Psalm 51 commentaar - Vlaams Bijbelgenootschap

Psalm 51. Opnieuw beginnen
1 Voor de koorleider. Een psalm van David, 2 toen de profeet
Natan hem had bezocht, nadat hij met Batseba geslapen had.
3 Wees mij genadig, God, in uw trouw,
u bent vol erbarmen, doe mijn daden teniet,
4 was mij schoon van alle schuld,
reinig mij van mijn zonden.
5 Ik ken mijn wandaden,
ik ben mij steeds van mijn zonden bewust,
6 tegen u, tegen u alleen heb ik gezondigd,
ik heb gedaan wat slecht is in uw ogen.
Laat uw uitspraak rechtvaardig zijn
en uw oordeel zuiver.
7 Ik was al schuldig toen ik werd geboren,
al zondig toen mijn moeder mij ontving,
8 maar u wilt dat waarheid mij vervult,
u leert mij wijsheid, diep in mijn hart.
9 Neem met majoraan mijn zonden weg en ik word rein,
was mij en ik word witter dan sneeuw.
10 Laat mij vreugde en blijdschap horen:
u hebt mij gebroken, laat mij ook juichen.
11 Sluit uw ogen voor mijn zonden
en doe heel mijn schuld teniet.
12 Schep, o God, een zuiver hart in mij,
vernieuw mijn geest, maak mij standvastig,
13 verban mij niet uit uw nabijheid,
neem uw heilige geest niet van mij weg.
14 Red mij, geef mij de vreugde van vroeger,
de kracht van een sterke geest.
15 Dan wil ik verdwaalden uw wegen leren,
en zullen zondaars terugkeren tot u.
16 U bent de God die mij redt,
bevrijd mij, God, van de dreigende dood,
en ik zal juichen om uw gerechtigheid.
17 Ontsluit mijn lippen, Heer,
en mijn mond zal uw lof verkondigen.
18 U wilt van mij geen offerdieren,
in brandoffers schept u geen behagen.
19 Het offer voor God is een gebroken geest;
een gebroken en verbrijzeld hart
zult u, God, niet verachten.
20 Wees Sion welgezind en schenk het voorspoed,
bouw de muren van Jeruzalem weer op.
21 Dan zult u de juiste offers aanvaarden,
offers in hun geheel verbrand,
dan legt men stieren op uw altaar. © NBV 2004
Vlaams Bijbelgenootschap vzw | Pelderijnstraat 10, 8310 Brugge | t 050 79 10 21 | f 050 79 10 22
info@bijbelvlaanderen.be | www.bijbelvlaanderen.be | KBC BE25 4726 0609 5182

Commentaar:
Psalm 51. Opnieuw beginnen
Psalm 51 is in de liturgische traditie gekend als: “Miserere”. Ook wie geen Latijn
kent, voelt hier dat het thema met ellende te maken heeft. We lezen hier een
boetepsalm. Wel twaalf keer wordt verwezen naar zonde, kwaad of schuld. De
auteur heeft een diep besef van de zondigheid van de mens. De psalm werd
vaak gezongen in de drie dagen voor Pasen, waarbij de kaarsen in de kerk of
kapel één voor één werden gedoofd. Spreek van duisternis!
Er valt wel wat te zeggen over de auteur. Vele psalmen worden aan David
toegedicht, maar deze vermeldt in het tweede vers ook nog waarom David deze
psalm heeft geschreven: toen de profeet Natan hem had bezocht, nadat hij met
Batseba geslapen had. Het verhaal kun je nalezen in 2 Samuël 11 en 12. David
verleidt de vrouw van Uria, een strijder in zijn leger. Ze raakt zwanger en daarom
stuurt David Uria naar huis, opdat hij zou denken dat het kind van hem is, maar
Uria is zo plichtsbewust, dat hij in het heetst van de strijd zijn makkers niet in de
steek wil laten. Dan bedenkt David een nog listiger plan; hij laat Uria op de
meest kwetsbare plaats strijden. Hij sneuvelt en de zaak is opgelost, denkt
David, tot de profeet Natan hem bezoekt, met een mededeling namens God…
David krijgt berouw, diep berouw en dat is wat psalm 51 wil uitdrukken. Wees
mij genadig, God . Het is de noodkreet van iemand die weet dat hij zwaar in de
fout is gegaan, dat hij Gods liefde niet verdient. Maar in zijn hart, kent hij God.
David was een man naar Gods hart. Hij weet dat hij beroep mag doen op Gods
trouw en Gods genade. Vers 5 en 6a drukken het berouw uit.
Die genade is niet goedkoop. De voorlaatste alinea geeft aan dat een gebroken
en verbrijzeld hart een offer is dat God niet veracht. Het oprecht berouw wordt
door God aanvaard en met genade beantwoord.
Uit de psalm blijkt ook het vertrouwen dat David in de Heer stelt, ondanks zijn
verschrikkelijke daden. De kleinheid van de mens staat hier tegenover de
grootheid van God. Wat hij van God verwacht is dat Hij hem schoonwast en
reinigt. Reiniging heeft in de Bijbel alles te maken met de relatie tot God.
Priesters die zich niet gewassen hadden, konden de tempel niet in, je kon niet
met ongewassen handen eten bij het joodse volk, omdat het wassen symbool
staat voor het innerlijk leven, dat schoon moet zijn, wil je tot de Heilige naderen.
Vers 6b tot 8 drukken enerzijds uit dat iedere mens zondig is vanaf het begin,
daar is geen ontsnappen aan. Maar tegelijk is die zondigheid niet waar het bij
moet blijven. Integendeel, God wil dat we van waarheid vervuld zijn en dat er
diep in ons hart wijsheid woont. Het geheim van groeien is jezelf kennen, in je
diepste binnenste. Vandaaruit, vanuit het weten dat je een kleine, zondige mens
bent, kun je van God grootse dingen ontvangen.
Vlaams Bijbelgenootschap vzw | Pelderijnstraat 10, 8310 Brugge | t 050 79 10 21 | f 050 79 10 22
info@bijbelvlaanderen.be | www.bijbelvlaanderen.be | KBC BE25 4726 0609 5182

Psalm 51. Opnieuw beginnen
Die geschenken van God zijn niet min: vreugde en blijdschap (v 10), een zuiver
hart, een vernieuwde geest, standvastigheid (v 12), de kracht van een sterke
geest (v 14), redding en gerechtigheid (v 16), lofzang (v 17).
Het goede dat voortvloeit uit God is dat de zondaar die zich in zijn berouw tot
God keert en diens genade heeft mogen ervaren, ook anderen kan inspireren
om de relatie met God te herstellen, zoals vers 15 schrijft: Dan wil ik
verdwaalden uw wegen leren, en zullen zondaars terugkeren tot u.
Vers 20 spreekt over Sion en Jeruzalem, beide een geestelijk begrip voor het
Vrederijk, waarin God en zijn volk samen wandelen. Jeruzalem betekent stad
van de vrede. Sion is de heuvel waarop Jeruzalem gebouwd is, een pars pro toto
voor de stad Jeruzalem. Zolang de relatie met God verstoord is, hebben offers
geen zin. Vele Schriftteksten bij de profeten getuigen daarvan. Pas als het
gebroken hart zich naar God keert en zijn genade en barmhartigheid ontvangt,
kan al het andere wat je in godsdienst doet zin hebben.
Schep, o God, een zuiver hart in mij!
Katelijne Depoortere
Predikant in de Protestantse Kerk te Ronse en leerkracht in het Protestants-
Evangelisch godsdienstonderwijs, tevens lid van de Algemene Vergadering van het
Vlaams Bijbelgenootschap
Vlaams Bijbelgenootschap vzw | Pelderijnstraat 10, 8310 Brugge | t 050 79 10 21 | f 050 79 10 22
info@bijbelvlaanderen.be | www.bijbelvlaanderen.be | KBC BE25 4726 0609 5182