GEWELD IN DE WOONWIJK - Politiekeurmerk Veilig Wonen

GEWELD IN DE WOONWIJK
Het meeste geweld tussen onbekenden1 vindt plaats in de woonwijk. Dat is dus meer dan in het uitgaansleven of in
het verkeer. De aanleiding voor geweld in de woonwijk zijn vooral burenruzies die uit de hand lopen, jongerengroepen
die uit verveling of voor de kick bewoners of passanten provoceren en personen die in de war zijn en in een woonwijk
voor problemen zorgen.
Geweld in de woonwijk is tot dusver een onderbelicht probleem. Slechts een enkele gemeente heeft de aanpak van
geweld in de woonwijk als prioriteit. Terwijl geweld in de woonwijk wel degelijk een probleem is, zo blijkt uit
onderzoek. Daar komt bij dat een bewoner de problemen niet zomaar kan ontlopen. Bij problemen in het
uitgaansleven kun je besluiten om elders uit te gaan. Als je met geweld wordt geconfronteerd op de plek waar je
woont, dan is het lastig dit te ontwijken. Het kan het veiligheidsgevoel van bewoners enorm aantasten. Daarom is de
aanpak van geweld in de woonwijk van groot belang.
18 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN
GEWELD IN DE WOONWIJK EN HET PKVW
Binnen het Politiekeurmerk Veilig Wonen zijn er eisen en aanbevelingen
die bijdragen aan het verkleinen van het risico op geweld in de woonwijk.
Het gaat dan met name om maatregelen in de openbare ruimte.
Een voorbeeld daarvan is verlichting. Door goede verlichting lopen
(potentiële) daders groter risico dat ze worden gezien, herkend, gestoord
of aangehouden. Een ander effect is dat mensen vaker gebruik maken
van de straat omdat de verlichting het veiligheidsgevoel vergroot. Hierdoor
is er meer informele sociale controle en ‘natuurlijke’ surveillance
(sociale ogen). De juiste straatverlichting geeft de wijk bovendien een
betere uitstraling: het imago van de buurt wordt beter.
Verder wordt bij een nieuwbouwproject maar ook bij grootschalige renovatie
in wijken onder meer gekeken naar de opzet van de wijk, de locatie
van speelvoorzieningen en het gebruik van de openbare ruimte door verschillende
gebruikersgroepen. Om escalatie te voorkomen kun je in het
ontwerp van de wijk al goed nadenken hoe gebruikersgroepen zo weinig
mogelijk overlast van elkaar ondervinden.
Personen tussen de 12 en 24 jaar blijken relatief vaak bij geweld in
de woonwijk betrokken te zijn. Bovendien zijn er verschillende
typen geweldplegers: de gemiddelde burger die emotioneel wordt
en, soms onder invloed van alcohol of drugs, zijn zelfbeheersing
verliest. Daarnaast heb je personen die zichzelf moeilijk beheersen
en sowieso een sterke neiging tot agressief gedrag hebben. Ook
heb je personen die plotseling kunnen exploderen in geweld als ze
lang geprovoceerd of gefrustreerd worden. Tot slot heb je personen
die bewust geweld en conflicten opzoeken.
Bron: Van Ham, T. en Ferwerda, H. (2010). Geweld in woonwijken: aard, omvang, achtergronden
en mogelijkheden voor een aanpak. Bureau Beke.
1 Onbekenden wil zeggen; mensen die elkaar niet of alleen van gezicht kennen.

Het aanpassen van de fysieke omgeving kan soms bijdragen aan de
voorkoming van geweld in de woonwijk. Overlastgevende hangjongeren
zoeken overdekte plekken uit. Soms zo dicht bij de woning dat ze zelfs
op de vensterbanken gaan zitten. Wanneer dat avond na avond plaatsvindt,
kan een escalatie plaatsvinden met de bewoners die rustig in huis
willen verblijven. In dergelijke gevallen kan gedacht worden aan het
plaatsen van tuintjes met veel groen als scheiding tussen de openbare
ruimte, het verwijderen van hekjes waarop wordt gezeten, het verwijderen
van overkappingen tegen regen en het afschermen van trappenhuizen
en galerijen voor onbevoegden.
WAT KUNNEN PROFESSIONELE PARTNERS DOEN?
Bij de aanpak van geweld in de woonwijk zijn vooral gemeente en politie
aan zet. Maar ook jongerenwerk, OM en zorginstellingen kunnen een
belangrijke bijdrage leveren aan de probleemanalyse en het formuleren
van een aanpak.
Een goede analyse van het probleem is belangrijk voor een succesvolle
aanpak van geweld in de woonwijk. Immers, een groep jongeren die
bewust bewoners provoceert, vraagt om een andere aanpak dan een
emotionele burenruzie die uit de hand loopt. De aanpak van geweld in
de woonwijk vraagt dus om maatwerk.
De Gebiedsscan Criminaliteit en Overlast kan uitkomst bieden bij de analyse
van het probleem. De gebiedsscan bestaat uit het systematisch bijeenbrengen
van beschikbare kennis en informatie over de criminaliteit
en overlast in wijken. Daarbij wordt de straatkennis van de politie (wijkagenten)
maar ook van bijvoorbeeld wijkbewoners, winkeliers, gemeentelijke
diensten en woningcorporaties, gekoppeld aan geregistreerde
(politie)gegevens over aangiftes en meldingen van delicten. Zo ontstaat
een goed en onderbouwd beeld van belangrijke problemen, probleemlocaties
(‘hotspots’) en probleemgroepen (‘hot groups’).
“Veilig wonen gaat verder dan een veilige woning. Op straat in je
woonwijk ervaar je het veilige hang- en sluitwerk van je woning
maar beperkt. Het veiligheidsgevoel op straat wordt vooral
bepaald door de kans dat je de dader tegenkomt die eerder
gewelddadig tegen je was. Doe dus ook het nodige aan het
‘hang- en sluitwerk’ van je woonomgeving. Bijvoorbeeld het in
beeld brengen en integraal aanpakken van ‘geweldveelplegers’.
Daarnaast moeten mensen die zich onveilig voelen daarover
praten, in buurtvergaderingen of met een wijkagent”.
Peter Kortekaas, Commissaris van Politie en programmamanager Geweld, Politie
Amsterdam-Amstelland
Bewoners spelen een belangrijke rol bij het aanpakken van geweld in de
woonwijk. Zeker als het gaat om uit de hand gelopen burenruzies en
kleine conflicten tussen bewoners en jongerengroepen. Bij milde conflicten
kan Buurtbemiddeling 2 een geschikt instrument zijn om geweldescalatie
te voorkomen. Ook het instellen van gedragscodes, waarbij
bewoners vrijwillig afspraken maken over gewenst en ongewenst gedrag
in de wijk, kan helpen.
Bij ernstige incidenten is een stevige inzet nodig van gemeente, politie
en justitie. Verscherpt toezicht op hotspots en een persoonsgerichte
aanpak zijn dan goede mogelijkheden. De Dadergerichte Aanpak Geweld
(DAG) is een specifieke toepassing van een persoonsgerichte geweldsaanpak;
(potentiële) daders van geweld worden in de gaten gehouden en
krijgen een behandeling op maat. Meer informatie over DAG staat op de
website www.veiligheidshuizen.nl.
MEER INFO
Voorbeelden van hoe gemeenten problemen in woonwijken aanpakken,
zijn terug te vinden in het dossier ‘wijkinterventies’ op de CCV-website.
2 Buurtbemiddeling bestaat 15 jaar in 2011. Onderzoek van het CCV 'Buurtbemiddeling werkt!' wijst uit dat direct betrokkenen, wijkagenten en woonconsulenten vinden dat
buurtbemiddeling werkt.
HANDBOEK NIEUWBOUW 2011 19