Europa, Erasmus en de duurzame wereld - The Club of Rome

18
Wat betekent dat nu concreet?
De argumenten om naar samenhang te streven hebben, net als de discussie over
duurzaamheid zelf, al gauw een abstract karakter. Het is dus hoognodig om, al was
het maar ter illustratie, voor een aantal maatschappelijke terreinen aan te geven
wat de concrete betekenis van die argumenten is:
- De samenhang in beleid zou zoveel mogelijk versterkt moeten worden. Veel
lopende dossiers komen voort uit verschillende achterliggende waarden-oriëntaties
(wereldbeelden), raken elkaar daardoor onvoldoende, maken problemen
onvoldoende zichtbaar en lossen daarmee problemen niet in de kern op. De oude
gedachte van een kernkabinet zou tegen deze achtergrond weer bruikbaar kunnen
zijn. Ministers voor de drie bestaanskwaliteiten economisch, ecologisch en sociaalcultureel
zouden met een minister voor institutionele (bestuurlijke) zaken onder
leiding van een minister-president garant kunnen staan voor de nagestreefde
samenhang. De uitvoering van het aldus ontwikkelde, samenhangende beleid zou
het werk van staatssecretarissen kunnen zijn.
- De voortgaande trend naar verwetenschappelijking van de maatschappij zou
afgeremd moeten worden omdat de waardegeladen politiek en niet de wetenschap
het laatste woord heeft. De complexiteit van beleid zou sterk teruggebracht moeten
worden. Het politiek begrijpelijke streven om bijvoorbeeld de laatste decibel
om te zetten in vliegbewegingen ondermijnt het publieke draagvlak. Bestuurlijke
complexiteit en volledige privatisering van verantwoordelijkheden roept een grote
maatschappelijke bureaucratie op (financieel en juridisch), die ook in geprivatiseerde
vorm een grote maatschappelijke overhead vormt.
- De wetenschap zou uitgenodigd moeten worden zich weer te verbreden en een
grotere, faciliterende rol te gaan spelen bij levensbeschouwelijke discussies en de
de-escalatie van religieuze conflicten.
- De emancipatie van vrouwen is cruciaal voor de evenwichtige waardenoriëntatie.
Nog afgezien daarvan is de gelijkwaardige positie van de vrouw op dit moment
vooral in de Islamitische wereld van belang om de zogenaamde ‘demografische
transitie’ te realiseren waarbij, evenals eerder in de westerse wereld, het aantal
kinderen afneemt en de wereldbevolking (eindelijk) kan stabiliseren. De huidige
tendens dat ‘hard mannelijke’ waarden (zoals die in de enquête naar voren kwamen;
Figuur 1) weer serieus opgang maken (minstens in de commerciële reclame)
is betreurenswaardig en zou niet gestimuleerd moeten worden.
- Een publieke omroep is essentieel voor het faciliteren van het niet vrijblijvende
debat over wereldbeelden en levensbeschouwingen. Het gaat daarbij om het faciliteren
van een meningsvorming die verbindt en niet via het vicieuze cirkelmechanisme
polariseert. De gewenste balans tussen diversiteit en uniformiteit (zie Figuur
2) dreigt te verschuiven in de richting van uniformiteit. Zo is onlangs de zender