rAntGroen 5 - Natuurpunt Zuidrand Antwerpen

Libellentocht naar De Teut en Tenhaagdoornheide in
Midden-Limburg d.d. 18/08/2002
Gids: Tim Adriaens
Leiding: Ria Thys
Aantal deelnemers: 26
Verslag: Vm: Tuur Wuyts
Nm: Johan Baetens
Voor deze thematocht was er weer flink wat volk komen
opdagen ondanks de weersvoorspellingen met 32° C in de
Kempen !
In haar inleiding vertelde Ria dat deze twee gebieden
(+ 640 ha) één geheel vormden tot voor de aanleg van de
E 314. Intussen evolueerde de zorg voor de natuur in gun-
stige zin zodat ruim geld werd vrijgemaakt voor de aanleg
van een ecotunnel in 1999 waardoor dieren terug kunnen
migreren van het ene naar het andere gebied. Nu over de
tocht zelf. De eerste paar honderd meters liepen over een
smalle zandweg en het toeval wilde dat uitgerekend op
deze voormiddag ons beginparcours samenviel met dat van
enkele honderden mountainbikers. Gelukkig kwamen ze
vanuit de tegenovergestelde richting, zodat we steeds tijdig
konden uitwijken. Het dient gezegd dat de meesten veel
begrip hadden voor ons en zich verontschuldigden voor het
ongemak.
Besluit: organisatoren zouden beter een ander parcours uit-
stippelen! Tot daar.
Vermits de Tenhaagdoornheide een droog terrein is, diende
Tim zich toe te leggen op het vangen en determineren van
allerlei sprinkhanen. Voor oningewijden geen gemakke-
lijke insectengroep! Sikkelsprinkhaan, Snortikker, het Ne-
gertje en de Krasser werden bekeken en becommentarieerd.
Tim had ook een bat-detector meegebracht om sommige
exemplaren te lokaliseren. Een tweede groep waren de
lieveheersbeestjes, zoals het Hiëroglyfenlieveheersbeestje
en het Veertienvlekkig Lieveheersbeestje. Op heel de heide
was het opvallend stil en er was haast geen pluim te zien.
Met 3 Buizerds hoog in de lucht, een Torenvalk en wat
klein grut moesten de vogelliefhebbers het stellen. Zo
kwamen we rond 12.30 u terug aan de parking waarna we
naar de camping Holsteenbron te Zonhoven reden om er te
eten en vooral iets fris te drinken. Nu over naar Johan.
Na de wandeling in Tenhaagdoornheide houden we even
middagpauze in het cafetaria van de lokale camping nabij
het uitgestrekte natuurreservaat De Teut. Na gedwongen
mijn Grimbergen iets te vlug te hebben geledigd, gaan we
op stap ... richting De Teut. Onderweg vindt Catherine
toevallig een fossiele zee-egel. Prompt iedereen met de
oogbollen op het asfalt. Iedereen wil wel zo'n mooi fossiel-
tje.
Het pad loopt door een bos dat overwoekerd is met Ameri-
kaanse Vogelkers (Prunus serotina) en Amerikaanse Eik
(Quercus rubra). Toch nog enkele typische bosplanten:
Klaverzuring (Oxalis sp.) en Wilde Kamperfoelie
(Lonicera periclymenum), aan de rand van een roestbruin
gekleurde waterloop. Een goed teken.
Achter het bos komen we op een open vlakte met een groot
ven ... het libellenparadijs. Onze eerste vangsten: Water-
- 37 -
Verslagen
snuffel (Enallagma cyathigerum) en Houtpantserjuffer
(Lestes viridis), wel mooi maar vrij algemeen, niet echt ty-
pisch voor het vennenmilieu. Tim weet ons met deze
vangst toch te boeien door iets te vertellen over de levens-
wijze van de Watersnuffel. Het mannetje van deze soort is
namelijk een echte "held"; hij "redt" vrouwtjes van de ver-
drinkingsdood, die door het water gevangen werden op het
ogenblik dat ze er een deel van hun eitjes in probeerden af-
zetten.
De Koraaljuffer (Ceriagrion tenellum) vliegt in ons net,
wel een typische soort van voedselarme, zure vennen. Ook
de meer algemeen voorkomende Azuurwaterjuffer
(Coenagrion puella) en Gewone Pantserjuffer (Lestes
sponsa) komen in de libellenval terecht. De Zwarte Heide-
libel (Sympetrum danea), waarvan het jonge mannetje nog
geel is in plaats van zwart, is dan wel weer typisch voor dit
soort biotopen.
De vangst van een Heikikker (Rana arvalis) bewijst dat
zo'n netje niet alleen gebruikt kan worden voor libellen.
Verderop nog een Lantaarntje (Ishnura elegans), geken-
merkt door z'n 2-kleurig vleugelvlekje en een Beekoever-
libel (Orthetrum coerulescens).
Er wordt echter niet alleen gekeken naar libellen. Ook de
typische heide- en venplantjes komen aan bod: Lavendel-
heide (Andromeda polifilia), Kleine Veenbes (Vaccinium
oxycoccus), Ronde Zonnedauw (Drosera rotundifolia), wat
uitgebloeide Beenbreek (Narthercium ossifragum) en Witte
Snavelbies (Rhynchospora alba). Ook het getjirp van de
typische Heidesabelsprinkhaan (Metrioptera brachyptera)
ontgaat ons niet.
In een zandtalud aan de kant van de weg is een merkwaar-
dig fenomeen te zien: overal zijn er zandhoopjes van de
onderliggende zavellaag bovenop de witte zanddeklaag te-
rechtgekomen. Welke vlijtige mijnwerkers zijn hier aan de
slag geweest ? Aha, het antwoord komt er al aangevlogen:
het is de Bijenwolf (Philanthus triangulum), een graaf-
wesp. Ze graaft een gang met verschillende zijkamertjes
uit, waarin ze telkens 1 eitje legt, vergezeld van enkele
dode of verlamde bijen. Zo zijn haar toekomstige
borelingen van eten voorzien en zit haar moederschapstaak
erop.
Paardenbijter (Aeschna mixta) (Foto: Jan Bekaert)