Vriendennieuws 2012-3 - Vrienden van Blijdorp

veen. Veel van die gebieden werden in gebruik
genomen door de landbouw. De
grutto wist zich hier goed aan aan te passen.
De grutto maakt zijn nest in een kuiltje
in het gras. Hij buigt het gras over het
nest heen om het onzichtbaar te maken.
Negentig procent van alle grutto’s in
Noordwest-Europa broedt in Nederland.
In 1990 waren er nog 100.000 broedparen
in Nederland, in 2000 nog maar de helft.
In 2003 is een campagne gestart voor het
behoud van de grutto. Vooral in de natuurreservaten
nam het aantal grutto’s af.
Hier zijn verschillende oorzaken voor aan
te wijzen. Gebruik van mest zorgt voor
verzuring van de grond, wat zorgt voor
minder voedsel (wormen) voor de grutto.
Het beheer in de reservaten is vooral gericht
op het beheer van vogels als de kemphaan
en de watersnip. De grutto heeft een
ander soort beheer nodig. Als laatste
komt er steeds meer bos in de reservaten,
omdat er niet gemaaid wordt. Het leefgebied
van de grutto wordt hierdoor kleiner.
Het kost veel moeite om het aantal grutto’s
in Nederland op peil te houden. De
grutto staat dan ook als ‘gevoelig’ op de
Nederlandse rode lijst.
Wulp
De wulp is een grote steltlopen van wel
een halve meter hoog. Hij heeft een lange
snavel die naar beneden gebogen is. Een
opvallende verschijning die makkelijk te
herkennen is. Hij is alleen te verwarren
met de iets kleinere regenwulp, die ik
leerde kennen dankzij Maarten ’t Hart.
In Nederland zijn wulpen het hele jaar
aan te treffen. Hij broedt in open weidelandschappen
en in natuurgebieden.
Grappig genoeg kiest het merendeel van
de wulpen voor broeden in de weilanden
en laten ze de natuurgebieden links lig-
18 | Vriendennieuws 3 | 2012
Wulp foto: Joost Hubeek
gen. De vogels die hier broeden, trekken
verder naar het zuiden om te overwinteren.
In de winter verblijven hier de wulpen
uit Scandinavië en Rusland.
Kemphaan
De kemphaan is een steltloper met een
lange nek. Mannetjes en vrouwtjes zien er
heel verschillend uit. Het mannetje is een
stuk groter dan het vrouwtje. In het
broedseizoen heeft het mannetje een
kleurrijke kraag en kuif. Deze kleuren verschillen
onderling zeer, van egaal van
kleur of een combinatie van de kleuren
zwart, roodbruin, oranje of wit.
De spreekwoordelijke kemphaan als ruziezoeker
is niet voor niets ontstaan. Mannetjes
kemphanen komen bij elkaar op een
zogenaamde stoeiplaats waar ze schijngevechten
houden. De vrouwtjes zijn de toeschouwers
en paren met een mannetje
naar keuze.
In Nederland kan de kemphaan het hele
jaar worden gezien, als trekvogel. In april
trekken de kemphanen in grote getale
door ons land. Als broedvogel is de vogel
bijna uitgestorven in Nederland en hij
staat daarom als ‘ernstig bedreigd’ op de
rode lijst. In Vlaanderen staat hij zelfs als
‘verdwenen’.
Kievit
De kuif is karakteristiek voor de kievit. Bij
mannetjes is de kuif groter dan bij vrouwtjes.
Van een afstand lijkt de vogel zwartwit.
Van dichterbij gezien is zijn rug
donkergroen met een paarse gloed. De
kievit is een van de bekende weidevogels
in Europa. Oorspronkelijk broedde de kievit
op grassteppen in Europa en Azië. De
grassteppen werden steeds meer gebruikt
als landbouwgrond. Net als de grutto’s
konden de kieviten zich goed aanpassen
aan de veranderde omgeving. Nu broeden
kieviten in allerlei open terreinen, zowel in
het binnenland als langs de kust.
Het broedseizoen loopt van maart tot juli.
De mannetjes zoeken een plek uit met
voldoende voedsel. Ze beschermen deze
tegen kapers op de kust. Een partijtje
vechten is dan heel normaal. Om een
vrouwtje naar deze plek te lokken, haalt
het mannetje de mooiste capriolen uit in
de lucht. Hij stijgt op, vliegt een stukje,
stijgt verder en op zijn vlucht naar beneden
buitelt hij en maakt koprollen in de
lucht. Op de grond gaat het baltsen verder.
Het mannetje draait nestkuilen en
loopt opgewonden met grassprieten rond.
De eieren worden door vader en moeder
uitgebroed. Eventuele vijanden worden
weggejaagd met luid geschreeuw. Een andere
methode om vijanden weg te lokken
is te doen alsof je gewond bent. De kieviet
loopt met een manke vleugel van het nest
weg. De rover gaat achter de makkelijke
prooi, de gewonde kievit, aan. Als ze ver
genoeg van het nest verwijderd zijn, blijkt
de kievit weer springlevend en ontsnapt.
Kievit foto: Peter van Norde
Het eerste kievitsei
In Friesland bestaat de traditie van het
eerste kievitsei. Dit ei betekent het begin
van het voorjaar en wordt aangeboden
aan de commissaris van de koningin, vroeger
aan de koningin zelf. In de Europese
Unie geldt een verbod op het rapen van
kievitseieren. Friesland heeft hier een ontheffing
voor gehad en deze is later weer
opgeheven. Later is er een maximum gesteld
aan het te rapen eieren.
Voorstanders van het behoud van de traditie
vinden het rapen niet schadelijk voor
de populatie, omdat de kievit goed in
staat is een tweede legsel te produceren.
Daarnaast zorgen de eizoekers voor nazorg:
het nest wordt gemarkeerd, zodat
het niet omgemaaid wordt door boeren.
Tegenstanders zeggen dat door het steeds
vroeger maaien juist de tweede legsels
verloren gaan. Gelukkig is het aantal kieviten
en broedparen in Nederland vrij constant.
In het wild zijn jonge kieviten lastig
te zien, maar in Blijdorp komen ook regelmatig
jonge kieviten uit het ei. Dat maakt
de weidevogelvolière tot een heel levendig
stukje van de Diergaarde.
Bronnen: wikipedia, website Blijdorp en website Nederlandse vogelbescherming