Richtlijnen transmurale Geriatrie - RGF Het Noorden - KNGF

Net als bij de 4 geriatrische principes staan ook in de omschrijving van het NVFG begrippen
centraal als: kwetsbaarheid, atypische presentatie van klachten, verlies van zelfredzaamheid
en van autonomie.
Ook de verschillende domeinen van het menselijk bestaan (4): het somatische, het
functionele, het sociaal-maatschappelijke, het psychologische en het communicatieve
domein vinden we in deze beschrijving terug.
In “Geriatrie in de fysiotherapeutische praktijk” (5) wordt onder meer aangegeven dat er 3
belangrijke principes zijn die een rol spelen bij de revalidatie van ouderen:
1. Rekening houden met de variabiliteit van ouderen.
2. Activiteit is de sleutel tot de revalidatie bij ouderen: veel veranderingen die in de
loop van de tijd optreden kunnen toegeschreven worden aan inactiviteit.
3. Een optimale gezondheidstoestand is direct gekoppeld aan een optimaal
functioneren, zodat de oudere persoon zo goed mogelijk in staat is zich aan te
passen aan de zorgomgeving en aan zijn of haar beperkingen.
Blijkbaar is het geven van één definitie van dé geriatrische patiënt niet mogelijk; de vraag is
of dat wenselijk is.
Het lijkt veel zinvoller om de geriatrische patiënt in zijn totale context te plaatsen, waarbij er
overeenkomstige kenmerken kunnen zijn namelijk een totale context die zijn weerslag vindt
in alle domeinen van het menselijk bestaan.
2.3 Het begrip Functionele geriatrie: het SFMPC- model (4)
Al in 1950 gaf het World Health Organization (WHO) aan dat de gezondheidstoestand van
ouderen beter kan worden uitgedrukt in termen van functies en dat de zogenaamde
“functionele status” een betere maat is om de behoefte aan zorg vast te stellen dan de aard
en omvang van aanwezige ziektes.
Onder functionele status wordt verstaan:
De mate waarin een persoon in staat is de voor zijn welzijn noodzakelijke activiteiten te
verrichten en zich aan te passen aan zijn (materiële en sociale) omgeving.
Is hier sprake van volledig zelfstandige zelfhandhaving, dan spreken we van functionele
autonomie. Dit functiebegrip correleert positief met de gezondheidsbeleving en ervaren
kwaliteit van leven van ouderen.(4)
De functionele status is afhankelijk van de samenhang en wisselwerking tussen
verschillende domeinen van het menselijk bestaan: het somatische (S) , het (sociaal)-
maatschappelijke (M) , het psychologische (P) en het communicatieve domein (C).
Uitgedrukt in een “formule” is de Functionele status (FS) het product van de verschillende
domeinen (FS = S x M x P x C)
Deze “formule” drukt hun onderlinge verband uit, maar geeft ook aan dat het relatieve
aandeel van elk van de domeinen kan variëren om tot dezelfde functionele status te komen.
Bovendien kan functieverlies worden gecompenseerd door het gebruik maken van
reservevermogens uit één of meerdere, andere, domeinen.
Eigen aan het ouder worden is een geleidelijke afname van het geheel aan compensatoire
mogelijkheden, waarbij een situatie als “wankel evenwicht” kan ontstaan als bepaalde
ziektes of psychosociale beperkingen het vermogen tot aanpassing doet afnemen.
Tegenwoordig wordt dit model het SFMPC- model genoemd waarbij de
verschillende aandachtsgebieden worden ingedeeld naar:
S = Somatisch aandachtsgebied.
F = Functionele aandachtsgebied (ADL en IADL en Mobiliteit).
M = Maatschappelijk aandachtsgebied.
P = Psychisch aandachtsgebied.
C = Communicatief aandachtsgebied.
7