Programmaboekje:Layout 1 - De Zalige Zalm

10
Klooster Ter Apel
Klooster Ter Apel heeft een geschiedenis die terug gaat tot 1465, het jaar waarin de
kruisheren begonnen met de bouw van hun Domus Novae Lucis, het Huis van het
Nieuwe Licht, in Ter Apel. Ter Apel is het laatste klooster dat in Groningen werd gesticht,
maar het enige van de 34 die de provincie in de Middeleeuwen heeft geteld, dat nog
als klooster herkenbaar bewaard is gebleven.
Tussen 1465 en 1561 werd gewerkt aan de bouw van het klooster volgens een
middeleeuws plan. Behalve het conventgebouw, betekende dat ook de realisatie van
onder meer een poortgebouw, watermolens, perkamenthuis, bak- en brouwhuis en een
gastenverblijf.
Zoals de meeste kloosterordes voorzagen de kruisheren volledig in hun eigen onderhoud.
Rondom het klooster lagen daarom verschillende boerderijen voor de veeteelt en
akkerbouw. Verder was er een molen, een bierbrouwerij, een broodbakkerij, een imker
en een uitgebreide kruidentuin. Geiten werden bijvoorbeeld gehouden voor de melk, de
kaas en het vlees maar ook voor het perkament om op te schrijven. De kruidentuin
leverde de ingrediënten voor verf, medicijnen en natuurlijk voor de keuken. Van oudsher
was op deze plek dus een directe band tussen het kloosterleven en de landbouw. Dit
agrarische verleden is opnieuw zichtbaar gemaakt door de huidige schilderingen achter
de ramen van de kloostercellen.
Aan het einde van de 16e eeuw werd in Groningen en de Ommelanden de zogenaamde
Reductie doorgevoerd. Dat wil zeggen dat de provincie zich aansloot bij de Unie der
Nederlandse Provinciën. Zo werd de hervormde kerk de staatskerk en was geen andere
godsdienst toegestaan in het gebied. In 1604 werd de laatste prior van Klooster Ter
Apel de eerste hervormde predikant. Dit betekende het einde van het tijdperk van de
kruisheren in Ter Apel. Het klooster kwam vervolgens in bezit van de stad Groningen.
Het tegenwoordige klooster is een ontmoetingsplaats voor rust, kunst en cultuurliefhebbers.
Vier jaar geleden is het klooster omgevormd tot het middeleeuwse klooster van
weleer. Onlangs zijn ook de ziekenzaal, de cellen van de kanunniken, het scriptorium
en de kapittelzaal in oude stijl teruggebracht. Daarmee heerst in het klooster weer de
stilte en de spiritualiteit van de kruisheren die er eeuwen geleden woonden. In het
gastenboek is te lezen hoezeer dit de (be)zoekers van tegenwoordig aanspreekt.
Sinds 1992 behoort Klooster Ter Apel tot de UNESCO “Top 100” van onroerende objecten in Nederland, beschermd
krachtens internationaal recht. Deze kwaliteitsgarantie bevestigt de unieke status van Klooster Ter Apel
en de onvervangbaarheid ervan. Stichting Klooster Ter Apel beheert het klooster en zorgt voor de eigentijdse
functie als geregistreerd Museum voor Klooster- & Kerkgeschiedenis en Religieuze Kunst.