DOP Meers analyse - Het Stein van morgen

1. Analyse: beeld van Meers
Op basis van de verschillende bronnen en interviews is een dorpsbeeld van Meers gemaakt, een soort foto van
Meers zoals het nu is. We gaan in onderstaande paragrafen op verschillende thema’s in. In bijlage 1 is een
overzicht opgenomen met projecten, plannen en initiatieven die betrekking hebben op Meers.
1.1 Ruimte en ligging: Dorp aan de Maas
In het zuidwestelijk deel van de gemeente Stein (25.630
inwoners) ligt het dorp Meers. Groot Meers, Kleine
Meers, Maasband en Veldschuur, behoren tot Meers en
daarmee telt het dorp zo’n 1.300 inwoners. Qua
inwonersaantal is Meers het kleinste aantal van de vijf
dorpen in de gemeente. Meers ligt midden in het
landelijk grensgebied met België, tussen het
Julianakanaal en in de bocht van de Maas. De Maas
heeft veel invloed op het dorp, zowel wat betreft de
ligging, als de mentaliteit en gemeenschapszin: “(…)
met het verleggen van het stroomgebied van de Maas is
Meers enkele malen bijna van de aardbodem
verdwenen”. Het heeft o.a. geleid tot “een enorme
wilskracht onder inwoners die steeds weer de strijd met
de rivier aangingen en terugvochten met alle middelen
die ze als gemeenschap konden opbrengen. Hierin
hadden ze overigens geen keuze. Verloor men alle land
en huizen, dan hadden ze helemaal niets meer. Er was
geen verzekering of overheid die hun compenseerde.
Het was een strijd om alles of niets waarvoor men
geheel op elkaar aangewezen was. De eeuwige strijd,
tot op de dag van vandaag, heeft de mensen in Meers
ook tot een hechte gemeenschap gevormd.” (Bron: De
Stiefköppige Maaskèntjers, Peters en Strijkers, 2009)
Naast de twee rivieren, het landelijke karakter met de
hoogstamboomgaarden, zijn de twee bruggen over het Julianakanaal en de Maas belangrijke
landschapselementen. Ze ontsluiten het dorp met de gemeente Stein en het Belgisch achterland (snelweg
E314 richting Genk). De historische uitstraling van het dorp is terug te zien in het stratenpatroon; smalle
straten en soms onoverzichtelijke kruispunten. De straten zijn daarom allemaal ingericht als 30 km zone.
Historie
Meers, mersch, marsch betekent letterlijk: land aan water, door water omgeven weiland, beemd of moeras. Het water
hoefde toen niet de Maas te zijn. Toen de Maas westelijker liep, moet het water uit hellingen van Elsloo en de
Scharberg maar ook uit Stein zijn weg hebben gevonden naar de Maas. Dat kan goed via het huidige Meers zijn gegaan.
Hoe oud Meers is, is moeilijk te zeggen. Voor zover bekend, zijn er geen bewoningssporen in het gebied gevonden die
getuigen van een hoge ouderdom. Hierbij aangetekend dat de oudste bewoonde plaats van Meers door de Maas kan
zijn afgespoeld. Rond 1100 schijnt het dorp voor het eerst in de officiële stukken vermeld te worden en zou het dorp
uit niet meer dan drie hoeves bestaan. Meers is ontstaan uit twee dorpen het huidige Kleine en Grote Meers, beiden
waren eerst gescheiden door een Maasarm. De verplaatsingen van de Maas hadden tot gevolg dat Groot Meers
uiteindelijk vrijwel afgescheiden raakte van Elsloo. Ten tijde van de Franse overheersing (1813) werd besloten dit deel
van het dorp toe te voegen aan Stein. Groot en Klein Meers vielen toen voor het eerst samen onder een gemeente.
Stein kreeg eveneens de Maasband toebedeeld, die tot dan deels tot Eisden en Leuth behoorde, alsmede de Weert
(Weerd), dat tot Mechelen behoorde. Elsloo wilde wel een vergoeding van Stein voor de afgenomen gronden. Stein
wilde daar wel aan tegemoet komen, maar Elsloo nam geen genoegen met de aangeboden onontgonnen
heidegronden. In 1836 is de zaak opgelost met de grondruil tussen Stein en Elsloo. Groot Meers bleef deel uitmaken
van Elsloo tot de herindeling van 1981 daar een eind aan maakte en Elsloo bij Stein werd gevoegd. Aan de postcode en
officiële woonplaatsnaam kan men nu nog zien dat Groot Meers en Elsloo ooit een gemeente vormden.
(Bron: Peters en Strijkers, 2009)
1

1.2 Bevolkings- en huishoudenssamenstelling
In onderstaande figuren is de demografische ontwikkeling van Meers weergegeven en afgezet tegen het
gemeentelijk beeld. Tussen de gemeente en Meers is niet veel verschil te zien. Voor Meers en dus voor de hele
gemeente geldt komende jaren dat de vergrijzing sterk toeneemt en het aandeel jongeren en volwassenen
afneemt. Dit heeft grote gevolgen voor de levensvatbaarheid van voorzieningen en verenigingen, die door
deze ontwikkeling onder druk komen te staan. Daarbij wonen in Meers nog veel ouderen zelfstandig in de
eigen woning. Bij de verhuismotieven zien we dan ook dat ‘gezondheid, behoefte aan zorg’ in Meers het
hoogste scoort (40% t.o.v. 19% in de gemeente). (Burgeronderzoek, 2011)
40%
30%
20%
10%
0%
4%
5%
1.3 Wonen
22%
22%
31% 31%
30% 29%
Op 1 januari 2012 heeft Meers
1.318 inwoners waarvan 28% tot 30
jaar en 29% 60+.
In 2025 neemt het totale aantal af
met 8% tot 1.212 inwoners.
In de samenstelling zien we de
vergrijzing toenemen: het aandeel
inwoners tot 30 jaar bedraagt dan
nog maar 25% en het aandeel 60+ is
toegenomen tot 40%. Dit is
overigens vergelijkbaar met het
gemeentelijk beeld.
Op 1 januari 2012 heeft Meers 565
huishoudens waarvan 26% tot 45
jaar en 43% 60+. In 2025 neemt het
totale aantal licht af met 2% tot 556
huishoudens.
In de samenstelling zien we de
vergrijzing toenemen: het aandeel
45- bedraagt dan 20% en het
aandeel 60+ is dan toegenomen tot
maar liefst 55%. Ook dit beeld is
vergelijkbaar met het gemeentelijk
beeld.
Meers heeft 585 woningen, waarvan 22% huur en 78% koop. De voorraad sociale huurwoningen betreft 49
woningen, ca. 8% van de totale woningvoorraad in de kern. Met deze aantallen is Meers de kern met het
grootst aandeel koopwoningen en het kleinst aandeel (sociale) huur. Van oudsher zijn Meersenaren gewend
om woningen zelf te bouwen: “uitbesteden was weggegooid geld, bovendien had men altijd wel iemand in de
familie die werkzaam was in de bouw”. (Peters en Strijkers, 2009) Uit het burgeronderzoek blijkt dat bijna 70%
van de Meersenaren de woning beoordeelt met een 8 of meer (gemeente: 67%), alleen Elsloo scoort hier iets
hoger (72%). De gemiddelde woningwaarde van de woningen in Meers bedraagt €237.000 en zit daarmee net
als Elsloo (€250.500) in het hogere prijssegment, vergeleken met het gemeentelijk gemiddelde van €209.000.
Dit komt met name door het beperkte aantal sociale huurwoningen en kleine woningen.
Beperkte bouwmogelijkheden
Conform de Woonmilieuvisie en de Structuurvisie Wonen is toename van het aantal woningen binnen het
bebouwd gebied (de rode contouren) van Meers slechts zeer beperkt mogelijk. Om het buitengebied te sparen
en risico te beheersen (wateroverstroming) is er een periode tot 2007 een contingentenbeleid gevoerd en
mocht in Meers niet worden gebouwd. Nu staat de regionale woningmarkt binnen de Westelijke Mijnstreek
onder druk van de krimp en geldt er de regel dat voor iedere woningtoevoeging een bestaande woning moet
worden gesloopt. Deze afspraken zijn gemaakt om de woningvoorraad komende jaren niet verder in waarde te
laten dalen door de afnemende woonbehoefte en op termijn een overschot aan woningen. Meers heeft een
13%
< 30 30-44 45-59 60-75 75+
13%
Meers 2012 Meers 2025 Gemeente 2012 Gemeente 2025
2

leegstandspercentage van 5% (mede door verhuizing). Voor de komende jaren staan nog 20 bouwtitels in de
gemeentelijk woonmonitor voor Meers. De vraag is in hoeverre deze bouwtitels verzilverd gaan worden.
Rol woningcorporatie
De eigenaar van de sociale voorraad, woningcorporatie Maaskant Wonen, heeft haar bezit verspreid over de
locaties Heuvelstraat, Kloosterstraat, Schoolsteeg, Winandusstraat en Franciscushof.
Zowel de woningen in Fraciscushof als de benedenverdieping van de Heuvelstraat en de Schoolsteeg, zijn
gelabeld als seniorenwoningen. Wat de woningcorporatie echter al jaren in Meers ziet gebeuren, is dat het
aantal aanmeldingen van huurders in het algemeen, maar specifiek van ouderen uit Meers, op vrijkomende
(senioren)huurwoningen uitblijft. Dit spreekt de
behoefte aan seniorenwoningen uit het
burgeronderzoek tegen. Corporatie: “Ouderen
wachten met verhuizen uit hun eigen woning totdat
‘het water ze aan de lippen staat’. Daarnaast zijn ze
zeer specifiek als het gaat om de laatste stap in hun
wooncarrière en gaan dan liever in de buurt van
voorzieningen wonen bijv. in Stein of Elsloo.” Om
woningen toch te kunnen verhuren worden deze ook
toegewezen aan andere leeftijdsgroepen. In het
algemeen muteert maar een zeer beperkt aantal
huurders in Meers: “Als het er jaarlijks 2 zijn is het
veel. Daarmee kun je beperkt sturen als corporatie”.
Verkoop huurwoningen
Afgelopen jaren heeft de woningcorporatie tevens enkele van haar huurwoningen aan de Winandusstraat
verkocht; had Maaskant nog 62 huurwoningen in 2010, nu zijn dat er 49. “De verkoop is in nodig om als
corporatie de financiële uitgaven te dekken”, aldus de corporatie. De verkoop van huurwoningen tegen ca.
€90.000-120.000 wordt toegejuicht door koopstarters uit Meers: “eindelijk wordt een eengezinswoning
betaalbaar”.
Aangezien er voor Meers in de toekomst geen bouwprojecten op de planning staan – vanwege de beperkte
vraag en de beperkte ruimte om te bouwen – zullen de lage inkomens uit Meers steeds meer moeten
uitwijken naar betaalbare woningen in kernen als Stein, Urmond of Elsloo. In deze kernen is de huurvoorraad
groter, en door projecten als de Kanaalboulevard tevens flink uitgebreid.
Corporatie: initiatief ligt bij huurders
Vanwege de toegenomen financiële druk op woningcorporaties, door bijv. de bijdrage aan de huurtoeslag,
heeft Maaskant Wonen besloten om zich in de toekomst enkel te richten op haar kerntaken: het goed
onderhouden en verhuren van de woningen. Hiertoe behoort ook het aanpakken van leefbaarheidsproblemen
(overlast), maar wel enkel als het gaat om het eigen bezit. Voor leefbaarheidinitiatieven die gedragen worden
door de huurders, heeft de corporatie een budget, maar hier is nog nooit door de huurders gebruik van
gemaakt. Er wordt maar beperkt gereageerd op initiatieven die door de corporatie worden opgezet: “dit soort
initiatieven moet je niet willen sturen maar moeten vooral uit de gemeenschap zelf komen”, aldus de
corporatie. De vraag is wel in hoeverre de huurders op de hoogte zijn van een dergelijk budget.
Waardering woonomgeving
Meers ligt qua gevoel weliswaar wat afgelegen “ingeklemd tussen 2 bruggen”, toch geven veel inwoners aan
volop van de rust, de natuur en de ruimte te genieten. Voor de mensen die niet in Meers zijn opgegroeid is dit
het – naast het werkmotief – wat hen erg aantrok aan het
dorp.
Over de woonomgeving is men wel iets minder uitgesproken
positief dan over de woning, maar nog steeds geeft meer dan
de helft van de inwoners een 8 of hoger; een
bovengemiddelde score. Factoren die op de woonbeleving van
invloed zijn: onderhoud van de wegen (60% is ontevreden),
beperkte parkeer- gelegenheid en het gebrek aan een
supermarkt in het dorp. Momenteel wordt de weg
Meersereindstraat-Kerkstraat gereconstrueerd. Daarmee
3

wordt een bottleneck aangepakt. Daarnaast is men (zeer) tevreden met de groene uitstraling van het dorp, de
(voor)schoolse voorzieningen en de buurthuizen. (Burgeronderzoek, 2011)
Men is ook positief over de kansen voor natuurontwikkeling die het Grensmaas-project met zich meebrengt, al
levert het project op korte termijn door de grindwinning nog overlast op. Dan gaat het met name om
geluidsoverlast en dat er veel vrachtwagens af- en aanrijden. Door de crisis is grindwinning en daarmee de
overlast, nu enigszins beperkt. Hetgeen wel weer gevolgen heeft voor de doorlooptijd van het project:
afronding is uitgesteld en voorzien in 2022. In de tussentijd volgt het dorp het project, bijv. via een
dorpsraadlid die zitting neemt in de klankbordgroep Grensmaas.
Voorzieningen en verenigingen onder druk
Meers heeft voor een klein dorp van 1.300 inwoners nog een groot voorzieningenaanbod met een basisschool
en peuterspeelzaal, 2 buurtwinkels, 3 cafés, twee gemeenschapshuizen (fanfarezaal en patronaat), een slager
en een buurtwinkel, een sport- en jeugdaccommodatie, een gymzaal en een speelveldje. Hetzelfde geldt voor
het aantal verenigingen dat nog in Meers actief is: zo’n 24. Het feit dat voorzieningen en verenigingen door
economische schaalvergroting, vergrijzing en krimp onder druk staan, leeft zeer sterk bij de inwoners.
Inwoners beseffen wel dat dit autonome ontwikkelingen zijn waar moeilijk iets tegen gedaan kan worden en
waar men in principe ook zelf aan bijdraagt (door bijv. elders boodschappen te doen). Men is zoekende hoe
met deze maatschappelijke vraagstukken moet worden omgegaan. Naast eigen initiatieven tot samenwerking
(zie 1.4), kijken inwoners voor dé oplossing vaak naar de instanties, waaronder de overheid. Terwijl de
overheid juist het actief eigenaarschap van burgers en ondernemers wil stimuleren en niet, zoals voorheen,
voor de inwoners van alles wil gaan bepalen. (Strategische Toekomstvisie gemeente Stein, 2011)
Gehecht aan het dorp
Uit het burgeronderzoek blijkt dat Meersenaren bovengemiddeld gehecht zijn aan hun dorp (82%, gemeente:
65%). Dit gevoel wordt in de interviews benadrukt; met name de oudere generatie denkt er niet over om te
verhuizen! De verhuisgeneigdheid is met 21% dan ook een stuk lager dan het gemeentelijk gemiddelde (25%).
De verhuisgeneigden verhuizen voor ca. driekwart het liefst binnen de gemeente. Voor de andere kernen, met
name Urmond (46%) en Berg (57%), geldt dit veel minder.
Zoals al eerder aangegeven, is gezondheid en behoefte aan zorg een veelvoorkomende oorzaak (40%) om
(plots) te verhuizen, gevolgd door de huidige woning (18%). Die eerstgenoemde oorzaak heeft verband met de
ouder wordende bevolking in Meers. De gewenste nieuwe woning is dan ook bij 34% van de verhuisgeneigde
Meersenaren een seniorenwoning of aanleunwoning in de huursector, een veel groter aandeel dan het
gemeentelijk gemiddelde van 23%.
1.4 Welzijn en zorg
Welzijn in Meers speelt zich met name af tussen de inwoners en de vele actieve verenigingen waarin inwoners
elkaar treffen en naar een gezamenlijk doel toewerken. Of het nu de carnavalsoptocht is, het jeugdwerk, de
voetbalclub, de ouderenvereniging, de buurtverenigingen of de fanfare. Een groot deel van de inwoners is lid
bij één of enkele verenigingen. Hoewel er dus sprake is van ‘gedeeld lidmaatschap’ en men elkaar weet te
vinden, is er nog beperkt sprake van structurele samenwerking tussen verschillende verenigingen in het dorp.
Samenwerking waarbij bijvoorbeeld gekeken wordt naar een structureel gezamenlijk programma, het
uitwisselen van leden of vrijwilligers en het gezamenlijke gebruik van accommodaties. Als hiernaar wordt
gevraagd tijdens de interviews, wordt vaker gewezen op de praktische bezwaren (bijv. delen accommodatie, te
verschillende activiteiten/planning, delen van activiteitenopbrengst). Een enkeling twijfelt over hun algehele
bestaansrecht: “bij te weinig leden houden we er misschien wel gewoon mee op”. Naast de praktische
bezwaren wordt aangegeven dat er lang geen aanleiding was om nauwer samen te werken dan dat tot nu toe
gebeurt, maar men ziet die situatie nu wel veranderen.
Welzijn: Initiatieven tot samenwerking
Enkele positieve ontwikkelingen betreft de samenwerking binnen de gemeente en in Meers zijn als zichtbaar:
zoals de club Eine Maaskentj die de samenwerking tussen de kernen van Stein wil stimuleren, de fanfares die
overleg hebben over het uitwisselen van leden, en voetbalclub Havantia die de terugloop in jeugdleden
waarneemt en bereid is om na te denken over samenwerking met andere voetbalverenigingen in de
gemeente. Men erkent allemaal dat het steeds moeilijker wordt om nieuwe leden en vrijwilligers te bereiken
en dat de 24 verenigingen allemaal in dezelfde vijver vissen. Zoals een inwoner treffend stelt: “in deze tijd zou
4

je juist samen sterk moeten staan en niet alleen op je akkertje je eigen boontjes doppen. Samen kom je tot
veel mooiere initiatieven die ook meer draagvlak hebben.” Het buurtopbouwwerk van Partners in Welzijn is
sinds 2012 in Meers aan de slag gegaan om o.a. verenigingen te ondersteunen bij die samenwerking.
Voor- en nadelen aan sociale controle
“Het prettige aan Meers is dat je elkaar nog eens kent, al is dat ook minder aan’t worden”, deze uitspraak
hoorden we vaker terug tijdens de interviews. De sociale samenhang is een sterke factor in Meers, al kan de
sociale controle en het ‘ons-kent-ons’ ook benauwend werken en zelfs mensen aanzetten om uit het dorp weg
te trekken. Mensen die er al 30 jaar wonen maar niet in het dorp ‘geboren en getogen’ zijn, komen moeilijk
tussen de hechte banden van families en verenigingen. Zij moeten zelf het initiatief nemen en er veel energie
in steken, willen ze worden opgenomen, en dan nog blijft men na 30 jaar nog ‘dae boetelenjer’.
Verantwoordelijk voor leefbaarheid?
Het over grote deel (88%) van de Meersenaren voelt zich verantwoordelijk voor de leefbaarheid. En ruim
eenderde zet zich actief in om de leefbaarheid te verbeteren. Beide scores zijn boven het gemeentelijk
gemiddelde (85% en 30%). Ook het aandeel vrijwilligers is met 40% hoger dan in de andere dorpen en het
gemeentelijk gemiddelde (31%). (Burgeronderzoek, 2011)
Vertegenwoordiging inwoners
In Meers zijn een dorpsraad en drie buurtverenigingen actief die een belangrijke rol spelen op het gebied van
leefbaarheid. Zowel als aanspreekpunt voor inwoners als voor de gemeente en andere instellingen. De
dorpsraad is in 1994 voortgekomen uit de Vereniging Stop Wateroverlast Meers en heeft bepaalde thema’s
waar zij zich op richt zoals de Grensmaas, voorzieningen, onderhoud en verkeer. De dorpsraad staat
momenteel in de ‘waakstand’ zo is in de ledenvergadering van 2008 besloten. Zij neemt, naast het bijwonen
van de klankbordgroep Grensmaas, enkel actie als een initiatief of vraagstuk door meer dan 5 inwoners uit
Meers wordt gedragen. Uit het Burgeronderzoek
blijkt dat meer dan de helft van de ondervraagde
inwoners uit Meers bekend is met de dorpsraad en
de buurtverenigingen, toch voelt minder dan de
helft zich door hen vertegenwoordigd (48% in
Meers, 51% in gemeente). Tijdens de interviews
werd aangegeven dat men zich niet altijd herkent in
de geagendeerde onderwerpen. Ook de dorpsraad
zelf geeft aan moeilijk medestanders te vinden voor
het aanpakken van problemen, vandaar dat ze
minder actief zijn.
De drie buurtverenigingen richten zich op een
kleiner schaalniveau van enkele straten en verschillen daardoor ook sterk van elkaar. Zo is de Kwakkertekoel
een buurtvereniging in een jonge wijk die zich richt op enkele recreatieve activiteiten per jaar, terwijl Gen Enj
opereert in de oudere buurt Kleine Meers en zo’n 12 activiteiten per jaar organiseert, variërend van een
tuinfeest tot ziekenbezoek.
Zorg: thuiszorg en mantelzorg
De zorg die in nog Meers wordt verstrekt is ambulante
thuiszorg en mantelzorg. Voor verzorgings- of
verpleeghuiszorg moet men naar Stein (Moutheuvel),
Elsloo (Aelserhof) of Urmond (Urmonderhof). In deze
kernen zijn woonservicezones aangewezen waarin,
vanwege de centrale ligging van de kernen,
woonzorgvoorzieningen zijn geclusterd. Tot 2010 was er
in Meers wel nog sprake van een dagopvang voor
ouderen en zorgbehoevenden bij Franciscushof. Maar
door het teruglopen van het aantal deelnemers bleek
het niet meer financieel haalbaar voor Vivantes om hier
een begeleider te plaatsen. Nu gaan de mensen uit
Meers met een indicatie voor de dagopvang vaak naar
5

Aelserhof. Kijken we naar het beroep dat er momenteel (2012) op de Wmo wordt gedaan, dan komt 81% van
de 134 verstrekkingen in Meers bij de ouderen (65+) terecht. Van het totaal aantal verstrekkingen gaat het
gros (38%) naar de hulp bij het huishouden, in slechts 2% van de gevallen is er een verstrekking afgegeven voor
woningaanpassing. In totaal gaat het om 5% van alle Wmo verstrekkingen in de gemeente, een vergelijkbaar
percentage met het inwonersaantal.
Verstrekking Wmo Meers Gemeente
Aanschaf vervoersmiddel/rolstoel
Collectief vraagafhankelijk vervoer
Hulp bij huishouden
Hulpmiddel in woning
Abs. % Abs. %
29 22% 602 23%
42 31% 886 34%
51 38% 809 31%
9 7% 207 8%
Woningaanpassing 3 2% 111 4%
Totaal 134 5% 2.615 100%
Bron: Gemeente Stein, 2012
Zwaardere zorgvraag
Een algemene tendens die zowel door Vivantes als door een mantelzorgster uit Meers wordt onderschreven is
dat in de woonzorgvoorzieningen en de dagopvang steeds meer mensen met een zwaardere en meer
complexe zorgvraag worden opgevangen. Dit is het gevolg van de strengere indicatieverstrekking: “met een
licht zorgzwaartepakket (ZZP) 1 t/m 3 kom je niet meer in het verzorgings- of verpleeghuis terecht”, aldus
Vivantes. Dit brengt verschillende risico’s met zich mee: sommige mensen vallen tussen wal en schip omdat ze
geen indicatie meer krijgen en niet kunnen terugvallen op een eigen netwerk. Daarnaast zijn begeleiders vaak
niet toegerust op de zwaardere zorgvraag van mensen met een ZZP4-6. En ook de sociale onrust binnen de
woonzorgcomplexen neemt toe door toename van mensen met een psychiatrische problematiek (met name
dementie).
Kansen voor sociaal restaurant?
Vivantes zoekt via dagbestedingscoaches actief de samenwerking op met verenigingen als KBO’s, zangkoor,
etc. die bijv. in de Moutheuvel en Aelserhof activiteiten ondernemen. Ook in Meers ziet de zorginstelling
kansen om op de plek van de voormalige dagopvang een sociaal restaurant op te zetten. Voorwaarde is wel
dat dit samen met verenigingen en vrijwilligers kan worden georganiseerd. Er wordt verwezen naar het sociaal
restaurant voorbeeld in sportzalencomplex De Merode.
Ontmoeting belangrijk voor ouderen in Meers
Ouderen zijn nog flink actief in het dorp, sommige werken nog in hun eigen bedrijf (bij gebrek aan opvolging),
men is mantelzorger of vrijwillig actief in verenigingen. Voorbeeld is Ouderenvereniging St. Gerardus waarbij
maar liefst 200 ouderen uit Meers en Stein zijn aangesloten. De vereniging richt zich op recreatieve activiteiten
zoals kienen, kaarten, rommel- en kerstmarkten. Daarnaast gaan ze op ziekenbezoek. “Ouderen vinden het
jammer als in de zomer de activiteiten tijdelijk stilliggen”, aldus de secretaris. De activiteiten zorgen voor
structuur en doorbreken bij sommigen de eenzaamheid. Naast de ouderenvereniging ontmoet men elkaar in
de cafés, bij de buurtwinkel, de slager, de binnenplaats van de Franciscushof, de gymzaal waar Meer Bewegen
Voor Ouderen plaatsvindt en het plein voor de basisschool, waar eerder ook een supermarkt lag – toen het
centrale ontmoetingspunt van het dorp.
Een thema wat steeds meer speelt is verborgen armoede onder ouderen. Bestuurslid: “Hier is men niet open
over, maar je hoort het wel via via. Daarom zijn we vanaf vorig jaar pakketten gaan langsbrengen bij ouderen
die een steuntje in de rug kunnen gebruiken”.
1.5 Leren en opgroeien
In Meers ligt Basisschool De Brök, met ca. 100 leerlingen. Door het
beperkte aantal leerlingen zijn er een aantal combinatieklassen en
worden momenteel 5 van de 8 lokalen gebruikt. Volgend jaar wordt
een van de lege lokalen gevuld door de peuterspeelzaal. De
6

verwachting van de basisschooldirecteur, die ook leiding geeft aan de locatie in Oud Stein en Don Bosco in
Nieuwdorp, is dat het leerlingenaantal komende jaren verder terugloopt tot ca. 90 tot 70 leerlingen. “Juist in
bovenbouw hebben we nog te maken met vollere klassen maar die stromen volgend jaar uit, wat erbij komt is
minimaal”. Dat blijkt ook uit de CBS statistieken. Zo is het geboortecijfer voor Meers in de periode 2007-2009
gemiddeld 6,6 baby’s per jaar. En overtreft het sterftecijfer de laatste jaren het geboortecijfer, dit geldt
overigens voor de hele gemeente Stein.
Wat dit precies betekent voor de basisschool in Meers is nog niet geheel duidelijk. Eerder al speelde de sluiting
van basisschool, destijds is de oplossing gezocht door fusering met De Brök in Oud Stein. Scholenkoepel
Kindante zal binnenkort met een toekomstvisie op de huisvesting verschijnen waarin keuzes ten aanzien van
locaties worden gemaakt. Een optie is dat de locatie in Meers op termijn overgaat naar de nieuwe brede
school in Oud Stein. De nieuwbouw voorziet in voor- en naschoolse voorzieningen en zal worden gebouwd via
het zgn. inplugmodel waarbij lokalen kunnen worden bijgebouwd.
Vrije tijdsvoorzieningen voor de jeugd
De basisschoolleerlingen vormen een belangrijke basis voor verschillende verenigingen als de fanfare, RKVV
Havantia en het Jeugdwerk. Het jeugdwerk organiseert met een club van 20 begeleiders activiteiten voor hun
70 leden: jongeren van 6 t/m 16 jaar. Volgend jaar verwachten ze 15 nieuwe leerlingen uit groep 2. “Je ziet het
aantal jongeren wel teruglopen; vijf jaar geleden hadden we er nog 90”, aldus de voorzitter. Het Jeugdwerk
organiseert activiteiten in begin van de week voor basisschoolleerlingen en op de vrijdagavond voor de tieners.
“Vroeger hadden de kinderen genoeg aan knutselen, nu zie je dat kinderen meer uitdaging nodig hebben zoals
hike, dropping, speurtocht, sleepin.” Naast de doordeweekse activiteit wordt er jaarlijkse een kamp,
vossenjacht en een kermis georganiseerd. De laatste heeft het Jeugdwerk 12 jaar geleden overgenomen van
de gemeente. De kermis is sindsdien een meer aantrekkelijke activiteit geworden die op het plein bij de
basisschool plaatsvindt. Geïnterviewden spreken hun waardering uit over de kermis: “het brengt positieve
energie”. Ook het Jeugdwerk geeft aan dat de begeleiders niet meer zo vanzelfsprekend beschikbaar zijn. “Je
moet handige combinaties kunnen maken met hun parttime baan en het moet ook voor de begeleiders
aantrekkelijk blijven”.
Hoog opgeleid
Na de basisschool en het voortgezet onderwijs blijkt uit het burgeronderzoek dat Meersenaren, meer dan in
de andere kernen, hoger beroepsonderwijs of een wetenschappelijke opleiding hebben gevolgd (31% in
Meers, 26% in gemeente). Hoewel het vroeger in Meers niet erg gebruikelijk was dat je doorleerde (Peters &
Strijkers, 2009) is die houding door de tijd heen wel veranderd, zo blijkt uit de cijfers. Daarnaast zullen mensen
van buitenaf de cijfers beïnvloeden, maar in hoeverre dit invloed heeft, is niet duidelijk. Gerelateerd aan het
opleidingsniveau, constateren we uit het burgeronderzoek dat een bovengemiddeld aandeel van de
huishoudens (55%) in Meers meer dan €1.750 netto per maand verdient, in de gemeente ligt dit aandeel op
46%. CBS cijfers bevestigen het bovenstaande: het gemiddeld jaarinkomen per inkomensontvanger in Meers
bedraagt €30.500. Meers scoort samen met Elsloo bovengemiddeld t.o.v. de gemeente, dit is namelijk
€27.400.
1.6 Werken en ontspannen
In vergelijking met de rest van de dorpen heeft Meers een groter aandeel werkzame personen, dit aandeel
bedraagt 73% t.o.v. 71% in de gemeente (CBS). Uit het burgeronderzoek halen we dat ca. een kwart van de
werknemers binnen de gemeente Stein werkt en meer dan de helft binnen de regio Westelijke Mijnstreek, met
de kern Stein is dit het hoogste aandeel. Het aandeel mensen met een uitkering is beperkt; 14 op 1.000
inwoners ontvangen een WW-uitkering, hetzelfde geldt voor mensen met een Bijstandsuitkering. Het
gemeentelijk cijfer ligt op 26 resp. 22 inwoners. Dit komt overeen met de werk mentaliteit in de kern.
7

Ontspannen
“Prachtige natuur is om de hoek als je in Meers
woont”, aldus een inwoner. Hier maken de inwoners,
maar ook de cafés volop gebruik van. Zo heeft een
van de cafés een deal gesloten met een
kanoverhuurbedrijf en komen er vele wielrenners,
fietsers en wandelaars een terrasje pikken. De
klandizie is daarmee wel sterk afhankelijk van de
seizoenen en het goeie weer. Buiten de recreanten
zijn het vooral de verenigingen en de ouderen die
gebruik maken van de lokale cafés. Momenteel is een
van de drie cafés gesloten door ziekte. Dit café staat
bovendien te koop omdat de eigenaar de
pensioensgerechtigde leeftijd heeft bereikt. De vraag
is in hoeverre dit café nog op een opvolger kan rekenen.
Bedrijfssectoren, bron: KvK 2011
Meers telt ca. 100 ondernemingen en
daarmee 5% van het gemeentetotaal .
Met 5% agrarische bedrijven, vormt Meers
een uitzondering op de rest van de kernen die
nauwelijks meer agrarische bedrijven hebben.
Bedrijven gericht op de industrie en bouw
maken voor 13% deel uit van de lokale
ondernemingen en het overgrote deel (82%)
vormt commerciële dienstverlening.
Met name de agrarische bedrijven zullen naar
de toekomst toe in toenemende mate
vrijvallen door gebrek aan opvolging. Nu al
vormen enkele voormalige boerderijen maar
ook bouwloodsen rotte plekken die een
andere invulling zouden moeten krijgen.
Recreatievisie Grensmaas
De natuur en het Grensmaasproject bieden kansen. Meers is aangewezen als een proefproject van
Natuurmonumenten; bij de Maas komt en een overloopgebied voor flora en fauna. Daarnaast wordt er sinds
2009 tussen de regiogemeenten samengewerkt aan een Recreatievisie Grensmaas en een Actieplan
Vrijetijdseconomie Westelijke Mijnstreek: Kruispunt van Wegen en Smaak. Hierin worden afspraken gemaakt
over routestructuren (o.a. apps), arrangementvorming met ondernemers en marketing. Het plan is nog niet
dermate uitgewerkt dat duidelijk is wat de gevolgen voor de dorpen
zijn. Wel wordt er al vanuit de horeca samengewerkt met VVV Zuid-
Limburg, het Grensmaas consortium, Ark, en Natuurmonumenten. In
café De Witte Börstel is een infopunt ingericht over de grensmaas
waar bijv. ook scholen een excursie naartoe organiseren. Daarnaast
zijn er bij de cafés 7 wandelroutes en 2 fietsroutes beschikbaar.
Concreter is het landschapsproject Urdal-Scharberg dat vanaf 2012
wordt uitgevoerd en zorgt voor een betere ontsluiting voor
voetgangers en fietsers
vanuit Elsloo naar
Meers.
Op lager schaalniveau spelen de voetbalclub en de speeltuin ’t
Wielke een belangrijke rol als het gaat om sport en spel. De
speeltuin heeft speelvoorzieningen voor de kleintjes en de
oudere jeugd (skatebaan) en wordt al jaren vrijwillig beheerd
door een actieve inwoner. Het vrijwillig beheren is een
randvoorwaarde voor de gemeente om de speeltuin open te
houden en te voorzien in groot onderhoud.
8

1.7 Veiligheid
Uit de Veiligheidsscan 2011 blijkt dat veiligheid niet een heel groot issue is binnen Meers (zie tabel). Het dorp
scoort op verschillende aspecten beter dan het gemeentelijk gemiddelde. Tussen 2006 en 2010 is daarnaast
vooruitgang te zien en dalen aantallen aangiftes en meldingen, met uitzondering van vandalisme.
Categorie meldingen per 1.000 inwoners
2006
Meers
2010
Gemeente
2006 2010
Overlast 15 5 19 14
Vandalisme 14 15 14 10
Diefstal / inbraak 8 6 19 16
Bedreiging / mishandeling 5 4 9 9
Wel eens onveilig gevoel in eigen buurt
Bron: Gebeidsscan Veiligheid, 2011; Burgeronderzoek, 2011
15% 26%
1.8 Conclusie
De analysegegevens zijn in projectgroepverband met inwoners, gemeente en betrokken instellingen
besproken en gecontroleerd op herkenbaarheid, juistheid en compleetheid. De aanvullingen zijn in dit
dorpsbeeld verwerkt. Daarnaast is als conclusie een sterkte-zwakte-kansen-bedreigingen analyse met de
projectgroep opgesteld (zie tabel). Deze analyse is als basis gebruikt voor de visiediscussie tijdens de
dorpsavond op 12 juni.
STERKTEN ZWAKTEN KANSEN BEDREIGINGEN
Natuur, rustig
wonen, aantrekkelijk
voor recreanten,
historisch Maasdorp
Hechte
gemeenschap,
gehecht aan kern,
veilig gevoel, hoog
opgeleid en
gemiddeld hoog
inkomen
Veel en actieve
verenigingen voor
jong en oud die
elkaar weten te
vinden indien nodig,
werkmentaliteit /
ondernemerschap
Redelijk aantal
voorzieningen voor
kleine kern, veel
eigen en grote
woningen
Afgezonderde ligging,
beperkt toegankelijk,
smalle straten (zorgen
wel voor handhaving
30km), slecht fietspad
langs Julianakanaal
‘Ons kent ons’,
wijziging bevolking,
‘middengroep’: weinig
tijd daardoor mist
schakel tussen
generaties, beperkte
mix jong en oud
Eigen boontjes doppen:
structurele samenwerking
tussen
verenigingen en
instellingen nog niet
gebruikelijk, geen
opvolgers bij bedrijven
Koopwoningvoorraad is
niet te sturen, beperkte
bouwmogelijkheden,
gebrek aan dagopvang
voor ouderen en andere
zorgvragers
Mogelijkheden voor
uitbreiding recreatief
aanbod en toerisme
(horeca, Grensmaas),
benutten ruimtelijke
kwaliteit (o.a. entrees en
achterpaadjes)
Aanwezigheid dorpsraad,
zelfredzaamheid, grote
betrokkenheid en groot
aandeel vrijwilligers,
toename gepensioneerden
(met vrije tijd)
Eerste initiatieven tot
samenwerking tussen
enkele verenigingen
Gerenoveerde
fanfarezaal, meer
samenwerking, goedkoop
woonaanbod
koopstarters, idee sociaal
restaurant Vivantes,
brede school Oud Stein
Vrijvallen (agrarische)
bedrijven, kans op
verloedering landelijk
gebied
Wijziging bevolking,
toename ouderen,
afname draagkrachtige
gezinnen en jongeren
Individualisering en
digitalisering, wegvallen
basisschool als vindplaats
voor verenigingen
Verkoop eigen woningen
moeilijk, afname
huurwoningen, wegvallen
draagvlak voor
voorzieningen, terwijl
juist groter draagvlak
nodig is
9

Bijlagen 1. Lopende projecten en plannen
Afgeleid van de analyse en een inventarisatie binnen de gemeente blijkt dat de volgende projecten betrekking
hebben op Meers (Groot Meers, Kleine Meers, Maasband, Veldschuur, De Weerd) komende jaren.
BORA = Beheer Openbare Ruimte en Accommodaties
MRB = Maatschappelijk en ruimtelijk beleid
VH&H = Vergunningen, heffingen en handhaving
Thema Project/plan/initiatief Status/fase Termijn Betrokken partijen
Ruimte 1. Reconstructie Meersereindstraat-
Kerkstraat, reparatie Veldschuurdijk
1. Bijna klaar 1. 2012 1. BORA, aannemer
2. Afkoppelen riool
Meersereindstraat-Kerkstraat
2. Bezig
2. 2012 2. BORA
3. Afkoppelen Maasband
3. Begroot 3. 2016 3. BORA
4. Grensmaas (rivierbeveiliging, 4. Bezig
4. 2023 4. MRB, grensmaas-
natuurontwikkeling, ontgrinding)
consortium
5. Rivierpark Maasvallei (visie)
5. Uitwerking 5. 2009-2024 5. MRB, Reg. LandschapsparkKempen
& Maasland
6. Project Urdal-Scharberg, aanleg 6. Uitwerking 6. 2012-2013 6. MRB, BORA,
fietspad en trap
rijkswaterstaat
7. Bestemmingsplan actualisatie Meers 7. Huidig 2008 7. 2017 7. MRB
8. Omgevingsvergunningen (4)
8. Vooroverleg 8. …
8. VH&H, particulier
9. Planmatig onderhoud
9. NNB
9. Jaarlijks 9. BORA
Wonen 1 Uitvoer Structuurvisie Wonen:
1. Uitvoer
1 MRB, VH&H,
- transformatie woningvoorraad
woningcorporaties,
- plancapaciteit terugbrengen
- terughoudend omgaan met ‘wonen’ in
bestemmingsplannen
- sloopfonds uitwerken
- compensatie kleinschalige initiatieven
- prestatieafspraken woningcorporatie
particulieren, banken
2. Nota jongerenhuisvesting
2. 2012-2013
2. MRB
Welzijn en
zorg
Leren en
opgroeien
Werken en
ontspannen
Veiligheid Nvt
1. Onderzoek
woningvoorraad
geschiktheid
2. Buurtopbouwwerk in Meers
3. Wmo: collectieve voorziening in
4.
Meers? (Franciscushof?)
Accommodatie- en subsidiebeleid
herzien
1. Peuterspeelzaal vanaf 2013
2.
onderbrengen bij BS De Brök
Visie op hoofdlijnen over huisvesting
basisonderwijs
1. Uitvoeringsprogramma
vrijetijdseconomie (Kruispunt van
wegen en smaak), routestructuren,
apps, marketing
2. Idee Bed and breakfast
1. Start
onderzoek
2. Bezig
3. Idee
4. Idee
1. Besluit
2. Concept
wordt nader
1.
uitgewerkt
Uitwerking
2. Vooroverleg
1. 2012-2013
2. 2012-2013
3. …
4. …
1. 2013
2. Eind 2012,
concept in
de raad
1. 2013
2. …
1. MRB
2. PIW, MRB
3. MRB, Maaskant,
inwoners
4. MRB, inwoners,
1.
verenigingen
Spelenderwijs,
MRB
2. Kindante, MRB
1. Regiogemeenten,
VVV, MRB
2. Particulier,
VH&H, MRB
10