Fokkerij met de oudere merrie Inleiding Inleiding - diergeneeskunde.nl
Fokkerij met de oudere merrie Inleiding Inleiding - diergeneeskunde.nl
Fokkerij met de oudere merrie Inleiding Inleiding - diergeneeskunde.nl
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Fokkerij</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>re <strong>merrie</strong><br />
Karin Hendriks, Tom Stout<br />
Universiteitskliniek voor Paar<strong>de</strong>n<br />
Universiteit Utrecht<br />
<strong>I<strong>nl</strong>eiding</strong><br />
• Embryonale sterfte is <strong>de</strong><br />
belangrijkste oorzaak voor het afnemen<br />
van <strong>de</strong> vruchtbaarheid bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re <strong>merrie</strong><br />
• 60% van <strong>de</strong> embryonale sterfte vindt<br />
plaats vóór D45<br />
<strong>I<strong>nl</strong>eiding</strong><br />
• Toenemen leeftijd (>12‐14 jr) gaat gepaard<br />
<strong>met</strong> afname vruchtbaarheid<br />
Eerste drachtcontrole op D15:<br />
<strong>merrie</strong>s < 14 jr – 62% drachtig<br />
<strong>merrie</strong>s > 14 jr – 51% drachtig<br />
• Het percentage embryonale sterfte<br />
(
Chromosomale afwijkingen<br />
• Verou<strong>de</strong>ring (afname eicel<br />
kwaliteit)<br />
• Bij vrouwen zijn chromosomale<br />
afwijkingen <strong>de</strong> belangrijkste<br />
oorzaak van miskraam<br />
• Chromosomale afwijkingen<br />
komen ook voor bij paar<strong>de</strong>n<br />
embryo’s<br />
Vulva, diafragma & cervix<br />
Natuurlijke barrière’s<br />
tegen infecties<br />
Luchtzuiger / urovagina<br />
Caslick’s operatie – nodig/voldoen<strong>de</strong>?<br />
• Beoor<strong>de</strong>len<br />
lichaamsconditie en<br />
conformatie vulva<br />
• Rectaal on<strong>de</strong>rzoek:<br />
manueel en<br />
echografisch<br />
Fertiliteitbegeleiding<br />
• Aanvullen<strong>de</strong> diagnostieken:<br />
bijv. slijmmonster, biopt en<br />
hysteroscopie<br />
Vulva, diafragma en cervix<br />
Veran<strong>de</strong>ringen ten gevolge van:<br />
1. leeftijd,<br />
2. pariteit,<br />
3. voedingstoestand,<br />
4. geboortebeschadigingen<br />
Caslick (“dichtzetten”)?<br />
Conformatie vulva beoor<strong>de</strong>len na eisprong!
Afwijkingen baarmoe<strong>de</strong>r<br />
Vrij vocht Cysten (en dracht)<br />
• Biopt nemen als <strong>de</strong><br />
<strong>merrie</strong> niet hengstig is<br />
Dioestrus<br />
Biopsie<br />
• Slijmvlieskwaliteit<br />
gekoppeld aan risico<br />
embryonale sterfte<br />
Klierbuisverwijding en<br />
bindweefselvorming<br />
Hysteroscopie – cyste verwij<strong>de</strong>ren<br />
Endo<strong>met</strong>rium<br />
(baarmoe<strong>de</strong>rslijmvlies)<br />
Toenemen van <strong>de</strong> leeftijd leidt tot:<br />
• Periglandulaire fibrose<br />
(bindweefselvorming)<br />
• Afname klierbuis activiteit<br />
• Vorming van lymfatische<br />
cysten<br />
• Vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> voeding<br />
embryo/foetus<br />
Hysteroscopie baarmoe<strong>de</strong>r<br />
• Evaluatie binnenkant baarmoe<strong>de</strong>r<br />
• Cysten verwij<strong>de</strong>ren<br />
• Evt. verklevingen<br />
behan<strong>de</strong>len<br />
Cyste Litteken
Verklevingen<br />
PGE gel behan<strong>de</strong>ling<br />
Tekortschieten afweer baarmoe<strong>de</strong>r<br />
• Persisteren<strong>de</strong> baarmoe<strong>de</strong>rontsteking<br />
(endo<strong>met</strong>ritis)<br />
• Vermeer<strong>de</strong>ren kiemen<br />
• Infectie embryo<br />
• Verkorte cyclus<br />
Behan<strong>de</strong>ling eilei<strong>de</strong>rs<br />
• Ou<strong>de</strong>re <strong>merrie</strong><br />
> 2 jaar niet drachtig<br />
• Geen an<strong>de</strong>re<br />
aanwijsbare oorzaak<br />
van ‘gust’ blijven<br />
• Therapie: aanbrengen PGE gel op eilei<strong>de</strong>rs<br />
Afweermechanismen baarmoe<strong>de</strong>r<br />
• Ontstekingsreactie / mechanisch<br />
• Spermacellen veroorzaken<br />
een ontstekingsreactie<br />
(afweer)<br />
• Normale <strong>merrie</strong>s werken <strong>de</strong>ze<br />
ontstekingsreactie binnen 24 uur weg<br />
• “Gevoelige” <strong>merrie</strong>s niet; tgv vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
baarmoe<strong>de</strong>r contractiliteit<br />
Slijmmonster<br />
• Monstername tij<strong>de</strong>ns hengstigheid<br />
• ‘Kweek’ en cytologisch on<strong>de</strong>rzoek<br />
PMK PMK<br />
Epitheelcel endo<strong>met</strong>rium
Intensieve begeleiding bij<br />
“post‐breeding” endo<strong>met</strong>ritis<br />
• Kunstmatige inseminatie<br />
• Één inseminatie per cyclus<br />
• Flushen uterus<br />
• Oxytocine (contracties<br />
stimuleren)<br />
• Antibiotica?<br />
Vragen?<br />
Take home messages<br />
• Ou<strong>de</strong>re <strong>merrie</strong>s (>14jr):<br />
– Vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> vruchtbaarheid<br />
– Verhoogd risico op VES/abortus<br />
• Aandacht voor:<br />
– Lichaamsconditie<br />
– Anatomische afwijkingen<br />
– “minimum contamination breeding”<br />
– Vochtophoping
Change language