Gebruik van Film en Nieuwe Media in Cultuureducatie - Mocca ...

interacteren, te produceren. De media vormen ook een belangrijk aspect in de ontwikkeling van hun
identiteit. En ook hier vervagen de grenzen tussen feit en fictie. Identiteit wordt in de hedendaagse
sociologie niet meer opgevat als een vaststaand gegeven, maar als iets dat flexibel is. Onze identiteit
is vloeiend en dynamisch. Het wordt ook wel aangeduid met een ‘patchwork’ identiteit, die we overal
vandaan sprokkelen; van onze ouders, onze leeftijdgenoten, maar ook van de media. Een ander
begrip dat wel gebruikt wordt is een ‘nomadische’ identiteit; we slaan regelmatig de tent van onze
identiteit ergens tijdelijk op, om daarna weer verder te trekken. Identiteit wordt bovendien als
relationeel; in relatie tot de ander vorm je jezelf; en in de hedendaagse maatschappij is dat vooral een
genetwerkte identiteit.
Een grens die vervaagt, is bijvoorbeeld die tussen mens en technologie. De mens-machine, of
in hedendaagse termen, de cyborg, is een dominant beeld van menselijk lichaam en identiteit in de
hedendaagse beeldcultuur.
Eigenlijk appelleert deze figuur aan de soms de ervaring van onechtheid in onze mediacultuur. Veel
fotografen en kunstenaars buiten dat beeld van de mens als on-echt en in-authentiek uit. In de
jongerencultuur zijn dat vaak populaire beelden, zoals te zien is aan het succes van films als The
Matrix, A.I. (Artificial Intelligence) en de game-plus-verfilming Lara Croft. Deze beelden bewegen zich
tussen echt en onecht, natuur en cultuur, mens en machine. In een tijd van plastische chirurgie en
genetische manipulatie kan de grens tussen werkelijk en virtueel niet altijd meer even scherp
getrokken worden, ook in het geval van de menselijke figuur. Digital technologie verlegt deze grenzen
nog verder. In modefotografie, film, reclame, videoclips, computer games en internet, is het beeld van
de mens-machine een terugkerend visueel thema. Beelden van de cyborg geven vaak een
commentaar op de mooie, perfecte, fitte, sexy, gelukkige, en vooral jonge mensen die we altijd maar
weer in de mediacultuur zien. Deze geïdealiseerde beelden die we dagelijks zien, deze extrame
makeover van mensen, is in feite een virtualisering van mensen. Weg van de realiteit, omarmen we
simulatie; weg van echtheid, omarmen we het virtuele, weg van de natuur, omarmen we het culturele,
digitale en technologische.
Hedendaagse kunstenaars produceren vaak een kunstmatig mensbeeld, in een ambivalente
verhouding tot die kunstmatigheid, zoals in het werk van Inez van Lamsweerde (b.v. ‘Thank you
Thighmaster’) of van Micha Klein (b.v. ‘Space Nicky’) Het is alsof ze het tegelijkertijd kritiseren en tot
voorbeeld stellen. In ieder geval wordt het beeld van de cyborg ingezet om de on-natuurlijke
constructie van de menselijk lichaam, en ook van de menselijke identiteit, te laten zien. In ‘Virtual
16