Sibert Holla, boegbeeld van CHN neemt afscheid - CIHN

12
VHN
BEROEPSGEHEIM:
WANNEER WEL EN WANNEER NIET?
Het medisch beroepsgeheim is
streng. De vertrouwensrelatie
tussen arts en patiënt is
immers belangrijk. Zonder die
vertrouwensrelatie zouden
mensen wel eens af kunnen zien
van medische behandeling met
alle gevolgen van dien. Er zijn
echter gevallen denkbaar waarin
artsen hun beroepsgeheim mogen
doorbreken. Toepassing van de
spelregels is altijd een kwestie
van afwegen. We geven twee
voorbeelden.
Als vuistregel geldt dat een arts zijn beroepsgeheim in
drie gevallen mag doorbreken: met de (veronderstelde)
toestemming van de patiënt, als de wet dit verplicht, en in
een confl ict van plichten (als bijvoorbeeld ernstige schade
aan de patiënt of anderen voorkomen kan worden door
medische informatie vrij te geven). Maar altijd moeten
artsen zelf de afweging maken: het beroepsgeheim is een
persoonlijke verantwoordelijkheid. De wet geeft daarvoor
de spelregels. Het is dus belangrijk om altijd alert te zijn
als derden om informatie vragen en om de spelregels te
kennen. Het beroepsgeheim geldt overigens niet alleen
voor artsen, maar ook voor andere (zorg)medewerkers
(zoals assistentes) die direct toegang hebben tot
medische patiëntgegevens. Zij hebben een ‘afgeleid
beroepsgeheim’.
Privacy geldt ook na overlijden
In het eerste voorbeeld rapporteert een huisartsenpost
over een suïcide aan de Inspectie (in het kader van de
verplichte calamiteitmelding). Later vraagt de moeder
van de overleden man dit dossier op in het kader van de
Wet openbaarheid bestuur (Wob). De Inspectie vraagt aan
de huisartsenpost of bepaalde brieven in het dossier aan
de moeder mogen worden gegeven. De huisartsenpost
weigert dit en beroept zich op het beroepsgeheim omdat
in de brieven persoonlijke en medische gegevens staan.
De minister die moet oordelen over het verzoek tot
openbaarmaking geeft de huisartsenpost gelijk: ook als
iemand overleden is heeft hij recht op bescherming van
zijn persoonlijke levenssfeer en zeker als het gaat om
ILLUSTRATIE: ANNET SCHOLTEN
De KNMG-handreiking
geeft de volgende tips:
• Bij telefonische verzoeken van
politie/justitie: bel zo nodig terug
ter verifi catie.
• Verzoek politie/justitie om haar
vragen gericht en schriftelijk te
stellen.
• Benoem een contactpersoon
als aanspreekpunt voor politie/
justitie.
• Maak bij politie/justitie bekend
wie de contactpersoon is.
• De contactpersoon benadert de
arts die de patiënt behandelde.
• Deze arts maakt zelf de
belangenafweging omtrent het
beroepsgeheim.
sterk privacygevoelige informatie als medische gegevens.
Ook niet-medische gegevens die samenhangen met de
medische situatie vallen daaronder. Wanneer de Inspectie
op basis van de Wob gedwongen wordt de gevraagde
dossiers af te geven, zegt de minister, bestaat bovendien
het risico dat huisartsenposten voortaan veel minder
medische informatie zullen gaan verstrekken. Daarmee
wordt het toezicht op de zorg bemoeilijkt en komt het
algemeen belang in gevaar.
Het is belangrijk om altijd alert
te zijn als derden om informatie
vragen en om de spelregels te
kennen.
Uitzonderlijke omstandigheden
Een ander voorbeeld betreft het tragische overlijden van
een 3-jarig kind. Er zijn sterke aanwijzingen voor kindermishandeling
en de moeder wordt gearresteerd op
verdenking van moord. De vraag is of de geluidsbanden
met gesprekken tussen de huisartsenpost en de moeder
in het onderzoek gebruikt mogen worden. De moeder
gaat akkoord, maar de huisartsenpost weigert medewerking
met een beroep op het beroepsgeheim dat,
vindt de post, ook geldt voor een overleden patiënt.
In dit geval krijgt de huisartsenpost echter ongelijk.
Na een juridische procedure oordeelt de Hoge Raad
(Nederlands hoogste rechtscollege) dat in uitzonderlijke
omstandigheden het belang dat de waarheid aan het
licht komt zwaarder weegt dan het beroepsgeheim. Het
gaat hier, zegt de Hoge Raad, om de verdenking van een
zwaar geweldsmisdrijf tegen een kind en er zijn maar
weinig gegevens die duidelijkheid kunnen geven over
wat er is gebeurd. De informatie op de geluidsbanden is
met andere woorden zeer belangrijk en kan niet op een
andere manier worden verkregen.
Algemeen belang
De voorbeelden maken duidelijk hoe nauw de afweging
luistert. Een belangrijke rol speelt het algemeen belang.
Waar moeten patiënten op kunnen vertrouwen? In elk
geval vindt de minister dat privacybescherming niet
ophoudt na overlijden, maar in sommige gevallen gaat dit
niet op. Het oplossen van een ernstige geweldsmisdrijf is,
aldus de Hoge Raad, zeer belangrijk voor ons rechtsgevoel.
In zo’n geval moet het belangrijke beroepsgeheim soms
toch wijken.
Meer informatie
Onlangs is de ‘KNMG Handreiking beroepsgeheim
en politie/justitie’ geactualiseerd. Dit gedetailleerde
document ondersteunt zorgverleners bij het maken van
hun afwegingen. Bij de handreiking hoort een praktische
en overzichtelijke samenvatting. U vindt de handreiking
en de samenvatting op www.knmg.nl/beroepsgeheim.
MERCATORLAAN 1200,
3528 BL UTRECHT
POSTBUS 2672, 3500 GR UTRECHT
TELEFOON 030-2823788
BUREAU@VHNED.NL
WWW.VERENIGINGHUISARTSENPOSTEN.NL