Belbin Quick Scan - TeamingNet

Belbin Quick Scan
Wat maakt teams en organisaties succesvol? De Engelse onderzoeker
Belbin deed onderzoek naar de psychologische wetmatigheden
die het teamwerk beïnvloeden. Mensen hebben, volgens
Belbin, drie rollen in een organisatie:
• vakinhoudelijk (deskundigheid)
• positioneel (plek in de organisatie)
• teamrol/archetype (persoonlijke kerncompetenties)
De persoonlijke kerncompetenties zijn belangrijk, want daarbij gaat
het vooral om hoe mensen zelfstandig functioneren en hoe ze, bij het
samenwerken, gebruik maken van de eigen of elkaars sterke kanten.
Belbin ontdekte acht archetypen, grondvormen in de persoonlijkheid,
die met elkaar een resultaatgericht team kunnen vormen.
De archetypen zijn gebaseerd op zes hoofd persoonlijkheidskenmerken:
consciëntieusheid, emotie, creativiteit, altruïsme, dominantie
en de kwaliteit van het denken.
Plant* (denken)
Vernieuwer
Archetype / Teamrol
Monitor* (denken)
Waarschuwer
Voorzitter (sturen)
Coördinator
Vormer* (sturen)
Aanjager
Brononderzoeker
(relaties)
Externe verkenner
Groepswerker (relaties)
Ondersteuner
Bedrijfsman (taken)
Implementeerder
Afmaker* (taken)
Kwaliteitsbewaker
N
0
l
RR
RR
* Bij deze archetypen zijn variaties mogelijk
44
Kerncompetentie
Creatief denkvermogen & visie
Creatief, onorthodox, verbeeldingskracht,
lost moeilijke problemen vernieuwend op
Analytisch denkvermogen & oordeelsvorming
Objectief, vermogen om bij complexe zaken voor- en
tegenargumenten aan te geven
Faciliteren & committeren
Luisteren, vragen stellen, samenvatten, procedurevast,
verheldert doelstellingen, versnelt de besluitvorming
Besluitvaardig & actie
Uitdagend, dynamisch, bloeit op onder druk,
heeft drive en mobiliseert mensen
Sociaalvaardig & netwerken
Extravert, enthousiast, communicatief, onderzoekt en
vindt nieuwe mogelijkheden, legt nieuwe contacten
Interpersoonlijke sensitiviteit & harmonie
Coöperatief, mild, opmerkzaam, diplomatiek,
brengt sfeer en harmonie
Praktisch en planmatig werken
Gedisciplineerd, systematisch, degelijk en realistisch,
zet ideeën om in praktische activiteiten
Kwaliteitszorg & detailgericht
Nauwkeurig, zorgvuldig, secuur, gevoelig voor wat er mis
kan gaan, bewaakt de kwaliteit
Sommige teamleden hebben een markant profiel en vertegenwoordigen
duidelijk één archetype, terwijl anderen een breed profiel
hebben en meerdere archetypen in één persoon verenigen (zie
dat als kanten van de persoonlijkheid). Het meest voorkomende
profiel bevat twee á drie teamrollen.
Een team en een organisatie worden succesvol als de leden hun
eigen kerncompetenties en die van hun collega’s goed kennen,
accepteren en elkaars kracht gaan gebruiken.
Hieronder volgt een korte karakteristiek van elk van de acht teamrollen.
De beschrijving is enigszins karikaturaal om de herkenning
te vereenvoudigen. We geven naast de kracht van elke teamrol
ook de zwakke zijde, die de prijs is van een waardevolle kerncompetentie.
Prijs van de competentie
• Let niet op details
• gaat op in ideeën
• geen oog voor praktische zaken
• Weinig gedreven
• Afstandelijk
• Soms te kritisch
• Soms wat manipulatief
• Delegeert persoonlijke taken en
verantwoordelijkheden
• Kan anderen provoceren
• Kwetst gevoelens van anderen
• Raakt snel geïrriteerd
• Overoptimistisch
• Verliest belangstelling als eerste
enthousiasme getemperd is
• Gaat conflictsituaties uit de weg
• Gemakkelijk te beïnvloeden
• Weinig flexibel
• Reageert traag op nieuwe mogelijkheden
en veranderingen
• Overmatig bezorgd
• Kan moeilijk iets uit handen geven

Belbin Quick Scan
Welke rol(len) in een team passen het beste bij je en met welke kerncompetenties
voeg je waarde toe aan het teamwerk? Wanneer opereer
je vanuit je kracht? En wanneer kost het je moeite? Deze Belbin Quick
Scan geeft je een eerste indruk welke rol(len) bij je kunnen passen.
Kenmerken van natuurlijke kerncompetenties zijn: ze zijn langer vol te
houden, je beleeft er meer plezier aan en ze blijven consistent in de
loop van de tijd.
1. Consciëntieusheid
De mate waarin je van nature gericht bent op het creëren van structuren en het
afmaken van taken.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op consciëntieusheid:
a) Als je eenmaal een plan hebt gemaakt, ervaar je het als vervelend daarvan af
te wijken.
b)Je geeft er de voorkeur aan om zaken volledig onder controle te hebben.
c) Je doet liever één ding goed dan drie dingen half.
d) Je pakt na afloop van de vakantie netjes de auto in voor de terugreis.
2. Emotie
De mate waarin je van nature jezelf van binnen ontspannen voelt.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op ontspannenheid:
a) Als iets je van streek maakt, ben je ook snel weer de oude.
b) Je bent geduldig bij het behalen van resultaten.
c) Ook al zijn er nog zaken die je bezig houden, je kunt de knop omzetten.
d) Als je aan sport doet, raakt het je niet als je verliest.
3. Creativiteit
De mate waarin je van nature open staat voor nieuwe ervaringen en ideeën krijgt.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op creativiteit:
a) Je bent constant nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen en informatie.
b) Je hebt veel ideeën die je niet uitwerkt.
c) Als het nieuwe eraf is, treedt snel verveling op.
d) Als je op vakantie gaat, ga je het liefst naar een nieuwe plek.
Geef hieronder aan in welke mate de stelling op
je van toepassing is:
-- = helemaal niet van toepassing
- = niet van toepassing
+ = wel van toepassing
++ = helemaal van toepassing
Vul in deze kolom
je eigen score in
Laat hier een collega
over je oordelen

Belbin Quick Scan
4. Altruïsme
De mate waarin je van nature gericht bent op samenwerking en harmonie.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op samenwerking:
a) Je bent bereid je aan te passen in conflictsituaties.
b) Je geeft gemakkelijk vertrouwen aan anderen.
c) Je vindt het prettig het anderen naar de zin te maken.
d) Bij een gezelschapsspel gaat het je alleen om de gezelligheid met elkaar.
5. Dominantie
De mate waarin je van nature ‘aanwezig’ bent in sociale situaties.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op extraversie:
a) Je bent in een gesprek of vergadering vaak aan het woord.
b) Je hebt behoefte aan veel variatie en nieuwe prikkels.
c) Je stuurt en/of bepaalt graag acties van anderen.
d) Op vakantie irriteert het je als de reisleider niets doet met je suggesties.
6. Denken
De wijze waarop je informatie verwerkt en toepast.
Voorbeelden wanneer je hoog scoort op abstract denken:
a) Je bent in staat om verschillende complexe concepten tegelijk te vergelijken en
scherpzinnig aan te geven waarin ze verschillen.
b) Je gebruikt voornamelijk abstracte woorden en begrippen.
c) Je verliest je aandacht als het te veel over details gaat.
d) Op vakantie vervelen de gesprekken over ditjes en datjes je snel.
Geef hieronder het samenvattend oordeel per kenmerk.
(Kies hierbij de score die het meest recht doet aan het totaalbeeld van het betreffende onderdeel.)
-- = helemaal niet van toepassing
- = niet van toepassing
+/- = deels wel/deels niet van toepassing
+ = wel van toepassing
++ = helemaal van toepassing
Consciëntieusheid Emotie Creativiteit Altruïsme Dominantie Denken
In de tabel op de achterzijde kun je zien welke teamrol/archetype het beste bij je past.

Belbin Quick Scan
Zet in onderstaande tabel een rondje om de score die overeenkomt met die van jezelf.
Kijk vervolgens op welke rij de meeste rondjes staan. Dat is waarschijnlijk je primaire
teamrol. De rijen met minder rondjes geven je secundaire rol(len) aan.
Consciëntieusheid Emotie Creativiteit Altruïsme Dominantie Denken Totaal per rol
Plant - - ++ ++ - - + ++
Monitor - + - - + - - ++
Voorzitter ++ ++ +/- + ++ +/-
Vormer - - - - +/- - - ++ +/-
Brononderzoeker +/- ++ + +/- ++ +/-
Groepswerker - +/- +/- ++ +/- +/-
Bedrijfsman ++ ++ - - + - - +/-
Afmaker + - - - - - - - +/-
De uitdaging om succesvol te zijn verschilt per team. Dat hangt
af van het aan- of afwezig zijn van bepaalde kerncompetenties en
al zijn ze aanwezig, dan wil dat nog niet zeggen dat je een goed
team hebt. Of je team sterk of zwak is, is pas te beantwoorden
als je de omgeving en de ‘klus’ (opdracht of taak) van het team in
beeld brengt!
Met Belbin aan de slag in je team
1. Maak een teamprofiel en onderzoek als teamleider de kracht
en uitdagingen van je team.
Vernieuwers
(Plant, Brononderzoeker)
Verbeteraars
(Bedrijfsman, Monitor, Afmaker)
Resultaatgericht
(Vormer, Voorzitter)
Procesgericht
(Groepswerker)
Zet in deze krachtentabel, op basis van de individuele scores,
de namen van de verschillende teamleden in het juiste vak
(primaire rol).
Geef voor jezelf een antwoord op de volgende vragen en bespreek
deze vragen eens bij het volgende teamoverleg:
a. Op welk(e) aandachtsgebied(en) is je team vooral gericht ?
b. Wat zijn de krachten van de medewerkers in deze gebieden?
c. Merk je daar iets van als teamleider of als team?
d. Zijn er aandachtsgebieden die minder sterk
vertegenwoordigd zijn?
e. Wat mis je daardoor aan krachten?
f. Heb je daar last van als team of als teamleider?
2. Passen de ‘klus’ en de mensen bij elkaar
Nog een stap verder is eens te onderzoeken of de balans in je
team aansluit bij de ‘klus’, de taak of opdracht die je als team
hebt gekregen. Zo zal een team dat steeds hetzelfde onderwijs
moet uitvoeren gebaat zijn met voornamelijk verbeteraars in het
team. Is vernieuwen echter de ‘klus’ dan zal een aantal teamleden
op dit punt een voortrekkersrol moeten kunnen oppakken
die dan ondersteund worden door de verbeteraars.
a. Noteer wat de belangrijkste opdracht of opdrachten zijn die je
als team hebt gekregen of zelf hebt vastgesteld.
b. Zet achter deze opdracht welk(e) kracht(en) en teamrollen
daarbij het meest van belang zijn.
c. Bespreek met je team in hoeverre het profiel aansluit bij de
krachten die belangrijk zijn voor het uitvoeren van je opdracht.
d. Wellicht heb je het ideale team. Als dat niet zo is dan is dit de
kans om dat te constateren en er iets aan te doen. Ga als
teamleider en/of als team met je gegevens een gesprek aan en
kijk hoe je een stap in de goede richting kunt zetten.
Eventueel kun je de uitkomsten ook met anderen in de organisatie
bespreken. Samen kom je wellicht tot nieuwe inzichten
en oplossingen.
De Belbin Quick Scan en de lijst met archetypen/teamrollen zijn
ontworpen door drs. Ronald Gerritsen. Het gebruik van de Quick
Scan is alleen toegestaan met bronvermelding. Voor een betrouwbare
diagnose is een uitgebreid kerncompetentieonderzoek
beschikbaar. Meer informatie op www.gmat.nl
Literatuur
R.M. Belbin, Teamrollen op het werk ISBN 90 5261 2498
R.M. Belbin, Managementteams ISBN 905261248X