Nieuwste diagnostiek en therapieën bij het hoestende paard
Nieuwste diagnostiek en therapieën bij het hoestende paard
Nieuwste diagnostiek en therapieën bij het hoestende paard
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Nieuwste</strong> <strong>diagnostiek</strong> <strong>en</strong> <strong>therapieën</strong><br />
<strong>bij</strong> <strong>het</strong> hoest<strong>en</strong>de <strong>paard</strong><br />
Dr. Cornélie Westermann <strong>en</strong><br />
Dr. Robin van d<strong>en</strong> Boom<br />
Hoe komt hoest<strong>en</strong>?<br />
• Hoest : reflexmatig long<strong>en</strong>-verdedigingssysteem<br />
• Hoestcyclus: (doe maar ev<strong>en</strong> zelf na)<br />
– Inspiratie (meer lucht>meer kracht)<br />
– Compressie (huig dicht, kracht stijging long druk met 50-<br />
100 mm Hg)<br />
– Expressie (huig op<strong>en</strong>, lucht naar buit<strong>en</strong>); vooral veel<br />
drukverschil grote luchtweg<strong>en</strong>, dus effectieve<br />
schoonmaker daar<br />
– Ontspanning (met tijdelijke verwijding luchtweg<strong>en</strong>)<br />
• Geluid komt door vibratie van keel- <strong>en</strong> strottehoofd<br />
structur<strong>en</strong><br />
Wat zijn voor- <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van<br />
hoest<strong>en</strong>?<br />
• Voordel<strong>en</strong> hoest:<br />
– Def<strong>en</strong>siemechanisme<br />
• Nadel<strong>en</strong> hoest (vrl als vaak <strong>en</strong> int<strong>en</strong>s):<br />
– Vermoei<strong>en</strong>d<br />
– Paard eet minder<br />
– Bloeddruk daalt<br />
– Verdikking spier<strong>en</strong> van de bronchiën<br />
– Oedeem/emfyseem slijmlaag van de bronchiën<br />
– Inslikk<strong>en</strong> ontstekingsdeeltjes<br />
– (klaplong)<br />
– (ribfractur<strong>en</strong>)<br />
Wat stimuleert hoest<strong>en</strong>?<br />
– Bronchoconstrictie (sam<strong>en</strong>trekk<strong>en</strong> luchtweg<strong>en</strong>)<br />
– Veel slijm<br />
– Inadem<strong>en</strong> deeltjes uit de lucht<br />
– Vrijkom<strong>en</strong> ontstekingsmediator<strong>en</strong> (<strong>bij</strong> infectie ziekte)<br />
– Koude of warme omgevingstemperatuur<br />
– Druk op luchtweg<strong>en</strong> (bv tumor)<br />
– Wandschade van de luchtweg<strong>en</strong><br />
– Longoedeem<br />
– Ziekte respiratietractus: gevoeliger hoestreflex<br />
Wat voor ziekt<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> de oorzaak<br />
zijn?<br />
• RAO: recurr<strong>en</strong>t airway obstruction: stof, allergie (vgl humaan<br />
chronische bronchitis, astma, COPD)<br />
• IAD: inflammatory airway disease: ontstekingscell<strong>en</strong><br />
• Infectieuze aando<strong>en</strong>ing: longontsteking:<br />
– Bacteriën<br />
– Viruss<strong>en</strong><br />
– Schimmels<br />
– Parasiet<strong>en</strong><br />
• Hartaando<strong>en</strong>ing: longoedeem<br />
• Keelproblem<strong>en</strong> strottehoofd of slikproblem<strong>en</strong><br />
• Overig (tumor<strong>en</strong>, longbloeder etc)
Wat kan de dier<strong>en</strong>arts thuis do<strong>en</strong>?<br />
• Signalem<strong>en</strong>t<br />
• Anamnese/Managem<strong>en</strong>t: héél belangrijk (stel je voor dat je<br />
stro in huis hebt ipv laminaat <strong>en</strong> hooi eet ipv boterhamm<strong>en</strong>…)<br />
• Algem<strong>en</strong>e indruk<br />
• Algeme<strong>en</strong> onderzoek<br />
• Respiratie onderzoek<br />
• Aanvull<strong>en</strong>d onderzoek: soms thuis <strong>en</strong>doscopie, meestal naar<br />
kliniek<br />
Wat do<strong>en</strong> wij met long<strong>en</strong>?<br />
• Herhal<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> klinisch onderzoek<br />
• Bloedonderzoek<br />
• Endoscopie voorste luchtweg<strong>en</strong><br />
• Luchtzak<strong>en</strong>doscopie<br />
• Broncho Alveolaire Lavage<br />
• Echo thorax<br />
• Trans Tracheale Spoeling<br />
• Röntg<strong>en</strong>foto<br />
• Thoraxpunctie<br />
• Longfunctie onderzoek<br />
• Tredmol<strong>en</strong>onderzoek/functieproef<br />
• Long biopt<br />
• MRI/CT<br />
• Onderzoek tijd<strong>en</strong>s OK<br />
Waarom is <strong>het</strong> soms zo moeilijk?<br />
Endoscopie voorste luchtweg<strong>en</strong><br />
• Doel: bekijk<strong>en</strong> van neusgang<strong>en</strong>, keel, sinusuitgang, zeefbe<strong>en</strong>,<br />
luchtpijp, begin bronchiën: anatomie <strong>en</strong> uitvloeiing bekijk<strong>en</strong><br />
• Methode: met e<strong>en</strong> flexibele camera via de neus naar de<br />
long<strong>en</strong><br />
• Ge<strong>en</strong> sedatie nodig<br />
• Alles mete<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> opnem<strong>en</strong><br />
Endoscopie voorste luchtweg<strong>en</strong> Endoscopie voorste luchtweg<strong>en</strong>
Endoscopie voorste luchtweg<strong>en</strong><br />
Broncho-alveolaire lavage<br />
• Doel: uitvind<strong>en</strong> of er ontsteking, allergie, bloed, schimmels<br />
etc in de diepe luchtweg<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong><br />
• Methode: cell<strong>en</strong> uit de diepste luchtweg<strong>en</strong> verzamel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
dan met de microscoop bekijk<strong>en</strong><br />
Broncho-alveolaire lavage (BAL) =<br />
longspoeling<br />
Broncho-alveolaire lavage<br />
Broncho-alveolaire lavage Broncho-alveolaire lavage
BAL cytologie (cell<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong> met de<br />
microscoop)<br />
Wat kan je vind<strong>en</strong>??<br />
• Witte bloed cell<strong>en</strong> in diverse verhouding<strong>en</strong><br />
• Slijm<br />
• Rode bloedcell<strong>en</strong> (oud <strong>en</strong> nieuw)<br />
• Schimmels<br />
• Epitheelcell<strong>en</strong><br />
• Etc<br />
lymfocyt<br />
BAL cytologie-voorbeeld<strong>en</strong><br />
cytologie voorbeeld<strong>en</strong><br />
macrofag<strong>en</strong><br />
eosinofiel<br />
neutrofiel<strong>en</strong><br />
Broncho-alveolaire lavage<br />
voorbeeld<strong>en</strong><br />
• Macrofag<strong>en</strong> 29%<br />
• Lymfocyt<strong>en</strong> 49%<br />
• Neutrofiel<strong>en</strong> 19%<br />
• Mastcell<strong>en</strong> 3%<br />
• Eosinofiel<strong>en</strong> 0%<br />
BAL-cytologie normaalwaard<strong>en</strong>:<br />
• Macrofag<strong>en</strong> 30-60 % “packman”<br />
• Lymfocyt<strong>en</strong> 30-70 % “geheug<strong>en</strong>”<br />
• Neutrofiel<strong>en</strong>
BAL cytologie-voorbeeld<strong>en</strong><br />
cytologie voorbeeld<strong>en</strong><br />
lymfocyt<strong>en</strong><br />
BAL cytologie-voorbeeld<strong>en</strong><br />
ciliacell<strong>en</strong><br />
Ca. 30 cm H 2 O IN UIT<br />
BAL cytologie-voorbeeld<strong>en</strong><br />
Schimmel spor<strong>en</strong><br />
vrij <strong>en</strong><br />
‘opgeget<strong>en</strong>’<br />
door<br />
macrofag<strong>en</strong><br />
Longfunctie onderzoek<br />
Doel 1: elasticiteit van de long<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> (‘passief<br />
adem<strong>en</strong>’)<br />
Doel 2: pot<strong>en</strong>tieel effect van medicatie bepal<strong>en</strong><br />
Methode: ballonnetje midd<strong>en</strong> in borstkas, dat<br />
meebeweegt met de ademhaling: hoe kan dat??<br />
Longfunctie onderzoek Na V<strong>en</strong>tipulmin (cl<strong>en</strong>buterol)<br />
Ca. 17 cm H 2 O
Na Buscopan (darmverslapper? Hoezo?)<br />
Ca. 5 cm H 2 O<br />
Wat kunn<strong>en</strong> we met de uitslag?<br />
• Gerichte therapie instell<strong>en</strong><br />
– Keuze medicatie<br />
– Uitzoek<strong>en</strong> oorzaak allergie: CSI<br />
– Keuze methode van medicatie: via de mond, injecties of inhalatie<br />
– Managem<strong>en</strong>t tips<br />
• Verder onderzoek instell<strong>en</strong> (meestal niet nodig)<br />
– Röntg<strong>en</strong>foto<br />
– Echo borstkas<br />
– Inspanningstest<strong>en</strong>, bv op de tredmol<strong>en</strong><br />
– Longbiopt<br />
– MRI/CT scan<br />
– Kweek nem<strong>en</strong> van de longinhoud: trans tracheale spoeling<br />
Echo thorax<br />
Bronchodilatatie<br />
V<strong>en</strong>tipulmin<br />
β 2 sympaticomimeticum<br />
sympatisch parasympatisch<br />
+<br />
β<br />
Röntg<strong>en</strong>foto<br />
M<br />
+<br />
-<br />
Atropine<br />
Acetylcholine<br />
Buscopan<br />
ipratropium<br />
parasympaticoliticum<br />
Tredmol<strong>en</strong>onderzoek/functieproef
Long biopt<br />
Trans Tracheale Spoeling<br />
Voorbeeld:<br />
RAO (recurr<strong>en</strong>t airway obstruction)<br />
• Definitie: e<strong>en</strong> respirator aando<strong>en</strong>ing met periodes van<br />
tijdelijke luchtwegobstructie agv ontstekingscell<strong>en</strong>, slijm<br />
productie <strong>en</strong> dichtgeknep<strong>en</strong> bronchi<strong>en</strong><br />
• Oude nam<strong>en</strong>: COPD, dampigheid, astma, chronische<br />
bronchitis, hooiziekte, chronische longziekte etc.<br />
MRI/CT<br />
Therapie voor hoester zonder koorts<br />
• Oorzaak is belangrijk:<br />
– Managem<strong>en</strong>t <strong>bij</strong>na altijd<br />
e<strong>en</strong> factor<br />
– Allergie > medicatie +<br />
“CSI Stal”<br />
– Veel verschill<strong>en</strong>, dus nu<br />
e<strong>en</strong> voorbeeld<br />
RAO:<br />
• Oorzaak nummer 1: Managem<strong>en</strong>t : stof, schimmel,<br />
<strong>en</strong>dotoxin<strong>en</strong>: irriteert <strong>en</strong> zorgt voor immunologische reactie<br />
• Gemiddelde leeftijd <strong>en</strong> oudere <strong>paard</strong><strong>en</strong>
RAO: recurr<strong>en</strong>t airway obstruction<br />
• Behandeling<br />
1. Stof <strong>en</strong> irritatie moet<strong>en</strong> weg: managem<strong>en</strong>tsadvies<br />
2. Ontsteking aanpakk<strong>en</strong><br />
3. Slijm moet weg<br />
4. Luchtweg<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> ontspann<strong>en</strong> (wijder word<strong>en</strong>)<br />
Therapiekeuze<br />
• Orale middel<strong>en</strong><br />
– Voordel<strong>en</strong>: makkelijk, vaak goedkoper, bek<strong>en</strong>der<br />
– Nadel<strong>en</strong>: soms minder conc<strong>en</strong>tratie waar <strong>het</strong> echt nodig is <strong>en</strong> soms<br />
meer <strong>bij</strong>werking<strong>en</strong><br />
• Inhalatie / vernevel<strong>en</strong> / dampkuur<br />
– Voordel<strong>en</strong>: minder <strong>bij</strong>werking<strong>en</strong>, komt precies op de goede plek<br />
– Nadel<strong>en</strong>: <strong>paard</strong> moet w<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, soms duurder<br />
2 Ontsteking bestrijd<strong>en</strong><br />
• Oraal:<br />
– Prednisolon capsules: ‘s morg<strong>en</strong>s vroeg, oraal, 1 x daags<br />
• Inhalatie:<br />
– Beclomethasone (becloforte): 2 x daags puff<strong>en</strong><br />
– Fluticasone (flixotide): 2 x daags puff<strong>en</strong><br />
Therapiekeuze inhalatie<br />
• Aeromask ± 400 euro<br />
• Equine Haler ± 100 euro<br />
• Babyhaler ± 12 euro<br />
3 Slijm moet weg<br />
• Oraal:<br />
– V<strong>en</strong>tipulmin: stimuleert eig<strong>en</strong> trilhaarepitheel<br />
– Sputolysin: verdunt <strong>het</strong> slijm<br />
– Equimucin: verdunt <strong>het</strong> slijm<br />
– Diverse andere hoestpoeders<br />
• Inhalatie:<br />
– Dampkuur: vernevel<strong>en</strong> 2 x daags ongeveer e<strong>en</strong> half uur,<br />
met zeezoutoplossing, daarna in stapmol<strong>en</strong> of longer<strong>en</strong>:<br />
Int<strong>en</strong>sief maar effectief! Moet met aeromask.
4 Luchtweg<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> ontspann<strong>en</strong><br />
Inhalatie:<br />
• Ipatropium bromide (atrov<strong>en</strong>t) 4 x daags puff<strong>en</strong><br />
• V<strong>en</strong>tolin (salbutamol) 2 x daags puff<strong>en</strong><br />
Vrag<strong>en</strong>?<br />
En soms moet je verder gaan dan de<br />
geijkte therapie…
Change language