Download WoodbrookersCahier nummer 3 - Vereniging ...

gemeenten (ongeveer 20% van het totaal) sprake van structurele
bevolkingsdaling. Daarvan liggen er ongeveer 40 in
genoemde regio’s, maar de overige 50 liggen elders en niet
alleen aan de randen van Nederland.
Omdat bevolkingsdaling begint met de jongeren, daalt de
bevolking van 20-64 jaar, de zogenaamde potentiële beroepsbevolking
veel eerder dan de totale bevolking. Al in 2011
begint de daling van deze bevolkingsgroep in Nederland,
omdat dan de naoorlogse geboortegolf uit deze bevolkingsgroep
gaat stromen. In vijf provincies (Limburg, Zeeland,
Friesland, Groningen en Drenthe) en in meer dan een kwart
van de regio’s is de structurele daling van de potentiële
beroepsbevolking nu al aan de orde.
Als gevolg van de bevolkingsexplosie in de vorige eeuw leefde
in de jaren zestig het doemscenario van de overbevolking.
Vrijwel iedereen zal het ook nu nog zeer wenselijk vinden
dat er een einde komt aan de groei van de wereldbevolking.
Maar als je een lokale bestuurder confronteert met het begin
van de structurele bevolkingsdaling in zijn of haar gemeente,
dan verschijnt vaak het doemscenario van bevolkingsdaling.
‘Het kan niet waar zijn; het mag niet waar zijn; wij gaan door
met bouwen, zodat het aantal inwoners weer gaat groeien.’
Na ontkenning en verzet volgt acceptatie en op den duur het
actief oppakken van het gegeven. Lokale en ook een deel van
de regionale bestuurders doorlopen een rouwproces van het
afscheid nemen van het groeidenken.
Over het algemeen is bij Nederlandse gemeenten het tempo
van bevolkingsdaling laag. Als daarbij door bestuurders in het
beleid de omslag gemaakt wordt van groei in kwantiteit naar
groei in kwaliteit dan is dat gunstig voor de bewoners, dan
vertrekken niet onnodig veel mensen en dan komen misschien
wat extra mensen.
Begin 2006 kwam het rapport ‘Structurele bevolkingsdaling,
een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers’ (Wim
18
Eerste regio’s met structurele bevolkingsdaling,
ontwikkeling 1990-2020 bij 1990=100
Jaartal dat bij gebieden is vermeld geeft begin structurele
bevolkingsdaling.
Derks, Peter Hovens, Leo Klinkers) zeer uitgebreid in de
publiciteit. Sindsdien is het onderwerp op steeds meer plaatsen
op de agenda gekomen: gemeenten, regio’s zoals Parkstad
Limburg en Twente, provincies zoals Limburg, Zeeland en
Groningen en ministeries zoals Wonen, wijken en integratie
en Binnenlandse zaken. Nu ex-minister Van der Laan (WWI)
heeft bevolkingsdaling bij het kabinet op de agenda geplaatst.
In november 2009 heeft dat geleid tot het ‘Interbestuurlijk
actieplan bevolkingsdaling, Krimpen met kwaliteit’ (Rijk,
Vereniging Nederlandse Gemeenten en Interprovinciaal
Overleg). Op basis van deze en andere nota’s is op 17 februari
2010 bevolkingsdaling onderwerp van behandeling geweest in
de Tweede Kamer.
De bevolkingsdaling heeft vele gevolgen, nationaal, maar
vooral regionaal en lokaal. Een aantal belangrijke zaken komt
hier aan de orde.
In de jaren zestig was er tijdelijk een tekort aan arbeidskrachten.
Toen kwam de naoorlogse geboortegolf op de arbeids-