You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
een uitgave van<br />
KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 7 / 07-2008<br />
CHIEL WARNERS EN DE TIENKAMP VAN HET LEVEN<br />
////// VREDESELFTAL IN COLOMBIA// LI JIAO/////////<br />
MONNIKEN AAN DE BAL// ‘SUPER LADY’ SUSAN MUWONGE//////
INHOUD<br />
<strong>Supporter</strong> <strong>30</strong><br />
COLOFON<br />
2<br />
INTERVIEWS<br />
REPORTAGES<br />
ACHTERGROND<br />
Het kwartaalblad <strong>Supporter</strong> wordt uitgegeven<br />
door het programma <strong>Sport</strong> & Ontwikkelingssamenwerking<br />
van NCDO (Nationale Commissie<br />
voor Internationale Samenwerking en Duurzame<br />
Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden<br />
weergegeven zijn niet per definitie de meningen<br />
van het programma <strong>Sport</strong> & Ontwikkelingssamenwerking.<br />
Chiel Warners ‘Het leven is een tienkamp’<br />
Hij behoort tot de wereldtop in de zwaarste atletische discipline: de tienkamp.<br />
Af en toe verlaat hij de atletiekbaan om zijn sporthart op een andere manier<br />
te laten spreken.<br />
Susan Muwonge Over de kop<br />
Ze is hip, ze is snel, ze is ‘Super Lady’. Rallycoureur Susan Muwonge vindt<br />
het leuk dat mannen soms een scheef gezicht trekken als ze hen eruit rijdt.<br />
Colombia Voetballen voor vrede<br />
Aartsvijanden die met elkaar in hetzelfde elftal spelen? Het gebeurt in Bogotá,<br />
Colombia. Eén van de voetballers is Luis. Hij verliet de guerillabeweging FARC en<br />
geeft nu voorlichting op scholen. ‘Ik heb vele mensen gedood.’<br />
Tibet Monnikspijen en voetbalschoenen<br />
Ze bidden, studeren en debatteren. Maar als de pauzebel klinkt, hollen ze naar buiten<br />
voor een potje voetbal. Jonge Tibetaanse monniken komen graag even los van het<br />
gedisciplineerde kloosterleven.<br />
WK 2010 Zuid-Afrika bouwt aan het WK<br />
Zuid-Afrikanen verwachten een flinke economische en culturele impuls van het<br />
wereldkampioenschap voetbal in 2010. Maar experts twijfelen aan de grote invloed<br />
van het evenement. Wegen de nadelen wel op tegen de voordelen?<br />
Hoofdredactie: NCDO-programma <strong>Sport</strong> & OS<br />
(www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken<br />
Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf tekst<br />
en meer (www.schrijf-schrijf.nl), Eric de Frel,<br />
Jens Middel<br />
Redactieraad: Jan Boessenkool, Helga van<br />
Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers<br />
Medewerkers: Marieke van Doggenaar,<br />
Arne Doornebal, Frank van Eekeren,<br />
Roland de Hommel, Marrigje de Jong,<br />
Ton Koene, Marcel de Korte, Jeroen Kuiper,<br />
Olivier Rijcken.<br />
Redactieadres:<br />
NCDO, Tessa Kocken<br />
Mauritskade 63<br />
1092 AD Amsterdam<br />
T: (020) 568 87 88<br />
E: t.kocken@ncdo.nl<br />
SSN 1562-7726<br />
Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp<br />
(www.pirana.nl)<br />
Druk: Artoos (www.artoos.nl)<br />
© NCDO 2008. Niets uit deze uitgave mag<br />
worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt<br />
door middel van druk, fotokopie, microfilm of<br />
welke andere wijze dan ook, zonder<br />
voor afgaande schriftelijke toestemming van de<br />
uitgever.<br />
Coverfoto: Meerkamper Chiel Warners in<br />
actie tijdens het polsstokhoogspringen op<br />
de Europese Kampioenschappen Atletiek in<br />
2005. Hij springt hier over een lat op 4,90<br />
meter hoogte. Lees meer over hem op pagina 7.<br />
Foto: ANP<br />
6<br />
24<br />
13<br />
28<br />
20
RUBRIEKEN<br />
COLUMNS<br />
Merchandise<br />
Van yogatruien tot milieuvriendelijke sneakers: hier vind je handige tips om<br />
verantwoord sportief door het leven te gaan.<br />
Tribune<br />
Reacties van lezers over artikelen uit de vorige <strong>Supporter</strong>. ‘Wordt het niet eens tijd dat<br />
de bondscoach bij de selectie van een nationaal team ook rekening houdt met het<br />
nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid?’<br />
Club<br />
Een project met achterstandskinderen in Heerlen maakte de lokale tafeltennisclub<br />
TTV Agin/Otten enthousiast voor ontwikkelingshulp. Bij het eerste damesteam speelt<br />
Li Jiao. Zij komt deze zomer voor Nederland uit op de Olympische Spelen.<br />
Bond<br />
De Chinese voetbalbond roept regelmatig de hulp in van de KNVB. ‘Zo kan<br />
de jeugd in achtergebleven provincies ook op een fatsoenlijke manier aan de<br />
sport deelnemen.’<br />
Positiespel<br />
Reageer op de nieuwe stelling en win een spectaculair fotoalbum! Lees ook de<br />
winnende reactie op de stelling uit de vorige <strong>Supporter</strong>.<br />
Veld<br />
Nieuws over de Course Féminine 2008, Afrikaanse krijgers op een vredesconferentie<br />
en andere wetenswaardigheden<br />
De Wissel Heldendroom<br />
In deze wisselcolumn zit Paul Rosenmöller tussen de Ghanese supporters tijdens<br />
de openingswedstrijd van de Afrika Cup. Hij komt erachter dat sport in Ghana de<br />
verdeelde bevolking kan verenigen.<br />
De Libero Grensgeval<br />
Van Eekeren rekent niet meer op oer-Hollandse olympisch kampioenen.<br />
De nieuwe generatie wordt al doodmoe van surfen op internet. Buitenlanders<br />
binnenhalen lijkt de enige oplossing.<br />
4<br />
11<br />
18<br />
12<br />
10<br />
22<br />
5<br />
31<br />
3
MERCHANDISE<br />
SCHONE BAL<br />
4<br />
Naar het strand deze zomer? Vergeet de fair<br />
trade-bal niet. De felgekleurde outdoorvolleybal<br />
van Fair Trade <strong>Sport</strong>s is goed bestand tegen<br />
vuil en water en wordt geproduceerd met respect<br />
voor mens en milieu. Daarmee is hij dubbel schoon,<br />
en uitermate geschikt voor een verantwoord potje<br />
beachvolleybal.<br />
verkoopprijs $ 34,99 (€ 22,-)<br />
te koop via www.fairtradesports.com<br />
BUIGzAAM KATOEN<br />
Mensen gaan vóór machines. Dat is het motto<br />
van People Tree. Het fair trade-kledingmerk<br />
werkt in ontwikkelingslanden met kleine<br />
coöperaties die traditionele productiemethoden<br />
hanteren. Dat levert naast banen ook nog mooie<br />
kleding op. Bijvoorbeeld deze yogatrui van<br />
organisch katoen.<br />
verkoopprijs £ 40 (€ 50,-)<br />
te koop via www.peopletree.co.uk<br />
GROENE GRAMMEN<br />
Wild amazonerubber, ecologisch leer en biokatoen. Dat zijn de<br />
bestanddelen van de Veja Grama sneaker. Producent Veja zet<br />
zich in voor behoud van het regenwoud én goede arbeidsomstandigheden.<br />
Bijzonder aan deze Grama-collectie:<br />
op de zool van elke schoen is te zien hoeveel gram<br />
('grama' in het Braziliaans) natuurlijk rubber erin<br />
verwerkt is. verkoopprijs € 100<br />
zie www.veja.fr voor verkoopadressen
PAUL ROSENMöLLER (1956) is<br />
oud-politicus en programmamaker.<br />
Van 1994 tot 2002 was<br />
hij fractievoorzitter van<br />
GroenLinks in de Tweede Kamer.<br />
Na zijn vertrek uit de politiek<br />
werd Rosenmöller programmamaker<br />
voor de IKON. Voor de<br />
serie ‘Paul Rosenmöller en… de<br />
Kracht van Afrika’ belichtte hij<br />
de positieve kanten van het<br />
Afrikaanse continent. Alle<br />
afleveringen zijn nog te zien op<br />
www.dekrachtvanafrika.nl. De<br />
programmareeks maakt deel uit<br />
van het multimediaproject ‘De<br />
Kracht van Afrika’, opgestart<br />
door IKON en NCDO in mei 2008.<br />
Heldendroom<br />
Het stadion bruist van uitbundige eensgezindheid.<br />
In de openingswedstrijd van de Afrika Cup 2008<br />
speelt gastland Ghana tegen Guinee. De<br />
opgetogen Ghanese supporters staan als één<br />
man achter de Black Stars, het nationale elftal. Als<br />
één man? Was de Ghanese bevolking niet<br />
verscheurd door conflicten? Nee, vanavond niet.<br />
Niet als hún Black Stars op het veld staan.<br />
Ik ben bij de wedstrijd om opnames te maken<br />
voor het tv-programma ‘De Kracht van Afrika’. De<br />
supporters doen me terugdenken aan een<br />
gesprek dat ik had met Osei Bonsu Amoah, de<br />
Ghanese staatssecretaris voor <strong>Sport</strong>. Hij zei:<br />
‘<strong>Sport</strong> is een manier om oorlogen en conflicten bij<br />
te leggen. Als het nationale elftal speelt, staat het<br />
hele land er eensgezind achter. Dan zijn er even<br />
geen etnische en politieke conflicten meer.’<br />
Een bevolking die hevige geschillen aan de kant<br />
legt en zich verenigt rond een elftal. Dát is nog<br />
eens sportieve verbroedering. De wedstrijd is het<br />
hoogtepunt van mijn zoektocht naar wat sport kan<br />
betekenen voor mensen in Ghana. We hoefden<br />
niet lang te zoeken. Op allerlei niveau’s kan sport<br />
een middel zijn om mensen te helpen.<br />
Foto: Sjoerd Mouissie<br />
// DE WISSEL<br />
In het stadion lijk ik ver weg te zijn van de<br />
zanderige trapveldjes waar Ghanese jongetjes<br />
dagelijks een lekke bal rondschoppen. Het<br />
sporten houdt ze van de straat, leert ze respect<br />
voor elkaar te hebben, doet ze met elkaar<br />
samenwerken. En laat ze dromen over een<br />
carrière als prof. Ik ben ook langsgeweest bij zo’n<br />
profclub, in de tweede divisie. De voetballers daar<br />
hebben weer hun eigen droom: ooit in het tenue<br />
van het nationale elftal te mogen spelen. En<br />
daarna misschien bij een Europese topclub. Maar<br />
dat is alleen weggelegd voor de happy few.<br />
Daarom wil de tweede-divisieclub een school<br />
bouwen. Zodat voetballers die geen fabelachtige<br />
sportcarrière ontwikkelen, zich kunnen<br />
voorbereiden op een andere loopbaan. <strong>Sport</strong> en<br />
onderwijs gaan in Afrika wel vaker hand in hand.<br />
De passie voor dat gekke voetbalspelletje is groot<br />
in Ghana. Overal heb ik dezelfde gedrevenheid<br />
gezien, de bewondering voor sporthelden en de<br />
droom zelf zo’n held te worden. Misschien wel de<br />
beroemdste Ghanese held is Marcel Desailly. Die<br />
schopte het tot aanvoerder van het Franse<br />
nationale elftal dat in 1998 wereldkampioen werd.<br />
Intussen is hij ambassadeur van UNICEF. Ik kreeg<br />
hem voor de camera na een persconferentie van<br />
de FIFA. Hij vertelde dat voetbal vrolijkheid en<br />
geluk brengt bij mensen die verder niet veel<br />
hebben. Dat sport een prachtige manier is om<br />
creativiteit en discipline bij kinderen te stimuleren.<br />
Met zijn inzet voor de Ghanese jeugd helpt hij al<br />
die kleine dromertjes een stap verder op weg naar<br />
een beter leven – en misschien zelfs naar<br />
heldendom.<br />
Opeens klinkt in het stadion een oorverdovend<br />
gejuich. De Black Stars stellen het thuispubliek<br />
tijdens de openingswedstrijd van de Afrika Cup<br />
niet teleur. Op een moment dat iedereen al lijkt te<br />
berusten in een 1-1 gelijkspel, maakt de Ghanees<br />
Sulley Ali Muntari in de 90e minuut plotseling het<br />
winnende doelpunt. Tot diep in de nacht dansen<br />
de supporters om de overwinning te vieren. De<br />
etnische en politieke conflicten zullen nog even<br />
moeten wachten. In ieder geval tot de Afrika Cup<br />
voorbij is.<br />
Paul Rosenmöller<br />
5
INTERVIEW<br />
Chiel Warners<br />
‘HET LEVEN IS EEN<br />
6
Gespierde mannen die in twee dagen tien loodzware onderdelen<br />
afwerken op het oernummer van de Olympische Spelen: de tienkamp.<br />
Nederlander Chiel Warners (<strong>30</strong>) behoort tot de wereldtop op dit onder-<br />
deel. Af en toe verlaat hij de atletiekbaan om zijn sporthart op een<br />
andere manier te laten spreken, als ambassadeur van Right To Play.<br />
TIENKAMP’<br />
De training van vandaag op<br />
sportcentrum Papendal zit erop.<br />
De adrenaline kolkt nog door<br />
zijn lichaam, maar Chiel Warners<br />
kan snel omschakelen. Zijn<br />
polsslag daalt en zijn hart gaat<br />
alweer uit naar het ultieme doel:<br />
plaatsing voor de Spelen in<br />
Beijing. Een harde dobber, want<br />
ondanks een lichaam dat<br />
Michelangelo graag uit marmer<br />
had gehouwen, zijn blessures<br />
Chiel niet vreemd.<br />
‘<strong>Sport</strong>en op dit niveau is als<br />
leven op de rand van de<br />
afgrond. Eigenlijk ben ik een<br />
patiënt met een goed gevulde<br />
lappenmand: een afgescheurde<br />
achillespees, twee versleten<br />
tussenwervelschijven, een<br />
gescheurde bovenbeenspier en<br />
Tekst: Marcel de Korte Foto’s: Ronald de Hommel, Right To Play, ANP<br />
VRIJDAG 9 NOVEMBER 2007<br />
‘We rijden naar Westpoint, de armste buurt van de hoofdstad<br />
Monrovia. Het is een plek vol rioolwater en afval op straat,<br />
geïmproviseerde hutten en autowrakken. Midden in die ellende<br />
klinkt het geluid van spelende kinderen. Want binnen de<br />
gemeenschap zijn verschillende scholen – vaak door gewone<br />
mensen uit de buurt opgezet – om kinderen een beter leven te<br />
geven dan de hele dag op straat rond te dolen. Right To Play<br />
levert daaraan een tastbare bijdrage.’<br />
Fragment uit het Liberia-dagboek van Chiel Warners<br />
een gescheurde kuitspier. Door<br />
topsport slijt je sneller. Daar kan<br />
mijn vriendin Karin Ruckstuhl<br />
over meepraten. Ze is zevenkampster<br />
en herstelt nu van<br />
een hernia. De Spelen kan ze<br />
vergeten. Straks zit ze als<br />
supporter op de tribune.’<br />
ZijLijN<br />
Oud-voorzitter Avery Brundage<br />
van het IOC zei het al in 1972:<br />
‘The Games must go on’. Dat<br />
was een dag na de bloedige<br />
Palestijnse aanslag op de<br />
Israëlische ploeg tijdens de<br />
Spelen in München. Ook nu<br />
staat het sportevenement volop<br />
in de belangstelling omdat een<br />
aantal mensen ‘de droom van<br />
elke atleet wil afpakken’, zoals<br />
Warners het noemt. Met<br />
gefronst voorhoofd zoekt hij<br />
naar de juiste bewoordingen.<br />
Niet voor niets is hij jurist. Maar<br />
eenmaal in het vuur van zijn<br />
betoog laat de dertigjarige atleet<br />
zijn voorzichtigheid varen.<br />
‘Natuurlijk weet ik dat de<br />
mensenrechtensituatie in China<br />
flink moet verbeteren. Het is<br />
alleen zo typisch Nederlands tot<br />
een boycot op te roepen. Alsof<br />
daarmee iets of iemand<br />
verandert. Volgens mij kun je er<br />
veel beter naartoe gaan. Juist<br />
door aanwezig te zijn en door<br />
de blik van de wereld op China,<br />
kunnen er kansen op verandering<br />
ontstaan. In gesprek gaan<br />
met “de gewone Chinees” levert<br />
meer op dan vanaf de zijlijn<br />
kritiek spuien. Wat mij betreft<br />
moeten de Erik van Muiswinkels<br />
dus hun mond houden.’<br />
HiNDerNiSSeN<br />
Chiel bracht eind 2007 voor de<br />
organisatie Right To Play een<br />
bezoek aan Liberia. Dat land<br />
krabbelt langzaam op na een<br />
bloedige burgeroorlog. Het<br />
hoofd boven water houden is er<br />
niet eenvoudig. De Liberianen >>><br />
7
INTERVIEW<br />
Chiel Warners<br />
8<br />
WAT IS TIENKAMP?<br />
RENNEN, SPRINGEN, STOTEN, WERPEN<br />
De tienkamp bestaat uit tien atletiekonderdelen,<br />
verspreid over twee dagen. De prestaties van<br />
een deelnemer worden tijdens de wedstrijd<br />
omgezet in punten. De totaalscore bepaalt de<br />
winst. Tienkamp kent de volgende onderdelen<br />
(met erachter de persoonlijke records van Chiel<br />
Warners):<br />
Dag 1<br />
/ 100 meter sprint (10,62 sec)<br />
/ Verspringen (7,85 meter)<br />
/ Kogelstoten (15,77 meter)<br />
/ Hoogspringen (2,03 meter)<br />
/ 400 meter (46,61 seconden)<br />
Dag 2<br />
/ 110 meter horden (14,01)<br />
/ Discuswerpen (47,77 meter)<br />
/ Polsstokhoogspringen (5 meter)<br />
/ Speerwerpen (62,53 meter)<br />
/ 1500 meter (4,28 minuut)<br />
hebben hun eigen ‘tienkamp’:<br />
een race tegen de klok waarbij<br />
hindernissen als honger en<br />
armoede op hun pad liggen.<br />
Warners: ‘De kans om ambassadeur<br />
van Right To Play te<br />
worden heb ik met beide<br />
handen aangegrepen. De<br />
organisatie zet zich in voor<br />
kinderen in ontwikkelingslanden<br />
via de universele taal van sport<br />
en spel. Een prachtig alternatief<br />
voor de dagelijkse ellende.<br />
Kinderen krijgen de kans plezier<br />
te maken en via allerlei projecten<br />
praktijk- en levenslessen op te<br />
doen.’<br />
Chiel vindt wel dat er in Liberia<br />
veel meer nodig is dan spelende<br />
kinderen. De internationale<br />
gemeenschap moet zich<br />
bijvoorbeeld ook inspannen het<br />
land de middelen te verschaffen<br />
om de boel weer op te bouwen.<br />
‘Ik reed in Monrovia en zag<br />
midden op een kruispunt een<br />
markt die mensen spontaan<br />
hadden opgezet. Uiteraard was<br />
er complete chaos. Daarom<br />
probeert de stad daar nu een<br />
winkelcentrum te bouwen.<br />
Monrovia beschikt alleen niet<br />
over de juiste spullen. Toch is<br />
het hartverwarmend om te zien<br />
dat veel bewoners een handeltje<br />
starten. De geest van vooruitwillen-komen<br />
zie je overal in de<br />
hoofdstad.’
ATLEET VAN HET JAAR<br />
Meerkamper Chiel Warners (1978) werd tweemaal<br />
Nederlands kampioen Tienkamp. In 1996<br />
haalde hij brons tijdens de Wereld jeugdkampioenschappen<br />
en het jaar erna goud op de<br />
Europese jeugdkampioenschappen. In 1999<br />
vestigde hij zijn persoonlijk record: 8363 punten.<br />
Tijdens de Olympische Spelen van 2004 in Athene<br />
werd hij vijfde op de tienkamp. De Koninklijke<br />
Nederlandse Atletiek Unie (KNAU) riep hem uit<br />
tot atleet van het jaar 2004.<br />
LOFTrOMPeT<br />
In Liberia bezocht Warners de<br />
minister van <strong>Sport</strong>. ‘In<br />
Nederland schreeuwen sportbonden<br />
en atleten al jaren om<br />
zo’n departement. Onze premier<br />
zou eens met zijn collega in<br />
Monrovia moeten bellen.<br />
Wellicht kan Nederland iets leren<br />
van Liberia’, adviseert Chiel.<br />
‘Iedereen steekt altijd de<br />
loftrompet over het belang van<br />
sport. Het is zo gezond en er<br />
gaat zo’n grote maatschappelijke<br />
voorbeeldfunctie van uit.<br />
Maar als puntje bij paaltje komt<br />
in de topsport, geven beslissers<br />
in Den Haag niet thuis. Hoe<br />
willen ze ooit de Spelen van<br />
2028 binnenhalen? Als lid van<br />
de NOC*NSF Atletencommissie,<br />
de ondernemingsraad voor<br />
atleten, had ik een gesprek met<br />
ambtenaren van het Ministerie<br />
van Welzijn, Cultuur en <strong>Sport</strong>.<br />
Die zeiden: “Hoezo meer geld?<br />
Jullie krijgen toch al 800 euro<br />
per maand?” Dat is het niveau<br />
van de discussie in Nederland<br />
over topsport. Het wordt als<br />
beroep gewoon niet serieus<br />
genomen.’<br />
ViruS<br />
Af en toe klopt ook het leven<br />
na de tienkamp voorzichtig<br />
aan de deur. Chiel Warners<br />
werkte een paar jaar geleden<br />
als jurist bij Ernst & Young,<br />
maar heeft nu geen flauw<br />
idee wat de toekomst gaat<br />
brengen. ‘Ik zou best als<br />
ZATERDAG 10 NOVEMBER 2007<br />
‘In Nederland kan elk kind spelen en hoeft zich niet druk te<br />
maken over de dag van morgen. Maar de meesten zitten de hele<br />
dag achter de computer dik te worden. Natuurlijk is dat ook de<br />
schuld van de ouders. Gewoon dochter of zoon de straat<br />
opschoppen. In Liberia zijn kids juist blij met elke speelminuut<br />
van Right To Play, omdat ze dan even verlost zijn van alle zorgen.’<br />
Fragment uit het Liberia-dagboek van Chiel Warners<br />
analist willen aanschuiven bij<br />
een tv-uitzending over atletiek.<br />
Bijvoorbeeld om uit te leggen<br />
dat een tienkamper die na vijf<br />
onderdelen onderaan bungelt,<br />
op de tweede dag nog best kan<br />
winnen. Verder kan ik me goed<br />
voorstellen straks als professional<br />
voor een ngo aan de slag te<br />
gaan. Bij Right To Play bijvoorbeeld.<br />
Door mijn sportcarrière<br />
heb ik veel landen en culturen<br />
gezien en een brede kijk ontwikkeld.<br />
Maar pas sinds “Liberia”<br />
ben ik echt aangestoken door<br />
het ngo-virus. Misschien kan ik<br />
op die manier werken aan een<br />
betere wereld.’ ••••••••<br />
9
POSITIESPEL<br />
NIEUWE STELLING<br />
‘MEER TOPSPORTERS UIT ONTWIKKELINGSLANDEN IN<br />
NEDERLAND TOELATEN LEIDT IN DE LANDEN VAN<br />
HERKOMST NIET TOT EEN BRAINDRAIN,<br />
MAAR JUIST EEN BRAINGAIN.’<br />
Zo luidt de stelling in deze <strong>Supporter</strong>. In zijn column op pagina 31 spoort Frank van Eekeren de<br />
regering aan de grenzen open te zetten voor buitenlandse topsporters. Denk jij er anders over?<br />
Vertel ons vóór 11 augustus 2008 wat je vindt (in maximaal 200 woorden) en maak kans op het<br />
spectaculaire sportfotoboek ‘One Love’.<br />
Stuur je mening naar: sportdevelopment@ncdo.nl<br />
10<br />
OUDE STELLING<br />
‘TOPSPORTERS zIJN HET MOREEL VERPLICHT OM zICH, TIJDENS<br />
Of OP zIJN MINST NA HUN CARRIERE, IN TE zETTEN VOOR<br />
GOEDE DOELEN.’<br />
Zo luidde de stelling in de<br />
vorige <strong>Supporter</strong>, naar<br />
aanleiding van het interview<br />
met tennissters Kristie<br />
Boogert en Miriam Oremans.<br />
Beiden voelen als ex-topsporters<br />
de verantwoordelijkheid<br />
om zich voor goede<br />
doelen in te zetten. Leo<br />
Lagendijk uit Ridderkerk<br />
reageerde op de stelling.<br />
‘Ik vind niet dat topsporters méér moreel verplicht zijn dan anderen om zich in te zetten voor goede<br />
doelen. Iedereen is hierin vrij. Wel vind ik dat topsporters zich bewust moeten zijn van hun (helden)status<br />
in de maatschappij. Ze moeten zich bedenken dat hun belangeloze inzet voor één of meerdere goede<br />
doelen veel navolging kan hebben onder supporters die zich willen vereenzelvigen met hun idolen. Het<br />
gedrag van sporters kan zo veel invloed hebben. Er zijn genoeg mooie voorbeelden van een geslaagde<br />
match tussen topsport en ontwikkelingswerk. Kijk naar FC Barcelona, dat belangeloos met Unicef op het<br />
shirt voetbalt. Daarmee bereikt Unicef een enorm en wereldwijd publiek. Een goed voorbeeld is ook<br />
Feyenoord. Die club heeft zich verbonden aan het Rotterdamse Sophia Kinderziekenhuis en draagt dat<br />
naar de supporters uit. Een collecte tijdens een thuiswedstrijd bracht zo’n € <strong>30</strong>.000 op. Johan Cruijff, de<br />
grootste Nederlandse voetballer ooit, zet zich in voor goede doelen met zijn Johan Cruijff Foundation. Hij<br />
zorgt er onder meer voor dat aankomende topsporters in hun eigen tempo kunnen studeren en een<br />
diploma kunnen halen. Dat is belangrijk voor als ze vroegtijdig buiten de boot vallen of na hun sportieve<br />
carrière een baan in de maatschappij moeten zoeken. Ook de Cruijff Courts zijn een goed voorbeeld van<br />
zijn inzet, vooral op het sociale vlak. Vaak zijn die sportveldjes te vinden in achterstandswijken van<br />
steden in ontwikkelingslanden. En vergeet de schaatser Johan Olav Koss niet. Die is in ons schaatsgekke<br />
landje bij een groot publiek bekend en vindt veel steun voor de sport- & ontwikkelingsprojecten<br />
van zijn organisatie Right To Play. Allemaal voorbeelden van (voormalige) topsporters die rekenschap<br />
geven van hun status en ertoe bijdragen dat veel anderen zich ook inzetten voor goede doelen.’
Ook reageren op een<br />
artikel in <strong>Supporter</strong>?<br />
Stuur je reactie naar<br />
SPORTDEVELOPMENT@NCDO.NL<br />
of naar<br />
NCDO<br />
AFD. SPORT & OS<br />
T.A.V. SUPPORTER<br />
POSTBUS 94020<br />
1090 GA AMSTERDAM<br />
Lay-out / 1<br />
Wit op een groene achtergrond;<br />
nee, geen sportschoenen op gras.<br />
Geel op wit en lekker kleurig; nee,<br />
geen flitsend sportshirt. Het is de<br />
nieuwe <strong>Supporter</strong>, fel en vrolijk in<br />
een flitsende lay-out. Een complete<br />
make-over zegt de inhoudsopgave,<br />
in een lichtgroene letter op een<br />
rode ondergrond. Nou, voor mij is<br />
de lay-out een stuk onleesbaarder<br />
geworden. Want dat was het blad<br />
vooral voor mij – goede inhoudelijke<br />
stukken, rustige opmaak en<br />
prachtige foto’s. De inhoud is nog<br />
steeds prima, hoewel ik de ‘oude’<br />
inhoud leesbaarder en overzichtelijker<br />
vond. Geef mij maar meer van<br />
die artikelen zoals ‘Vrouwen met<br />
ballen’ en een minder kleurrijke<br />
opmaak.<br />
Jan Heerkens, Utrecht<br />
Lay-out / 2<br />
De nieuwe lay-out vind ik een groot<br />
succes; het blad ziet er professioneel<br />
en overzichtelijk uit. Ik lees<br />
<strong>Supporter</strong> al twee jaar met veel<br />
plezier. Het magazine bevat een<br />
goede combinatie van opinies,<br />
ervaringen en informatie over<br />
bestaande initiatieven en ontwikkelingen<br />
in de wereld van sport &<br />
ontwikkelingssamenwerking. De<br />
artikelen zijn vlot geschreven en<br />
spreken tot de verbeelding. Ook de<br />
variatie is goed, hoewel er naar<br />
mijn idee weinig verhalen uit<br />
Zuid-Amerika in staan. Door het<br />
lezen van <strong>Supporter</strong> en de website<br />
<strong>Sport</strong>development.org blijf ik op de<br />
hoogte van wat er allemaal speelt.<br />
Het lezen over al die initiatieven<br />
sterkt me in de overtuiging dat<br />
sport veel goeds kan doen.<br />
Marieke de Groot, Groningen<br />
VERANTWOORDELIJKHEID / 1<br />
Uit het interview met Miriam<br />
Oremans en Kristie Boogert<br />
(<strong>Supporter</strong> 29) blijkt dat de twee<br />
voormalig toptennissters zich<br />
inzetten voor Right To Play. Laat ik<br />
vooropstellen dat ik dit soort<br />
initiatieven toejuich. Ook twijfel ik<br />
niet aan de oprechtheid van de<br />
beide dames. Wat ik echter niet zo<br />
goed begrijp is waarom (voormalig)<br />
topsporters en bekende<br />
Nederlanders (sowieso een vrij<br />
onduidelijke categorie mensen) zo<br />
vaak het idee hebben dat ze een<br />
maatschappelijke verantwoordelijkheid<br />
dragen. Zijn wij onbekende<br />
Nederlanders en amateursporters<br />
dan gevrijwaard van deze<br />
verantwoordelijkheid? Of is de<br />
gedachte dat wij zonder deze<br />
‘voorbeeldfiguren’ zelf niet in staat<br />
// TRIBUNE<br />
Lezers over <strong>Supporter</strong><br />
zijn enige actie te ondernemen?<br />
Wouter Meijer, Utrecht<br />
VERANTWOORDELIJKHEID / 2<br />
Voormalig tennisster Kristie<br />
Boogert zegt dat ze als ex-sporter<br />
‘een grote maatschappelijke<br />
verantwoordelijkheid heeft’ omdat<br />
ze ‘bekende Nederlander’ is<br />
geworden (<strong>Supporter</strong> 29). Haar<br />
inzet voor de kinderen in Mali valt<br />
te prijzen. Gelukkig zijn er meer<br />
topsporters die de wereld<br />
verbeteren. Neem voetballer<br />
Clarence Seedorf. Viel hij eerder op<br />
vanwege zijn steun aan minderbedeelden<br />
in Suriname, nu gaat bij<br />
elk doelpunt dat hij maakt geld<br />
naar projecten in Afrika. Geweldig!<br />
Jammer dat juist Seedorf niet<br />
aanwezig is bij het EK Voetbal.<br />
Wordt het niet eens tijd dat de<br />
bondscoach bij de selectie van een<br />
nationaal team óók rekening houdt<br />
met het nemen van maatschappelijke<br />
verantwoordelijkheid? En zou<br />
het geen zinvolle invulling zijn van<br />
de wereldwijde media-aandacht<br />
voor de Olympische Spelen als het<br />
NOC ook ‘liefde voor de medemens’<br />
als maatstaf neemt? Het zou een<br />
stimulans zijn voor collega-topsporters<br />
en een voorbeeld voor ons<br />
allen.<br />
Michiel Driebergen, Wageningen<br />
11
BOND<br />
GROOT IN GROEI, KLEIN IN VOETBAL<br />
12<br />
Voetbal is hot in China. Dat bewijst de populaire profcompetitie waarin clubs als Beijing<br />
Guo’an en Shanghai Shenhua het publiek vermaken. Toch telt de nationale voetbalbond<br />
amper tienduizend leden. De Chinezen roepen daarom regelmatig de hulp in van de KNVB.<br />
Voor trainerscursussen en adviezen om de sport breed te ontwikkelen.<br />
Volgens de Wereldbank is China nog steeds een ontwikkelingsland. Bijna tweehonderd<br />
miljoen Chinezen leven onder de armoedegrens van één dollar per dag. De KNVB is al<br />
tien jaar actief in China. Vanaf 1999 eveneens met de International Coaching Course van<br />
de KNVB Academie. Ook ontwikkelingslanden komen voor die cursus in aanmerking;<br />
om het voetbal op een hoger plan te brengen én de sociale structuur te verstevigen.<br />
GrOei<br />
Manager Henk van de Wetering van de KNVB Academie was onlangs in Beijing. Hij<br />
overlegde daar met de Chinese Football Association over voetbalprojecten en het<br />
inzetten van KNVB-kennis. Hij vindt dat China alleen op voetbalgebied nog een<br />
ontwikkelingsland is. ‘Tijdens een fietstochtje door de stad zag ik hoe rap alles zich<br />
ontwikkelt. Overal zie je nieuwe bedrijven en enorme winkelpaleizen. Daarom werken<br />
we in China op een totaal andere manier dan in Afrika. Daar is sport vaak een middel<br />
voor maatschappelijke vooruitgang. Maar in China dragen we bij aan het verbreden<br />
van de voetbalsport zelf, zodat een stevige structuur ontstaat. Zo kan de jeugd in<br />
achtergebleven provincies ook op een fatsoenlijke manier aan deze sport deelnemen.’<br />
VOeTBAL<br />
Henk van de Wetering gaf de wereldvoetbalbond (FIFA) in 2001 een paar voorzetten<br />
om de voetbalstructuur in China te verbeteren. Want ondanks de profcompetitie en<br />
de vele supporters komt een brede clubcultuur niet van de grond. Daarom moet het<br />
land investeren in jeugdteams bij profclubs en in het onderwijs, adviseert de manager.<br />
‘Goede docenten met een voetbalhart kunnen de leerlingen motiveren tegen een bal<br />
aan te trappen. Al moeten er wel meer sportvelden komen. Die hebben vaak<br />
plaatsgemaakt voor onderwijslokalen, omdat educatie in China hoog op de agenda<br />
staat. Prima, maar een sportieve uitlaatklep is ook belangrijk.’<br />
Daarom vroeg de Chinese voetbalbond de KNVB om de cursussen in 2008 en 2009<br />
speciaal af te stemmen op het onderwijs. Volgens KNVB-docent Jan Derks zijn<br />
Chinezen leergierig genoeg. Hij gaf vorige maand twee opleidingen op het prachtige<br />
bondscomplex nabij Beijing. ‘Chinese trainers roepen “Zo en zo moet het” en de<br />
spelers volgen dat braaf op. Maar als het tijdens de wedstrijd niet werkt, kijken ze<br />
vragend naar de bank. Daarom leren we coaches het onafhankelijk denken te<br />
stimuleren, zodat spelers zelf de juiste keuzes kunnen maken. We promoten dus<br />
een nieuwe manier van omgaan met elkaar.’<br />
Benieuwd hoe jouw sportbond maatschappelijke verantwoordelijkheid<br />
kan tonen door middel van sport & ontwikkelingswerk?<br />
Neem contact op met sportdevelopment@ncdo.nl<br />
Meer info: www.academy.knvb.nl<br />
Tekst: Marcel de Korte Illustratie: Olivier Rijcken
REPORTAGE<br />
Colombia<br />
VOETBALLEN VOOR<br />
VREDE<br />
De Nederlander Joel Brounen coacht in de<br />
Colombiaanse hoofdstad Bogotá een voetbal-<br />
elftal van ex-kindsoldaten. In het team spelen<br />
voormalige doodsvijanden met elkaar samen.<br />
Als alles goed gaat, speelt het elftal binnen-<br />
kort in Nederland tegen een vergelijkbaar<br />
team uit Liberia. >>><br />
13
REPORTAGE<br />
Colombia<br />
14<br />
‘Ik bereidde een aanslag<br />
voor op president Uribe.’<br />
Het kan verkeren. Zo ronsel je als FARC-lid in de sloppenwijken van<br />
Bogotá strijders voor de burgeroorlog, en zo speel je voetbal met je<br />
voormalige aartsvijanden. Het overkwam Luis Rojas*, een goedgemutste<br />
Colombiaan die 27 jaar geleden geboren werd in een dorpje<br />
in de Llanos, de zinderende laagvlakte van Colombia. Inmiddels is<br />
hij de oudste voetballer van Goleadores de Paz (Doelpuntenmakers<br />
voor de Vrede). ‘In Colombia heerst al meer dan veertig jaar<br />
burgeroorlog’, vertelt Luis. ‘Ik was jarenlang lid van de FARC, de<br />
zogenaamd marxistische guerillabeweging in Colombia. Ik vocht<br />
tegen het leger, de politie en de Autodefensas, een paramilitaire<br />
groep die vaak aan de kant van het leger staat. Inmiddels speel ik<br />
samen met voormalige strijders van de Autodefensas in hetzelfde<br />
team. Eén van hen woont zelfs bij<br />
mij in huis.’<br />
We bevinden ons in het park El<br />
Tunal, een groene vlakte in het<br />
zuiden van Bogotá, de<br />
Colombiaanse hoofdstad met acht miljoen inwoners. Het is<br />
zondagmiddag. Gezinnen zitten met picknickmanden in het park en<br />
genieten van de zon. Groepen jongens komen bijeen en spelen<br />
voetbal tegen wie er maar zin heeft. Ook het team van Luis is er elke<br />
zondag te vinden. Trots trekt Luis zijn blauw-witte voetbalshirt aan
en houdt een balletje hoog. Naast zijn rugnummer prijkt een witte<br />
vredesduif met daaromheen ‘Goleadores de Paz’.<br />
VerMOOrDeN<br />
Tegen de berghellingen in de verte ligt de sloppenwijk Cazucá<br />
– een eindeloze zee wrakkige huisjes van steen, golfplaat en<br />
plastic. Hier wonen de armen en de desplazados: miljoenen<br />
Colombianen die gevlucht zijn voor de gewapende strijd op het<br />
platteland. In wijken als Cazucá heerst het recht van de sterkste.<br />
Politie vertoont zich er nauwelijks. De FARC ronselt er nog altijd<br />
nieuwe leden.<br />
Luis sloot zich aan bij de FARC toen hij dertien jaar was en nam<br />
deel aan gevechten in het hele land. ‘Ik heb vele mensen gedood.’<br />
In 2000 werd hij door het leger opgepakt en belandde<br />
voor twee jaar in de gevangenis. Luis: ‘Nadat ik was vrijgekomen,<br />
keerde ik terug naar de FARC. Ik werd naar Cazucá gestuurd.<br />
Daar hield ik me bezig met het opzetten van ontvoeringen. Ook<br />
bereidde ik een aanslag voor op president Uribe. Die aanslag is<br />
er trouwens nooit gekomen. In die tijd twijfelde ik steeds meer<br />
over wat ik aan het doen was. Ik wilde voor het volk vechten,<br />
maar begon te begrijpen dat ik dat niet meer deed. We waren<br />
vooral bezig met ontvoeringen en aanslagen. We vermoordden<br />
leden van de politie en het leger. Maar dat zijn ook Colombiaanse<br />
burgers. Ik wilde niet meer tegen mijn eigen volk vechten.<br />
Daarom stapte ik in 2005 uit de FARC.’<br />
Dat ging niet zomaar. ‘Wie vertrekt, geldt als verrader en moet dat<br />
met de dood bekopen als hij door zijn voormalige medestrijders<br />
gevonden wordt. Maar ik heb het risico genomen, ik kon niet<br />
meer. Op een bepaald moment ben ik naar een legerpost<br />
gevlucht, toen ik er bij één in de buurt was.’ Het leger verhoorde<br />
Luis en stuurde hem naar Bogotá. Daar kwam hij in een tweejarig<br />
re-integratieprogramma van de Colombiaanse overheid terecht.<br />
Luis kreeg psychische steun, volgde een opleiding en ontving<br />
een bescheiden inkomen. Tegenwoordig geeft hij regelmatig<br />
voorlichting op scholen over zijn verleden. Op die manier<br />
probeert hij anderen ervan te overtuigen zich verre te houden van<br />
het gewapende conflict in het land.<br />
VOeTBALLeN<br />
Het re-integratieprogramma is niet alleen bedoel voor ex-leden<br />
van de FARC. Ook oud-strijders van groeperingen als de ELN en<br />
de AUC komen in dit programma terecht. Zij komen bij elkaar in<br />
opvangtehuizen te wonen. Dat geeft weleens spanningen, maar<br />
het samenwonen gaat in de praktijk wonderbaarlijk goed. ‘We<br />
praten niet veel over ons verleden’, zegt Luis. ‘Toch zijn we op<br />
een bepaalde manier gelijk. We hebben allemaal een >>><br />
15
REPORTAGE<br />
Colombia<br />
gewelddadige achtergrond. Misschien dat we daardoor ook<br />
vrienden met elkaar kunnen worden. En met elkaar kunnen<br />
sporten. Het is al vaker gezegd: sport verbroedert.’<br />
Luis neemt ons mee naar de wijk waar hij woont. ‘Overdag is het<br />
hier redelijk veilig, maar het blijft oppassen’, zegt hij, terwijl we<br />
door smalle straatjes naar zijn huis lopen. Geroutineerd houdt hij<br />
de omgeving in de gaten. Eenmaal binnen laat hij trots foto’s van<br />
zijn vrouw en zijn dochter van vijf<br />
zien. Aan de muur hangt een<br />
groot portret van zijn vader. ‘Die is<br />
in 1999 door de paramilitairen<br />
vermoord.’ Behalve het gezin van<br />
Luis wonen nog twee mensen bij<br />
hem in huis: zijn moeder en de 21-jarige Daveison, een jonge<br />
ex-paramilitair. Inmiddels is hij een goede vriend van Luis, hoewel<br />
hij geestelijk wat instabiel is, volgens Luis. ‘Hij is snel afgeleid. Ik<br />
zie het als mijn taak hem in de gaten houden. Daarom wil ik<br />
graag bij de Goleadores de Paz blijven. Als oudste van de groep<br />
kan ik de jongeren begeleiden.’<br />
Luis belt een paar vrienden in de buurt, roept naar wat jongens<br />
op straat en tien minuten later staat hij voor de deur te straatvoetballen.<br />
Dat er ook auto’s langsrijden, deert de op blote<br />
16<br />
voeten spelende en technisch zeer begaafde spelers niet.<br />
Voorbijkomende auto’s toeteren even en rijden vervolgens<br />
gewoon over de bakstenen die als doelpalen dienen.<br />
ViereNDeLeN<br />
Niet alleen Colombianen doen mee aan het straatvoetbal, ook de<br />
Nederlander Joel Brounen is van de partij. De 27-jarige<br />
Nijmegenaar woont sinds drie jaar in Bogotá. Hij begon er als<br />
‘Eén van de spelers was hoofd<br />
van de afdeling ontvoeringen.’<br />
medewerker bij de Nederlandse ambassade en inmiddels werkt<br />
hij voor de Verenigde Naties. Brounen zet zich vrijwillig in als<br />
coach voor de Goleadores de Paz. Hij weet maar al te goed met<br />
wat voor jongens hij te maken heeft, maar wil desondanks – of<br />
juist daarom – hun levensverhalen niet aanhoren. ‘Sommigen<br />
hebben me wel eens wat verteld. Dan krijg je verhalen over<br />
middeleeuwse praktijken als het vierendelen van mensen. Ik weet<br />
dat één van de jongens in mijn team het hoofd van de afdeling<br />
ontvoeringen was. Daar moet je niet te lang over nadenken.’
Brounen is iets bijzonders van plan met zijn team. ‘Het is de<br />
bedoeling dat de Goleadores de Paz een wedstrijd in Nederland<br />
gaan spelen tegen een elftal van ex-kindsoldaten uit Liberia.’ Of<br />
het doorgaat, hangt van allerlei praktische zaken af. ‘Het is niet<br />
makkelijk de juiste groep spelers te selecteren. Het moeten<br />
stabiele jongens zijn, ze moeten de reis naar Europa aankunnen.<br />
Verder is het een probleem dat de meeste spelers geen paspoort<br />
hebben. Ze komen uit oorlogsgebieden en kunnen niet zomaar<br />
even terug om hun papieren op te halen. Het wordt nog een heel<br />
karwei om de Nederlandse ambassade ervan te overtuigen de<br />
spelers naar Nederland te laten komen.’<br />
VOOrLiCHTeN<br />
Edwin van Haveren (39), economisch adviseur bij de gemeente<br />
Nijmegen, is ervan overtuigd dat die wedstrijd er gaat komen. Hij<br />
is de initiatiefnemer van de Game of Hope, een Nijmeegse<br />
stichting die niet alleen de Goleadores de Paz naar Nederland wil<br />
halen, maar ook Watanga FC, een elftal uit Liberia. Van Haveren:<br />
‘Dat elftal bestaat uit ex-kindsoldaten en speelt in Liberia op het<br />
hoogste niveau, vergelijkbaar met de Nederlandse eredivisie.’<br />
Oorspronkelijk zou de wedstrijd deze zomer gespeeld worden.<br />
Toen stichting Lokaalmondiaal onlangs medeorganisator werd,<br />
zijn de plannen veranderd. ‘De wedstrijd maakt nu deel uit van<br />
het Road to 2010-project. Dat is een serie activiteiten in de<br />
Tekst: Jeroen Kuiper Foto’s: Ronald de Hommel<br />
aanloop naar het WK Voetbal in Zuid-Afrika in 2010’, aldus Van<br />
Haveren. Hij wil beide teams voor een week naar Nederland<br />
halen. ‘We zijn van plan met het Colombiaanse en Liberiaanse<br />
elftal scholen en sportverenigingen te bezoeken om jongeren<br />
voor te lichten over de gevolgen van oorlogen. Daarnaast willen<br />
we met de wedstrijd aantonen hoe belangrijk sport is. De spelers<br />
in de twee elftallen zijn het levende bewijs dat sport mensen kan<br />
redden.’<br />
Regelmatig denkt Van Haveren aan een zin die hij las in een boek<br />
over George Weah, de voormalige topvoetballer uit Liberia. ‘Toen<br />
Weah op het hoogtepunt van zijn sportcarrière was, woedde de<br />
burgeroorlog in Liberia in alle hevigheid. Als Weah dat land<br />
bezocht voor een interland, hielden de gevechten een paar dagen<br />
op en vierde iedereen feest. Zoveel invloed kan sport hebben.’ ••<br />
Meer informatie over de stichting Lokaalmondiaal<br />
staat op www.lokaalmondiaal.net.<br />
*De naam Luis Rojas is op verzoek van de geïnterviewde<br />
gefingeerd.<br />
17
DE CLUB<br />
TTV Agin/Otten Heerlen<br />
OPGERICHT IN: 1973<br />
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING:<br />
MATERIëLE ONDERSTEUNING<br />
THAISE CLUB<br />
WAT? WAAROM?<br />
18<br />
HOE?<br />
Tafeltennis, dat speel je toch op de camping?<br />
Misschien geldt dat voor de meeste Nederlanders,<br />
maar tafeltennis is ook een olympische sport. Bij TTV Agin/<br />
Otten Heerlen vind je spelers van het laagste tot het<br />
De rubbers van<br />
hoogste niveau. Het eerste damesteam (dat speelt onder tafeltennisbatjes (kosten:<br />
de naam MF Services/Fürst) heeft met speelsters van<br />
€ 40,- per rubber) zijn op<br />
Aziatische afkomst zelfs internationale allure. ‘Omdat<br />
professioneel niveau al na een<br />
professioneel tafeltennis in Nederland geen grote naam<br />
maand niet meer bruikbaar.<br />
heeft, moeten we veel moeite doen om sponsors te<br />
‘Maar omdat er dan nog prima<br />
krijgen’, vertelt bestuurslid en teammanager René Daniels. mee gespeeld kan worden,<br />
‘En dan is er vaak geen tijd en geld om iets met<br />
sturen we ze via een oudontwikkelingssamenwerking<br />
te doen. Maar we hebben<br />
clublid naar een Thaise<br />
er wel van geproefd.’<br />
tafeltennisclub’, legt Daniels<br />
uit. ‘En niet alleen met<br />
sportartikelen, ook met onze<br />
kennis kunnen we sporters<br />
elders ter wereld helpen.’ Zo liepen twee Iraanse<br />
tafeltennissters in het kader van een uitwisselingsproject twee<br />
weken stage bij de Heerlense club. ‘Ze misten de knowhow<br />
om verder te komen’, vertelt Daniels. ‘Wij hebben ze geleerd<br />
hoe ze trainingen konden geven. Een geweldig project.’<br />
‘Het mes snijdt aan twee<br />
kanten bij dit soort<br />
activiteiten’, aldus Daniels.<br />
‘Onze club kan zich van<br />
een sympathieke kant laten<br />
zien, en anderen zijn blij<br />
met kennis en materiële<br />
steun.’ In de toekomst wil<br />
de tafeltennisvereniging<br />
graag iets structureels<br />
doen met ontwikkelingssamenwerking.<br />
‘<strong>Sport</strong> is<br />
heel belangrijk voor een<br />
gelukkige jeugd’, licht<br />
Daniels toe. ‘Dat kinderen<br />
enorm enthousiast kunnen<br />
raken voor tafeltennis,<br />
hebben we onlangs gezien<br />
tijdens een project met<br />
achterstandskinderen in<br />
Heerlen. En dat heeft ons<br />
weer enthousiast gemaakt<br />
voor sport & ontwikkelingssamenwerking.’
Naam: LI JIAO<br />
Leeftijd: 35 JAAR<br />
Woonplaats: HEERHUGOWAARD<br />
<strong>Sport</strong>: TAfELTENNIS<br />
Sinds: 29 JAAR<br />
Wedstrijdteam: Mf SERVICES/füRST &<br />
NEDERLANDS OLyMPISCH TEAM<br />
Wat heb je met sport? ‘Ik speelde<br />
al tafeltennis op de kleuterschool.<br />
Op mijn negende werd<br />
ik geselecteerd voor het<br />
jeugdteam van mijn provincie,<br />
Shandong. Ter vergelijking met<br />
Nederland: die provincie heeft<br />
90 miljoen inwoners. Om in<br />
China aan de top te spelen,<br />
moet je ontzettend veel inzet<br />
tonen. Op mijn 21e kon ik de<br />
druk niet meer aan en ben ik<br />
gestopt met professioneel<br />
tafeltennis. Tot mijn verassing<br />
werd ik in 1999 benaderd door<br />
een tafeltennisclub uit<br />
Heerhugowaard. Ik ben toen<br />
van China naar Nederland<br />
verhuisd en heb daar nooit spijt<br />
van gehad.’<br />
‘Vanuit China kwam ik naar Heerhugowaard.<br />
Daar heb ik nooit spijt van gehad.’<br />
Wat heb je met ontwikkelingsamenwerking?<br />
‘Tot tien jaar<br />
geleden was het in China niet<br />
gebruikelijk iets voor goede<br />
doelen te doen. Van huis uit ben<br />
ik dat dus niet gewend. Nu het<br />
land zich steeds meer ontwikkelt,<br />
zullen Chinezen zich vast<br />
meer gaan inzetten voor<br />
Tekst: Marieke van Doggenaar Foto's: Marrigje de Jong<br />
>>><br />
ontwikkelingssamenwerking. In<br />
Nederland wil ik er als sporter<br />
ook best iets voor doen. Bij<br />
Lotto Weekend Miljonairs heb ik<br />
weleens prijzen uitgereikt tijdens<br />
een speciale aflevering voor<br />
goede doelen. Zelf meespelen<br />
durf ik nog niet, omdat ik pas<br />
een paar jaar Nederlands<br />
spreek.’<br />
Olympische Spelen in China. Wat<br />
betekent dat voor jou?<br />
‘Als je mij negen jaar geleden<br />
had verteld dat ik naar de<br />
Olympische Spelen zou gaan,<br />
had ik je niet geloofd. Voor<br />
een topsporter is dit het<br />
mooiste wat er is. Of de<br />
Spelen nu in China<br />
plaatsvinden of elders, dat is<br />
mij als sporter om het even.<br />
Maar voor China is het zeker<br />
belangrijk. Het land kan<br />
bewijzen dat het in staat is<br />
een groot evenement te<br />
organiseren. En de wereld kan<br />
China een beetje beter leren<br />
kennen.’ •••••••••••••••<br />
19
ACHTERGROND<br />
Effect van grote sportevenementen onduidelijk<br />
Zuid-afrika bouwt aan<br />
Steeds vaker organiseren ontwikkelingslanden enorme sportevenemen-<br />
ten. In 2010 komt het WK Voetbal naar Zuid-Afrika, vier jaar later naar<br />
Brazilië. De verwachtingen van de economische invloed zijn hoogge-<br />
spannen. Maar kan een sportevenement als het WK deze verwachtingen<br />
in Zuid-Afrika waarmaken?<br />
Om het antwoord meteen te<br />
verklappen: wetenschappers<br />
twijfelen sterk aan een grote<br />
economische invloed van het<br />
WK. Zeker is dat lang niet<br />
iedereen in Zuid-Afrika van het<br />
evenement zal profiteren.<br />
Rondom de speelsteden<br />
kunnen bewoners misschien<br />
een graantje meepikken. Op<br />
het platteland is die kans al<br />
veel kleiner.<br />
ECONOMISCH EFFECT<br />
exTrA HOOGSeiZOeN<br />
Deze conclusie kwam afgelopen<br />
maart naar voren tijdens het<br />
congres ‘The Impact of Mega<br />
<strong>Sport</strong> Events’ in Kaapstad. De<br />
aanwezige wetenschappers<br />
baseerden zich onder meer op<br />
studies naar het effect van de<br />
Olympische Spelen in Sydney en<br />
Barcelona en de wereldkampioenschappen<br />
voetbal in<br />
Duitsland en Frankrijk.<br />
Geen gegarandeerd economisch<br />
succes voor Zuid-Afrika dus.<br />
Toch zijn er gunstige omstandigheden.<br />
Het WK valt in een<br />
periode die anders het<br />
20<br />
laagseizoen zou zijn, en zorgt<br />
dus voor een extra hoogseizoen.<br />
Voetbalfans plakken vanwege de<br />
verre reis waarschijnlijk een<br />
vakantie vast aan hun bezoek.<br />
Ook zullen door het WK minder<br />
Zuid-Afrikanen tijdens hun<br />
vakantie het land verlaten. Dat<br />
alles betekent extra inkomsten<br />
voor het land.<br />
Ondanks deze factoren waren de<br />
wetenschappers op het symposium<br />
licht pessimistisch gestemd.<br />
Ze geloven niet in de zonnige<br />
prognoses van Grant Thornton.<br />
Dit internationale onderzoeksbureau<br />
voorspelde in 2007 dat het<br />
Bruto Nationaal Product van<br />
Zuid-Afrika door het WK in 2009<br />
zal groeien met 5,4% (4,3 miljoen<br />
euro) en dat er 159.000 banen bij<br />
zullen komen. Deze cijfers leiden<br />
tot hooggespannen verwachtingen<br />
in Zuid-Afrika.<br />
FEELGOODEFFECT<br />
BeTer iMAGO<br />
Maar de wetenschappers hebben<br />
niet alleen sombere vermoedens.<br />
Ze zijn vrolijker gestemd over de<br />
niet-economische invloeden van<br />
het WK. Het kampioenschap<br />
kan wonderen doen voor het<br />
imago en de nationale identiteit<br />
van Zuid-Afrika. Dit is het<br />
zogenaamde ‘feelgoodeffect’.<br />
Onderzoek naar hoe dit effect<br />
werkt is nog nauwelijks gedaan.<br />
Wel is onderzocht wat een groot<br />
sportevenement kan betekenen<br />
voor de populariteit van een land<br />
of stad. Zo blijkt bijvoorbeeld dat<br />
Barcelona na de Olympische<br />
Spelen blijvend een paar<br />
plaatsen steeg op de populariteitsindex<br />
van steden<br />
(Perception of City Index).<br />
Datzelfde geldt voor de ranking<br />
van Duitsland op de Anholt<br />
Nation Brands Index na de<br />
organisatie van het WK in 2010.<br />
Volgens Danny Jordaan,<br />
voorzitter van de South African<br />
Football Association, biedt het<br />
WK Zuid-Afrika mooie kansen<br />
om het nationale imago op te<br />
vijzelen. Jordaan wil graag naar<br />
een ‘post-apartheidsimago’,<br />
waardoor Zuid-Afrika serieuzer<br />
genomen wordt door buitenlandse<br />
investeerders en de<br />
internationale zakenwereld.<br />
Zuid-Afrika maakt zich intussen<br />
gereed om de voordelige<br />
gevolgen van het WK zo goed<br />
mogelijk te benutten. Het lokale<br />
organisatiecomité (LOC) van het<br />
WK organiseert samen met de<br />
Zuid-Afrikaanse overheid<br />
projecten en activiteiten die ook<br />
ná het WK doorwerken. Dit zijn<br />
de zogeheten Legacy Projecten.<br />
Die omvatten onder meer de<br />
bouw en restauratie van<br />
voetbalstadions en velden in<br />
achterstandswijken, het<br />
FIFA-project ‘20 Centres for<br />
2010’, Dreamfields en de Cup<br />
of Heroes (zie kader).<br />
GEZONDHEIDSEFFECT<br />
ONGeWeNST SOuVeNir<br />
De precieze gevolgen van het<br />
WK zijn moeilijk te voorspellen.<br />
Want behalve mogelijkheden<br />
voor gunstige invloeden zijn er<br />
ook risico’s op kwalijke effecten.<br />
Denk aan spanningen die<br />
ontstaan als gevolg van desillusies<br />
bij Zuid-Afrikanen door<br />
tegenvallende effecten, en aan<br />
frustraties door een ongelijke<br />
verdeling van de opbrengsten.<br />
De experts vroegen tijdens het<br />
symposium begrip bij de<br />
verantwoordelijke organisaties<br />
(zoals FIFA, Lokale Organisatie<br />
Comité en de Zuid-Afrikaanse<br />
overheid) voor deze potentiële<br />
spanningen en onderstreepten<br />
het belang van strategieën om<br />
ze te voorkomen of verzachten.<br />
Al met al biedt het WK 2010<br />
talrijke veelbelovende
het wk<br />
aanknopingspunten voor<br />
Zuid-Afrika. Zoals de mogelijkheid<br />
om duurzame gezondheidsproblemen<br />
rond hiv/aids<br />
aan te kaarten. Hierbij zouden<br />
voetbalambassadeurs ingezet<br />
kunnen worden. Een gezondheidsrisico<br />
is er ook. Het is niet<br />
ondenkbaar dat veel voetbalsupporters<br />
een bezoek brengen<br />
aan met hiv/aids besmette<br />
prostituees en aldus een hoogst<br />
ongewenst souvenir meenemen.<br />
Onduidelijk is vooralsnog wie<br />
verantwoordelijk is voor de<br />
preventie van die risico’s. Is<br />
dat de overheid, de FIFA, het<br />
LOC, deelnemende teams,<br />
reis bureau’s, de gezondheidssector?<br />
Ook hier geldt wat<br />
tijdens de conferentie meermalen<br />
werd benadrukt. Om de<br />
gunstige effecten van het WK<br />
zoveel mogelijk te benutten, is<br />
een ontwikkelingsstrategie nodig<br />
die deskundig wordt gecoördineerd<br />
en begeleid. ••••••••<br />
HET SyMPOSIUM<br />
Meer weten? Ga naar www.toolkitsportdevelopment.org/mega-events voor het conferentieverslag<br />
en alle papers en presentaties.<br />
fOOTBALL fOR HOPE<br />
In de aanloop naar het WK in 2010 verrijst in Kaapstad een<br />
nieuw voetbalstadion met plaats voor 70.000 supporters.<br />
Welke economische en sociale effecten heeft een ‘megasportevenement’? En hoe kan een gastland er<br />
zoveel mogelijk rendement uit halen? Over deze en andere vragen bogen veertig experts zich tijdens het<br />
internationale symposium ‘The Impact of Mega <strong>Sport</strong> Events’ van 5 tot 7 maart 2008 in Kaapstad,<br />
Zuid-Afrika. Het symposium werd georganiseerd door de Universiteit van de Western Cape (UWC), de<br />
Katholieke Universiteit van Leuven, de Vlaamse overheid and de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR).<br />
Hoofddoel was opvallende ontwikkelingen op socio-economisch-, gezondheids-, en gemeenschapsvlak<br />
te signaleren die zich voordoen rondom megasportevenementen. En – stap twee – om strategieën te<br />
bedenken die de gunstige invloeden vergroten en de ongunstige minimaliseren.<br />
De wereldvoetbalbond FIFA lanceerde de campagne ‘20 Centres for 2010’ als onderdeel van haar<br />
bestaande Football for Hope-programma. Dat programma grijpt voetbal aan om sociale projecten uit te<br />
voeren. De campagne rond het WK 2010 moet tien miljoen dollar opbrengen. Daarmee worden twintig<br />
Football for Hope-centra gebouwd in het Afrikaanse continent, waarvan vijf in Zuid-Afrika. Elk centrum<br />
heeft een sportveld, klaslokalen en zorgfaciliteiten. Lokale ngo’s kunnen in de centra jongeren laten<br />
sporten, basisonderwijs geven en gezondheidszorg bieden.<br />
Dreamfields<br />
Veel sportvelden in Zuid-Afrika zijn er slecht aan toe. Het Dreamfields Project mikt erop genoeg geld in<br />
te zamelen om bestaande faciliteiten te verbeteren en nieuwe te bouwen. Het doel is om in 2010 bij<br />
minstens 32 voetbalcentra een nieuw veld aangelegd te hebben.<br />
Cup of Heroes<br />
In de Cup of Heroes spelen kinderen uit Zuid-Afrikaanse townships met en tegen elkaar. <strong>Sport</strong> wordt<br />
daarbij gebruikt als manier om deze lokale jongeren sociaal en economisch vooruit te helpen. De Cup of<br />
Heroes is een initiatief van SCORE, een non-profitorganisatie die in Zuidelijk Afrika sportactiviteiten voor<br />
kinderen organiseert.<br />
Tekst: Eric de Frel, Helga van Kampen Foto: ANP<br />
21
veld<br />
Kort nieuws<br />
LEZEN<br />
Ontwaak!<br />
Deze zomer begint<br />
NCDO met een nieuwe<br />
publicatiereeks <strong>Sport</strong> &<br />
<strong>Development</strong>. Als eerste<br />
verscheen een boekje<br />
over de impact van grote<br />
sportevenementen op<br />
ontwikkelingslanden (zie<br />
verhaal op pagina 20/21).<br />
De volgende publicatie is<br />
het aansporende 'Wake<br />
Up! Unleash the potential<br />
of partnerships between<br />
companies and NGOs in the field of <strong>Sport</strong> &<br />
<strong>Development</strong>'. Hierin wordt beschreven welke<br />
partnerschappen mogelijk zijn tussen bedrijven<br />
en ngo's op het terrein van <strong>Sport</strong> & Ontwikkelingssamenwerking.<br />
Belangrijkste vragen zijn: Wat is<br />
het potentieel van samenwerkingsrelaties tussen<br />
bedrijven en ngo's binnen <strong>Sport</strong> & OS?<br />
Welke lessen kunnen getrokken worden?<br />
Hoe kunnen we het potentieel zo goed mogelijk<br />
benutten? Als derde in de reeks <strong>Sport</strong> &<br />
<strong>Development</strong> verschijnt het Casablancarapport<br />
2008 (zie bericht hiernaast). De publicaties<br />
bundelen kennis, ervaringen en onderzoek voor<br />
verspreiding onder partners en geïnteresseerden.<br />
Voor bestellingen, schrijf naar:<br />
sportdevelopment@ncdo.nl<br />
Rotary support<br />
sportontwikkelingsdoel<br />
De Rotary Haaksbergen bestaat vijftien jaar. De<br />
weldoeners grijpen dit jubileum aan om een sportief<br />
goed doel te steunen: ze zamelen sportmaterialen in<br />
en knappen deze op voor de Stichting Ons Kent Ons.<br />
Die gaat ermee naar Kaapverdië en helpt daar gehandicapte<br />
sporters in hun ambitie om mee te doen aan<br />
de Paralympische Spelen. De stichting is opgericht<br />
door oudrolstoelbasketbalcoach Han van Ek.<br />
Meer informatie: www.onskentons.com<br />
22<br />
Communicatie in Casablanca<br />
Het is intussen een begrip geworden: de Casablancaconferentie.<br />
In mei organiseerden de Marokkaanse<br />
<strong>Sport</strong> & Ontwikkelingsbond, Nike, NCDO, SAD en<br />
Women Win voor het derde jaar op rij deze bijeenkomst.<br />
Organisaties uit het MiddenOosten, Noord<br />
Afrika en Afghanistan wisselden kennis en ervaringen<br />
uit over hun (sport)projecten. Ook bespraken ze hoe<br />
sport de rol van vrouwen en meisjes in de samenleving<br />
kan versterken. De conferentie besteedde dit jaar<br />
bijzondere aandacht aan communicatie. Hoe vertel je<br />
een helder en krachtig verhaal over je project en<br />
organisatie aan potentiële partners en financierders?<br />
Hoe communiceer je over de impact van je werk? En<br />
hoe creëer je effectieve communicatiematerialen? De<br />
conferentie volgde op de tiende editie van de Course<br />
Féminine, een loop van tien kilometer voor vrouwen,<br />
georganiseerd door Olympisch Kampioene Nawal El<br />
Moutawakel. Ruim 25.000 deelneemsters verschenen<br />
aan de start. Naar aanleiding van de conferentie<br />
verscheen het Casablancarapport 2008: ‘Gender<br />
equity in sport for social change’.<br />
Meer informatie over de conferentie staat op:<br />
www.toolkitsportdevelopment.org/casablanca2008
Vechten om de bal<br />
‘Youth warriors’ heten ze. Jeugdige, nomadische<br />
krijgers uit het grensgebied tussen Soedan,<br />
Oeganda en Kenia. Driehonderd ervan kwamen<br />
van 18 tot 22 mei bijeen om te praten over conflicten<br />
en mogelijke oplossingen. De zoektocht naar<br />
water en grasland voor het vee leidt regelmatig tot<br />
geweld. Veeroof loopt soms zelfs uit op doodslag.<br />
De vredesconferentie en een groot sporttoernooi,<br />
ondersteund door IKV Pax Chisti, doorbreken deze<br />
spiraal van geweld. Deelnemers zijn mannen in de<br />
leeftijd van 1540 jaar. Ze zijn afkomstig uit elf<br />
verschillende etnische groepen die elkaar bevechten<br />
op leven en dood. Een delegatie jonge vrouwen<br />
bracht tijdens het sporttoernooi vredesliederen<br />
ten gehore. Hun rol is belangrijk. Waar deze<br />
vrouwen voorheen liederen zongen om veeroof<br />
aan te moedigen, zijn ze nu de motor achter het<br />
promoten van de vrede. De conferentie besloot<br />
met een groot voetbaltoernooi, waarin teams uit<br />
Oeganda, Soedan en Kenia het tegen elkaar<br />
opnamen.<br />
<strong>Sport</strong>en voor Vrede<br />
Het programma <strong>Sport</strong>en voor Vrede van IKV<br />
PaxChristi is ontwikkeld naar aanleiding van twee<br />
vredesconferenties in 2005 en 2006. <strong>Sport</strong> kan<br />
vrede en sociale cohesie stimuleren. Het is een<br />
aanknopingspunt om de cultuur van geweld in<br />
Soedan, gevoed door jarenlange burgeroorlog, te<br />
doorbreken. Tegelijkertijd heeft het programma tot<br />
doel bij te dragen aan de ontwikkeling van de<br />
(semi)nomaden. Er is een forum gemaakt waar<br />
jeugdige krijgers hun behoeften en ambities<br />
kunnen bespreken. Gemarginaliseerde groepen<br />
kunnen dan beter opkomen voor hun recht op<br />
onderwijs, gezondheidszorg, bescherming door<br />
de overheid en een goed functionerend rechtssysteem.<br />
<strong>Sport</strong>en voor Vrede is een innovatief<br />
programma dat vredesdialoog, conflictoplossing,<br />
ontwikkeling, educatie en vredesconferenties<br />
combineert met sport.<br />
Meer informatie: sportenvoorvrede.ikvpaxchristi.nl<br />
of www.peaceandsports.nl<br />
Op naar het WK<br />
Voetballiefhebbers kijken reikhalzend uit naar het WK<br />
2010 in ZuidAfrika. Op www.roadto2010.nl verschijnen<br />
de komende twee jaar nieuws en achtergronden<br />
rond het aanstaande wereldkampioenschap. De site is<br />
een onderdeel van het multimediale journalistieke<br />
project The Road to 2010. Op de site verschijnen<br />
verhalen over Afrikaanse teams en spelers, bijzonder<br />
voetbalnieuws en aandacht voor nieuwe boeken en<br />
studies over voetbal in Afrika. Ook komen er filmpjes,<br />
weblogs van deskundigen en tips voor supporters die<br />
naar ZuidAfrika gaan. Tot slot gaat de website dieper<br />
in op de sociale betekenis van voetbal in arme landen.<br />
23
INTERVIEW<br />
De eerste keer van Susan Muwonge<br />
Basisschooljuf, moeder, autocoureur.<br />
De Oegandese Susan Muwonge (<strong>30</strong>)<br />
is het allemaal tegelijk. ‘Super Lady’<br />
Muwonge over haar eerste crash –<br />
en zeven andere eerste keren.<br />
Tekst: Arne Doornebal Foto’s: Arne Doornebal<br />
24<br />
Eerste aanraking met de<br />
autosport: ‘Op mijn negentiende<br />
nam ik rijlessen. Ik zat<br />
nog op de universiteit. Toen ik<br />
het stuur in handen had,<br />
ontdekte ik hoe leuk snelle<br />
auto’s kunnen zijn. Ik ging eens<br />
kijken bij een sprintwedstrijd.<br />
Daarbij leggen coureurs een<br />
parcours af van vier kilometer,<br />
in plaats van driehonderd<br />
kilometer bij een rally. Tussen<br />
alle mannen deed één vrouw<br />
mee, en ik dacht: “Hé, vrouwen<br />
kunnen ook hard rijden!” Toen<br />
ik begon te racen was ik nog<br />
gespannen bij hoge snelheden.<br />
Nu heb ik geen angst meer; wel<br />
voel ik altijd een lichte spanning<br />
bij belangrijke wedstrijden – en<br />
dat is denk ik ook goed.’
OVER DE KOP<br />
Eerste wedstrijd: ‘Vier jaar<br />
geleden reed ik mijn eerste<br />
wedstrijd. Rally’s in Oeganda<br />
hebben geen aparte categorieën<br />
voor mannen en vrouwen;<br />
iedereen doet mee in hetzelfde<br />
veld. Ik was erg nerveus. De<br />
spanning was gewoon té groot.<br />
Ik zag alle tegenstanders en<br />
had geen idee hoe het zou<br />
gaan. Al in het begin van de<br />
wedstrijd schampte mijn auto<br />
een boom, maar daarna ging<br />
het beter. Ik kon de race<br />
vervolgen en uiteindelijk<br />
eindigde ik als tweede vrouw.’<br />
Eerste crash: ‘Die vond<br />
plaats tijdens een lange rally,<br />
twee jaar geleden. Ik nam een<br />
scherpe bocht met iets te veel<br />
snelheid en kon de auto niet<br />
meer in bedwang houden. Toen<br />
ben ik over de kop gerold. Erg<br />
beangstigend. Tegelijkertijd<br />
weet je wel zeker dat je het<br />
overleeft. De auto heeft een<br />
stevige rallykooi. Bovendien<br />
draag je een goede helm, een<br />
vuurwerend pak en beschermende<br />
handschoenen.<br />
Ongeveer een jaar geleden<br />
maakte ik opnieuw een crash,<br />
ditmaal nog heftiger. Daarbij<br />
rolde mijn auto zes keer over<br />
de kop!’<br />
Eerste baan: ‘Ik werk als<br />
lerares op een basisschool in<br />
het dorpje Budo, vlak buiten de<br />
hoofdstad Kampala. Dat is<br />
soms lastig te combineren met<br />
het racen, maar ik heb een<br />
tijdschema voor alles. Ik verdeel<br />
mijn tijd tussen familie, werk en<br />
racen. Ik kan natuurlijk niet<br />
fulltime in de auto zitten. Mijn<br />
leerlingen zijn tussen de vijf en<br />
acht jaar oud. Ik houd veel van<br />
mijn vak als lerares. Ik weet hoe<br />
ik met kinderen om moet gaan<br />
en in welke stemming ze zijn. >>><br />
SUPER LADy VS. fLyING CHICK<br />
In de racesport gaan niet alleen de auto’s, maar ook de carrières<br />
razendsnel. Susan Muwonge begon met autoracen in 2005. Tijdens<br />
haar eerste grote rally, in 2006, eindigde ze op de zesde plaats.<br />
Susans grote triomf kwam in 2007. Ze verraste toen vriend en<br />
vijand door als eerste Oegandees over de finish te komen in de<br />
prestigieuze Pearl of Africa Rally. Ze moest vier buitenlanders voor<br />
zich laten, zodat ze niet het podium mocht beklimmen. Wel pakte<br />
ze alle punten voor het Oegandese landskampioenschap. De hippe<br />
Muwonge kreeg al snel de bijnaam ‘Super Lady’ en werd in korte<br />
tijd een bekende verschijning. Veelvuldig is ze te zien in societyrubrieken<br />
van tv-programma’s, kranten en vrouwenbladen.<br />
Dit jaar presteerde Muwonge minder goed. In de Mbarara rally van<br />
maart viel ze uit met een kapotte motor. Daar eindigde een andere<br />
vrouw hoog: de debuterende Rose Lwakataka. Deze ‘Flying Chick’<br />
is de echtgenote van Oeganda’s succesvolste rallyrijder, Ponsiano<br />
Lwakataka. Tijdens de Pearl Rally in april troffen de twee<br />
racevrouwen elkaar in een boeiende confrontatie. Muwonge was<br />
Lwakataka in tien van de achttien etappes te snel af, soms met<br />
maar enkele seconden verschil. Startproblemen in de zevende<br />
etappe kostten Muwonge echter 25 minuten vertraging, waardoor<br />
ze slechts als vierde Oegandese coureur eindigde. Flying Chick<br />
kwam als eerste Oegandese deelnemer over de streep.<br />
25
INTERVIEW<br />
Nooit zou ik mijn werk willen<br />
opgeven voor het racen, ook al<br />
word ik niet rijk van het lesgeven.<br />
Als een band van mijn<br />
raceauto sneuvelt, kost het een<br />
half miljoen shilling (200 euro)<br />
om een nieuwe te kopen. Ter<br />
vergelijking: dat is meer dan mijn<br />
maandsalaris op de school.’<br />
Eerste keer eigen sponsors<br />
hebben: ‘Zonder<br />
sponsors kun je deze sport niet<br />
beoefenen. Ik rijd in een Subaru<br />
Impreza, gesponsord door een<br />
autobedrijf. Gaat er iets kapot,<br />
dan wordt dat meestal betaald.<br />
Ik zou ook graag aan een<br />
buitenlandse rally meedoen,<br />
maar daarvoor zijn meer<br />
sponsors nodig dan ik nu heb.<br />
Ook de fans helpen me soms<br />
uit de brand. Toen laatst tijdens<br />
een rally in Mbarara de motor<br />
het begaf en ik moest terugkeren<br />
naar huis, gaven de fans<br />
me wat geld mee.’<br />
Eerste keer als vrouw<br />
gediscrimineerd: ‘Nooit.<br />
Heus, ik ervaar zelden dat<br />
mannen negatief reageren op<br />
mij als coureur. Of dat ze me als<br />
vrouw niet serieus nemen. Ik<br />
kan de strijd met de mannen<br />
aangaan, en soms win ik van<br />
ze. Natuurlijk doe ik een sport<br />
die gedomineerd wordt door<br />
mannen; er doen maar een<br />
paar vrouwen mee. En natuurlijk<br />
klagen ze weleens als ik win.<br />
“Die vrouw verslaat ons!”,<br />
zeggen ze dan.’ Lachend: ‘Ik<br />
hou er wel van om te zien dat<br />
26
het ze een beetje pijn doet om<br />
door een vrouw verslagen te<br />
worden.’<br />
Eerste keer een eigen<br />
gezin hebben: ‘Mijn man en<br />
vier kinderen zijn mijn grootste<br />
steun. Vooral mijn man steunt<br />
me altijd; hij gaat mee naar<br />
iedere wedstrijd. De kinderen<br />
zijn daar nog te jong voor. Ik<br />
noem mijn man dan ook “my<br />
number one fan”. Zelf zou hij<br />
nooit in een rallyauto stappen<br />
– dat durft hij niet. Mijn kinderen<br />
waren in het begin ook wat<br />
angstig als ik weer ging racen,<br />
maar nu zeggen ze na een<br />
crash trots tegen hun vrienden:<br />
“Mama is zes keer over de kop<br />
gerold”.’<br />
Eerste keer het gevoel<br />
een rolmodel te zijn:<br />
‘Dat was toen er een meisje op<br />
school zei: “Ik wil net zo<br />
worden als Susan”. Eigenlijk is<br />
elke docent een rolmodel voor<br />
de kinderen, daarom is het<br />
leraarschap ook zo belangrijk.<br />
RACEN IN AfRIKA<br />
De populaire racesport in Afrika kampt met een gebrek aan datgene<br />
waaraan het bij vrijwel alle sporten op dit continent ontbreekt: geld.<br />
De coureurs zijn vermogens kwijt aan hun auto’s, en ook het<br />
organiseren van evenementen kan alleen met voldoende rijke<br />
sponsors. Verschillende Afrikaanse landen hebben een eigen<br />
rallycircuit. Ook is er een Afrikaans kampioenschap: het prestigieuze<br />
African Rally Championship (ARC). Dit jaar werd na races in Kenia en<br />
Tanzania de derde etappe van het ARC gereden in Oeganda: de Pearl<br />
of Africa Rally. De vierde etappe, de Rwanda Mountain Gorilla Rally,<br />
had in mei moeten plaatsvinden. Maar die werd geschrapt door een<br />
gebrek aan sponsors. Deze zomer volgen nog twee races, in<br />
Zimbabwe en Zambia.<br />
Het ARC winnen is niet alleen een kwestie van talent, ook geld speelt<br />
een grote rol. Meer geld betekent beter materiaal. En maar weinigen<br />
kunnen het zich veroorloven om met een rallyauto, reserveonderdelen<br />
én een technisch team een buitenlandse reis te maken. Voor<br />
Oegandese coureurs als Muwonge is het meedoen aan buitenlandse<br />
rally’s onbetaalbaar. Meestal heeft alleen de Indische Oegandees Jas<br />
Mangat genoeg sponsors om ook in andere landen aan de start te<br />
verschijnen. De Pearl of Africa Rally van dit jaar werd gewonnen door<br />
Jamie Whyte, een blanke Zimbabwaan. De Japanner Hideaki Miyoshi<br />
werd tweede, gevolgd door de Zambiaan Muni Singh. Dit drietal leidt<br />
ook het ARC-klassement.<br />
Meer informatie: www.africanrallychampionship.com<br />
Maar als coureur ben ik dat<br />
waarschijnlijk nog iets meer dan<br />
anderen. Ik wil de leerlingen<br />
laten zien dat vrouwen ook van<br />
mannen kunnen winnen, dat<br />
meiden niet onder hoeven doen<br />
voor jongens. In het begin<br />
kreeg ik weinig vertrouwen,<br />
maar nu wordt er zelfs weleens<br />
gewed dat ik de race zal<br />
winnen.’ ••••••••••••<br />
27
fOTOREPORTAGE<br />
Voetbal is oorlog. Maar niet wanneer<br />
Tibetaanse monniken het spelen. Nu en dan<br />
gaan de bruinrode pijen uit en verruilen ze<br />
hun sandalen voor noppenschoenen. En<br />
ook al storten ze zich vol overgave op het<br />
spel, meedoen is belangrijker dan winnen.<br />
Op een binnenplaats stuift de 12-jarige Lobsang Lungtok geestdriftig<br />
achter een bal aan. Hij is leerling-monnik in een boeddhistisch<br />
klooster te Kathmandu. Iedere pauze tussen het bidden, studeren en<br />
debatteren benutten hij en zijn vriendjes voor een potje voetbal. De<br />
Tibetaanse Lobsang woont nu drie jaar in het Nepalese klooster.<br />
28<br />
MONNIKSPIJEN<br />
Zijn ouders smokkelden hem de grens over, maar bleven zelf in Tibet<br />
wonen. Veel Tibetaanse kinderen die monnik willen worden, vluchten<br />
naar Nepal of India, want in Tibet wordt het boeddhisme sinds de<br />
Chinese bezetting onderdrukt. Daarom zijn in Nepal veel kloosters<br />
met Tibetaanse vluchtelingen. Vijf keer per jaar komen de kloosterlingen<br />
samen in een park om te eten en te sporten. Tijdens die toernooien<br />
is voetbal verreweg het populairst. Want sinds Tibet in 1997<br />
een eigen nationaal elftal kreeg, is de sport erg geliefd bij het volk.<br />
De monniken, gehuld in sporttenues en noppenschoenen, wagen<br />
zich overigens ook aan badminton en volleybal. Erg competitief zijn<br />
ze niet. Het doel van het toernooi is plezier maken en veel bewegen.<br />
Zo komen ze even los van het gedisciplineerde kloosterleven, net als<br />
de voetballende Lobsang.
EN VOETBALSCHOENEN<br />
Tekst: Marieke van Doggenaar Foto’s: Ton Koene<br />
29
SPELAANWIJzINGEN<br />
Meer weten over sport &<br />
ontwikkelings samenwerking?<br />
Zelf een sportieve bijdrage<br />
leveren aan een betere wereld?<br />
Er zijn diverse websites waar je<br />
terecht kunt. <strong>Supporter</strong> zet een<br />
aantal voor je op een rijtje.<br />
In het netwerk <strong>Sport</strong> & Ontwikkelingssamenwerking bundelen allerlei<br />
organisaties hun krachten. Bijvoorbeeld deze hulporganisaties:<br />
WWW.IMPULSIS.NL (Impulsis door:<br />
Icco, Edukans en Kerk in Actie)<br />
WWW.ISOP.NL (Internationale Studenten<br />
Ontwikkelings Projecten)<br />
WWW.IKVPAxCHRISTI.NL IKV Pax Christi<br />
WWW.PSO.NL PSO Capaciteitsopbouw<br />
in Ontwikkelingslanden<br />
WWW.RIGHTTOPLAy.ORG Right To Play<br />
www.haarLem-mutare.nL Stichting<br />
Stedenband Haarlem-Mutare<br />
WWW.GRONINGENSANCARLOS.NL Stichting<br />
Stedenband Groningen-San Carlos<br />
WWW.TERREDESHOMMES.NL Terre des Hommes<br />
WWW.UNICEf.NL Unicef<br />
WWW.WARCHILD.NL Warchild<br />
Kijk voor meer leden van het netwerk <strong>Sport</strong> &<br />
Ontwikkelingssamenwerking op: www.sportdevelopment.org<br />
<strong>30</strong><br />
Zoek je informatie of wil je kennis en ideeën<br />
uitwisselen? Dit zijn belangrijke websites op het<br />
gebied van sport & ontwikkelingssamenwerking:<br />
WWW.SPORTDEVELOPMENT.ORG<br />
Op dit webportaal van programma <strong>Sport</strong> & Ontwikkelingssamenwerking<br />
van NCDO vind je info, tools en tips voor<br />
sport & ontwikkelingssamenwerkingin Nederland<br />
WWW.SPORTANDDEV.ORG<br />
Dit internationale platform voor sport & ontwikkelingssamenwerking<br />
biedt niet alleen informatie en projectvoorbeelden,<br />
je kunt er ook ideeën, ervaringen en kennis uitwisselen.<br />
WWW.TOOLKITSPORTDEVELOPMENT.ORG<br />
Wat maakt een project succesvol en wat zijn de valkuilen?<br />
Deze toolkit bundelt beschikbare kennis en ervaringen. Praktische<br />
tools als checklists en handleidingen helpen je zelf projecten op<br />
te zetten.<br />
Wil je zelf een project opstarten en ben je op zoek naar<br />
subsidiemogelijkheden? Kijk eens op één van deze websites:<br />
WWW.SPORTDEVELOPMENT.ORG<br />
fONDSEN EN SUBSIDIES<br />
Op deze site vind je een overzicht van verschillende mogelijkheden<br />
in Nederland om financiering voor een project te krijgen.<br />
WWW.SPORT.NL/<br />
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING<br />
Deze webpagina geeft basisinformatie over het nieuwe programma<br />
‘<strong>Sport</strong>coalities aan de slag’ van NOC*NSF<br />
WWW.NCDO.NL<br />
SUBSIDIE AANVRAGEN<br />
Bij NCDO kun je subsidie aanvragen voor activiteiten in Nederland<br />
waarmee je Nederlanders betrekt bij internationale samenwerking<br />
en bij het leven van mensen in ontwikkelingslanden.<br />
WWW.IMPULSIS.NL<br />
Impulsis is een loket voor ondernemende mensen in<br />
ontwikkelings landen en in Nederland. Je kunt er terecht voor<br />
advies, uitbreiding van je netwerk, expertise en financiële steun.
fRANK VAN EEKEREN<br />
is werkzaam aan de<br />
Universiteit Utrecht. Hij<br />
adviseert (sport)organisaties<br />
en onderzoekt de maatschappelijke<br />
betekenis van<br />
sport, met speciale aandacht<br />
voor sport & ontwikkelingssamenwerking.<br />
Grensgeval<br />
Grootse woorden. Daar houd ik van. Zoals die van<br />
het Ministerie van VWS en de nationale sportkoepel.<br />
Die willen dat Nederland structureel tot de<br />
mondiale top tien in de topsport gaat behoren.<br />
Prachtig. Het kan niet anders, of de landsgrenzen<br />
gaan binnenkort wagenwijd open. Want bij die<br />
woorden horen grenzeloze daden. Onze politici<br />
moeten als de wiedeweerga zorgen voor een<br />
aanzuigende werking op buitenlands sporttalent.<br />
Laten we eerlijk zijn: op een oer-Hollandse<br />
olympisch kampioen hoeven we niet meer te<br />
rekenen. Na de patat- en zapgeneratie kampen<br />
we nu met de Wii- en Google-jeugd. Onze<br />
kinderen denken dat sport bestaat uit het zo snel<br />
mogelijk heen-en-weer bewegen van een joystick<br />
en ze vallen doodmoe neer na het surfen op<br />
internet. Daar winnen we dus geen medailles<br />
mee.<br />
Andere landen die lijden onder verwende inwoners<br />
begrepen al langer dat internationale scouting de<br />
enige manier is om succesvol te zijn. Het mooiste<br />
voorbeeld is Qatar. Luie sjeiks aldaar zagen het<br />
niet zitten om zich in het zweet te werken en<br />
besloten hun hunkering naar succes met oliedollars<br />
te bevredigen. Het golfstaatje bereikte<br />
tijdens het WK Atletiek in 2005 zijn hoogtepunt<br />
en won met Saif Saaed Shaheen voor het eerst<br />
goud. In 8 minuten en 13 seconden werd hij een<br />
icoon. Zeventien dagen daarvoor heette Saif nog<br />
Stephen Cherono en liep hij op de baan rondjes<br />
// DE LIBERO<br />
voor zijn geboorteland Kenia.<br />
Zo doe je dat dus als ambitieus sportland. ‘Ho,<br />
ho’, hoor ik het politiek correcte deel van de<br />
bevolking protesteren, ‘dit is een nieuwe vorm van<br />
kolonialisme!’ Onjuist. Het is eerder de moderne<br />
gedaante van ontwikkelingssamenwerking en het<br />
gevolg van vrijemarkthandel. Per jaar verhuizen<br />
wereldwijd 200 miljoen mensen naar een ander<br />
land, op zoek naar betere werkomstandigheden.<br />
Volgens het Internationaal Monetair Fonds sturen<br />
arbeidsmigranten uit ontwikkelingslanden jaarlijks<br />
minimaal 167 miljard dollar naar huis. <strong>Sport</strong>ers<br />
doen een flinke duit in dat zakje. Van voormalig<br />
800 meter-kampioene Maria Mutola is bekend dat<br />
zij met haar in het Westen verdiende prijzengeld<br />
tientallen kinderen in haar geboorteland<br />
Mozambique heeft gevoed, gekleed en naar<br />
school gestuurd.<br />
Ook van talentroof lijkt me geen sprake. Iemand<br />
als marathonloper Getaneh Tessema werd<br />
Nederlander, keerde terug naar Ethiopië en draagt<br />
nu zijn kennis over aan jonge lokale talenten. Meer<br />
sporters in Nederland toelaten zal in de landen<br />
van herkomst niet leiden tot een braindrain, maar<br />
tot een braingain.<br />
‘Wacht even’, zullen de aanhangers van Rita en<br />
Geert tegensputteren, ‘al die buitenlanders - dat<br />
gaat ten koste van onze Nederlandse cultuur!’<br />
Ook onjuist. Let maar op wat straks tijdens de<br />
Olympisch Spelen gebeurt als ‘onze’ Li Jiao<br />
pingpongend op eremetaal afstevent. Of wanneer<br />
Lornah Kiplagat met de Nederlandse vlag om haar<br />
ranke schouders en het goud aan de nek een<br />
ereronde loopt in Peking. Dan voorspel ik een<br />
ongekend ‘wij-gevoel’, dat grensverleggend zal<br />
werken voor de integratie.<br />
Laat de buitenlanders dus maar komen. Zodat ik,<br />
met een patatje op schoot en afstandbediening in<br />
de hand, oprecht trots kan zijn op Nederland<br />
<strong>Sport</strong>land.<br />
Frank van Eekeren<br />
31
DIT NUMMER UIT?<br />
En nieuwsgierig naar het volgende? Neem<br />
dan nu een gratis abonnement op <strong>Supporter</strong><br />
(zie kader hieronder). En lees elk kwartaal:<br />
// iNTerVieWS MeT BeKeNDe SPOrTerS<br />
// SPOrTrePOrTAGeS uiT Verre LANDeN<br />
// iNFOrMATieVe ACHTerGrONDArTiKeLeN<br />
// SCHerPe OPiNieSTuKKeN eN COLuMNS<br />
// NieuWS OVer SPOrT & ONTWiKKeLiNG<br />
// KOOPTiPS eN SPeLAANWijZiNGeN<br />
// eN Meer!<br />
SUPPORTER: SPORTIEf BETROKKEN<br />
De impact van sport reikt verder dan het sportveld.<br />
Steeds meer mensen beseffen dat. Van overheden<br />
tot sportbonden. En van hulporganisaties tot<br />
sportliefhebbers.<br />
Zij weten dat sport van invloed is op politieke en sociale<br />
verandering. Dat het een waardevol middel is tegen<br />
armoede, onrecht, oorlog en ziektes. En ze willen<br />
daar graag méér over weten.<br />
Daarom lezen zij <strong>Supporter</strong>. Het enige tijdschrift in<br />
Nederland over sport als instrument in ontwikkelingssamenwerking.<br />
Over de personen en organisaties die<br />
dit instrument gebruiken. En over de wijze waarop<br />
mensen in ontwikkelingslanden hun sport ervaren.<br />
Leer de impact van sport kennen. Neem een gratis<br />
abonnement op <strong>Supporter</strong>, een grensverleggend<br />
sportief tijdschrift. Mail je naam en adres naar:<br />
sportdevelopment@ncdo.nl