Real-time bodemdata: een nieuwe dimensie in ... - Oranjewoud

42
b o d e m v i s i e
Real-time bodemdata: een nieuwe
dimensie in bodembeheer
door: aad Kant en eize drenth
De behoefte naar real-time inzicht in actuele gegevens van de ondergrond groeit. Advies- en
Ingenieursbureau Oranjewoud investeerde daarom in de ontwikkeling van OWMonit. Een innovatieve
toepassing die niet alleen het online uitvoeren van metingen mogelijk maakt, maar ook gegevens
registreert, beheert en visualiseert. Het online monitoren van grondwaterpeilen is inmiddels operationeel.
Maar voortschrijdende techniek maakt nieuwe toepassingen voor onder meer provincies,
gemeenten, aannemers, waterschappen mogelijk.
over de auteurs:
Aad Kant (projectmanager) en Eize Drenth (senior
adviseur) zijn beiden werkzaam bij Advies- en
Ingenieursbureau Oranjewoud. Kijk ook op www.
oranjewoud.nl
Vanuit de markt groeit de vraag naar toepassingen
waarmee gedragingen in de ondergrond
real-time in kaart kunnen worden
gebracht. Deze manier van monitoren en
beheren wordt inmiddels voor verschillende
doeleinden gebruikt. Fulltime inzicht in de
gedragingen van het grondwaterpeil is al
een probaat middel om risico's te beheersen.
Meetgegevens zijn niet alleen direct beschikbaar,
gebruikers kunnen bijvoorbeeld
ook grenswaarden instellen. Zodra deze
overschreden worden, verstuurt het systeem
waarschuwingsignalen. Dit stelt gebruikers
in staat om snel en gericht acties uit te voeren
op ontstane situaties.
Online monitoring zorgt daarnaast voor
efficiëntie omdat de data-inwinning volledig
is geautomatiseerd. Nadat een peilbuis
met datalogger eenmaal op een locatie is
Deze rubriek valt niet onder verantwoordelijkheid van de redactie
geïnstalleerd, kan er jarenlang informatie
worden ingewonnen zonder dat er veldwerkers
op pad hoeven om peilbuizen te
klokken, grondwaterstanden te registeren
of handmatig uit te lezen.
Technieken om continu data uit de bodem
naar boven te halen, zijn de afgelopen jaar
sterk verbeterd. OWMonit werkt bijvoorbeeld
op basis van dataloggers die in een peilbuis
worden geplaatst en die zijn uitgerust met
een draadloze GPRS unit. Deze loggers kunnen
op termijn zelfs van verschillende sensoren
worden voorzien. De metingen worden
met een zelf in te stellen tijdsinterval herhaald.
Deze data wordt via een internetverbinding
verzameld en zijn vervolgens met PC
en iPad eenvoudig te ontsluiten in tabellen
en grafieken. De koppeling met WebGIS
maakt verdergaande interpretatie van data in
dynamische kaarten mogelijk.
Grondwater
In eerste instantie richten real-time metingen
zich op de monitoring van grondwaterpeilen.
Bijvoorbeeld bij bronbemalingen in
het stedelijk gebied. Bij bouw- en rioolwerkzaamheden
wordt de grondwaterstand vaak
tijdelijk verlaagd. Hierdoor kan schade ont-
staan in de directe omgeving door verzakking
van gebouwen en verdroging van beplanting.
Vergunning verlenende instanties
stellen daarom eisen aan de maximale
drooglegging. Met OWMonit kan de grondwaterstandsverlaging
fulltime in kaart worden
gebracht en heeft de gebruiker maximaal
inzicht in de ontwikkeling van de
grondwaterstand. Dit geldt ook omgekeerd.
Wanneer een minimale drooglegging noodzakelijk
is om werkzaamheden uit te voeren
en schade aan de nieuwbouw te voorkomen,
is real-time inzicht noodzakelijk om
het werk goed uit te voeren.
GebiedsGericht Grondwaterbeheer
Binnen veel water- en hoogheemraadschappen
vindt een omschakeling plaats van het
traditionele peilbeheer naar integraal waterbeheer.
Hierbij wordt het oppervlaktewaterpeil
gestuurd aan de hand van de gemeten
en gewenste grondwaterstanden.
OWMonit maakt het mogelijk het peilbeheer
dagelijks af te stemmen op de grondwaterstanden.
Door de meetgegevens van
verschillende peilbuizen op hetzelfde moment
binnen te laten komen, kun je gedra-

gingen van het grondwater over verschillende
periodes inzichtelijk maken. Maar het
systeem biedt ook de mogelijkheid om in te
zoomen op delen van het gebied. Wanneer
je als gebruiker grondwaterdata bijvoorbeeld
koppelt aan bemalingsgegevens en lozingen
op het oppervlaktewater heb je in
een handomdraai inzichtelijk wat de gevolgen
zijn van deze acties en of ze inderdaad
het gewenste effect hebben.
Ook als het gaat om verontreinigingen in
het grondwater is real-time monitoring een
uitermate geschikt middel. Verandering in
grondwaterstand kan leiden tot verspreiding
van een verontreiniging. Zodra in de
buurt van een grondwaterverontreiniging
de grondwaterstand tijdelijk wordt verlaagd,
Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud is al
sinds de oprichting in 1951 onlosmakelijk verbonden
met bodemvraagstukken. In eerste
instantie met de focus op het in cultuur brengen
van woeste heidegronden. Sindsdien hebben
we onze expertise fors uitgebreid. Ons
uitgangspunt? Bodem is een onmisbare schakel
om ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te
maken. Van bodemonderzoek tot -beheer, van
saneringsopgave tot pipeline management:
Oranjewoud levert meerwaarde in de totale
bodemketen. In de rubriek Bodemvisie presenteren
we van tijd tot tijd actuele cases op het
gebied van bodem.
b o d e m v i s i e
zijn de effecten op de verontreinigingspluim
via OWMonit meteen inzichtelijk.
van 'platte' data naar
dynamische Kaarten
Oranjewoud kijkt met OWMonit nadrukkelijk
verder dan het 'plat' inwinnen, valideren
en presenteren van gegevens. Er kan
namelijk veel meer uit real-time data worden
gehaald. Hierbij komen we op het interpreteren
van gegevens en de vraag hoe
we data context kunnen geven? Binnen
OWMonit hebben we pilots draaien waarmee
we data via WebGIS vertalen naar dynamische
kaarten. GIS-viewers zetten hierbij
meetgegevens om naar themakaarten
die bijvoorbeeld grondwaterstromingsrichtingen
en snelheid visualiseren. Het is ook
mogelijk om in te zoomen op bepaalde
groepen dataloggers en gegevens in een
handomdraai te verbinden en te presenteren
in detailkaarten. Deze toepassing wordt
helemaal interessant als online monitoring
naast de inwinning van gegevens omtrent
grondwaterpeilen ook geschikt is voor andere
parameters.
Het monitoren van temperatuur is daar
één van. Met OWMonit is het al mogelijk
om grondwatertemperaturen te volgen en
zo nodig bij te sturen. Vooral in stedelijke
gebieden waar veel warmte- en koudeopslagen
bij elkaar liggen, kun je via
OWMonit de werking van deze systemen
beoordelen en zo nodig maatregelen treffen
voor bijsturing.
GIS-viewers zetten
meetgegevens om
naar themakaarten
die bijvoorbeeld
grondwaterstromingsrichtingen
en snelheid
visualiseren
Daarnaast zijn sensoren in ontwikkeling
waarmee we via dataloggers ook real-time
informatie kunnen ontsluiten op het gebied
van bijvoorbeeld zuurstof, redoxreacties
en geleidbaarheid. Door al deze informatie
binnen één systeem te ontsluiten,
heb je als beheerder niet alleen een schat
aan actuele informatie binnen handbereik.
Het stelt je in staat om waar nodig en op
het juist moment effectieve maatregelen te
nemen. En dit betekent in alle opzichten
een nieuwe dimensie in bodembeheer.
Meer informatie: www.oranjewoud.nl
43