rapportage inventarisatie en evaluatie van technische alternatieven ...

Alleen al in Friesland zijn zo’n 60 maneges verspreid over de provincie aanwezig. Een
manege produceert, afhankelijk van het aantal paarden dat er gestald is, al snel
enkele honderden tonnen paardenmest per jaar. In principe zouden deze maneges
een uitstekende bron kunnen vormen voor vaste mest in weidevogelreservaten.
Hierbij moeten echter de volgende kanttekeningen te worden geplaatst:
- Maneges kunnen gebruik maken van houtvezels in plaats van stro; dit kan de
kwaliteit van de paardenmest nadelig beïnvloeden of zelfs ongeschikt maken
voor de toepassing in weidevogelreservaten
- Niet of slecht gecomposteerde paardenmest kan kiemkrachtige
onkruidzaden bevatten. Daarom is het van groot belang dat er een goede
compostering kan plaatsvinden. Hoe hoger de temperatuur in mest, hoe
sneller verlies van kiemkracht. Voor vaste stalmest gelden de volgende
termijnen:
- 1 week bij 60 °C
- 3 maanden bij 45°C
Of er nog kiemkrachtige zaden in de mest zitten, hangt dus af van de wijze en
mate van rijping. Er moet zodanig worden gekeerd dat de mest die bovenop
lag, vervolgens onderop komt te liggen (Prins et al, 2004)
- Sommige maneges hebben slechts beperkte opslagcapaciteit voor
paardenmest. De mest wordt zo regelmatig afgevoerd dat een grote
opslagcapaciteit niet nodig is. Dit betekent dat er eigenlijk ook geen
rijping/compostering van de mest kan plaatsvinden. Hierdoor is de mest
minder geschikt voor het bodemleven en maken pathogenen en zaden een
grotere kans om te overleven.
- Volgens de Meststoffenwet moet afgevoerde mest worden gewogen en
geanalyseerd. Dit geldt ook voor paardenmest. Voor de afvoer naar
champostbedrijven is hierop echter een uitzondering gemaakt. Dit zou
namelijk een onevenredige inspanning vergen. Voor het gebruik in
weidevogelreservaten is een dergelijke uitzondering niet gemaakt. Dit is een
aandachtspunt omdat anders niet kan worden voldaan aan de
Meststoffenwet.
In verband met de verspreiding van pathogenen zijn sommige veehouders zeer
terughoudend bij de acceptatie van bedrijfsvreemde mest. Dit geldt uiteraard ook
voor de pachters van weidevogelreservaten. Deze terughoudendheid heeft te
maken met de volgende ziekteverwekkers.
Paratuberculose
Paratuberculose is een bacteriële infectie van het darmstelsel veroorzaakt door de
bacterie Mycobacterium avium subsp. Paratuberculosis. Paratuberculose is op dit
moment in opmars in Nederland. In de afgelopen maanden is door het
Productschap Zuivel een programma ter voorkoming van paratuberculose opgestart
(www.prodzuivel.nl). Uiteraard richt dit programma zich op de voornaamste bron
van besmetting: mest. Besmetting vindt voornamelijk plaats via mest van herkauwers
(runderen, geiten en schapen). Dieren raken besmet door contact met mest.
De bacterie kan zeer lang overleven buiten het dier, zodat mest lang besmettelijk
blijft. Dit geldt ook voor vaste stalmest. Het effect van broei door compostering van
mest is onvoldoende. Pas bij een temperatuur van meer dan 120 °C is de bacterie
21