Geachte mevrouw Clemence Ross-Van Dorp, - Jos van der Lans

Column – TSS – maart 2004
Trefwoorden: welzijnsbeleid, VWS
Geachte mevrouw Clemence Ross-Van Dorp,
Eigenlijk is het een beetje vreemd dat ik u als staatssecretaris welzijn een brief moet
schrijven. U bent immers een politicus en ik - hoewel slechts eenvoudig Eerste-Kamerlid -
ben er ook een. Je zou dus denken: die spreken elkaar in het parlement wel.
Dat is helaas niet zo. Tenminste niet over het onderwerp waarover ik graag met u in
gesprek zou gaan: welzijn. Daar wordt in Den Haag nauwelijks een woord over vuil gemaakt.
Daarom richt ik mij op deze ongebruikelijke manier tot u. Want ik vind dit politiek
stilzwijgen eigenlijk ongepast. Het zijn immers politici geweest die het begrip welzijn zo'n
dertig jaar geleden hebben volgestouwd met hoogdravende ambities. Welzijn zou het
gelukselixer moeten vormen waarmee de bevolking een hogere kwaliteit van (samen)leven
zou kunnen bereiken.
Dat bleek, begin jaren tachtig, te hoog gegrepen. Sindsdien zijn politici begonnen aan
een niet aflatende kruistocht tegen het begrip en het werk dat zich onder de welzijnsvlag
schaarde. Te vaag, te wollig, te onzakelijk, te.... tja, wat was er eigenlijk nog goed aan?
Desondanks leeft het begrip nog steeds. Het heeft wel wat weg van een kleverig
papiertje dat iemand wanhopig probeert kwijt te raken, maar dat steeds opnieuw aan zijn
vingers blijft plakken. Kennelijk zit er in het begrip een betekenis die zich niet laat verjagen.
Voor een deel weten we wat dat is: het is het werk van een jongerenwerker op straat,
het organiserende vermogen van een buurtwerker, het ouderenhuisbezoek-project, de
buurtklussencentrale, een zakgeldproject, buurtbemiddeling, sociale activering, en ga zo maar
door. Zolang het klein en concreet is, is er alom waardering. Maar als de verhalen zich
verzamelen onder het begrip welzijn gaat het mis, want dan worden ze plotsklaps overstemd
door alle clichés die aan dit begrip kleven.
De politiek (zowel lokaal als landelijk) is nog steeds zo in de weer met het van zich
afschudden van de maximalistische welzijnspretenties van een kwart eeuw geleden, dat ze de
sector kennelijk als kop van jut nodig heeft om publiekelijk aan te kunnen tonen dat zij
inmiddels tot het juiste - zakelijke - inzicht is gekomen. Zo'n patstelling maakt van de mensen
die dit werk doen in politiek opzicht aangeschoten wild.
Het wordt tijd dat iemand die enig gewicht in de schaal kan leggen, hardop meldt dat
het nu wel lang genoeg heeft geduurd. Daarom schrijf ik u deze brief. Het zou van politiek
leiderschap getuigen als u deze impasse zou kunnen doorbreken. Als u zou zeggen: ik ben die
clichés zat, laten we als politici ophouden om met onze jaren-zeventig-frustraties naar dit
werk te kijken en laten we dit werk op een eigentijdse moderne leest schroeien. Laten we nu
eens echt dit werk plaatsen tegen het decors van een moderne, individualiserende en
conflicterende samenleving en formuleren wat dit werk kan betekenen om mensen te
prikkelen tot het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid. En laten we de
prestaties die we van dit werk verwachten ook in deze termen benoemen, zodat de sector kan
ophouden met het opstellen van bloedeloze productcatalogussen en het zinloos tellen van
mensen waar ze 'contact' mee hebben gehad.
Als u op zo'n manier een stempel zou kunnen drukken op de herpositionering van het
welzijnswerk in Nederland, zou u sociale geschiedenis kunnen schrijven. Maar dan moet u
wel uit een ander vaatje gaan tappen. Nu maakt u en het ministerie toch vooral de indruk dat
u er liever helemaal uw handen van terugtrekt. Het gaat u niet meer aan, dat is het beeld dat u
uitstraalt. De welzijnswet wordt opgeheven, alles wordt zorg en als dat niet zo is, is dat een

zaak van de gemeenten en niet van u. Einde geschiedenis. De W kan bij een volgende
formatie uit het logo van VWS geschrapt worden.
Misschien moet dat inderdaad gebeuren. Maar het maakt politiek enorm verschil of het
Haagse afscheid van die W gezien wordt als het eindelijk van zich afschudden van dat
kleverige welzijnspapiertje of dat het gemarkeerd wordt als een nieuw begin, waarin politici
hun afgekloven clichés afzweren en er intellectueel ruimte ontstaat om van de kleine verhalen
een nieuw eigentijds groot verhaal te maken.
U kunt dat verschil maken. Maar dan moet u in het offensief. Laat een commissie van
wijze mensen een mooi richtinggevend rapport maken, neem zelf stelling, bestrijdt clichés,
kies partij. Kortom: doe wat, maar laat het begrip vooral niet zo maar doodbloeden. Daar
schiet niemand wat mee op.
Hoogachtend,
Jos van der Lans
www.josvdlans.nl
email: josvanderlans@xs4all.nl