
het onderhoudspad langs
het water. Vind je dat een te
groot avontuur? Een stukje
verder kun je via het fietspad
naar beneden. Het pad langs
het water wordt ook gebruikt
door skaters, wandelaars en vissers. Het is een bijzonder
stukje natuur, met strekdammen die de rivier in het gareel
houden. Tussen de dammen is er minder stroming. Je vindt
er natuurlijke strandjes zoals het Rozenburgse Gors (4).
Vogels vinden hier hun voedsel in de begroeiing en op de
strandjes.
5 In de verte zie je bij het EIC
(5) een bijna fluorescerend
oranje aanlegsteiger. Neem
het linker fietspad omhoog,
richting het EIC. Het gebouw
lijkt op een betonnen wand
met ronde gaten aan de
onderkant. De ronding volgt
de bocht van de rivier. De
interactieve tentoonstelling van het EIC (www.eic-mainport.
nl) is speciaal voor basisschoolleerlingen en de laagste
groepen uit het middelbaar onderwijs. De tentoonstelling
is niet toegankelijk voor individuele bezoekers naar op
werkdagen kunnen kinderen er wel een speciale ‘struintas’
lenen, om het naastgelegen natuurgebied te ontdekken.
Er zit van alles in de tas, zoals een loep, een kompas, een
windmeter, een vlinderkaart en een vogelgidsje.
Sinds 1999 beheert Stichting Ark in opdracht van het
Wereld Natuur Fonds het prachtige, ruige stuk natuur
waar je doorheen gaat fietsen. Kijk voor meer informatie
en excursiemogelijkheden op www.ark.eu.
6 Vanaf het EIC fiets je verder
door het natuurgebied (6).
De ingang van het gebied is
vanaf de parkeerplaats duidelijk
zichtbaar. In dit bijzondere
stukje natuur wonen zo’n 130
verschillende vogelsoorten
en de poelen en plassen
zitten vol eenden, ganzen en
rietvogels. Tal van steltlopers komen er op doortrek en de
houtsnip, watersnip en het bokje (een kleine snip) overwinteren
er. Ook zie je er steeds meer spechten en nachtegalen.
In de zomer fladderen er vlinders in alle kleuren en
maten. Het gras wordt kortgehouden door kuddes konikpaarden
en de kans is groot dat je oog in oog komt te staan
met een Schotse hooglander. Wees niet bang, maar zorg
er wel voor dat je als er kalfjes zijn niet te dichtbij komt.
Honden worden niet toegelaten omdat de runderen hen als
roofdieren zien waartegen ze zich moeten verweren. Geef
de dieren ook niets te eten, de beheerder let goed op hun
gezondheid en zorgt ervoor dat ze niets te kort komen.
De Schotse hooglander stamt af van een klein Keltisch
rund. Een volwassen stier weegt achthonderd kilo, een
koe vijfhonderd. De enorme hoorns van een stier krullen
naar beneden, die van een koe staan overeind. Het
konikpaard is een bijzonder paardenras dat oorspronkelijk
uit Polen komt, ‘konik’ betekent paardje in het
Pools.
7 Bij de Maeslantkering (7)
steek je over en fiets je
een stukje verder over het
pad aan de andere kant
van de weg. De immense
stormvloedkering vormt het
sluitstuk van de Deltawerken.
Volg vanaf de Maeslantkering
de aanwijzingen voor fietsers
en laat je niet verleiden om over de Noorzeeweg te fietsen.
Door de bocht in de weg is het voor automobilisten bijna
onmogelijk om fietsers goed te zien.
De twee bewegende armen van de Maeslantkering zijn
elk 180 meter lang. De bolscharnieren zijn de grootste
die ooit ter wereld zijn gemaakt. Het heupgewricht
van de mens stond ervoor model. De Maeslantkering
beschermt Zuid-Holland tegen hoog water. Het informatiecentrum
van de kering staat aan de overkant van de
Nieuwe Waterweg (www.keringhuis.nl).
8 Voorbij de Maeslantkering
fiets je weer verder over het
fietspad, het einde van de
Landtong tegemoet. Na een
paar honderd meter passeer
je het Hoge Licht (8), een
lichtopstand om schepen te
geleiden. Een stukje verderop,
aan de zuidkant van de
Landtong, staat het Lage Licht. Daar fiets je op de terugweg
langs. Het felgroene licht van beide lichtopstanden
brandt dag en nacht.
9 De punt van de Landtong
(9) biedt een spectaculair uitzicht.
Links, aan de overkant
van het water, zie je ertsbergen
in kleurschakeringen
van antraciet tot donkerrood.
Je ziet olieraffinaderijen met
enorme pijpen, containerterminals
en ronde witte olieopslagtanks.
Rechts van je zie je de Hollandse kust, Hoek van
Holland, de duinen en het strand. En er tussenin - de zee.
Het strand van Hoek van Holland is ongeveer 3,5 kilometer
lang en gemiddeld zo’n 250 meter breed. In het
duingebied is het heerlijke fietsen en wandelen. Er zij
drie strandopgangen: het grote strand aan de Badweg,
het Hoekse strand aan de Rechtestraat en het Stuifkenszand
in het noorden.
10 Als je de heuvel opfietst,
heb je goed zicht op het
einde van de Landtong: een
rond plein dat in het midden
is bestraat in de vorm van
een windroos (10). Aan de
noordkant van het plein zie
je op een lessenaar welke
soorten schepen er kunnen
passeren. Heel bijzonder om te zien is het Breeddiep.
Hoewel de naam anders doet vermoeden, is het Breeddiep
de smalle doorgang tussen de punt van de Landtong en de
scheidingsdam. Van dichtbij zie je pas goed hoe nauw het
Breeddiep werkelijk is. Alleen de kleinere schepen kunnen
deze doorgang tussen de Nieuwe Waterweg en het Calandkanaal
gebruiken. Zeker met harde wind zijn de manoeuvres
die de geoefende schippers daar moeten uitvoeren
indrukwekkend om te zien. Maar met zulk weer kun je beter
met de auto dan met de fiets naar de punt rijden...
Iedereen die met kinderen fietst, raden we aan om op
de terugweg zoveel mogelijk het fietspad aan de noordkant
te nemen of het voetpad aan de zuidkant.
11 Na deze bijzondere ervaring
fiets je verder, of beter gezegd,
je fietst terug. Je neemt
de Noordzeeweg richting
Rozenburg. Het verschil tussen
de Nieuwe Waterweg en
het Calandkanaal is hier wel
heel opvallend. De druk bewegende
scheepvaart op de
Nieuwe Waterweg vormt een schril contrast met het rustige
Calandkanaal, waar af en toe een olietanker en soms een
autoschip doorvaart. Langs het Calandkanaal zie je een
brede strook gras. Onder deze ‘kabel- en leidingenstrook’
(11) zitten flink wat kilometers kabels ‘verstopt’ en leidingen
voor het transport van olie, gas en chemicaliën.
12 Voorbij de laatste heuvel,
fiets je naar de Scheurhaven
(12). Nietig in vergelijking
met de immense afmetingen
van de gigantische havens
aan de overkant maar het is
zeker de moeite hier even
te stoppen en het haventje
van dichtbij te bekijken. Hier
liggen de loodsboten die de zeeschepen veilig de havens
inloodsen. In de lente ziet de kade van de Scheurhaven
geel van de narcissen. Vanaf hier kun je met de Fast Ferry
van de RET naar de Maasvlakte en Hoek van Holland. Kijk
voor de actuele dienstregeling op www.ret.nl.
Vanaf de Scheurhaven kun je over het voetpad langs
de windmolens verder fietsen. Het pad loopt tot aan de
laatste windmolen voorbij de Maeslantkering. Dat is
veiliger dan over de Noordzeeweg. Waar het voetpad
eindigt, fiets je verder over de weg, of neem je (een
klein stukje terug) het fietspad aan de overkant.
13 Aan de overkant van het
Calandkanaal zie je de
Petroleumhavens (13). De
4e Petroleumhaven ligt ongeveer
tussen het Lage Licht en
het Hoge Licht, de 5e ligt net
voorbij de Maeslantkering, en
de 7e Petroleumhaven vind je
tegenover het natuurgebied
naast het EIC. Deze havens zijn extreem breed en hebben
in plaats van kades zogenaamde ‘jetties’: metalen steigers
gemaakt van olieleidingen waarop de olietankers worden
aangesloten. Met die leidingen worden de tankers leeggepompt.
Hier brandt altijd wel ergens een vlam en ’s nachts
verandert het landschap van de raffinaderijen met zijn
ingewikkelde pijpen en leidingen in een bijzondere sprookjeswereld.
In de 5e Petroleumhaven zit Kuwaitoil waar bitumenproducten
worden gemaakt. Zeker als de wind een beetje zuidelijk
staat, is de lucht zwaar en weeïg. Het doet je denken aan
snikhete dagen als het asfalt zo heet is dat het begint te
smelten.
Teer en bitumen lijken op elkaar, maar bitumen wordt
uit aardolie gewonnen en teer wordt gemaakt van
steenkool of hout. Vroeger werd teer gebruikt om asfalt
te maken, tegenwoordig wordt daar bitumen voor
gebruikt. Bitumen lijkt een vaste stof maar de fysische
eigenschap is vloeistof, het wordt dan ook vloeibaarder
als het warm wordt. Bitumen wordt gebruikt bij de
aanleg van wegen, als dakbedekking en voor geluidsisolatie.
14 Je fietst verder in de richting
van het begin van de Landtong.
Aan je linkerkant zie je
het natuurgebied met Schotse
hooglanders, rechts de 7e
Petroleumhaven, olietanks
en passerende bulkschepen.
Vlak voordat de weg naar
rechts afbuigt en de Landtong
overgaat in het vaste land, ligt vaak een gigantisch
werkplatform (14). De reusachtige, diepstekende offshoreinstallaties
liggen hier voor reparatie en onderhoud. Regelmatig
kun je hier de Thialf van Heerema spotten. Zijn twee
verlichte, traag bewegende, machtig grote kranen zijn tot in
Delft zichtbaar. Hier wordt 24 uur per dag gewerkt. Motoren
brommen, met duizenden liters tegelijk wordt koelwater het
Calandkanaal ingestort en snijbranders veroorzaken een
oranje vonkenregen.
De 28 jaar oude Thialf is het grootste kraanvaartuig
ter wereld. De reus is 165 meter lang en 88 meter
breed. Op het helikopterdek heeft een Boeing Chinook
234 voldoende ruimte om te landen. De twee enorme
kranen kunnen tussen de 14 en 15 ton tillen! Het acht
verdiepingen tellende ‘hotel’ biedt plaats aan 736
mensen, maar tijdens de internationale reizen zijn dat
er meestal 300/400. Er is zelfs een bioscoop aan boord
en een baantje trekken kan in het zwembad. Mocht hij
weer afmeren bij de Landtong, ga dan zeker kijken!
15 En dan een contrast: tegenover
het werkplatform, aan de
kant van het natuurgebied,
zie je de oeverzwaluwwand
(15). Deze onbegroeide
steile wand steekt duidelijk
af tegen het groen. Van april
tot in augustus wonen hier
de oeverzwaluwen. Als je de
tijd neemt om even stil te staan en op de gaten te letten, zie
je de vogels in- en uitvliegen. Vanuit het natuurgebied kun
je heel dicht bij de wand komen, maar doe dat niet tussen
april en juni als de vogels in de wand broeden. Wanneer
je ze stoort, vertrekken ze direct om nooit meer terug te
komen. Klim ook nooit bovenop de wand omdat daardoor
de nesten kunnen inzakken.
Oeverzwaluwen zijn trouw aan hun nestplaats. Begin
april vliegen ze vanuit Afrika terug naar de plek die ze
de vorige zomer verlieten. Eind april zie je dan ook de
eerste nieuwe gaten in de wand verschijnen: de leg- en
broedplaatsen van de vogels. De jongen worden in juni
geboren en vliegen enkele weken later al uit. Ze blijven
nog een tijdje in de buurt van de insectenrijke plassen
en vertrekken in september naar Afrika.
16 Via de Noordzeeweg fiets je
verder in de richting van de
Calandbrug, een stalen hefbrug
met een bijna vierkante
vaaropening van 60 meter
breed en 50 meter hoog. De
brug heeft vier rijstroken,
een fietspad, een voetpad
en twee goederensporen. Bij
de bouw van de Calandbrug was het Calandkanaal nog
niet gegraven. De brug stond toen midden in de polder.
Achter de Calandbrug ligt de Brittanniëhaven waar per jaar
meer dan 250 autoschepen aankomen. Speciaal voor dit
autotransport is het Calandscherm (16) gebouwd zodat de
hoogliggende autoschepen ook bij windkracht 5 en meer
kunnen doorvaren.
Het wereldberoemde windscherm werd gebouwd tussen
1983 en 1985. Gemeentearchitect Maarten Struijs
werkte bij het ontwerp samen met landschapskunstenaar
Frans de Wit. Het scherm is bijna 2 kilometer lang
en bestaat uit halfronde betonnen elementen van 25
meter hoogte. Een maquette op schaal 1:100 van de
Calandbrug is te vinden bij Railz Miniworld (naast het
Groothandelsgebouw Rotterdam).
17 Op de kruising vlak voor de
Calandbrug ga je linksaf de
Droespolderweg op. Hier kun
je doorfietsen of de alternatieve
route nemen door het dorp
Rozenburg. Volg de bordjes
‘veer’ om bij de veerpont
te komen. Achter de hoge
spoordijk, en vanaf dit punt
dus niet zichtbaar, liggen de indrukwekkende autoterminal
en de ingang van de Thomassentunnel (17), de tunnel onder
het Calandkanaal. Links, achter de groengordel, ligt het
dorp Rozenburg, rechts naast je ligt de spoordijk met daarachter
de snelweg. Je rijdt nu recht op een hele verzameling
chemische fabrieken af waar de Botlek zo bekend door
is geworden. Als er booreilanden liggen, verschijnen ze hier
als een landmark in je blikveld. Aan het eind sla je linksaf
de Botlekweg op, ga met de bocht mee naar rechts om op
Professor Gerbrandyweg uit te komen en rij door naar het
uitkijkpunt: het begin- en eindpunt van de route.
Beleef de haven!
Op www.portofrotterdam.com/beleefdehaven
vindt u meer informatie over wandelen en fietsen in
het havengebied. Op de site staan ook downloads
van verschillende routes.
uitgave
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Postbus 6622, 3002 AP Rotterdam
tekst en productiebegeleiding
Overbosch Communicatie, Rotterdam
vormgeving
Emiel Efdée, Rotterdam
fotografie
Jacco Huijssen, Rotterdam
kaartondergrond
Gemeentewerken Rotterdam, afd. Landmeten
voor meer informatie
www.portofrotterdam.com/beleefdehaven
info@portofrotterdam.com
010 252 10 10