Gebruiksaanwijzing MuseJa! - Museum Plantin-Moretus

HET DRUKPROCES
Zaal 14: de drukkerij
à Terug naar beneden naar de didactische zaal
Doelstelling
1. Zicht krijgen op het zet-en drukproces
Materiaal
- Potlood
- Papier
Rondleiding
OPDRACHT
Schrijf je naam in spiegelschrift.
- Demonstratie van het drukken mits voorafgaande, schriftelijke aanvraag aan de balie
In de linkerhand neemt de zetter de zethaak, een soort liniaal met een richel. Daarop plaatst
hij de letters in de goede volgorde. Regel per regel plaatst hij op een galei, een soort bord,
totdat het hele blad gevormd is. Dat zetsel wordt stevig vastgebonden met een touw en in het
raam geplaatst. Het raam is een houten kader dat rust op de steen van de pers. Het zetsel
wordt dan met houten blokjes vastgezet in het raam. Dit wordt inkooien genoemd.
Het papier wordt eerst vochtig gemaakt om het soepeler te maken. Dan wordt het op het
timpaan gelegd. Op het frisket wordt een stuk linnen of perkament bevestigd waarin een vorm
was uitgesneden die precies overeenkomt met de afmetingen van de gezette tekst, zodat de
randen van het papier niet vuil zullen worden. Het zetsel wordt ingeïnkt met een tampon.
Frisket en timpaan worden dichtgeplooid en op het zetsel gelegd. Dan wordt de wagen onder
de drukplaat (of degel) geschoven, die met een flinke ruk aan de persboom op het papier
wordt gedrukt. Een boek wordt nooit pagina per pagina gedrukt. Elk blad bevat een aantal
paginaʼs. Het is de taak van de zetter de bladzijden zo te ordenen dat na het drukken en
vouwen de paginaʼs in de goede volgorde zitten. Elk blad wordt aan twee kanten bedrukt!
à Via de letterzetterij naar de correctiekamer
- Laten zien waar de zetters het zetsel maakten en waar de drukproeven verbeterd
werden.
Vergelijk maar eens met het verbeteren van jullie huiswerk. De proeflezers waren de geleerde
mensen, die andere talen konden lezen en verbeteren (Hebreeuws, Grieks Latijn, Arabisch,
Nederlands, Frans,…). Zij werden natuurlijk beter betaald.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET 23