Margriet - rsd historisch archief

54 N.D.I. in oorlogstijd
Censuur
Geleidelijk aan, werd het steeds moeilijker. Het personeelsbestand begon fors terug te
lopen. Veel N.D.I.’ers zochten hun toevlucht elders of doken onder om aan een mogelijk
gedwongen uitzending naar Duitsland te ontkomen. Een aantal jongeren kon dat niet en
zij werden in Duitsland te werk gesteld. Hierbij zijn helaas ook enkele slachtoffers gevallen.
Toch probeerde men met het weinige personeel dat er nog was, de zaak zo goed
mogelijk draaiende te houden.
Een drukkerij zonder papier, dat spookbeeld doemde voor de Nederlandsche Diepdruk
Inrichting op. Men was geheel afhankelijk geworden van papiertoewijzing door de
Commissie voor Persreorganisatie, gevestigd aan de Smidsweg 2 te Den Haag.
Dit viel weer onder het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten, ook gevestigd
in Den Haag. De mensen die daar dienst deden waren Nederlanders die allen lid waren
van de Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.-collaborateurs).
Geen propaganda
De persreorganisatie kwam erop neer dat alles wat in Nederland gedrukt werd, de Duitse
bezetter welgevallig moest zijn en hun goedkeuring moest dragen. Dit hield ook in dat op
verzoek van de bezetter, Duitse propaganda opgenomen moest worden in de tijdschriften.
Uitgeverij ’t Koggeschip van De Stuwdam, had bij opheffing de afspraak gemaakt dat, als
er weer een blad gedrukt moest worden, dit bij de N.D.I. moest gebeuren. Onder druk van
de Duitse bezetter publiceerde ’t Koggeschip Duitse propagandafoto’s. Maar in 1942
wordt het tijdschrift in opdracht van de rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse
gebied ook verboden. De N.D.I. weigerde ook propaganda te drukken en deze weigering
kwam hen duur te staan. Ondanks hevige protesten van directeur Piet van de Griendt,
werd vanuit Den Haag geen toestemming meer gegeven voor papiertoewijzing aan de
diepdruk in Deventer. Van de verschillende tijdschriften werd de één na de ander
verboden. De eerste die dat trof was het Noorden in Week en Beeld vanaf 1 januari 1941,
vervolgens Gelderland in Woord en Beeld per januari 1942 en daarna Week in Beeld vanaf
eind januari 1943. Zo kwam er geleidelijk een einde aan het drukken van tijdschriften.
Het laatste blad, Margriet, werd op 23 april 1943 verboden.
Schaduwdrukkerij voor geld en distributiekaarten
Aan alle rampspoed leek geen einde te komen, want ook de Vomag-rotatieboekdrukpers
werd door de bezetter gevorderd en afgevoerd. Zo ook de blokken lood die bestemd waren
voor de zetterij. Ze werden op een handwagen geladen en vanaf de N.D.I. afgevoerd naar
het station.
Toch werd de Nederlandsche Diepdruk Inrichting in Deventer aangewezen als filiaal van
onze gelddrukker Joh. Enschedé en Zn. Het leek de Duitse bezetter wel zinvol dat er een
schaduwdrukkerij voor geld en distributiekaarten zou zijn in het oosten van het land.
Dit voor het geval dat Johan Enschede door het oorlogsgeweld getroffen zou worden.
Voor de N.D.I kwam dat niet geheel ongelegen want het bood toch een zekere bescherming.
Er zijn echter nooit geld of distributie kaarten gedrukt. Wel postzegels, maar die zijn nooit
uitgegeven.