beschrijving van de aanpak - Veiligheidsregio IJsselland

Vier jaar intensieve aandacht
en actief burgerschap

Hoofdstuk 1
Vier jaar Samen gaan voor
de Palestrinalaan
Iza Doorenmolen
‘Soms vind ik het stom, meestal gezellig’
Jos Scholten
‘Een mentaliteit van er-op-af
die me aanspreekt’
Hoofdstuk 2
Het landelijk project
Dineke Nijlant
‘Ik weet nu bij wie ik aan kan kloppen’
Sylvia v.d. Bos
‘We doen het voor de kinderen,
hield ik me steeds voor’
Lourens Koops
‘De vrijblijvendheid weghalen en
anonimiteit doorbreken’
Hoofdstuk 3
Verhalen vanaf het begin
Gerard Elhorst
‘Vechten tegen de bierkaai’
Gerhard Veurink
‘Mensen die hier de deur uit lopen
weten nu beter waar ze aan toe zijn’
Hoofdstuk 4
De werkwijze van het team
Jongens van het Cruijff Court
‘Het mooie is dat je hier altijd naartoe
kan als je daar zelf zin in hebt’
Yvonne van Heerde
Een nieuw gezicht
vervolg hoofdstuk 4
De werkwijze van het team
Ramona Heyliger
‘Zwerfvuil opruimen met
een drumband werkt aanstekelijk’
Ad Dijkshoorn
‘Allemaal een andere achtergrond,
maar met hetzelfde doel voor ogen’
Samira Bekhat
‘Bewoners die ons zien prikken
denken er toch even over na’
Nawoord
2
Inhoud Inleiding
4
4
6
6
9
10
12
14
15
18
20
22
24
26
27
28
29
30
Samen Gaan V
De wijk Holtenbroek ondergaat een metamorfose,
er wordt gesloopt en gebouwd, buurten worden heringericht,
en ook in sociaal opzicht wordt gewerkt aan verbetering van de wijk.
De Palestrinalaan aan de uiterste noordkant van de wijk,
had vier jaar geleden een slecht imago, de problemen waren complex
en stapelden zich op en er leefde veel onvrede onder de bewoners.
Buiten kijf stond dat er dringend iets moest gebeuren.
De afgelopen vier jaar hebben een aantal partijen zich extra
ingespannen om hier samen met de bewoners het tij te keren.
Een vast projectteam bestaande uit de wijkmanager van de
gemeente, de wijkagent, de opbouwwerker en twee huismeesters
trok alle registers open om oplossingen te vinden.
Onder de noemer: ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’
is een omslag tot stand gebracht.
In dit boekwerkje is te lezen hoe dat precies in zijn werk is gegaan.
De hoofdstukken één en drie gaan over de Palestrinalaan,
over de mensen die er wonen, wat ze van hun buurt vinden,
de knelpunten en wat er volgens hen moet veranderen.
De hoofdstukken twee en vier gaan over de aanpak van
het proefproject, over het landelijk project waar de pilot in
de Palestrinalaan een onderdeel van is, en over de werkwijze
van het projectteam.
Tussendoor zijn bewoners aan het woord.
Die vertellen openhartig over hun ervaringen,
over de resultaten en soms ook over hun teleurstellingen.
In korte portretten kijken de vijf leden van het projectteam
terug op vier jaar ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’.

Voorwoord
Voor de Palestrinalaan
De Palestrinalaan is een bijzondere laan, waar vele verschillende
achtergronden en even zoveel talenten elkaar kúnnen ontmoeten.
Dat schreef ik drie jaar geleden over het project ‘Samen Gaan Voor De
Palestrinalaan’. Ons project, moet ik inmiddels zeggen.
Toen we begonnen zagen we de kansen om in deze bijzondere woonomgeving
- 69 nationaliteiten, 1300 buren - samen met onze partners iets waardevols
te organiseren. De afgelopen jaren hebben politie, welzijnsorganisatie Travers,
woningbouwcorporaties deltaWonen en SWZ en de gemeente Zwolle die verwachtingen
waargemaakt. Samen Gaan Voor de Palestrinalaan heeft letterlijk en
fi guurlijk deuren geopend die anders gesloten waren gebleven. Voor de projectmedewerkers,
maar vooral ook voor de buurtbewoners zelf. Want er is een factor
noodzakelijk om sociale projecten als Samen Gaan Voor de Palestrinalaan een
succes te laten zijn. En dat zijn de mensen zelf. Als ik een belangrijke verdienste
van ons project moet noemen is dat de vergrote betrokkenheid van de bewoners
met hun buurt en met elkaar. Tuurlijk, een nieuwe voorziening als het Cruyff
Court is een aanwinst voor de buurt en zelfs de wijk. Maar het echte fundament
dat de afgelopen jaren gelegd is, is de inzet van de buurt voor de buurt. Op die
basis kunnen de bewoners de komende jaren zelf verder bouwen aan de
Palestrinalaan.
Daarom eindig ik dit voorwoord zonder voorbehoud:
de Palestrinalaan is een bijzondere laan, waar vele
verschillende achtergronden en even zoveel talenten
elkaar ontmoeten.
Henk Jan Meijer
Burgemeester
3

Hoofdstuk 1
Vier jaar ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’
Vier jaar geleden ging ‘Samen gaan
voor de Palestrinalaan’ van start als een
proefproject. Wat was er aan de hand? En
is de buurt er ook echt op vooruit gegaan?
In deze uitgave blikken we terug op de
inzet van de bewoners, de inspanningen
van het projectteam en de bijdrage van
de diverse instanties die bij ‘Samen gaan
voor de Palestrinalaan’ betrokken waren.
De resultaten zijn de moeite waard,
die komen ook zeker aan bod, maar in
deze uitgave kijken we vooral naar de
manier waarop die resultaten tot stand
zijn gekomen. En hoe bewoners, pro-
fessionals en bestuurders er op terug
kijken. Om te achterhalen hoe de
opgaande lijn ook in de toekomst
vastgehouden kan worden.
Veranderingen
die meteen in het oog springen
Sommige veranderingen springen vrijwel
meteen in het oog. Wie de moeite neemt
om rond te kijken in de Palestrinalaan, ziet
daar gelijk een groot oranje kunstwerk
voor de Elvis Presleyfl at. Een goudkleurige
stoel in een opvallend oranje lijst van staal
met daarop de tekst: ‘the world is a stage’.
Het is een geliefde plek om je te laten
fotograferen. De speeltoestellen er naast
zijn vooral in trek bij de kinderen.
Op hetzelfde veld even verderop ligt het
Johan Cruijff Court, waar dankzij de verlichting
ook in de winterperiode tot laat in
de avond nog gevoetbald kan worden door
de oudere jeugd. Een groep bewoners van
de Elvis Presleyfl at heeft zich ingespannen
voor dit voetbalveld van kunstgras. Met
ondersteuning van ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’ schreven ze mails en brieven,
verzamelden ze handtekeningen en
moest er heel veel overlegd worden. Het
heeft even geduurd, maar het resultaat is
de moeite waard. Het veld wordt intensief
gebruikt, jongeren uit de wijde omtrek
weten de Palestrinalaan te vinden.
Iza Doorenmolen ‘Soms vind ik het stom, meestal gezellig’
4
Trots poseert Iza voor de muurschildering
in het trappenhuis van de Elvis Presleyfl at.
Daar heeft ze een jaar geleden wekenlang
met vijf andere kinderen uit de Palestrinalaan
aan gewerkt. Op hun vrije woensdagmiddag,
onder leiding van de kunstenares
Marit Otto. Het thema was Stadsjungle,
Iza heeft de olifant en de paddenstoelen
geschilderd. Die vindt ze goed gelukt. Als
haar moeder meedoet aan de schoonmaakacties,
dan is zij er ook bij. Iza: ‘Je bent
niet alleen aan het papier prikken, het is er
ook altijd gezellig.’
Verbeteringen
die nuttig en aangenaam zijn
Er is met gemak ook een lange lijst met
verbeteringen te noemen die een buitenstaander
niet direct zullen opvallen, maar
die voor de bewoners zelf toch heel nuttig
zijn. Denk aan hele praktische zaken als
extra parkeervakken, schijnwerpers en
cameratoezicht tegen criminaliteit, ondergrondse
vuilcontainers of een betere
verlichting van de bergruimtes. En vergeet
ook niet de initiatieven die het wonen veraangenamen,
zoals de kinderschilderingen
en geveltuintjes.
Veranderen van houding en gedrag
Er is in de afgelopen jaren veel veranderd
dat op het eerste gezicht niet meteen opvalt.
Wie de Palestrinalaan onder een vergrootglas
zet, zal ontdekken dat de voorbeelden
van fysieke verbeteringen van de
buurt een topje van de ijsberg zijn. Veel
belangrijker en tegelijk ook moeilijker om
aan te wijzen zijn de veranderingen die te
maken hebben met houding en gedrag.
En juist op dit punt zijn met ‘Samen gaan
voor de Palestrinalaan’ goede resultaten
behaald.
Negen hoog en buiten spelen
Iza is tien jaar, ze woont haar hele leven
al in de Elvis Presleyfl at. ‘Soms vind ik het
stom, maar meestal is het hier gezellig,’
vertelt ze. Negen hoog woont ze, zo hoog
wonen er niet veel kinderen van haar
leeftijd in de buurt. Alleen de deur uit gaan
doet ze niet vaak. Haar beste speelvriendjes
wonen even verderop, die zijn vier en
vijf jaar. Als ze buiten wil spelen, gaat haar
moeder heel vaak met haar mee. Dat vindt
Iza wel zo veilig.

Een aantal voorbeelden:
• bewoners zijn minder achteloos met
zwerfvuil
• bewoners met klachten weten het
team steeds beter te vinden
• mensen zijn eerder bereid om zelf ook
een steentje bij te dragen
• de gemeente en instanties reageren
alerter op knelpunten die aangedragen
worden vanuit de Palestrinalaan
Of ze nu meer of minder in het oog springen,
al deze veranderingen geven samen
aan dat er wel degelijk sprake is van een
curve in de goede richting. Ook al liggen er
genoeg zaken die nog aangepakt kunnen
worden.
Elk succes heeft vele vaders
De genoemde resultaten zijn natuurlijk
niet één op één toe te schrijven aan de
komst van de pilot ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’. Maar wel is duidelijk dat
het gros ervan zonder de inspanningen
van het team nooit van de grond was
gekomen. Het is een dynamisch samenspel
geweest van diverse partijen die een
bijdrage geleverd hebben.
Meisjes nooit aan de beurt
Toen het Johan Cruijff Court er kwam
was Iza heel erg blij. Daarom is ze ook
bij de opening geweest. Ze vindt het
jammer dat meiden bijna nooit aan de
beurt komen. Iza: ‘Er zijn altijd heel veel
die daar willen voetballen. De grotere
jongens willen het veld voor zich zelf
hebben. De meisjes mogen niet meedoen,
en als we het toch een keer
proberen, dan pesten ze ons.’
Gelukkig dat ze bij haar op school een
pannakooi hebben, want Iza voetbalt
graag.
Dit zijn de bijdragen van de drie belangrijkste
partijen geweest:
• Bewoners meer in touw
Om te beginnen de bewoners van de
Palestrinalaan. Die namen af en toe
geen blad voor de mond, ze uitten hun
klachten, maar waren ook bereid om
constructief mee te denken, bespraken
hun wensen, kwamen met plannen,
trokken als dat nodig was bij instanties
aan de bel, zetten zich in
voor medebewoners en voerden eigen
initiatieven uit. Hier was duidelijk sprake
van een stijgende lijn.
• Instanties krijgen beter beeld
Er is ook iets veranderd bij de gemeente
en heel veel instanties. Vier jaar geleden
had de buurt een eenzijdig imago, de
cijfers en rapportages bevestigden het
beeld van een buurt waar de sociale
problemen ongekend groot waren. Men
wist zich niet goed raad met de vraag
hoe je de problemen daar het beste kon
aanpakken. Dat is ondertussen geen
witte vlek meer voor ze.
Nu eens goed nieuws
Bestuurders, managers en leidinggevenden
realiseren zich door de pilot
inmiddels terdege dat dit deel van Holtenbroek
speciale aandacht nodig heeft.
En ze beschikken door die ervaringen
over genoeg aanwijzingen wat daar
precies voor nodig is. Onder meer een
team dat als vliegwiel optreedt. Zonder
het enthousiasme en doorzettingsvermogen
van het team van ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ waren al
deze veranderingen er niet geweest.
• Team als spil in het proces
De spil in dit hele veranderingsproces
is het team van ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’. De wijkagent, de opbouwwerker,
een huismeester en een
wijkbeheerder van de twee woningcorporaties
en de wijkmanager van
de gemeente hebben het samen voor
elkaar gekregen dat bij de bewoners
het vertrouwen gegroeid is. En dat
de Palestrinalaan bij de gemeente en
instanties prominent op de kaart staat,
die weten nu veel beter wat er speelt.
In de afgelopen vier jaar is er in de Palestrinalaan dus wel degelijk iets veranderd.
Het imago is niet opeens 180 graden gedraaid, maar de buurt komt nu wel regelmatig
met goede berichten in het nieuws. Er wordt ook minder eenzijdig en lang
zo negatief niet over de noordrand van Holtenbroek gesproken, om te beginnen
door de bewoners zelf. De beeldvorming is door de inspanningen van ‘Samen gaan
voor de Palestrinalaan’ in ieder geval genuanceerder geworden.
Verderop in deze brochure is te lezen hoe de Palestrinalaan in de afgelopen jaren
deze draai in de goede richting heeft kunnen maken.
5

Jos Scholten opbouwwerker, Travers
Een mentaliteit van ‘er-op-af’ die me aanspreekt
Opbouwwerker Jos Scholten hoeft niet
lang na te denken over de vraag of het
gedaan was met de sfeer van mannen onder
elkaar, toen ze zich in november 2009
als eerste vrouw bij het team van ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ voegde: ‘Ik
denk niet dat ze na mijn komst als vrouw
opeens wel een blad voor de mond namen.’
Wat haar van begin af aan aansprak
is de basishouding van dit team: niets is te
gek of onmogelijk, zolang er maar goede
argumenten voor zijn. Niet te veel en niet
te lang vergaderen maar er op af, dat is
een mentaliteit waar ze zich thuis bij voelt.
Het bijzondere er aan is dat het op deze
manier ook echt werkt: ‘Het gebied ziet
er beter uit, bewoners zijn positiever, ze
zetten zich in, wij zijn zichtbaar aanwezig
en bewoners weten ons te vinden. En ondertussen
kennen ze de weg naar andere
instellingen ook al aardig. Dit moeten we
dus zien vast te houden.’
Voortdurend bijstellen
Jos Scholten werkt sinds 1989 als opbouwwerker
bij Travers Welzijn. Als collega
van haar voorganger Bert van der Poot
volgde ze de ontwikkelingen bij ’Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ al vanaf het
begin van de pilot op de voet. Jos Scholten:
‘Ik werd vrijwel wekelijks bijgepraat over
de onorthodoxe manier van werken en hoe
ze de aanpak eigenlijk voortdurend aan het
bijstellen, aanpassen en omzetten waren.
Dat sprak me heel erg aan.’
Huisbezoeken waarderen
Sinds eind vorig jaar gaat ze eens per
week met het hele team de straat op en
doorkruisen ze de Palestrinalaan. Steeds
op wisselende dagen en tijdstippen lopen
ze bij de fl ats rond en leggen daar contact
met bewoners. Daarnaast is de opbouwwerker
meerdere keren per week in haar
6
eentje of als duo in de Palestrinalaan te
vinden. Uit de reacties van bewoners kan
ze afl eiden dat die dit heel erg waarderen.
Naast deze contacten op straat worden er
ook nog huisbezoeken afgelegd. Voor dit
jaar is afgesproken dat het team in ieder
geval tachtig bewoners thuis opzoekt.
De gordijnen dicht
Die huisbezoeken waren voor haar een
mooie aanleiding om afspraken in alle
vier fl ats te maken. En niet alleen met
bewoners te praten, maar ook van de gelegenheid
gebruik te maken om eens goed
om zich heen te kijken. Jos Scholten was
bijvoorbeeld heel benieuwd of er ook uiterlijke
verschillen tussen de fl ats te zien zijn.
Dat bleek inderdaad het geval: ’Je ziet aan
het onderhoud en de regels die er gelden
dat het wel degelijk uit maakt onder welke
van de twee corporaties een fl at valt. Het
valt op dat ze ook per fl at weer van elkaar
verschillen. De ene fl at is bijvoorbeeld
gekleurder of schoner dan de andere. En
zelfs per galerij is er onderscheid te maken.
Niet op elke galerij hebben ze de gordijnen
dag en nacht dicht. En er zijn ook galerijen
waar mensen elkaar goed kennen en het
onderhoud onderling regelen.’
Bijstandsmoeder
Het afgelopen jaar viel het Jos Scholten op
dat het wel degelijk iets uitmaakt dat er
nu een vrouw lid is van het projectteam.
Ze somt een aantal voorbeelden op: ‘Kinderen
die ’s ochtend onder schooltijd op
straat lopen bijvoorbeeld, dat werd eerder
niet gesignaleerd. Of de betekenis achter
de woorden van een bijstandsmoeder die
opmerkt dat ze geen geld heeft voor de
rest van de week. Bij mij roept dat gelijk de
vraag op of er dan wel iets te eten is voor
haar kinderen.’
Jos Scholten zal in een dergelijke situatie
bezoekvrouwen inzetten om bewoners
te activeren en ze uit hun isolement te
helpen, de moeder zal ze stimuleren haar
peuter in te schrijven op de peuterspeelzaal
en zelf taallessen te volgen. Samen
te zoeken naar mogelijkheden om rond te
komen en haar persoonlijke omstandigheden
te verbeteren.
Nieuwe signalen
Dat de opbouwwerker door de huisbezoeken
de gelegenheid krijgt om meer bewoners
te leren kennen, is mooi meegenomen.
Maar daar is het haar niet als eerste
om te doen. Jos Scholten: ‘Het is pure
noodzaak om voortdurend met bewoners
te praten, zij weten en zij ervaren dagelijks
hoe het is. En ze hebben vaak hele praktische
ideeën hoe het beter en leuker kan.
Doe je dit niet, dan krijg je bewoners pas
te spreken als er een probleem is. Zulke
informele gesprekken aan de deur, op de
galerij of in het park om de meningen van
de bewoners te horen is voor alle partijen
ook veel relaxter. Je laat zien dat je tijd
en aandacht voor ze hebt, en je kunt de
kleinigheden oppakken voordat ze zijn
uitgegroeid tot grote problemen. Nieuwe
signalen probeer ik samen met één of
meer bewoners aan te pakken. Soms
haal je er dan andere professionals bij en
probeer je tot een gezamenlijke aanpak te
komen. Het is een werkwijze die op papier
misschien tamelijk voor de hand liggend
lijkt. Toch brengt het heel veel te weeg, bij
de bewoners en bij de organisaties die op
deze manier veel meer uitgedaagd worden
om hun aanbod te schikken naar de vragen
zoals die bij de bewoners leven.’

Ontwerp van het kunstwerk
Bert van der Poot
TRAVERS
Gerhard Veurink
SWZ
Lourens Koops
Politie IJsselland
Ruud van Rooijen
DeltaWonen
Publiciteitsmateriaal wordt ontwikkeld
2007 in beeld
bewoners
gaan
in overleg
Tips,
vragen
of ideeën?
Kom naar het spreekuur op:
Maandag 18.00 - 20.00 uur
Donderdag 13.00 - 15.00 uur
Palestrinalaan 731
8031 TH Zwolle
Tel.: (038) 423 56 99
De eerste ‘In de lift’ gesprekken.....
Frontwerkers van het eerste uur voor de Elvis Preslyflat’
7

Hoofdstuk 2
Het landelijk project
Zwolle was een van de drie steden die vier
jaar geleden besloot om mee te doen aan
een landelijk experiment. De SMVP (Stich-
ting Maatschappij Veiligheid en Politie) en
het Landelijk Centrum voor Opbouwwerk,
(LCO, nu Movisie) hebben behalve Zwolle
ook Dordrecht en Maastricht gevraagd om
met een proefproject uit te zoeken hoe
je in een multiculturele achterstandswijk
bewoners kunt stimuleren vanuit een
eigen verantwoordelijkheid bij te dragen
8
aan de veiligheid en leefbaarheid in hun
buurt. De steden kregen drie jaar de tijd
om dit met begeleiding van de twee
landelijke organisaties in de praktijk uit
te zoeken. In dit hoofdstuk leest u meer
over de opzet en bedoelingen van dit
landelijke project en de positie van
Zwolle daarin.
Een nieuwe combinatie
Beide initiatiefnemers van het landelijk
project zijn organisaties die bekend staan
als vernieuwers. Het LCO (Movisie) beschikte
over veel expertise in het werken in
achterstandwijken. En de SMVP is innovatief
als het gaat om de maatschappelijke
taken van de politie. Een jaar of vijftien
geleden vonden ze elkaar in een voor die
tijd hele nieuwe aanpak van veiligheid in
achterstandswijken. Op initiatief van de
SMVP en het LCO gingen in een aantal steden
namelijk koppels van een politieagent
en een opbouwwerker samen de straat op
om contacten te leggen met de bewoners
en daar de problemen waar ze tegenaan
liepen samen op te lossen. Dat was in die
tijd ongekend. Met name de samenwerking
van een wijkagent met een opbouwwerker
wekte verbazing. Onderhand zijn
die twee al lang geen onbekenden meer
voor elkaar en kiezen veel steden al jaren
voor een gecombineerde inzet van politie
en opbouwwerk in achterstandwijken.
Beroepen vullen elkaar aan
De politie is van nature geneigd om zelf
naar een oplossing te zoeken en de verantwoordelijkheid
naar zich toe te trekken.
Ze zijn gewend om in te grijpen op het
moment dat burgers er zelf niet meer uit
komen. Terwijl het de stiel van opbouwwerkers
is om burgers juist te stimuleren
hun eigen oplossingen te bedenken en
willen ze bevorderen dat bewoners hun
krachten bundelen en samen met anderen
voor hun belangen opkomen. De opbouwwerker
staat op zijn beurt weer snel met
twee linkerhanden als de veiligheid van
mensen acuut in het geding is en er stante
pede ingegrepen moet worden. Het is dus
een duo dat veel van elkaar kan leren, ze
vullen elkaar goed aan.
Hoge drempels
Door de schaalvergroting en verregaande
professionalisering zijn veel instanties niet
meer goed in staat om op een adequate
manier in te spelen op problemen die zich
in de dagelijkse omgeving van mensen
voordoen. Ze zitten vast aan uniforme procedures
en voorgeschreven reglementen
die bedoeld zijn voor standaardsituaties en
kunnen niet uit de voeten met sociale problemen
waar niet direct een kant en klare
oplossing voor is. En omgekeerd is voor
veel van die mensen de drempel van die
grote anonieme instanties steeds hoger
geworden, ze zullen er niet snel aankloppen.
Met name in achterstandswijken met
veel multiculturele bewoners is sprake
van een ongekend grote kloof tussen

ewoners die met een opeenstapeling van
problemen zitten en voorzieningen die er
maar niet in slagen om daar goed op aan
te sluiten. Soms omdat ze elkaar letterlijk
niet verstaan. Nog vaker omdat ze elkaar
niet eens bereiken, of niet begrijpen en
ook geen idee hebben wat de een voor de
ander kan betekenen.
Oplossingen die beklijven
De achterliggende gedachte van het
landelijk project is dat je in deze wijken
en bij deze mensen eerst een stap in hun
richting moet zetten, contacten moet
leggen, vertrouwd moet raken in hun
woonomgeving, moet weten wat er toe
doet en hoe ze daar met elkaar omgaan.
Het standaardpakket dat voorzieningen
in de aanbieding hebben, biedt hier geen
soelaas. De koppels zoeken de mensen
op, gaan met ze in gesprek, en besteden
aandacht aan de oplossingen die de bewoners
zelf aandragen. Want uit onderzoek
is bekend dat die zelfgekozen oplossingen
nou juist het best beklijven.
Dineke Nijlant
‘Ik weet nu bij wie
ik aan kan kloppen’
Het is 24 jaar geleden dat Dineke Nijlant
in de fl at aan de Palestrinalaan kwam
wonen. Dat herinnert ze zich nog goed,
want het was vlak voor de geboorte van
haar oudste dochter. Ze moest uit een
noodwoning en zocht op heel korte
termijn naar een ander onderdak. Ze is in Zwolle geboren, maar haar roots liggen
in Amsterdam, daar groeide ze op. Ze denkt tot in lengte van dagen in deze fl at te
blijven wonen. Gewoon omdat ze het hier heel erg naar haar zin heeft.
Zeuren lost niks op
Dineke Nijlant is een van de actieve vrijwilligers in de buurt: ‘Als er iets gedaan
moet worden, dan ben ik er, je kunt altijd op me rekenen. Maar ik zeg het ook
gelijk als ik het ergens niet mee eens ben. Of je nou de buurman bent of de
directeur, dat maakt mij niks uit.’ Dineke Nijlant weet dat ze bekend staat als
iemand die haar mondje wel kan roeren. Dat deed ze toen ze haar vroegen voor de
bewonerscommissie. Maar ook toen gevraagd werd wat er gedaan moest worden
aan het vele zwerfvuil. Verwacht van haar in zo’n geval geen eindeloos geklaag
of lange discussies. Dineke Nijlant: ‘Met zeuren los je niks op. Ik ben meer iemand
van de handjes laten wapperen en de boel aanpakken.’
De contacten vindt ze belangrijk
Een gezelligheidsmens, dat kun je Dineke Nijlant gerust noemen. De contacten
met elkaar vindt ze belangrijk bij de activiteiten waar ze aan mee doet, of het nu
gaat om een schoonmaakactie, het praten over de aanleg van speelveldjes of het
rond brengen van ‘In de lift’ de nieuwsbrief van ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’.
Ze denkt graag mee. Zo loopt ze nu met het idee voor een paar extra bankjes
bij een speelplek, zodat mensen daar een praatje met elkaar kunnen maken.
Dineke Nijlant: ‘Ik ken nu de wegen en ik weet bij wie ik aan kan kloppen. Dat heb
ik afgelopen tijd wel geleerd.’
9

Proces in fasen
Door als koppel of als team op deze
manier te werk te gaan, komt er een kettingreactie
op gang, is de ervaring in veel
pilots. Dat gebeurt bij de bewoners; het
werkt kennelijk aanstekelijk als professionals
op deze manier met ze omgegaan.
Maar de werkwijze heeft ook gevolgen
voor de collega’s van de eigen organisatie
van het koppel en de andere partners in
de wijk. Dat gaat nooit in één keer goed.
De samenwerking met zo veel partijen is
in deze werkwijze een proces dat in fasen
verloopt. En soms met vallen en opstaan
zijn beslag moet krijgen. Dit is zo’n aspect
waar aandacht aan wordt besteed in de
coaching die vanuit de SMVP en Movisie
wordt geboden. Maandelijks bespreken de
koppels of teams hun werkwijze met twee
coaches. Die denken mee over de werkprocessen
en de manier waarop methodische
uitgangspunten in de dagelijkse praktijk
wordt vertaald.
De coaches houden de koppels of teams
een spiegel voor, ze wijzen op dilemma’s
en leggen kenmerkende processen en
patronen bloot.
De Indische buurt
Het samenwerken op straat van politie
en opbouwwerk is voor Zwolle niet nieuw.
In de Indische buurt is circa tien jaar geleden
een voorloper van dit SMVP -project
uitgevoerd. Zwolle was indertijd de eerste
die het koppel had uitgebreid met een
medewerker van de woningcorporatie
SWZ. Dit koppel is er als trio in geslaagd
de bewoners in de Indische buurt mee te
krijgen bij het aanpakken van de immense
problemen op dat moment en de negatieve
spiraal in die buurt om te buigen.
Het driemanschap zorgde voor leven in de
brouwerij. Of het nu ging om kinderactiviteiten,
woningverbetering, het groen in de
buurt of werk voor ex-gedetineerden. In de
SMVP-publicatie ‘Recht doen aan de buurt’
‘De enorme bureaucratie die je over je
heen krijgt om een simpel speelveldje aan
te leggen. En het gemak waarmee je in de
wacht gezet wordt.’ Daar kan Sylvia van
den Bos zich nog altijd mateloos aan
ergeren. Toen ze hoorde dat dit er bij
hoorde, heeft ze stug doorgezet. En zijn
de inspanningen van haar en een stel
medebewoners uiteindelijk toch beloond.
Sylvia: ‘We doen het voor de kinderen, dat
heb ik me steeds voor ogen gehouden.’
legt de onderzoeker dr. Joyce Hes uit hoe
dit Zwolse trio er op een hele praktische en
onorthodoxe manier in slaagde om stapsgewijs
de verhoudingen in de buurt te verbeteren,
zodat de mensen er graag wonen
en zich er weer veilig gingen voelen.
Opnieuw in Zwolle
Toen vier jaar geleden Zwolle op verzoek
van de SMVP weer kandidaat was om
een pilot te starten, is de Zwolse traditie
om de corporaties mee te laten draaien
voortgezet. In de Palestrinalaan werden
dat de huismeester en de buurtconciërge
van beide woningcorporaties (SWZ en
deltaWonen) die eigenaar zijn van de fl ats.
Nieuw was deze keer dat de wijkmanager
van de gemeente zich bij het team voegde
voor het leggen van de verbindingen met
de gemeente en diverse netwerken van
organisaties. Daarmee had Zwolle geen
koppel of een trio, maar deze keer een
heus team dat de pilot ging uitvoeren.
Sylvia v.d. Bos ‘We doen het voor de kinderen, hield ik me steeds voor’
10
Meer op elkaar gelet
Sinds 1994 woont ze in de Louis Armstrongfl
at. ‘Toen ik hier destijds kwam
wonen, was er veel rottigheid. Om de fl at
stonden struiken die vol zaten met zwerfkatten
en ’s nachts een mooie stek waren
voor zwervers.’ Die struiken zijn weg en
dit voorjaar heeft ze op diezelfde plek de
zo gewenste speelplek feestelijk geopend.
Minstens zo belangrijk om te noemen
vindt ze de kleine dingen in de fl ats die
het leven aangenamer kunnen maken.

Vier steden en zes wijken
Zwolle ging in het begin van 2007 als
eerste pilot van start. Dordrecht stond
weliswaar al in 2006 in de startblokken,
maar kwam pas in de zomer van 2007
van de grond. Na een valse start is de pilot
verplaatst naar een aangrenzend deel van
de wijk, maar na een half jaar kwam de
pilot ook hier onvoldoende uit de verf.
In Dordrecht werd duidelijk dat deze
aanpak hele hoge eisen stelt aan de inzet
van de deelnemende partijen. Naast de
vereiste deskundigheid en organisatorische
voorwaarden is het een absolute
vereiste dat alle partijen bereid zijn de
schouders eronder te zetten. Zowel de uitvoerders
die samen de straat op gaan, als
de leidinggevenden en de samenwerkende
partners in de wijk. In Dordrecht bleek dat
die voorwaarden onvoldoende aanwezig
waren, om die reden is de pilot na een jaar
gestopt.
De geveltuintjes bijvoorbeeld, die ze deze
zomer samen met haar kleinzoon water
gaf. Maar ook de kleine irritaties als urinelucht
in de lift, of een plastic zak die naast
de vuilcontainer ligt. Sylvia:’Elk half jaar
hebben we een schoonmaakdag in de hele
Palestrinalaan. Als de lift stinkt naar urine,
dan sop ik die schoon. En als ik weet wie
het doet, dan spreek ik diegene er op aan.
Dat is gelukkig veranderd, er wordt meer
op elkaar gelet.’
Veilige Buurt Teams in Maastricht
Maastricht is in 2008 gestart in vier wijken
en drie koppels met een wijkagent en een
opbouwwerker. In navolging van Zwolle
zijn ze na enige tijd ook hier overgegaan
op breder samengestelde teams. Wel met
een iets andere samenstelling: een wijkagent,
een opbouwwerker, een gebiedsgebonden
medewerker Handhaving van
de gemeente, een woonconsulent van
wooncorporatie Servatius en een wijkbeheerder
van de corporatie Woonpunt.
Onder de noemer ‘Veilige Buurten Teams’
(VBT’S) zijn ze verder gegaan, dit model
hanteren ze inmiddels ook in andere
delen van Maastricht. De werkwijze in het
kader van het SMVP/Movisie is niet verder
ontwikkeld.
De twee genoemde SMVP publicaties zijn:
Joyce Hes, Recht doen aan de buurt, Dordrecht: SMVP, 2001 (tweede druk)
Zo dicht op elkaar dat botst
Sylvia is de eerste om toe te geven dat er
over haar ook wel eens wordt geklaagd,
over haar hond dan. ‘Je woont hier zo dicht
op elkaar dat het vroeg of laat wel eens
botst, daar ontkom je niet aan. Het gaat
er om dat je er met elkaar over praat en
na afl oop weer samen door één deur kan.
Daar heeft het project aan bijgedragen.
Mensen trekken eerder aan de bel omdat
ze er vertrouwen in hebben dat er ook iets
mee gebeurt. Dat is het keerpunt.’
De Zwolse manier
Zwolle, tenslotte, heeft de eigen werkwijze
wel doorontwikkeld en kreeg toestemming
om er nog een extra jaar aan vast te plakken.
Deze verlenging biedt het team de
gelegenheid om hun werkwijze nog verder
in te bedden in hun reguliere werk en deze
voor de toekomst veilig te stellen. Want de
extra tijd die er jarenlang in geïnvesteerd
is, heeft na zoveel jaren duidelijk gemaakt
dat het vooral ook om een andere benadering
gaat. Een andere manier waarop
bewoners tegemoet getreden worden en
dat er op een vanzelfsprekende manier
over de muren van functies en instituten
wordt samengewerkt. Dat zit ingebakken
in de mensen en de organisaties. In deze
uitgave wordt geprobeerd dat in beeld en
onder woorden te brengen.
Lodewijk Gunther Moor en Jasper Veldhuis (red.), Openbare orde en rechtshandhaving in
multiculturele buurten: ontwikkelen van actief burgerschap, Dordrecht: SMVP, 2010.
Beide publicaties kunnen besteld worden via de website: www.smvp.nl
11

Lourens Koops politie IJsselland
De vrijblijvendheid weghalen
en anonimiteit doorbreken
Wekelijks houdt hij op de maandagavond
spreekuur in het eigen kantoor van
‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’ in
de Elvis Presleyfl at. En regelmatig wandelt
wijkagent Lourens Koops met een van de
teamleden van het project door de buurt.
‘Een echte uitdaging,’ noemde hij het
project destijds. Hij was er meteen voor te
porren. Een kleine vier jaar later heeft hij
absoluut geen spijt van die beslissing. De
directe aanpak op straat past helemaal bij
hem. Lourens Koops benadrukt het belang
van de intensieve inzet en persoonlijke
benadering: ‘We hebben hier best veel
bereikt. Maar pas op, als dit stopt dan ben
je zo weer terug bij af.’
Omslag naar ander type huurders
Het toeval wil dat Lourens Koops lang geleden
aan het begin van zijn carrière bij de
politie zelf een jaartje in de Palestrinalaan
heeft gewoond. Lourens Koops: ’Destijds
woonden er meer agenten, dat zul je nu
niet snel meemaken. Je zag toen al een
omslag naar een ander type huurders.
Toen wij vertrokken is een bijstandsgezin
in de fl at gekomen. En zag je dat heel veel
woningzoekenden met huursubsidie in de
fl at geplaatst werden om leegstand tegen
te gaan. Dat is zo’n 35 jaar geleden, kan je
nagaan.’
Veel thema’s hebben zijn aandacht
Toen het project een kleine vier jaren
geleden startte was de wijkagent gecharmeerd
van de samenwerking met het
opbouwwerk, de huismeesters en veel andere
instanties. Lourens Koops: ‘Ik ging er
van uit dat ze veel bijkomende zaken van
me over zouden nemen, zodat ik me niet
langer met van alles en nog wat hoefde
bezig houden.’ Terwijl hij terugblikt op
het project, passeren heel veel thema’s die
12
sindsdien zijn aandacht hebben:
de doorverwijzing naar de hulpverlening,
de lange termijn visie op de toekomst van
de fl ats, traagheid van ambtelijke molens…
Om halverwege te stoppen en enigszins
betrapt op te merken: ‘Moet je mij nou
eens horen waar ik me hier allemaal
druk over aan het maken ben.’
Hij kan er wel om lachen.
Een glimlach en gedecideerd optreden
Wie wel eens met Lourens Koops mee
heeft gelopen, weet dat hij op straat in
contact met de bewoners in zijn element
is. Zo losjes als hij bijvoorbeeld een opgeschoten
puber aanspreekt in het trappenhuis,
daarna een praatje maakt met
iemand die zijn hond uit laat, vervolgens
uitzoekt van wie de zitbank kan zijn die
over een balkonrailing is gegooid en even
later een bon voor een foutparkeerder
uitschrijft. Hij doet het allemaal met een
milde glimlach op het gezicht, maakt op
zijn tijd een kwinkslag, maar blijft gedecideerd
in zijn optreden. De puber krijgt
namelijk wel te horen dat hij het frisdrankblikje
moet opruimen en de eigenaar
van de auto praat zijn bon niet van het
voorruit.
Zo anoniem is het niet
Het weghalen van de vrijblijvendheid en
doorbreken van de anonimiteit, ziet hij als
een belangrijke verdienste van het project.
Lourens Koops: ‘Zo’n zitbank daar gaan
we gelijk achteraan. Ook de fi etsen die ze
overal laten slingeren. Dat controleren we
zo om de zoveel tijd. Boetes uitdelen of
fi etsen wegslepen dat voelen ze wel degelijk.
En misschien nog wel belangrijker dan
die boete is dat ze het doorgeven aan de
mensen om hen heen. Zo anoniem is het
dus niet. Je merkt dat het werkt.’
Creatief en buiten alles om
Door een persoonlijke benadering komt
de wijkagent in een eerder stadium in
aanraking met bewoners die dringend
hulp nodig hebben vanwege problemen
met drugs of alcohol, die in de schulden
zitten of hun relatieproblemen letterlijk
uitvechten. Lourens Koop:’Vaak is het al
uit de klauwen gelopen als de politie er
bij geroepen wordt. Hier proberen we de
hulpverlening eerder in te schakelen.’
Uit zijn verhaal over de procedures, netwerken
en formaliteiten die daar allemaal
mee gemoeid zijn, valt op te maken dat
het om moeizame bezigheden gaat die
veel tijd en de nodige energie opslokken.
Lourens Koops is dan ook blij dat er
een zorgproject op komst is: ‘Daar heb je
mensen voor nodig die creatief zijn en
buiten alles om iets voor elkaar weten te
boksen.’ En even later: ‘Ja, eigenlijk zoals
wij dat doen.’
Op zijn minst te proberen
Toen wijkagent Lourens Koops zich in de
eerste nieuwsbrief van de pilot ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ voorstelde,
haalde hij een uitspraak aan van de
beroemde Amerikaanse president
J.F. Kennedy: ‘One person can make a
difference...’ Hij schreef dat je nooit weet
hoe belangrijk je bijdrage kan zijn voor
een ander. En voegde er aan toe dat zelfs
een eenmalig spontaan contact voor
iemand een wereld aan nieuwe mogelijkheden
kan openen. Een mooie bevlogen
uitspraak voor een ervaren wijkagent die
tegelijk heel nuchter en praktisch is ingesteld.
Het tweede deel van de uitspraak
van Kennedy is een mooie aanvulling
voor de toekomst. Daarin wordt iedereen
opgeroepen om het op zijn minst
te proberen: ‘... and every person should
try!’

2008 in beeld
2008
meningen van bewoners worden
gevraagd tijdens het ‘flatfeest’
SWZ
Gerhard Veurink
Elvis Presley flat, Palestrinalaan 561a
T. (038) 421 26 78
dagelijks van 9.00 tot 9.30 uur
(uitgezonderd woensdag)
deltaWonen
Jeroen Schut
James Last flat, Palestrinalaan 1a
T. (038) 421 00 50
dagelijks van 9.30 tot 10.30 uur
de Zwolse Panters
Politie regio IJsselland
Lourens Koops (wijkagent)
Elvis Presley flat, Palestrinalaan 731
T. (038) 455 50 50 (wijkbureau Noord)
maandag van 18.00 tot 20.00 uur
zorgen voor
Kantoor projectteam
Palestrinalaan 731
T. (038) 423 56 99
percussie
tijdens
Colofon
Nieuwsbrief In de lift nr. 5 A3 27-10-2008 14:54 Pagina 1
Spreekuren
Te k s t
Bert van der Poot (TRAVERS)
Lourens Koops (Regiopolitie IJsselland)
Gerhard Veurink (SWZ)
Ruud van Rooijen (deltaWonen)
Ad Dijkshoorn (gemeente Zwolle)
Fotografie
Bert Treep
Eindredactie en coördinatie
Gemeente Zwolle, afdeling Communicatie
Vormgeving Laurien STAM
Oplage 1250
schoonmaakacties
Cliënten van
Tactus helpen mee
met schoonmaken
• Inzet koppelwerk: gezamenlijke
buurtwandelingen en gemeenschappelijke
aanpak door wijkagent,
opbouwwerker, huismeester en wijkbeheerder
corporaties.
• Realisatie spreek- en kantoorruimte
voor het project ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’.
• Wekelijks spreekuur wijkagent. Sinds
de start van het project erg goed
bezocht.
• Huisbezoeken aan 80 woonadressen
in de Palestrinalaan. Inventarisatie
van bewonerservaringen.
• Het stimuleren en ondersteunen van
bewonersbijeenkomsten en -acties.
• Realisatie en beheer van de website
www.palestrinalaan.nl door bewoners.
• Actualiseren huisregels en toezicht
erop.
• Milieuhandhaving controleert streng
op illegaal storten van vuil en deelt
boetes uit bij overtreding.
• Rova haalt vaker huisvuil op.
• Zwerfvuilacties door cliënten van
Ta ctus.
• Papierprikacties door uitzendkrachten
van Pauropus.
Suggesties? Mail naar info@palestrinalaan.nl
Samen gaan voor de Palestrinalaan is een project waarbij
Gemeente Zwolle, TRAVERS, Politie regio IJsselland en de
wooncoöperaties SWZ en deltaWonen de krachten bundelen.
er worden prijzen
uitgereikt in kader
van wijkbudgetten
De eerste
nieuwsbrief
‘In de lift’
Wat is er gebeurd sinds de start van het project?
Samen gaan voor de Palestrinalaan loopt nu ruim anderhalf jaar. In die tijd hebben
we niet stil gezeten. Een overzicht in steekwoorden:
• Geslaagde voorjaarsschoonmaakactie
(deelname door 70 bewoners waarvan
20 kinderen).
• BontePalestrinaKinderCartoonClub door
onder andere Maxi Axie Holtenbroek
(deelname door 14 kinderen).
• Tiener- en jongerenonderzoek door
ambulant jongerenwerk Travers.
• Flatfeest (75 bezoekers).
• Organisatie van de Klepkarweek (300
bewoners bereikt).
• Signalering van 42 complexe hulpvragen,
doorverwijzing naar professionele hulpverleningsnetwerken.
• Stimuleren en ondersteunen van
bewoners bij deelname aan het project
Wijkbudgetten (resulterend in drie
winnende ideeën).
• Grotere inzet politie in de buurt door
bijdrage van politieopleidingsschool.
• Waarschuwingsacties tegen foutparkeerders
gevolgd door bekeuringen.
• Nieuwsbrief ‘In de Lift’ (vanaf augustus
2007, vier edities verschenen).
• Informeren en betrekken van bewoners
van heel Holtenbroek via het
Wijkplatform.
• Artikelen via diverse lokale kranten.
Deze nieuwsbrief voor bewoners van de Palestrinalaan verschijnt ieder kwartaal
November nr. 5 2008
Halverwege
Samen gaan voor de Palestrinalaan
bevindt zich momenteel halverwege
de looptijd van het project. Een goed
moment om eens te kijken waar we
staan. Terugblikken op wat er is gedaan
en de blik gericht houden op de
toekomst.
Werken aan leefbaarheid en veiligheid
in de wijk is vaak een intensief traject.
Samenwerken en verbinden zijn daarbij
doorslaggevende factoren. En dat is
tegelijkertijd ook de kracht van dit
project. Juist door die samenwerking
tussen alle partners in de wijk en de
enthousiaste en actieve inbreng van
bewoners maken we stappen vooruit.
Immers, Samen maken we de stad!
De afgelopen anderhalf jaar is er veel
goeds gebeurd op de Palestrinalaan.
Deze nieuwsbrief geeft u een mooie
indruk van de weg die we volgen en de
verschillende concrete
(bewoners)acties die dat al heeft
opgeleverd.
Henk Jan Meijer
burgemeester
Bert van der Poot (Travers), Ruud van Rooijen en Jeroen Schut (deltaWonen),
Lourens Koops (Regiopolitie IJsselland), Ad Dijkshoorn (gemeente Zwolle) en
Gerhard Veurink (SWZ), zijn de zes werkers in de wijk uit het projectteam
Palestrinalaan. Wat is hen opgevallen de afgelopen anderhalf jaar?
Het project Samen gaan voor de Palestinalaan richt zich bij de aanpak van
bewonersvragen in de buurt op actief burgerschap. Dat is een intensief traject.
Dat doe je ook niet alleen, dat doe je samen. Het is bovendien een traject
dat met vallen en opstaan vorm krijgt. Bewoners beginnen vaak enthousiast.
Onze uitdaging is dat de bewoners dat enthousiasme vasthouden. ´Een concreet
voorbeeld? Het stimuleren van bewonersactiviteiten’, begint Bert van
der Poot van Travers. ‘Als je kijkt vanuit actief burgerschap denk je in eerste
instantie misschien dat je moet inzetten op de totstandkoming van bewonersorganisaties.
Maar verschillende redenen, zoals de complexiteit van de
buurt, de hoge mutatiegraad in het gebied en de vele verschillende nationaliteiten
maken dat een insteek op bewonersacties veel meer kans van slagen
heeft. ´ lees vervolg op pag. 2 >>
Van links naar rechts boven: Ruud van Rooijen, Bert van der Poot, Jeroen Schut
Onder: Lourens Koops, Ad Dijkshoorn, Gerhard Veurink
kinderen helpen mee....Rondkomen met inkomen kan soms een hele opgave zijn.
‘in-de-lift-gesprekken’
Informatiedag over het Cruijcourt
Flyer spreekuur 16-01-2008 16:05 Pagina 1
Kom naar het financiële spreekuur!
Kunt u hulp gebruiken? Kom naar het financiële spreekuur
van deltaWonen en SWZ. Zij weten bij welke instanties u
terecht kunt en zij zullen u verder helpen.
Het team van 2008
13
RvR

Hoofdstuk 3
Verhalen vanaf het begin
Wie wonen er in de Palestrinalaan?
Wat vinden de bewoners van hun fl at?
Hoe is hun contact met de buren? Wonen
ze er graag of toch liever ergens anders
in de stad? Op papier wordt nauwkeurig
bijgehouden hoeveel bewoners de
Palestrinalaan telt en welke nationali-
teiten ze hebben. Maar wat betekent
het voor die mensen om met
zoveel verschillende culturen dicht bij
elkaar te wonen? Vier jaar geleden bij de
start van ‘Samen gaan voor de Palestrina-
laan’ was daar nog maar weinig over
bekend. Ja, er kwamen veel klachten
binnen, bij de politie wisten ze onderhand
wel het een en ander van de rotte appels
in de mand en een enquête van de SWZ
gaf een goede indicatie dat de
ontevredenheid groot moest zijn.
Maar om meer te weten hoe ze daar met
elkaar samenleven is al voor het
begin van de pilot een eerste verkenning
uitgevoerd en zijn bewoners opgezocht,
op zoek naar hun verhalen over de buurt.
14
En bewoners te vragen wat hen bezig
houdt, hoe belangrijk de mensen om
hen heen zijn, wat er volgens hen moet
veranderen, en of ze daar zelf ook een
steentje aan willen bijdragen?
Vraag het zelf
‘Werkelijk alles en iedereen woont hier
hutje mutje bij elkaar, je komt van
alles tegen. Van drugsverslaafde tot
ingenieur, van streng gereformeerd tot
dame van lichte zeden. Van alle uithoeken
van de wereld, maar ook mensen die net
als ik hier geboren en getogen zijn.’
Het was een gure regenachtig herfstdag
in 2006 tijdens een wandeling door de
Palestrinalaan. De enige persoon die op
dat moment buiten rondliep was een man
die dik ingepakt zijn hond uitliet. Wel in
voor een praatje en met het hart op de
tong, bleek als snel. Als ex-gedetineerde
wist hij maar al te goed wat zich achter
de schermen afspeelde in de fl at waar hij
woonde. Maar op de vraag om daar op een
ander tijdstip eens uitgebreid over te praten:
‘Ik kijk wel uit. Ik heb mijn leven weer
op orde, ik hou me netjes aan de regels en
bemoei me nergens mee. Ga het zelf maar
vragen.’
Dit was een van de eerste ontmoetingen
van een hele reeks gesprekken en interviews.
Meestal werden bewoners uitgebreid
bij hen thuis geïnterviewd, soms op
een bankje buiten en een enkele keer tijdens
het uitlaten van de hond of via de telefoon.
Soms openhartig en emotioneel, en
ook wel eens voorzichtig of zelfs wantrouwend.
Maar al die gesprekken bij elkaar
bevestigen wat de man met zijn hondje al
in een notendop beweerde: de verschillen
tussen de mensen in de fl atgebouwen aan
de Palestrinalaan zijn enorm. En de verhalen
liggen voor het oprapen. Maar je moet
er wel nadrukkelijk naar vragen.
Stroom aan klachten
Het ongenoegen onder de bewoners lag
vier jaar geleden dicht aan de oppervlakte.
Dat kwam niet alleen naar voren in de
enquête die de SWZ in 2006 had gehouden,
het geklaag had ook in de eerste
gesprekken van het verkennend onderzoek
de overhand. Vandaar dat bewoners
tevoren nadrukkelijk werd uitgelegd dat
de interviews over veel meer dan hun
klachten ging. Waarop een bewoner bij
het begin van het interview aankwam met
een schrijfblok waarop ze twee pagina’s
volgeschreven had met klachten. Voor het
geval daar niet genoeg tijd voor zou zijn.
Bij een andere bewoner begon de interviewer
er zelf over, omdat hij onderweg in de
lift een niet te harden lucht rook uit twee
achtergelaten open vuilniszakken met
luiers en vleesresten. ‘Het is dat je er nu
zelf over begint, ga je dit ook melden?,’ was
haar alerte reactie.
In de SWZ-enquête van 2006 prijkte het
zwerfvuil en de vervuiling in het algemeen
bovenaan de klachtenlijst. Dat was in de
interviews niet anders. Maar ook de fl at
zelf gaf nogal eens aanleiding voor een
stroom aan klachten. Het ging dan over
de stortkokers die toen nog in gebruik
waren, graffi ti op de muren, defecte liften,
galerijen waar fi etsen, motorvoertuigen en
andere grote voorwerpen lukraak gestald
werden omdat de bergingen guur en
onveilig gevonden werden.
Een gehoorapparaat
Een terugkerend probleem was ook de
geluidsoverlast en de fl interdunne wanden
tussen de woningen. En dan ging het om
een boormachine die door de hele fl at
dreunt, irritant getik op een verwarmingsbuis
of ijzeren balkonrailing die klinkt als

een mokerslag, zelfs een bovenbuurvrouw
die met haar hoge hakken op de parketvloer
door je kamer lijkt te lopen.
‘Je woont als het ware bij elkaar in één
grote klankkast’, deze fraaie typering komt
van een vrouw op leeftijd die eerder al
eens bij studenten naast haar was gaan
klagen over muziek die te hard stond. De
jonge buren vroegen haar vervolgens of ze
zelf de tv dan ook wat zachter kon zetten,
ze konden haar journaal letterlijk volgen.
De vrouw had niet lang daarna op advies
van haar huisarts een gehoortest gedaan.
Sinds een paar weken had ze een gehoorapparaat:
‘Als ik de muziek nu te hard vind
dan zet ik dat ding uit.’
Positieve verhalen
De interviews gingen dus over veel meer
dan alleen klachten. Dat was maar goed
ook, want na elke voorspelbare klachtenstroom
volgden er vaak positieve verhalen
van bewoners die vertelden dat ze er wel
degelijk graag wonen. Dat ze bijvoorbeeld
genieten van hun uitzicht, hun privacy
koesteren, zo veel woonruimte voor een
hele schappelijke prijs terug krijgen, dat
ze de culturele verscheidenheid in de
fl at juist waarderen of bijzondere herinneringen
aan de fl at koesteren. Zoals een
bewoonster die er al heel lang woonde:
‘Mijn buurvrouw was mijn grote steun
en toeverlaat toen mijn dochter overleed.
En dat is ze nog steeds. Alleen al om haar
zou ik hier nooit weer weg willen.’ Of de
alleenstaande allochtone vrouw die via
een opvanghuis met haar dochtertje een
nieuw leven is begonnen in deze fl at. Ze
vindt het een hele veilige plek voor haar.
Opvallend was ook dat de hoeveelheid
kritiek van een bewoner vaak niet overeen
kwam met hun rapportcijfers die ze desgevraagd
gaven, over bijvoorbeeld veiligheid
in de buurt, de gezelligheid van de omgeving
of de waardering van het wooncomfort.
Die cijfers vielen nogal eens veel
positiever uit dan hun verhaal dat doorspekt
was met negatieve ervaringen. Zoals
bij een man die nog altijd heel kwaad was
over de maandenlange overlast van zijn
ex-buurman, een junk die er een puinhoop
van had gemaakt zonder dat er ingegrepen
werd. Omdat dit achter de rug was
en de man zijn huis was uitgezet, gaf hij
een acht voor veiligheid en leefbaarheid.
Wel met een rouwrandje vertelde hij er bij,
om het verschil tussen zijn verhaal en het
waarderingscijfer uit te leggen.
Een pak koffi e
De vraag naar het contact met de buren
leverde een stroom aan verhalen en
anekdotes op. Want iedereen heeft ze,
buren dus, is het niet naast, dan wel boven
of onder. De vraag bij wie je een pak koffi
e of suiker zou lenen, of wie tijdens de
vakantie de sleutel krijgt, is een aanwijzing
hoe vertrouwd bewoners met hun buren
omgaan. En dan blijkt uit de verhalen
dat de bewoners in de vier fl ats over het
algemeen erg gesteld zijn op hun privacy.
Ze halen de koffi e en de suiker het liefst bij
een kennis, die vaak even verderop in de
galerij woont, op een andere verdieping, of
gaan te rade bij een familielid elders is de
wijk en desnoods verderop in de stad. Het
is uitzonderlijk om de sleutel bij de buren
te laten in de vakantie. Ze wonen gewoon
te dicht op elkaar, daar komt bij dat de verschillen
tussen de mensen die naast elkaar
waren vaak ook onvoorstelbaar groot zijn.
Een van de bewoners, een Afrikaanse
vrouw, begreep de vraag van het koffi e of
suiker lenen in eerste instantie niet. Het
leek er even op dat de taal hier een barrière
was, ze was maar net met de inburgeringcursus
begonnen en haar Engels was
beperkt. Tot duidelijk werd dat ze het lenen
van etenswaren eigenlijk een beledigende
gewoonte vond. Wie geen koffi e in huis
heeft, gaat toch bij de ander op bezoek?!
In haar geval een Afrikaanse familie een
verdieping hoger. Zoiets vraag je niet. Aan
de ene kant van haar woonde een man
met een vrouw, die waren bij haar langs
geweest toen ze er kwam wonen. Niet
getrouwd en geen kinderen, meer wist ze
niet van ze. Alleen ‘hallo’ in de lift, vertelde
ze over het contact. De oudere man aan
de andere kant naast haar vond ze eng, hij
rook naar alcohol toen ze eens met hem in
de lift stond.
Multicultureel
Een van de aandachtspunten van de pilot
in de Palestrinalaan is het multiculturele
karakter ervan. Het voorbeeld van deze
Afrikaanse vrouw is een snipper van de
enorme diversiteit die zo kenmerkend is
voor de Palestrinalaan. De diversiteit zit
niet alleen in de paspoorten, de cultuur of
de taalverschillen. Ook de gepensioneerde
Hollandse bewoonster die al meer dan
dertig jaar in de fl at woont, verschilt als
dag en nacht van de studenten naast haar
die binnenkort afstuderen. Of de alleenstaande
vrouw die gescheiden is en voor
de opvoeding van twee jonge kinderen
staat. En de hoogopgeleide vrijgezel die tot
’s avonds laat doorwerkt, soms dagenlang
voor zijn werk in het buitenland zit en
de fl at als rustpunt ziet in zijn hectische
bestaan. Zoveel verschillende levens die
allemaal door de zelfde lift binnen komen
en weer naar buiten gaan.
15

Heel divers en complex
Uit de verhalen wordt pas echt duidelijk
welke impact de fl at op hun leven heeft.
Zoals bij de Aziatische vluchteling die
overal in de kamer zijn prachtige houtsnijwerk
heeft uitgestald. Zijn vrouw
vertelt dat hij daar urenlang heel geconcentreerd
aan werkt zonder een woord te
zeggen. Het blijkt zijn manier te zijn om
traumatische herinneringen van zich af te
houden. In een van de fraai bewerkte houten
doosjes zitten in vakjes de vele pillen
die hij dagelijks slikt.
Hij zou maar wat graag een benedenwoning
willen hebben, ’s nachts wordt hij
van elk geluidje wakker. Toen hij er kwam
wonen, sliep het echtpaar in een kamer pal
aan de galerij. Als mensen daar ‘s avonds
laat met stampende voeten langsliepen,
dan was hij weer terug in een gevangenkampen
en kreeg hij nachtmerries. En dat
gebeurde nogal eens.
Het is één uit talloze verhalen. Vrolijk en
soms droevig, maar door de grote diversiteit
zijn het stuk voor stuk bijzondere
verhalen van de meest uiteenlopende
mensen.
Wie een blik werpt op de statistische
gegevens (zie het kader hiernaast) over
de bewoners, ziet dat er op aspecten als
inkomens, opleiding, werkloosheid sprake
is van een achterstandsituatie. Er is dus
niet alleen sprake van een diversiteit in
samenstelling, maar ook van een complexiteit
van problematiek waar de professionals
van het team ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’ mee te maken hadden toen
ze vier jaar geleden van start gingen.
16
Voor wie minder bekend is in Zwolle,
hier in het kort een kleine rondleiding in
een noordelijk deel van Zwolle, de wijk
Holtenbroek, waar de Palestrinalaan ligt.
En een overzicht van de belangrijkste
gegevens over Holtenbroek en de
Palestrinalaan
Wederopbouw
Holtenbroek is een typische jaren zestig
wijk met relatief veel hoogbouw en straten
die op de tekentafels volgens vaste
patronen (stempels) zijn ontworpen. De
wijk moest rond 1955 tijdens de wederbouw
snel gebouwd worden vanwege de
toenmalige woningnood. In het voormalige
poldergebied aan de noordkant
van de stad kwamen een kleine 4.500
woningen te staan, waarvan driekwart
in de sociale huursector. De kwaliteit van
de woningen en de leefbaarheid van de
wijk gingen al snel achteruit. Sinds de
jaren tachtig is Holtenbroek voortdurend
aandachtsgebied en wordt achtereenvolgens
aangemerkt als stadsvernieuwingswijk,
probleemcumulatiegebied, sociale
vernieuwingswijk en is tot slot aangewezen
als één van de prioritaire wijken van
de 56-wijkenaanpak van destijds minister
Winsemius van het ministerie van VROM.
Nieuw hart
Deze laatste herstructurering die nu zijn
voltooiing nadert is zo’n tien jaar geleden
in gang gezet. Wie vier jaar geleden vanuit
de binnenstad Holtenbroek binnenkwam
zag één grote bouwput. Inmiddels
heeft het Deltioncollege op die plek haar
vleugels uitgeslagen in een ultramodern
complex. Mbo-studenten lopen er rond
in een campusachtige omgeving. De wijk
daarachter doet in weinig meer denken
aan de eerdere volkswijk met zijn trapjesfl
ats, het heeft de allure gekregen van een
Vinexwijk. De weg loopt als een rode loper
naar het winkelcentrum, het nieuwe hart
van de wijk. Het wijkcentrum er tegenover
is een architectonisch sieraad. En het nabijgelegen
nieuwe woonzorgcentrum met
voorzieningen voor ouderen uit de hele
wijk is een aanwinst. Veel wijkbewoners op
leeftijd, hebben hier onderdak gevonden.
Meer variatie
Wie in 2010 in Holtenbroek rondloopt kan
vaststellen dat de wijk hier een metamorfose
heeft ondergaan. Er is meer variatie
dan in de huizen en de bevolking. Ook de
woonomgeving wordt aangepakt en er
wordt door de gemeente en de corporaties
sociaal geïnvesteerd in de wijk. Dit laatste
is vooral het geval in het deel aan de
achterkant van het winkelcentrum. Daar is
gerenoveerd en wordt achterstallig onderhoud
gepleegd. Dit is ook het geval met de
vier hoge fl ats van de Palestrinalaan aan
de uiterste noordkant van Holtenbroek.
Een opvallend deel van de wijk.
Hier wonen in totaal circa 1.300 personen,
in heel Holtenbroek is dat aantal zo’n
9.200. Zowel in de Palestrinalaan als in
Holtenbroek daalt het inwonertal licht.
Er is wel een duidelijk verschil in leeftijdsopbouw:
in de Palestrinalaan wonen
verhoudingsgewijs meer inwoners tussen
de 18 en 40 jaar.
De Palestrinalaan is een opvallend onderdeel
van de wijk Holtenbroek. In de eerste
plaats natuurlijk door de hoogbouw, de
vier grote fl ats torenen boven alles uit.
Maar ook de cijfers leggen duidelijke accentverschillen
bloot. De Palestrinalaan

is bijvoorbeeld heel multicultureel van
samenstelling, ruim 50% van de bewoners
is van allochtone afkomst, in Holtenbroek
is dat circa 38%. En de cijfers geven aan
dat dit verschil alleen maar groter aan het
worden is. Typerend voor de Palestrinalaan
is ook de enorme verscheidenheid aan
nationaliteiten, bij elkaar maar liefst 69.
Het is met recht een bonte verzameling
te noemen met bewoners uit de Antillen
(7%) Irak (4%) Turkije (3%) Indonesië (3%)
Marokko (3%).
Snelle doorstroming
Onlosmakelijk verbonden aan de Palestrinalaan
is verder de grote doorstroming,
mensen blijven er niet erg lang wonen.
Gemiddeld is dat 5.1 jaar in de Palestrinalaan.
In Holtenbroek wonen mensen
gemiddeld 7.3 jaar. Die doorstroming valt
goed te verklaren: de fl ats zijn relatief
goedkoop en toch ruim, je kunt er snel terecht,
voor starters is de drempel laag. Voor
doorstromers is het een ideale tussenstap
in hun wooncarrière. In de Palestrinalaan
wonen veel alleenstaande ouders en
relatief weinig huishoudens met kinderen.
Door gewijzigd huurbeleid is het aantal
studenten in de fl ats afgenomen.
Wat verder nog opvalt in de cijfers is de
sociaal economische positie van de bewoners.
Het gemiddeld maandinkomen
is zo’n 200 euro lager dan in de rest van
Holtenbroek en het aantal mensen met
een bijstanduitkering is maar liefst bijna
twee keer zo hoog. Tot slot de tabellen van
de politie en de aantallen geregistreerde
incidenten. Hier zien we dat de Palestrinalaan
en Holtenbroek wel gelijk opgaan,
in beide is een positieve tendens te zien.
Gerard Elhorst
‘Vechten tegen de bierkaai’
‘Het is hier fantastisch wonen, we hebben een mooie fl at met prachtig
uitzicht, je zit vlak bij het buitengebied en je bent zo in de binnenstad van
Zwolle,’ zo somt Gerard Elhorst de voordelen op die hem er van weerhouden
om te verhuizen. Toch is zijn lijst met klachten en ongenoegens vele
malen langer en genoeg om er geen dag meer te willen wonen. Het kan
niet anders of hier is sprake van een bijzonder soort haat-liefde verhouding.
Arendsogen
Elhorst is nog een van de bewoners van het eerste uur. Door de jaren heen
heeft hij de populatie in de fl at zien veranderen. En met de nieuwe aanwas
stapelden de problemen zich op. Met de precisie van arendsogen volgt
hij de incidenten in de fl at op de voet; de brandstichtingen, vernielingen,
illegale teelt, inbraken, het dealen, hoog oplopende ruzies, de aanhoudende
vervuiling, noem maar op.
De stormbal hijsen
Onvermoeibaar in het waarschuwen en met zijn mails en brieven voortdurend
de stormbal hijsend. Voor hem is het geen vijf voor, maar al ver
na twaalven. Over ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’: ’Ze doen wat ze
kunnen, het is ook sympathiek wat ze doen, maar het blijft vechten tegen
de bierkaai zonder een structureel plan voor de toekomst van de fl at.’ En de
bal ligt volgens hem dan ook beslist niet alleen bij de bewoners, zoals de
bewonerscommissie in het begin van dit project is voorgehouden.
Niet als sneeuw voor de zon
‘Het is te hopen dat het project hierna gewoon doorgaat,’ is de afweging
die Elhorst maakt, veel te bang dat alles wat in de afgelopen jaren met
veel kunst en vliegwerk tot stand is gebracht, zomaar als sneeuw voor de
zon zou verdwijnen. Maar vindt eigenlijk dat het tijd is om van hogerhand
rigoureus in te grijpen. En denkt dan aan het voorbeeld van een fl at van
Openbaar Belang waar voor 25 miljoen is gerenoveerd en een strenge
selectie aan de poort is ingevoerd. Ook het daar ingevoerde systeem van
etageregisseurs spreekt hem aan.
17

Gerhard Veurink huismeester SWZ
Mensen die hier de deur uit lopen
weten nu beter waar ze aan toe zijn
Zijn kantoortje ligt pal naast de ingang van
de Elvis Presleyfl at. Spreekuur of niet, de
voordeur staat altijd open als de huismeester
van de woningcorporatie SWZ aanwezig
is. Gerhard Veurink werkt daar sinds 2002,
hij is ook huismeester van het andere
fl atgebouw van SWZ, even verderop in de
straat, de Louis Armstrongfl at. Gerhard
Veurink is een vraagbaak, praatpaal en
klachtenpost ineen, voor veel bewoners
het gezicht van de woningcorporatie.
Een huismeester die ze snel in vertrouwen
nemen, dagelijks te vinden op een plek
waar ze makkelijk even langs wippen.
Samen
Hij heeft aan één woord genoeg om aan te
geven wat voor hem de kern is van de pilot
‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’. Dat zit
wat hem betreft allemaal vervat in dat ene
woordje ‘samen’, daar zit alles in. Gerhard
Veurink: ‘Het is hier niet zo van ‘u vraagt en
wij draaien’, ik probeer de mensen die hier
langs komen op weg te helpen, en als ik ze
niet kan helpen dan verwijs ik ze naar de
juiste instantie. Of moedig iemand aan om
een klacht of wens door te geven aan een
instantie. Zo probeer ik samen met ze een
oplossing te vinden.’
We staan ergens voor
Dat samen ziet hij ook terug in het team
van ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’
Gerhard Veurink: ‘Ieder van ons heeft zijn
sterke en minder sterke kanten. De een
heeft veel contacten en een ander kan veel
regelen, of is heel goed in een presentatie
houden. Dat is in ons team allemaal mooi
meegenomen, want je helpt elkaar graag
verder omdat je weet dat er dan veel meer
mogelijk is. Het belangrijkste is misschien
wel dat we voor mijn gevoel samen ergens
voor staan. Daarom vind ik de naam ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ ook goed
gekozen.’
18
Nooit ongelegen
Tijdens het vertellen van zijn verhaal lopen
bewoners het kantoortje in en uit. De
een geeft snel even een klacht door, legt
een briefje op zijn bureau, en een ander
vraagt een formulier, een derde die met
haar buggy buiten blijft staan, vraagt of
de monteur al langs is geweest. Het kan er
allemaal wel even tussendoor bij Gerhard,
die bijna ongemerkt met de muis van zijn
pc iets aanklikt en daarna met een ‘waar
was ik ook al weer’ onverstoorbaar de
draad van zijn verhaal weer oppakt. Een
bezoeker komt bij hem niet snel ongelegen.
Met teamleden doorspreken
Tijdens het koffi eschenken legt de huismeester
een handgeschreven brief met
grote hanenpoten weg. De schrijver ervan
meldt in ronkende zinnen dat de wc-pot
twee dagen geleden gerepareerd is en
nu alweer lekt. Die komt in het postbakje
bovenop de brief van een vrouw die op een
hele indringende manier haar hart lucht.
Met de woorden verward, treurig en mysterieus
schetst de huismeester de strekking
van die brief. Het bevestigt in ieder
geval zijn indruk dat de vrouw helemaal
niet goed in haar vel zit. De inhoud is voor
hem aanleiding om dit met zijn teamleden
door te spreken. Gerhard Veurink: ‘Vroeger
had ik alleen haar klacht opgepikt en de
rest gelaten voor wat het was. Dat is dus
veranderd door dit project.’
Met respect
Mensen maken gemakkelijk even een
praatje met hem, is Gerhard ook wel opgevallen.
Dat is eigenlijk altijd zo geweest.
‘Het gebeurt gewoon,’ is zijn laconieke
verklaring. Hij hoeft er geen moeite voor
te doen. Wie wel eens een tijdje bij hem in
het kantoortje bivakkeert, weet uit de eerste
hand dat er verhalen in alle soorten en
maten langskomen. De huismeester weet
wat er in de fl ats leeft, ook welke klachten
er rondgaan over zaken die buiten zijn
werkterrein vallen. In het verleden hield
hij dat ‘onder de pet’. Door het project
is dit veranderd. Hij deelt steeds meer
zaken met de andere leden van het team.
Overigens met respect voor ieders privacy
en zonder mensen persoonlijk te benadelen,
haast hij te melden. Zijn belangrijkste
reden is dat het de leefbaarheid in de fl ats
ten goede komt.
Het kwartje valt
Zijn deelname aan het team van ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ heeft ook als
gevolg dat Gerhard beter op de hoogte is
van wat zich buiten de fl atgebouwen van
SWZ afspeelt. Het heeft hem een bredere
kijk op de buurt opgeleverd. Gerhard Veurink:
‘Soms hoor je iets en opeens valt het
kwartje. Je ziet dingen beter of brengt ze
eerder met elkaar in verband. Het heeft
mijn werk er ook een stuk leuker op
gemaakt.’
Klantvriendelijker
Volgens Gerhard is hij door het werken
in het team klantvriendelijker geworden:
‘Eerder kreeg je een klacht binnen en
stuurde ik die door zonder daar lang stil bij
te staan. Door het team weet ik veel beter
hoe, om het zo maar te zeggen, de hazen
lopen. Wie ergens over gaat, wat de procedures
zijn of waarom iets zo lang moet
duren. Ik kan voor hulp en advies terugvallen
op de afdeling sociaal beheer van de
SWZ, die staan echt achter me. Nu kan ik
dat de bewoners ook uitleggen als ze weer
bij mij op de stoep staan. Of ik raad ze aan
er nog maar weer eens een brief of een telefoontje
aan te besteden. Door het project
en ons team weten de mensen die hier de
deur uit lopen beter waar ze aan toe zijn.

2009 in beeld
‘In-de-lift-gesprekken’
de schoonste galerij krijgt plantjes
Afscheid Bert van der Poot
kinderen helpen
in het voorjaar tijdens
een schoonmaakactie
interviews met bewoners
BontePalestrinalaanClub
waarbij kinderen samen
met een kunstenares de
fl ats vrolijk beschilderen
uitnodiging aan bewoners
Wees erbij!
vrijdag 25 september 2009
om 15.00 bij de Glenn Millerfl at
voor een werkbezoek van o.a
de heer Pieter van Vollenhoven
en burgemeester Henk Jan Meijer
Juist u bent van
harte welkom!
‘In de lift’ gesprekken
bewoners aan het werk
Palestrinalaan uitn bewoners.indd 1 15-09-2009 11:52:49
kinderen van ‘de bonte palestrinalaan club’ maken
kunstwerken ‘stadsjungle’ in de galerijen
aanleg Cruijffcourt in het voorjaar
Opening Cruijff-court door Jaap Stam en
wethouder Cnossen in het najaar
19

Hoofdstuk 4
De werkwijze van het team
De teamleden van het project ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’ kenden
elkaar bij de start begin 2007 niet echt, ze
overlegden wel eens of zaten bij dezelfde
vergadering, maar dat was het wel. Met
een niet ingespeeld team gingen ze een
uitdaging aan die zich het best laat ver-
gelijken met een zware expeditie langs
ongebaande wegen in een situatie waarin
ze vooral op elkaar waren aangewe-
zen. Ook al konden ze leidinggevenden
en collega’s van hun eigen organisatie
raadplegen. Of een beroep doen op hun
partners in de wijk. En eens in de maand
hun dilemma’s en bevindingen delen met
de coaches. Maar de ultieme test was
toch de vraag of ze er als team in zouden
slagen om het enthousiasme voor hun
nieuwe aanpak over te brengen bij de
bewoners. Zou het lukken om samen met
hen initiatieven van de grond te krijgen?
En de Palestrinalaan in al zijn kleuren op
de kaart krijgen? Dit hoofdstuk gaat over
20
een gedreven team dat hier in geslaagd
is. Soms met vallen en opstaan en soms
tegen de verdrukking in.
Maar uiteindelijk met vlag en wimpel.
Een ingespeeld team
Het stuwende hart van ‘Samen gaan voor
de Palestrinalaan’, is zonder twijfel het
projectteam. Zwolle werkte als eerste
vanaf de start met een heel breed team
van vijf beroepskrachten. Aan het koppel
van een wijkagent en een opbouwwerker
voegde Zwolle de beheerders van beide
woningcorporaties toe die ieder twee
van de vier hoge galerijfl ats bezitten. En
als vijfde kwam de wijkmanager van de
gemeente er bij die de wekelijkse teambijeenkomsten
voorzit. Het is een goed bij
elkaar passend team gebleken. Ook toen
in het laatste jaar door pensionering van
de opbouwwerker een vrouwelijke collega
zijn plaats innam. En er bij deltaWonen
door een personeelswisseling nu opeens
twee vrouwen in het gezelschap zitten.
Dit soort veranderingen worden open
tegemoet getreden, het team is intussen
goed op elkaar ingespeeld en uitgegroeid
tot een stabiele club die wel tegen een
stootje kan.
Nog zwaarder en complexer
Ambitieus en onderzoekend, met die
woordcombinatie is de beginperiode van
het team het best te typeren. De teamleden
moesten elkaar eerst beter leren kennen,
al werkend er achter komen wat ze
aan elkaar hebben, en hoe de samenwerking
er in de praktijk uit moet zien. Maar
ook de buurt verkennen, contacten met
bewoners leggen, er achter komen waar ze
warm voor lopen. Ideeën uitwisselen, plannen
smeden en werkafspraken maken. Gelukkig
hoefden ze het wiel niet helemaal
zelf uit te vinden. De coaches vanuit het
landelijk SMVP/LCO-project reikten hen de
hand met een vijftal ijkpunten als kompas.
Dit gaf houvast bij de missie om bewoners
in de Palestrinalaan tot actief burgerschap
te bewegen. De schetsen van de wijk in het
vorige hoofdstuk zijn veelzeggend genoeg
om te weten dat dit geen geringe opgave
is. Daar was iedereen zich bij de start van
de pilot ook terdege van bewust. En toch
gaven zowel de wijkagent als de opbouwwerker
aan dat ze er door de intensievere
aandacht en persoonlijke contacten in
die beginperiode achter kwamen dat de
problematiek weer zwaarder en complexer
bleek te zijn dan ze aanvankelijk dachten.
IJkpunten
Het leggen van persoonlijke contacten en
het voeren van gesprekken is een belangrijk
terugkerend onderdeel in de werkwijze
van ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’.
Dat is ook een rode lijn in de vijf ijkpunten
voor de werkwijze van het projectteam.
Die ijkpunten verwijzen naar evenzoveel
manieren om te werken aan meer vertrouwen
in de eigen capaciteiten van mensen.
En sporen organisaties er toe aan om dat
vertrouwen te winnen. Beide elementen
komen terug in de tweesporen aanpak zoals
het team die verder uitgewerkt heeft.
De tweesporen aanpak houdt kort gezegd
in dat het team werkt aan het activeren
van bewoners. En op een ander spoor zich
tegelijkertijd inspant om de voorwaarden
daarvoor te verbeteren en organisaties te
beïnvloeden om die verbeteringen gedaan
te krijgen.

Hieronder de vijf ijkpunten en een korte typering:
• De presentietheorie van Baart
Persoonlijke aandacht is belangrijk bij de beroepsuitoefening. Niet de functie of de
wijze van het uitoefenen van je taak als professional staat op de voorgrond, maar de
persoonlijke relatie van mens tot mens.
• Leertheorie van Kolb
Voor actief burgerschap is een leerproces nodig. Dit houdt in dat je probeert te leren
van ervaringen in de dagelijkse praktijk. Dat begint met observeren en beoordelen
wat je meemaakt. Aan de hand daarvan wordt gekeken welke theoretische modellen
en concepten tot nieuwe inzichten kunnen leiden. Is dat het geval dan stel je de
plannen bij en doe je nieuwe ervaringen op die je werk weer op een hoger niveau
tillen. Leren heeft hier een cyclisch karakter.
• Systeemdenken
Het gedrag van mensen is het best te begrijpen door de hele omgeving er bij te
betrekken, mensen zijn contextgevoelig. Elk onderdeel afzonderlijk, neem het gedrag
van één persoon, kun je pas goed plaatsen als je ook het krachtenspel van het geheel
kunt overzien.
• Natuurlijk veranderen
In de natuur zoeken ecologische systemen altijd naar een evenwicht. Raakt de balans
op een gegeven moment zoek, dan komt er van binnenuit als vanzelf een aandrang
om te veranderen. Op zoek te gaan naar een nieuw evenwicht. De kunst is om in de
aanpak van problemen in een wijk steeds goed te kijken naar die natuurlijke neiging
tot verandering en daar op aan te sluiten.
• Reassurance policing
Dit is een benadering die is overgewaaid uit Engeland. Daar dichten ze de kloof tussen
politie en bevolking door vooral aandacht te besteden aan ‘signal crimes’, dat zijn
overtredingen die de grootste impact hebben op de gevoelens van onveiligheid bij
bewoners. Om dat te achterhalen zoekt de politie ze op, vraagt er naar en maakt er
afspraken over.
Begeleidend en coachend
Het gaat hier om ijkpunten, het is geen gebruiksaanwijzing
die de teamleden in hun
binnenzak hebben als ze de straat op gaan.
Op zijn best zijn het aanwijzingen om juist
niet met zo’n gebruiksaanwijzing op zak
de straat op te gaan. En vooral de oren en
ogen open te houden en contact te zoeken.
Door aanspreekbaar en beschikbaar te zijn,
mensen aan te spreken, naar hun verhalen
te luisteren, hun wensen en verlangens te
achterhalen, bouwen de werkers aan het
vertrouwen. Dit vertrouwen groeit als burgers
ervaren dat ze deze keer niet vergeefs
bij een instantie aankloppen of dat er echt
naar ze geluisterd wordt. Waardoor ze ook
weer vertrouwen krijgen in eigen kunnen.
En capaciteiten aanspreken die ze eerder
niet bij zichzelf hadden vermoed. Bij deze
manier van werken staat het proces veel
meer op de voorgrond dan het resultaat
dat behaald wordt. En is de rol van de
leden van het projectteam vooral begeleidend
en coachend, en veel minder die
van toezichthouder, controleur, adviseur of
deskundige professional.
Bezoekvrouwen
Een andere gevolgtrekking uit deze
ijkpunten is dat de werkers van het team
niet apart op bepaalde etnische groepen
afstappen, maar steeds de buurt als een
geheel blijven zien en iedereen bij hun
activiteiten betrekken, zo ver dat mogelijk
is. Een heel enkele keer lukte dat niet, zo
moesten er allochtone bezoekvrouwen
aan te pas komen om met een groep
moeilijk bereikbare vrouwen in contact te
komen die vanwege taal of culturele achtergronden
tot dan buiten beeld bleven.
De taak van deze bezoekvrouwen was dan
wel weer om ze over de streep te halen,
bijvoorbeeld de Nederlandse taal beter te
leren, ze te stimuleren om vrijwilligerswerk
te zoeken, zo mogelijk een vaste baan. Of
ze bij de opvoeding van hun kinderen wegwijs
te maken naar scholen en instanties.
Doorvragen
Een uitvloeisel van de ijkpunten is ook het
grote belang van een gedegen analyse van
de buurt. Dat begon met een verkenning
vooraf, waar bij de start uitvoerig over
gesproken is. Dit verkennen en contacten
leggen is daarna op de meest uiteenlopende
manieren voortgezet: door met
een feestelijke klepkar mensen voor een
gesprek te lokken, via wekelijkse wandelingen
door de buurt, heel veel huisbezoeken,
spreekuren, noem maar op. Tijdens de
wekelijkse teambijeenkomsten was gelegenheid
om de indrukken en verhalen uit
te wisselen. En van elkaar te horen hoe de
ander vanuit zijn perspectief een situatie
beoordeelt. Daar ook op door te vragen
als iets niet duidelijk is en open op tafel
te leggen als er verschillend over gedacht
wordt. Het zijn de bouwstoffen geweest
voor de ontwikkeling die het team heeft
doorgemaakt.
21

Na vier jaar van uitproberen en navragen
wat bewoners op prijs stellen en inspelen
op ontwikkelingen in de buurt, maar ook
in het beleid is er steeds meer sprake van
een kleur en vorm die eigen is aan ‘Samen
gaan voor de Palestrinalaan’. We noemen
het in deze uitgave voor het gemak
maar even de Zwolse modus of de Zwolse
manier van doen, want verderop zullen we
zien dat deze pilot niet op zichzelf staat.
Zwolse modus
De woningcorporaties, de politie, de
welzijnsorganisatie, de gemeente en bewoners
zijn bij elkaar nogal verschillende
organisaties die de pilot ‘Samen gaan voor
de Palestrinalaan’ uitvoeren in een team
en op beleidsniveau in een gezamenlijke
stuurgroep met elkaar samenwerken. Zo’n
samenwerking komt overigens niet uit de
lucht vallen. Door de jaren heen is in de
stad een zekere traditie opgebouwd, waarbij
het gewoon is geworden om met elkaar
aan tafel te zitten, zonder veel ophef.
Een mooi voorbeeld is het BITZ-team
(Bewoners InnovatietTeam Zwolle) dat
ruim tien jaar geleden een soortgelijke
aanpak met meerdere partijen van de
grond kreeg in de Indische buurt.
Ook daar was sprake van een intensieve
gezamenlijke aanpak. ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’ zet nu een volgende stap
door een gemeentelijke wijkmanager aan
het team toe te voegen. En te onderzoeken
of op deze manier bureaucratische
omwegen ingekort of afgesneden kunnen
worden. Dan wel verbindingen te leggen
zijn tussen gemeente, maatschappelijke
organisaties en burgers. En zaken al aan
te pakken voordat er problemen de kop op
steken, dus proactief te werken.
De tweesporen aanpak
Een belangrijk onderdeel van de aanpak in
de Palestrinalaan dat een eigen kleur en
invulling heeft gekregen is de tweesporen
aanpak. Over de activering van bewoners,
het eerste spoor, is in deze uitgave al veel
geschreven: bewoners vertellen hoe ze
gestimuleerd zijn om actief te worden,
teamleden die uitleggen hoe ze daar aan
gewerkt hebben en tot wat voor resultaten
dit heeft geleid. Het tweede spoor gaat
over de condities die nodig zijn om zo’n
omslag te bewerkstelligen, de buurt veiliger
en leefbaarder te maken en bewoners
tot ander gedrag uit te nodigen.
Een mooi voorbeeld hiervan zijn de nieuwe
ondergrondse vuilcontainers voor de fl ats
die in de plaats zijn gekomen van de stortkokers
die naast de liften zaten.
De stortkokers en het gebruik er van waren
een bron van ergernis, een afdoende toezicht
was vrijwel niet op te brengen.
Bij de nieuwe containers buiten is de situatie
verbeterd, is beter toezicht te houden
en is ook het gedrag van de bewoners
veranderd. Hetzelfde geldt voor maatregelen
die getroffen zijn als extra parkeervakken,
betere verlichting in bergingen,
het plaatsen van camera’s. Een ander
voorbeeld zijn stedelijke voorzieningen die
spreekuren houden, of voorlichting geven
in het kantoor van het projecteam. Dan
wel alfabetiseringsgroepen aanbieden
met programma’s op maat voor Palestrinalaan-bewoners.
Als uit de contacten blijkt
dat er behoefte aan is, dan speelt het team
een bemiddelende rol dit stedelijk aanbod
laagdrempelig en toegankelijk te maken.
Contacten leggen
Als de zon het af laat weten, het buiten
koud of winderig is, dan liggen de buitenruimtes
om de fl at er nogal eens leeg en
Jongens van het Cruijff Court
‘Het mooie is dat je hier altijd naar toe kan als je daar zelf zin in hebt’
22
Het Cruijff Court is op een grijze dag in de herfstvakantie
de enige plek in de hele Palestrinalaan waar jongeren in de
buitenlucht te vinden zijn. Er wordt op het kunstgras druk
gevoetbald, maar ook buiten de lijnen zijn groepjes jongeren
bij elkaar staan. ‘Wij komen hier elke dag, ook als het geen vakantie
is’, vertelt Mijar, hij is 16 jaar en de eerste van zijn groep
die wel met zijn naam genoemd wil worden.
Seyyid (14 jaar) en Germain (15 jaar) mengen zich na hem in
het gesprek en bevestigen dat het Cruijff Court hun vaste
ontmoetingsplek is. Nee, ze zijn nu even niet aan het voetballen,
de plek is veel meer dan alleen een sportveld.

verlaten bij. Er is buiten weinig buurtleven,
de fl atgebouwen nodigen daar ook
niet echt toe uit. Voor de teamleden is dit
een handicap om contacten te leggen en
mensen aan te schieten. Vandaar dat de
teamleden de afgelopen jaren steeds op
zoek zijn gebleven naar manieren om wel
met bewoners in gesprek te komen en
activiteiten te organiseren waar bewoners
op af komen. Een voorbeeld daarvan is de
klepkar, een feestelijk ingerichte kar met
muziek en iets te drinken, in de beginperiode
per fl at ingezet voor een informeel
contact met de bewoners. De halfjaarlijkse
schoonmaakactie is een nuttige variant,
van het opruimen buiten wordt een gezellige
gebeurtenis gemaakt waar bewoners
alle ruimte krijgen om contacten te leggen
en een praatje te maken. Maar het wekelijkse
spreekuur van de wijkagent in een
van de fl ats valt er ook onder, de voordeur
van de huismeester die altijd open staat
als hij er is en ansichtkaarten tijdens de
jaarwisseling of de meldingskaarten die
onlangs huis aan huis zijn verspreid. Allemaal
volgens het principe dat er veel
wegen naar Rome gaan.
De meeste jongens ken ik wel
Van de negen jongens die bij elkaar klonteren
zijn er twee die in de Palestrinalaan
wonen, een van hen is pas verhuisd.
Allemaal wonen ze vlak in de buurt.
‘De meeste jongens die hier komen die
ken je wel,’ aldus Mijar, en vertelt dat het
geen probleem is als ze van andere delen
uit de stad komen voetballen.
Uit het heen en weer gepraat valt op te
maken dat iedereen van buiten die komt
Consequent handhaven
De aanpak in Zwolle heeft ook een strenge
kant die zich in de loop van het project ook
steeds duidelijker heeft ontwikkeld. Het
gaat dan om het stellen van grenzen, het
nakomen van afspraken en ingrijpen als
daar de hand mee gelicht wordt. Zo deelt
de wijkagent boetes uit om het hinderlijk
parkeren buiten de daarvoor bestemde
vakken terug te dringen, rechercheert de
gemeente op de inhoud van vuilniszakken
als die in struiken worden weggesmeten,
en wordt commerciële huisteelt van
wietplanten rigoureus aangepakt. De rol
van handhaver is nadrukkelijk niet alleen
voorbehouden aan de wijkagent. Ook de
woningcorporaties laat in het geval van
de wietteelt veel nadrukkelijker de tanden
zien, wordt door huismeesters meer
gecontroleerd op bijvoorbeeld het stallen
van fi etsen en scooters op de galerijen
en buiten de rekken plaatsen voor de fl at.
Het openlijk stellen van een norm en het
handhaven ervan door middel van sancties
wordt ook als een belangrijke steun ervaren
door bewoners op het moment dat ze
medebewoners aanspreken op grensoverschrijdend
en hinderlijk gedrag.
om te voetballen er welkom is. Dat er af en
toe toernooien zijn, maakt ze niet zo veel
uit. Mijar:’Het mooie is dat je er eigenlijk
altijd gebruik van kunt maken, dat je hier
naar toe kan als je daar zelf zin in hebt.’
Te gek als je hier woont
Daar denken ze aan de andere kant van
het veld weer anders over. Een groep van
vijf jongens, brugklassers zo te zien, trekt
hun trainingsbroeken aan en drinkt uit
De schoenmaker en zijn leest
Dat de schoenmaker zich bij zijn leest
moet houden is een veel geciteerd
spreekwoord als de teamleden het over de
onderlinge samenwerking hebben. Vaak
nadat ze uitvoerig uit de doeken hebben
gedaan dat ze veel van elkaar weten en
ook leren, dat ze graag samen de straat op
gaan en bezoeken afl eggen. Maar vroeg
of laat komt er ook een opmerking over
de grenzen die daarbij in het geding zijn.
En dan komt uit de verhalen en anekdotes
naar voren dat juist als er veel gedeeld
wordt en intensief wordt samengewerkt,
de noodzaak ook toeneemt om een grens
te trekken. Of zoals de opbouwwerker het
zo mooi verwoordde: ‘Het is een kunst om
het specifi eke vakmanschap te herkennen
en het te respecteren.’ Waarop een
van zijn medeteamleden opmerkte: ‘Kijk
daar hebben wij hem voor ingehuurd.
Hij kan uitspraken doen die je zo op een
tegeltje kunt zetten.’ En tipte daarmee een
element aan dat zich moeilijk laat regelen,
namelijk een mengeling van humor en collegialiteit.
En dat was rijkelijk aanwezig.
bidons die ze in de sporttas bij zich hebben.
De herfstvakantie is de reden dat
ze hun vaste trapveld in de Aa-landen
verruilen voor dit mooie Cruijff Court. Als
er toernooien georganiseerd werden, dan
zouden ze zich zeker aanmelden. Voor door
de week na school vinden ze de afstand te
groot. Maar: ‘Wel te gek zo’n veld als je hier
vlak naast woont.’
En zo is het maar net.
23

Yvonne van Heerde
Een nieuw gezicht
In september is Yvonne van Heerde
begonnen als complexbeheerder van
deltaWonen in de Palestrinalaan.
Een nieuw gezicht in het kantoortje
naast de ingang van de James Lastfl at.
‘Voor de bewoners blijft overigens alles
bij het oude,’ meldt ze in een toelichting
op haar nieuwe baan. En legt uit dat een
complexbeheerder precies dezelfde taken
heeft als een huismeester, alleen dat ze
haar aandacht moet verdelen over meer
gebouwen: de tweefl ats in de Palestrinalaan
en Havezathe elders in Holtenbroek.
In de zomermaanden heeft ze zich in het
voetspoor van haar voorganger Henk aan
het Rot ingewerkt en zich voorgenomen
die lijn te volgen. Dat geldt ook voor haar
deelname aan het team van ‘Samen gaan
voor de Palestrinalaan’.
Yvonne van Heerde: ‘Het is een onderdeel
van mijn takenpakket dus pak ik de dingen
op die we daar afspreken. Ik ben heel
praktisch ingesteld.’
Groot werkgebied
Bij de start van het project in 2006 was
Ruud van Rooijen een klein jaar in dienst
bij deltaWonen. Als wijkbeheerder, zei hij
er destijds met nadruk bij in hetzelfde
kantoortje waar zijn voorganger 26 jaar
lang als bewoner-beheerder 24 uur per
dag in functie was. En overal bovenop zat.
Ruud van Rooijen hield er iedere ochtend
spreekuur, maar vloog daarna al snel uit
over een groot werkgebied, de wijken
Stadshagen, Holtenbroek en Westenholte.
Vol goede voornemens constateerde hij
24
complexbeheerder deltaWonen
al in de beginperiode dat een groot deel
van zijn tijd in beslag genomen werd door
het afwerken van de fysieke klachten uit
zijn totale werkgebied. En voorzag dat de
aanpak van de sociale problematiek in het
relatief kleine gebied van de Palestrinalaan
een ander soort en veel tijdrovender
aandacht zou vergen naarmate het project
zich verder ging ontwikkelen. En dat bleek
in de praktijk ook het geval.
Coachende rol
Met de komst van Jeroen Schut als complexbeheerder,
hij zat lange tijd samen
met Ruud van Rooijen in het projectteam
, kon die bredere sociale aanpak
en persoonlijke aandacht wel gegeven
worden. Als bewoner van de Palestrinalaan
beschikte Jeroen Schut bovendien over
veel achtergrondinformatie en kende hij
de sociale verhoudingen in de buurt van
nabij. Het stimuleren van mensen, zeg
maar zijn coachende rol in de contacten
met bewoners ging hem van nature goed
af. Tijdens een ronde langs beide fl ats viel
al heel snel op hoe hij elke gelegenheid
aangreep om met jong en oud een praatje
te maken, tijdens een ronde door de fl at,
tijdens de spreekuren in het kantoortje en
zelfs bij het uitlaten van zijn hond.
Geen kapotte ruiten meer
In het voorjaar van 2010 was het Henk
aan het Rot die het stokje weer van Jeroen
Schut overnam. Een tijdelijk oplossing,
blijkt inmiddels. In de korte tijd dat hij
er was heeft Henk aan het Rot wel veel
waardering gekregen voor de aanpak in de
Palestrinalaan. Als voorbeeld noemt hij de
aandacht voor ergernis nummer één het
zwerfvuil, zoals de extra inzet van de Rova,
de papierprikkers van Tactus, een instelling
voor verslaafdenzorg en de extra inzet
van Stadswachten. Henk aan het Rot: ‘Om
maar eens iets te noemen: ik zou zo gauw
niet weten wanneer we voor de laatste
keer een melding van kapotte ruiten hebben
gehad.’

2010 in beeld
kunstwerken van de
BontePalestrinalaanClub
zijn klaar
schoonmaakactie voorjaar
Overlastmeldingen Palestrinlaan.indd 1 11-03-2010 16:30:43
Als u hieronder uw naam invult, wordt de melding
over de overlast met u teruggekoppeld.
Wij laten u dan weten welke acties zijn ondernomen
en wat de resultaten hiervan zijn.
Wilt u anoniem melden, dan vult uw gegevens hier
niet in.
✁
Nog steeds kan de Palestrinalaan schoner.
Fietsen slingeren rond, de liften zijn niet altijd fris en
nog steeds wordt er huisvuil over het balkon gegooid.
Wist u dat u het risico loopt, dat u hiervoor bekeurd
wordt en al snel een boete van 150 euro kan krijgen?
Laten we samen gaan
voor een schone leefomgeving
Palestrinalaan flyer A6 Gedragsregels.indd 1 07-09-2010 12:54:21
telefoonnummer
adres
Naam
het team in 2010
zomerfeest
Inleveren meldingskaart
Nieuwe meldingskaart
de melding kan niet teruggekoppeld
worden
Anoniem melden mag
bus van de huismeester,
Palestrinalaan 561a
Palestrinalaan 561a
Meldingskaart
Overlast
in de Palestrinalaan
De ‘wijkzuster’ is terug...
25

vervolg hoofdstuk 4
Projectorganisatie
Het projectteam
Ad Dijkshoorn wijkmanager
(gemeente Zwolle)
Lourens Koops wijkagent
(politie IJsselland)
Gerhard Veurink huismeester
(woningcorporatie SWZ)
Yvonne van Heerde complexbeheerder
(woningcorporatie deltaWonen)
Jos Scholten opbouwwerker
(welzijnsinstelling Travers Welzijn)
De stuurgroep
• leidinggevenden van de gemeente
• de twee woningcorporaties
• politie IJsselland
• welzijnsorganisatie Travers
Belangrijkste doelen stuurgroep
• zorgen dat het project beter aansluit
op de deelnemende organisaties
• bewaken van de fi nanciële kaders
• bewaken van beleidskaders
• stimuleren van bestuurlijk draagvlak.
• borging van resultaten
• coördinatie en afstemming met
andere initiatieven
Bewoners(werk)groepen
De bewoners hebben zich georganiseerd
rond incidentele activiteiten of in
werkgroepen
26
Een praktijkparel uit de Palestrinalaan
Zwervers en alcoholisten:
van hanggroep naar prikploeg
Hoe krijg je contact met een groep rondhangende
zwervers en verslaafden die
je als wijkagent zacht uitgedrukt liever
ziet gaan. En wat doe je als blijkt dat die
groep ook nog eens moet verhuizen van
hun vaste plek vlakbij een nieuw winkelcentrum
naar een uithoek van de wijk,
de Palestrinalaan. Hoe haal je zo’n groep
vervolgens uit de anonimiteit en betrek
je ze bij de buurt? Geen geringe opgave,
toch is de wijkagent er met het team
van ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’
glansrijk in geslaagd om deze klus tot
een goed einde te brengen.
Zero tolerance en zero resultaat
Toen dit probleem zich bij de start van
de pilot aandiende was het aantal
zwervers en alcoholisten dat bij het
winkelcentrum rondhing circa dertig
personen, driekwart daarvan kwam uit
Holtenbroek, een aantal woonde zelf in
een van de Palestrinalaanfl ats. Door een
strenger beleid in de stad, zero-tolerance,
werden ze regelmatig weggejaagd uit de
omgeving van het winkelcentrum. En op
grond van de apv op de bon geslingerd
zodra ze daar terug kwamen. Het viel de
wijkagent na verloop van tijd op dat er
sprake was van een waterbedeffect: de
groep dook steeds ergens anders op, het
probleem werd alleen maar verplaatst.
Na wat omzwervingen zochten ze toch
hun vertrouwde stek bij het winkelcentrum
weer op. Dat joeg deze groep in het
isolement, het werd steeds moeilijker
om contact met ze te houden. De wijkagent:
‘Zero tolerance betekende in de
praktijk ook zero resultaat’.
Uitzicht op een watertje
Om deze cyclus te doorbreken is de wijkagent
in overleg gegaan met de hanggroep
over een alternatieve plek waar
ze elkaar ongestoord kunnen treffen. In
het nieuwe wijkcentrum tegenover het
winkelcentrum belegde hij hierover een
bijeenkomst. Op het afgesproken tijdstip
kwamen maar liefst acht professionals
opdagen en van de hanggroep slechts
drie leden. Het was gelijk de laatste keer
dat de wijkagent zo te werk ging. Hij
zoekt de groep sindsdien zelf op. Samen
met de opbouwwerker en in overleg
met de straatgroep werd achter de fl ats
van de Palestrinalaan een geschikte plek
gevonden waar ze ongestoord kunnen
rondhangen: een rustige uithoek waar
een houten zitbank staat met uitzicht
op een watertje.
Oogluikend toelaten
Achter de schermen heeft de wijkagent
al zijn overredingskracht aangesproken
om de leiding en het team op zijn bureau
zo ver te krijgen dat ze het rondhangen
op deze ene plek door de vingers
wilden zien. En geen bonnen zouden uit
schrijven zolang de hanggroep zich aan
de afspraken hield. De groep is met de

gemeente overeengekomen dat ze hun
krediet zouden verspelen zodra ze hun
plek niet schoonhielden. Dit is tot op de
dag van vandaag goed gegaan. De agent
en opbouwwerker maken tijdens hun
rondes regelmatig een praatje en houden
een oogje in het zeil. En de collega’s van de
wijkagent staan de pleisterplek nog altijd
oogluikend toe.
Door de seizoenen heen
De wijkagent is er niet alleen in geslaagd
de groep verantwoordelijk te maken voor
hun eigen hangplek, twee jaar later loopt
de groep tweemaal per week door de hele
wijk onder leiding van Tactus, een instelling
voor verslavingszorg. Deze groep is
uitgegroeid tot een vaste ploeg van zo’n
tien man. Die is elke week op dinsdags en
donderdags van twaalf tot twee uur in
de weer met zwerfvuil prikken. Volgens
de begeleider is die trouw een ongekend
fenomeen bij Tactus. Het is een hele vaste
groep die zich door de seizoenen heen
steeds weer meldt om hun ronde te doen.
Ze krijgen een kleine vergoeding en een
kop koffi e. Volgens de begeleider zijn het
vaak dezelfde buurten die ze opzoeken, en
lopen ze met hun vaste maatje. Inmiddels
groeit ook het aantal dat ieder half jaar in
de Palestrinalaan meedoet aan de grote
schoonmaakactie.
Ramona Heyliger
‘Zwerfvuil opruimen met een drumband
werkt aanstekelijk’
‘Het is hier burgerlijker geworden,’ concludeert Ramona Heyliger, in een
terugblik op de afgelopen jaren. Om misverstanden te voorkomen vertelt ze er
gelijk maar bij dat dit heel erg positief bedoeld is. Deze vrolijke, levenslustige
Antilliaanse vrouw waardeert het juist dat er nu meer gezinnen in haar fl at
wonen dan vier jaar geleden: ‘Dat maakt het allemaal wat rustiger en brengt
stabiliteit. ’Ze kan zonder al te veel moeite wel meer positieve dingen noemen,
maar op onderdelen ziet Ramona Heyliger ook achteruitgang en maakt ze zich
zorgen. ‘Ik sta er eerlijk gezegd heel dubbel in. Er gebeuren heel veel goede dingen,
maar er zijn ook problemen en het is allemaal heel kwetsbaar.’
Rondstruinende zwerver is eng
Het is alweer 22 jaar geleden dat ze als studente in de Palestrinalaan kwam
wonen. Na haar studie verhuisde ze naar een ander fl atgebouw, maar bleef in
de Palestrinalaan wonen. ‘Ik heb het hier altijd naar mijn zin gehad,’ benadrukt
Ramona Heyliger. Om daarna te zeggen dat ze zich moment zorgen maakt over
de zwerver die sinds kort op haar verdieping rondstruint. Dat vindt ze eng. Ze
heeft er alle vertrouwen in dat haar melding hiervan serieus wordt opgepakt.
Maar het onveilige gevoel is er niet minder om. Ramona Heyliger: ‘Het idee dat
ik hem op elk onbewaakt moment kan tegenkomen, is niet zo fi jn.’
Volgende keer doe ik mee
Ramona Heyliger stapte in 2007 aan het begin van de pilot in de bewonerscommissie.
‘Ik ben er als eerste weer uit gestapt. Het voelde niet goed.
De misverstanden stapelden zich op, het werd me ook te zwaar en te negatief.
Ik had genoeg andere dingen waar ik wel energie van kreeg.’ Het project heeft
ze verder op afstand gevolgd. En is daar heel positief over. De speelveldjes en
het Cruijff Court is volgens haar precies waar de jeugd behoefte aan heeft. Heel
aanstekelijk vindt ze ook zoals het zwerfvuil om de zoveel tijd wordt opgeruimd
onder begeleiding van een drumband. ‘Tot nu toe kwam er steeds iets tussen,
maar ik doe een komende keer ook mee!’
27

Ad Dijkshoorn wijkmanager gemeente Zwolle
Allemaal een andere achtergrond,
maar met hetzelfde doel voor ogen
Sinds 2005 is Ad Dijkshoorn wijkmanager
van Holtenbroek voor de gemeente
Zwolle. Vanuit die functie zit hij wekelijks
aan tafel met het team van het project
‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’ om de
actuele zaken te bespreken. Ad Dijkshoorn:
‘Het grote voordeel hiervan is dat ik uit de
eerste hand hoor waar zaken vastlopen en
kan meteen uitzoeken waar aan de bel getrokken
moet worden.’ In de praktijk blijkt
dat soms nog knap moeilijk te zijn, wil de
wijkmanager wel toegeven. Maar hij ziet
er ook een uitdaging in en gaat als het
niet anders kan op zoek naar onorthodoxe
oplossingen. Ad Dijkshoorn: ‘Doordat ik er
zo dicht op zit, de mensen en omstandigheden
vaak van nabij ken, realiseer ik me
ook des te meer waar ik het voor doe. Dat
is heel inspirerend.’
Schaken op meer borden
Als geen ander weet Ad Dijkshoorn dat
de ambtelijke molens traag kunnen
draaien, en dat organisaties met regels
en procedures enorm kunnen ophouden.
In de afgelopen jaren heeft hij aan
den lijve ondervonden hoe lastig het
is om bewoners uit te leggen waarom
eenvoudige ingrepen soms heel lang op
zich laten wachten. Ad Dijkshoorn: ‘Ik zit
de projectteam vergaderingen voor, leg
verbindingen, als het nodig is schakel ik
andere partijen in en ben de schakel naar
de gemeentelijke organisatie. Ik ben soms
op meerdere borden aan het schaken en
stuit dan op tegenstrijdige belangen en
gevoeligheden. Dat is vaak lastig. Doordat
ik er zo dicht op zit, weet ik van nabij waar
de schoen wringt. Dat helpt om een passende
oplossing te vinden.’ Maar voegt
er gelijk aan toe dat het project al lang en
breed gestrand zou zijn zonder een goed
team en de steun die er steeds was van de
samenwerkende organisaties.
28
In gezamenlijkheid
Over die teamleden wil hij wel opmerken
dat het gelijk klikte. Niet alleen in de
persoonlijke sfeer, maar ook als zakelijke
partners die bereid waren om over de
eigen grenzen van hun professie en van
hun organisatie heen te kijken. Ad Dijkshoorn:
‘Dat is natuurlijk bijzonder want we
hebben allemaal een andere achtergrond.
Maar met hetzelfde doel voor ogen, dat realiseren
we ons terdege. Er is altijd sprake
geweest van respect voor ieders kunde en
beperkingen. En dan blijkt veel mogelijk.
Zaken die spelen worden serieus opgepakt
en in gezamenlijkheid wordt naar een oplossing
gezocht. In het team kijken we ook
heel open naar de grenzen die we leggen,
bijvoorbeeld wanneer we een andere partij
er bij moeten halen of deze om raad gaan
vragen.’
De kracht van het team
‘Het klinkt misschien allemaal heel mooi
en zorgeloos, maar dit is wel het resultaat
van een proces dat zich in de afgelopen
jaren heeft ontwikkeld. En af en toe met
vallen en opstaan tot stand is gekomen,’
aldus Ad Dijkshoorn. Hij wijst op de valkuilen
die voortdurend op de loer liggen.
Bijvoorbeeld die van de kracht van het
team: ‘Het team opereert op een gegeven
moment heel zelfstandig, dan lijkt het wel
alsof de afzonderlijke leden zich losgezongen
hebben van de eigen organisatie.
Ze hangen als het ware boven de organisaties,
lijkt het wel. Maar niets is minder
waar. Het is goed om je te realiseren dat
je in een kopgroep zit. En wie succesvol
aan het vernieuwen is kan misschien wel
eens een potje breken. Maar dat mag nooit
betekenen dat je in al die voortvarendheid
vergeet de achterban en de eigen organisatie
in dit proces mee te nemen. Zoiets
breekt je onherroepelijk op.’
Plannen aanpassen en bijstellen
Al vanaf het begin was duidelijk dat er
geen kant en klare oplossingen te bedenken
waren voor de Palestrinalaan, daar
waren de problemen te complex voor.
Ad Dijkshoorn: ‘Wij gingen er van uit dat
we de methodiek voor de Palestrinalaan
het best al werkende konden ontwikkelen.
Het doel was wel duidelijk en de tijd om
dat te bereiken beperkt. Dus geen tijd te
verliezen en direct aan de slag, was het
motto.’ De wijkmanager vertelt dat er
gekeken is naar zaken die ze direct op konden
pakken en wat op langere termijn om
aandacht vroeg. Maar ook welke onderwerpen
de bewoners heel erg hoog zaten
en waar nog niet zo veel over te doen was.
’De plannen werden per jaar bijgesteld en
aangepast in het werkplan van het team.
De bewoners werden daarover vier keer
per jaar op de hoogte gehouden in de
eigen nieuwsbrief ‘In de lift’. De wijkmanager
vindt het een bijzonder prettige
omstandigheid dat de corporaties jaarlijks
een budget beschikbaar stellen om bewonersacties
uit te voeren. Ad Dijkshoorn:
‘Daardoor hebben we bijvoorbeeld een
kunstenares kunnen inhuren die samen
met kinderen cartoons en muurschilderingen
maakte. En worden de schoonmaakdagen
muzikaal omlijst en is er voor de
kinderen een attentie en versnaperingen.
De nieuwsbrief ‘In de Lift’ kan worden opgemaakt
en gedrukt, evenals het werkplan,
de fl yers, affi ches enzovoort.’

Waardevolle inbreng
Het proefproject was formeel op 1 januari
2010 afgelopen. Ad Dijkshoorn is blij dat
het werk met een jaar verlengd kon worden.
De werkwijze is in 2010 op de oude
voet voortgezet. Volgens de wijkmanager
realiseren alle samenwerkende partners in
het project zich dat de investeringen van
de afgelopen vier jaar voor een groot deel
verloren gaan als er een eind komt aan
‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’.
Ad Dijkshoorn: ’Het projectteam vindt
dat de Palestrinalaan ook in de jaren na
2010 de volle aandacht verdient. Door de
ervaring die is opgebouwd kan de inzet
waarschijnlijk minder intensief worden.
Als het gaat om onderwerpen als zorg,
inburgering en het begeleiden naar werk,
valt echter nog veel te bereiken. Het team
kan bij die nieuwe initiatieven een waardevolle
inbreng hebben.’
Samira Bekhat
‘Bewoners die ons zien prikken denken er
toch even over na’
Ze kwam voor het eerst in actie nadat haar zoontje vlak bij de fl at een lelijke
smak maakte op een krakkemikkerige gele wipkip. ‘Zijn tanden waren helemaal
naar binnen geslagen,’ vertelt Samira Bekhat over het voorval. Ze sprak er over
met een andere moeder. Ze zijn er samen over begonnen bij ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’ en kregen daar steun voor hun plannen om nieuwe speeltoestellen
te plaatsen. Samira Bekhat is trots op het eindresultaat: ‘Het is een mooie plek
geworden waar de kinderen veilig kunnen spelen. Met banken en picknicktafels
er bij is het ook leuk voor de ouders. Wij kunnen elkaar daar ontmoeten, daar is
`Samen gaan voor de Palestrinalaan toch ook voor bedoeld?!’
Positieve reacties
Bij haar inzet voor die speelplek is het niet gebleven. Samira Bekhat, moeder van
vier kinderen, is ook mee gaan doen met de halfjaarlijkse schoonmaakacties. ‘Ik
help nu elke keer mee met prikken, dat is leuk om te doen en altijd weer gezellig.
Je komt weer eens andere mensen tegen.’ En ze is er zeker van dat het werkt.
‘Mensen zien ons prikken en denken er toch wel even over na. Er wordt ook altijd
positief op gereageerd als ik vertel over het papier prikken. Er ligt minder zwerfvuil
op de velden en de mensen houden de fl at zelf ook schoner, merk ik wel. Op
onze nieuwe speelplek lag vroeger bijvoorbeeld veel rotzooi en allemaal hondenpoep
in het zand. Nu is het schoon. ’
Elkaar beter leren kennen
Door de activiteiten van ‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’ is het niet alleen
schoner om de fl ats en kunnen haar kinderen voortaan zonder problemen spelen.
Zelf heeft Samira Bekhat door de activiteiten ook meer mensen leren kennen.
‘Hier wonen heel veel culturen bij elkaar. Ik heb nooit problemen gehad, Nederlands,
Turks, Marokkaans of vluchteling, het maakt niet uit. Dat maakt het juist
leuk om elkaar ook beter te leren kennen. Ik vind dat het hier goed samengaat.’
29

30
Nawoord
Het is onmiskenbaar dat de Palestrinalaan er na vier jaar ‘Samen Gaan voor de Palestrinalaan’
aanmerkelijk beter bij ligt. De leefomgeving is verbeterd, er is een groeiende groep
bewoners die zich daarvoor inzet. De drempel om mee te doen aan activiteiten is lager.
En er wordt, al dan niet anoniem, eerder melding gemaakt van klachten of onoorbare
praktijken in en om de flats. Bewoners in de Palestrinalaan hebben er mogelijk toch meer
vertrouwen in gekregen dat ze zelf bij kunnen dragen aan die verbeteringen en hebben
ook ervaren dat ze daarin gesteund worden.
Bescheiden uitgedrukt zijn de bewoners van de Palestrinalaan iets minder onverschillig
geworden en houden ze iets meer rekening met elkaar. En dat is gezien de omstandigheden
een hele waardevolle verbetering. Want in deze flatbuurt hoeft niet iedereen
dikke vrienden van elkaar te worden, of de ideale buurman te spelen. De wensen en
levensstijlen van de bewoners lopen daarvoor eenvoudigweg te veel uiteen.
Passender is misschien wel de uitdrukking dat bewoners in ieder geval met elkaar door
één deur moeten kunnen. In deze flats zou je zeggen dat ze tijdens een rit in de lift, goed
met elkaar overweg kunnen. Dat er overeenstemming is over een aantal basale zaken
omtrent het samen wonen en dat ze zich ook in de directe omgeving van de flat thuis
kunnen voelen. Dat bewoners de mogelijkheden krijgen om daar als actieve burgers ook
een bijdrage aan te leveren. Er zijn een aantal stappen in die richting gezet.
Deze uitgave markeert een nieuwe fase: de verhalen hierin laten zien dat er in vier jaar
tijd veel in gang is gezet. Bewoners zijn actief geworden en waarderen het project.
De leden van het projectteaum zijn zelf ook gegroeid in hun vak en kunnen bogen op
waardevolle ervaringen die ze hebben opgedaan. Het is nu zaak om deze curve ook na
de projectperiode voort te zetten. Zowel in de expertise van de professionals en de
organisaties als bij de bewoners en de buurt.
Om te beginnen door er voor te zorgen dat het gegroeide vertrouwen bij bewoners niet
beschaamd wordt als ze weer bij overheden en instanties aankloppen. En zich gesteund
voelen bij de initiatieven die ze nemen. Maar ook dat het ‘dna’ van ‘Samen gaan voor de
Palestrinalaan’ zich bij de organisaties en overheden kan nestelen. Ook al stopt het project,
de opgave voor de komende tijd is om te borgen dat deze ontwikkeling doorgaat.
En dat de opgebouwde netwerken en expertises verder bijdragen aan nieuwe initiatieven
als de zorgpilot, begeleiding naar werk of nieuw stappen naar inburgering.
Maar ook buitenstaanders uit andere wijken kunnen hun voordeel doen met de lessen
die in de Palestrinalaan zijn opgedaan en manier waarop dit project gestalte heeft gekregen.
Niet als blauwdruk of bouwpakket, maar als inspirerend voorbeeld. Wellicht dat
dit boekwerkje voor bewoners en voor professionals, beleidsmakers en bestuurders daar
aan bij kan dragen.

aanleg
geveltuinen
schoonmaakactie najaar
2010 in beeld
bezoek van
Bert Koenders...
opening
speeltuin door de kinderen
31

Colofon
uitgave van
‘Samen gaan voor de Palestrinalaan’
tekst
Jasper Veldhuis
eindredactie
Ad Dijkshoorn
(gemeente Zwolle)
Jasper Veldhuis
fotografi e
projectteam
Bert Treep
Ron van Toorenenburg
vormgeving
Laurien Stam, Zwolle
drukwerk
Netzodruk, Zwolle
met dank aan en medewerking van
bewoners Palestrinalaan