Vriendennieuws 2012-3 - Vrienden van Blijdorp

Foto: Koos van Leeuwen Foto: Koos van Leeuwen
Tekst Monique van Leeuwen-Maat
EEN STUKJE CHINA IN ROTTERDAM
Zomaar een maandagmiddag in augustus. Een golf van paarse bloempluimen
aan de waterkant. Daarboven wiegen de frêle bloemen van
herfstanemonen.
De Chinese tuin straalt rust uit, ondanks
dat er meer mensen zijn. Ze zitten op de
rand bij de waterval te mijmeren. Kinderen
spelen in het huis van de dichters.
Twee van hen vermaken zich met de stapsteen
in het water van de beek. Hij wiebelt
een beetje, dat is best eng. Eindeloos
gaan ze heen en weer van de ene naar de
andere kant. Even wiebelen op die spannende
steen en dan weer terug naar de
veilige wal. In dit stukje Blijdorp zijn nauwelijks
dieren te vinden.
In het vorige nummer van Vriendennieuws
heb ik het al genoemd: door de
nieuwe route is de Chinese tuin ontsloten
voor het publiek. Lag zij eerst verborgen,
nu worden alle bezoekers door dit sfeervolle
stukje Blijdorp geleid. Dat het er
goed toeven is, zie ik die maandagmiddag.
Het is er veel drukker dan voorheen en ik
hoor en zie mensen genieten.
Dit stukje Blijdorp is aangelegd in 1990,
als start van het biotoop Azië. Zusterstad
Sjanghai zorgde voor materiaal en ambachtslieden
en zo ontstond dit stukje
China in Rotterdam. Niet alleen de bouwwerken
en ornamenten zorgen voor de
sfeer. Heel bepalend is de beplanting, die
10 | Vriendennieuws 3 | 2012
voornamelijk uit soorten bestaat die hun
oorsprong in China vinden.
‘Planthunters’
Dat we al die verschillende soorten planten
kunnen bewonderen danken we aan
de ‘planthunters’, oftewel plantenjagers.
Al eeuwen verzamelen mensen zaden,
bollen en stekjes van planten. Met name
in de negentiende eeuw trokken botanici
erop uit om nieuwe soorten te ontdekken
voor de wetenschap, maar ook om het assortiment
van tuinplanten uit te breiden.
Vooral de Engelsen zijn hierom beroemd.
De expedities waren vaak jaren onderweg
en de wetenschappers drongen tot diep in
onbekend terrein door. Regelmatig met
gevaar voor eigen leven. Materiaal werd
gedroogd en samen met zaden en bollen
en knollen opgestuurd naar het land van
herkomst. Ook werden draagbare kassen
ontwikkeld waarin levende planten werden
meegenomen aan boord van een
schip om zo na een hele lange reis in Engeland
aan te komen. Kew Gardens in
Londen heeft een enorm rijke verzameling
van dit materiaal. Eenmaal in Engeland,
werden de zaden gezaaid en de planten
gekoesterd. Door uitwisseling tussen de
botanische tuinen onderling, werden de
beschikbare exemplaren over meerdere
plaatsen verdeeld en breidden aantallen
van zeldzame soorten zich uit. Ook nu nog
worden regelmatig soorten (her)ontdekt.
Veel plantensoorten worden in hun oorspronkelijke
leefgebied met uitsterven bedreigd,
bij voorbeeld door ontbossing ten
behoeve van de landbouw.
Laatbloeier
Een voorbeeld van zo’n bedreigde plant is
Heptacodium miconioides. In 1877 verzamelde
William Hancock materiaal van
deze boom. Het gedroogde materiaal
kreeg een plek in het herbarium (verzameling
van gedroogde planten) in Kew Gardens.
In 1907 stuurde een andere
planthunter, Ernest Wilson, opnieuw materiaal
van deze boom naar Engeland. Ook
dit belandde in het herbarium van Kew.
Pas in 1980 ontdekten Amerikaanse botanici
tijdens een rondleiding door de botanische
tuin van Hangchow de plant
opnieuw. Zij kregen zaden mee naar huis
en gingen de plant kweken. De planten
werden verspreid over diverse botanische
tuinen. In 1983 kreeg een Nederlandse
boomkwekerij enkele bewortelde plantjes.
Alle planten in cultuur stammen af
van die ene struik uit de botanische tuin
van Hangchow. Inmiddels is de plant, die
alleen in China voorkomt, met uitsterven
bedreigd. Zij staat op de rode lijst van bedreigde
soorten van het IUCN (International
Union for the Conservation of Nature).
De Nederlandse naam voor deze plant is
B O T A N I S C H