Machiavelli En De Machtsspelen Aan De Top Van De ... - Ashridge

onverkwikkelijke betekenis zoals boven geschetst, eigenlijk niet gezien wordt. Voor de
organisatiefilosoof bestaat er een andere reden om bij Machiavelli te beginnen: zijn context,
de ‘organisatievormen’ waar hij aan refereert, lijken op de organisaties van vandaag. Het
zijn duidelijk omgrensde systemen van naar buiten toe in hoge mate gelijkgerichte
belangen. Het leiderschap is op elk moment welbepaald en uniform. Dit leiderschap wordt
met regelmaat betwist en vernieuwd. Er is dus een dynamica van het leiderschap, waarin
wisselende coalities en een illegaal subversief systeem een rol spelen (zie ook Mintzberg,
1983). Het is daarom niet verwonderlijk dat zoveel moderne managementauteurs aandacht
besteden aan Machiavelli (zie onder meer Jay, 1967; Vanden Berghe, 1995; Rubin, 1997,
McAlpine, 1997).
Anders gezegd schrijft Machiavelli over éénzijdige machtsrelaties, die hij als eerste
problematiseert en zo heel scherp in kaart brengt. Je kunt éénzijdige machtsrelaties
onderscheiden van meerzijdige, die complexer en subtieler van vorm zijn:
Eénzijdige machtsrelaties: Meerzijdige machtsrelaties:
(definitie) Macht is het vermogen van A om iets (definitie) Macht is vaak wederzijds en
met B te doen dat B omgekeerd niet met A kan complementair: het vermogen van A wordt in
doen. Dit vermogen wordt in balans gehouden balans gehouden door een ander even sterk
door gehoorzaamheid, volgzaamheid, en
onderworpenheid.
vermogen bij B.
Uniform Pluriform
Overzichtelijk qua doelstellingen Meervoudige doelstellingen
Overeenstemming over belangen Belangen veranderen bij
perspectiefwisseling
Machtsafstanden duidelijk en transparant Machtsafstanden niet benoembaar,
veranderend bij perspectiefwisseling
Grote èn kleine machtsafstanden Vooral kleine en multi-interpretabele
machtsafstanden
Klassieke hiërarchie Zelfsturend team, projectenorganisatie
Machtsstructuren zetten samenwerking onder Actiepatronen en samenwerking
druk en beïnvloeden mogelijke actiepatronen beïnvloeden en bepalen machtsstructuren
Machiavelli Foucault
We zullen bij de afronding van dit artikel terugkomen op dit onderscheid, en vooruitwijzen
naar andere denkers over macht, zoals Hobbes en Foucault, die filosofisch en cultureel van
grote betekenis zijn, maar die hun weg minder hebben gevonden naar het denken over de
grote organisaties van vandaag.
Wat kun je nu als lezer verwachten in dit artikel? In elk geval prachtige noten, die ruim
tweehonderd citaten van Machiavelli bevatten. Daarbij een korte samenvatting van zijn
denken, met bijzondere aandacht voor zijn ethiek en psychologie. Tot slot een analyse van
MACHTSSPELEN BIJ MACHIAVELLI 19-01-2006 3
Ashridge Business School UK - http://www.ashridge.org.uk