Klik hier om het gehele artikel te lezen - deLoonwerker
Klik hier om het gehele artikel te lezen - deLoonwerker
Klik hier om het gehele artikel te lezen - deLoonwerker
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
U I T ‘ T V E L D<br />
Bodemverdichting:<br />
be<strong>te</strong>r voork<strong>om</strong>en dan genezen<br />
Tekst en beeld : Luc Vande Gins<strong>te</strong><br />
De zwaarder wordende machines zorgen voor<br />
een s<strong>te</strong>eds verder toenemende bodemdruk. Dit<br />
vertaalt zich in een jaarlijks toenemende<br />
oppervlak<strong>te</strong> verdich<strong>te</strong> bodems. Verontrus<strong>te</strong>nd is<br />
dat de verdichting s<strong>te</strong>eds dieper in de grond<br />
reikt.<br />
Dat bodemverdichting leidt tot structuurschade<br />
en slech<strong>te</strong> doorlaatbaarheid is<br />
algemeen bekend, maar <strong>het</strong> kan ook tot 50 %<br />
opbrengstvermindering leiden. Daarnaast<br />
verhoogt <strong>het</strong> risico op overstr<strong>om</strong>ingen en<br />
modderoverlast. In <strong>het</strong> Oost-Vlaamse<br />
Wor<strong>te</strong>gem-Pe<strong>te</strong>gem richt<strong>te</strong> <strong>het</strong> provinciaal<br />
S<strong>te</strong>unpunt Erosie een informatie- en<br />
demonstratienamiddag in rond deze<br />
problematiek. Het initiatief kaderde binnen<br />
<strong>het</strong> LEADER-project ‘Kenniscirkels erosie’. De<br />
demo focus<strong>te</strong> vooral op <strong>het</strong> opsporen van<br />
verdichting en <strong>het</strong> effect van de bandenkeuze<br />
op de verdichting.<br />
Opsporen verdichting<br />
Bodemverdichting kan voork<strong>om</strong>en nabij <strong>het</strong><br />
oppervlak, op <strong>het</strong> niveau van de ploegzool<br />
en in de ondergrond. Om verdichtingen op<br />
<strong>te</strong> sporen hoeft men niet <strong>te</strong> inves<strong>te</strong>ren. Het<br />
is voldoende <strong>om</strong> een spade en een prikstaaf<br />
bij de hand <strong>te</strong> hebben.<br />
Door <strong>het</strong> maken van een profielput kan de<br />
bodemtoestand gecontroleerd worden. Best<br />
wordt dit gedaan als de bodem vochtig is<br />
maar niet oververzadigd. Waar men de put<br />
maakt, hangt af van de doels<strong>te</strong>lling. Wil men<br />
de bodem be<strong>te</strong>r leren kennen, dan kiest men<br />
een representatieve plaats voor <strong>het</strong> perceel.<br />
Indien er een probleemstuk is dan gaat men<br />
Prikstaaf en penetrologger doen <strong>het</strong>zelfde<br />
werk. De penetrologger registreert<br />
bovendien de weerstand. Een weerstand van<br />
8 megapascal op 30 cm diep<strong>te</strong>, zoals op de<br />
foto, duidt on<strong>te</strong>gensprekelijk op de<br />
aanwezigheid van een ploegzool.<br />
daar graven <strong>om</strong> de oorzaak op <strong>te</strong> sporen.<br />
De put dient men minimaal 50 cm diep <strong>te</strong><br />
graven zodat de verschillende bodemlagen<br />
(bovenlaag, bouwvoor en ondergrond)<br />
zichtbaar worden.<br />
Bij de beoordeling zijn verschillende aspec<strong>te</strong>n<br />
belangrijk. Een goede grond is egaal van<br />
Bekijk tijdens <strong>het</strong> graven op de verschillende diep<strong>te</strong>s de kluitstructuur. Klui<strong>te</strong>n dienen <strong>te</strong> bestaan uit afgeronde blokvormige elemen<strong>te</strong>n, die<br />
gemakkelijk verkruimelen. Hebben de klui<strong>te</strong>n gladde zijkan<strong>te</strong>n en scherpe hoeken, dan wijst dit op c<strong>om</strong>pac<strong>te</strong>ring. Deze elemen<strong>te</strong>n zijn niet<br />
toegankelijk voor <strong>het</strong> bodemleven en de plan<strong>te</strong>nwor<strong>te</strong>ls. Door met een mesje in de zijkant van de profielput <strong>te</strong> krabben, k<strong>om</strong>en ook klui<strong>te</strong>n<br />
los die men kan beoordelen. Door in de zijkant <strong>te</strong> prikken kan men de weerstand beoordelen.<br />
WWW.DELOONWERKER.NL / NR 4 / APRIL 2012 / UIT ‘T VELD | 23
kleur. Blauw/grijze vlekken duiden op<br />
zuurstofloze <strong>om</strong>standigheden. Onver<strong>te</strong>erde<br />
gewasres<strong>te</strong>n van vorige jaren wijzen eveneens<br />
op niet-optimale bodem<strong>om</strong>standigheden.<br />
Roestvlekjes wijzen op een sch<strong>om</strong>melende<br />
wa<strong>te</strong>rtafel.<br />
Een ander belangrijk aspect dat de<br />
toegankelijkheid van de bodem aantoont, is<br />
de in<strong>te</strong>nsi<strong>te</strong>it en <strong>het</strong> patroon van de<br />
bewor<strong>te</strong>ling. Rech<strong>te</strong> diepgaande wor<strong>te</strong>ls<br />
met een gelijke vertakking zijn gewenst.<br />
Ten slot<strong>te</strong> is er de porosi<strong>te</strong>it van de bodem.<br />
Dit is vrije ruim<strong>te</strong> voor lucht en wa<strong>te</strong>r, wor<strong>te</strong>ls<br />
en bodemfauna. Deze ruim<strong>te</strong>n zijn <strong>te</strong><br />
herkennen aan de kleinere en gro<strong>te</strong>re gaatjes<br />
in de klui<strong>te</strong>n. De aanwezigheid van<br />
regenwormgangen in heel <strong>het</strong> profiel duidt<br />
op een goede structuur.<br />
Het gebruik van een prikstaaf is een minder<br />
in<strong>te</strong>nsieve methode die ech<strong>te</strong>r toelaat een<br />
perceel snel <strong>te</strong> beoordelen. Een prikstaaf is<br />
een één me<strong>te</strong>r lange staaf met maximaal<br />
0,5 cm diame<strong>te</strong>r. Door deze <strong>te</strong>lkens tot een<br />
diep<strong>te</strong> van 80 cm in de bodem <strong>te</strong> drukken,<br />
voelt men hoe gemakkelijk dit lukt. Het vraagt<br />
ui<strong>te</strong>raard enige ervaring <strong>om</strong> verschillende<br />
graden van verdichting <strong>te</strong> herkennen. Maar<br />
extreme verdichtingen worden vlug herkend,<br />
daar men als <strong>het</strong> ware niet door deze laag<br />
raakt.<br />
Voor een exac<strong>te</strong>re meting bestaat er ook<br />
apparatuur: de penetrologger. Die registreert<br />
de indringweerstand tijdens <strong>het</strong> indrukken<br />
in de bodem en brengt <strong>het</strong> resultaat op<br />
Michelin demonstreert Ultraflex-<strong>te</strong>chnologie<br />
Michelin toonde <strong>het</strong> verschil in draagvermogen<br />
tussen hun klassieke banden en hun nieuwe<br />
banden met Ultraflex-<strong>te</strong>chnologie. Hierin<br />
heeft Michelin sinds kort een volledig gamma:<br />
de Xeobib en Axiobib voor respectievelijk<br />
trekkers tussen de 80 en 220 pk en trekkers<br />
van meer dan 250 pk, de CereXbib voor<br />
oogstmachines en de Spraybib voor spuitmachines.<br />
Dankzij een andere productiewijze<br />
waarbij een speciaal rubbermengsel gebruikt<br />
wordt en de vers<strong>te</strong>rk<strong>te</strong> schouders, hebben<br />
deze banden een hoog draagvermogen<br />
waardoor een lage bandenspanning kan<br />
worden aangehouden. Bovendien hebben de<br />
banden een langere voetprint waardoor <strong>het</strong><br />
contactoppervlak vergroot.<br />
De Ultraflex-banden dragen de codering VF<br />
of IF. Dit k<strong>om</strong>t in de praktijk overeen met een<br />
hogere toelaatbare graad van doorbuiging<br />
<strong>te</strong>n opzich<strong>te</strong> van standaardbanden, wat<br />
be<strong>te</strong>kent dat de bandenspanning verlaagd kan<br />
24 | WWW.DELOONWERKER.NL / NR 4 / APRIL 2012 / UIT ‘T VELD<br />
Effect van de last (links) en van de contactdruk (rechts) op de verdichting. Beide hebben<br />
<strong>het</strong>zelfde effect. Een verhoging zorgt voor <strong>het</strong> dieper indringen van de verdichting.<br />
Naarma<strong>te</strong> <strong>het</strong> bodemvochtgehal<strong>te</strong> hoger wordt, zal dit effect nog vergro<strong>te</strong>n (bron: VLM).<br />
scherm. Normaal stijgt de weerstand<br />
gradueel. Ideaal is dat de weerstand s<strong>te</strong>eds<br />
kleiner is dan 3 megapascal.<br />
Hoe verdichting voork<strong>om</strong>en<br />
De groots<strong>te</strong> oorzaak van verdichting is de<br />
zware mechanisatie. Vooral in de oogstperiode<br />
bij <strong>het</strong> werken in nat<strong>te</strong>re <strong>om</strong>standigheden<br />
ontstaat de groots<strong>te</strong> verdichting. Algemeen<br />
kan ges<strong>te</strong>ld worden dat naarma<strong>te</strong> de aslast<br />
en de contactdruk (= aslast gedeeld door<br />
contactoppervlak<strong>te</strong> van de band) verhoogt,<br />
ook de verdichting toeneemt. Maar dan nog<br />
zijn er verschillen waar <strong>te</strong> nemen. Een eers<strong>te</strong><br />
werkgang heeft s<strong>te</strong>eds de groots<strong>te</strong> verdichting<br />
(50 à 85 % van <strong>het</strong> totaal), bij <strong>het</strong> herhaaldelijk<br />
rijden neemt de verdichting bijk<strong>om</strong>end toe<br />
met 5 à 10 %. Ook de rijsnelheid speelt een<br />
worden bij eenzelfde belasting. De Xeobib<br />
en de Spraybib zijn beide VF-banden (very<br />
high flexion tyre) en buigen iets meer door<br />
dan een gewone band. De IF-banden (improved<br />
flexion tyre) doen dit nog iets meer. De<br />
Axiobib en de CereXbib zijn van dit type.<br />
rol. Hoe sneller er gereden wordt, hoe minder<br />
verdichting. Versnellen of vertragen heeft<br />
extra drukpieken.<br />
Door meerdere assen <strong>te</strong> plaatsen kan de<br />
construc<strong>te</strong>ur de aslast verlagen en door de<br />
contactoppervlak<strong>te</strong> van de band <strong>te</strong> vergro<strong>te</strong>n<br />
kan de contactdruk verlaagd worden. Een<br />
gro<strong>te</strong>r contactoppervlak be<strong>te</strong>kent gro<strong>te</strong>re en<br />
bredere banden. Maar er zijn grenzen en de<br />
wetgeving speelt niet in <strong>het</strong> voordeel <strong>om</strong><br />
nog breder <strong>te</strong> gaan. De nieuws<strong>te</strong> trend gaat<br />
in de richting van iets bredere velgen en<br />
eventueel <strong>het</strong> meer afplat<strong>te</strong>n van de band in<br />
de leng<strong>te</strong>richting in plaats van in de breed<strong>te</strong>.<br />
De bredere velgen zorgen voor meer<br />
luchtinhoud in de band waardoor bij gelijke<br />
belasting de bandenspanning verlaagd kan<br />
worden. <<br />
Michelin toonde <strong>het</strong> effect van hun nieuw<br />
ontwikkelde bandentypes op de bodemdruk.<br />
Iedere machine werd uitgerust met<br />
aan de ene kant een gewone en de andere<br />
kant een Ultraflex-band.
Vergelijking bodemdruk bij verschillende spuitmachinebanden. Belasting: 4.250 kg<br />
Agibib RC380/90R46 Spraybib VF380/90R46<br />
Bandendruk: 3,8 bar Bandendruk: 2,2 bar<br />
Contactoppervlak: 3.440 cm² Contactoppervlak: 4.601 cm²<br />
Bodemdruk: 1,23 kg/cm² Bodemdruk: 0,92 kg/cm²<br />
Vergelijk bodemdruk bij verschillende trekkerbanden. Belasting: 4.600 kg<br />
Multibib 650/65R42 Xeobib VF710/60R42<br />
Bandendruk: 1,6 bar Bandendruk: 1 bar<br />
Contactoppervlak: 5.225 cm² Contactoppervlak: 7.084 cm²<br />
Bodemdruk: 0,88 kg/cm² Bodemdruk: 0,65 kg/cm²<br />
Vergelijking bodemdruk bij verschillende oogstmachinebanden. Belasting: 6.100 kg<br />
MegaXbib 800/65R32 CereXbib IF800/65R32<br />
Bandendruk: 2,2 bar Bandendruk: 1,4 bar<br />
Contactoppervlak: 5.980 cm² Contactoppervlak: 7.470 cm²<br />
Bodemdruk: 1,02 kg/cm² Bodemdruk: 0,82 kg/cm²<br />
WWW.DELOONWERKER.NL / NR 4 / APRIL 2012 / UIT ‘T VELD | 25