augustus - t Havenpypke

5
Het lijkt erop dat de arbeider nu gelijke rechten heeft,
maar zeker nog geen gelijke kánsen! Nog steeds zijn er gezinnen
die al generaties lang aan de onderkant van de maatschappij
zitten; die weinig kansen hebben omdat de financiële
draagkracht beperkt is.
In 1888, nu honderd jaar geleden, werd Domela Nieuwenhuis
in de Tweede Kamer gekozen. De herdenkingen rond zijn persoon
hebben mij bijzonder geinteresseerd. Het is goed om
eens stil te staan bij de strijd die mensen in je omgeving
aangegaan zijn om hun situatie
te verbeteren. Werkgevers kochten
arbeiders als slaven, zogen
hen uit en wierpen hen daarna
weg als een uitgeknepen citroen.
Een kleine toplaag van hooggeplaatsten
gaf de toon aan.
Zelfs de kerken werkten vaak
mee om het standenverschil in
ere te houden als een door God
gewilde orde.
In onze eeuw is het nog de gewoonte
geweest om bij het passeren
van een state voor de
heerboer de pet (het hoofddeksel
van de gewone man!) af te
nemen, ook al was soms de heerboer
in geen velden of wegen te bekennen. Het agrarisch
Friesland liep niet voorop in de strijd voo r "gelijk recht
voor heer en knecht".
Domela echter wist bij de arbeiders een nieuw levensbesef
op te wekken. Ze werden zich bewust van de eigen identiteit.
Ook knechten en veenarbeiders hadden immers recht op een
menswaardig bestaan.
Men kan genuanceerd denken over Domela Nieuwenhuis en zijn
betekenis voor Friesland. Voor velen was hij toen "de apostel
van de Friese arbeiders", "Us Ferlosser", die vele arbeiders
de weg wees naar een andere maatschappij waarin ze
niet meer behandeld mochten worden als ezels en ondergeschikten.
L.H.