Aanbevelingsnota - Samenlevingsopbouw Gent

Aanbevelingsnota
vanuit Sterke Armen
in Beweging
Een project waarbij kwetsbare groepen
langdurig werden bevraagd
rond hun ervaringen met de realisatie
van de grondrechten

Inleiding
Project Sterke Armen in Beweging
Elke dag moeten nadenken hoe je de volgende dag overleeft? Het is niet zo vanzelfsprekend
en toch zijn er heel wat mensen voor wie dit de dagdagelijkse realiteit is. Gewapend met een
fototoestel leggen mensen beelden vast die hen raken. Beelden uit het dagelijkse leven die
een licht werpen op de drempels en moeilijkheden die mensen ervaren in het realiseren van
hun sociale grondrechten. . De foto’s vormen de basis van groepsgesprekken waarin
mensen hun verhaal vertellen. Waarom heeft iemand nu net deze foto genomen? Wat valt er
op?… De andere groepsleden vullen op hun beurt aan wat zij in de foto’s zien, wat hun
ervaringen zijn, waar zij moeilijkheden rond ervaren… Op die manier worden de beelden
verrijkt met verhalen en getuigenissen van mensen. Maar hier stopt het werk niet. Er wordt
ook beweging gemaakt. Vanuit de eigen ervaringen reiken mensen voorstellen aan die
structurele en duurzame oplossingen bieden in de strijd tegen het schenden van de
grondrechten.
Samenlevingsopbouw Gent vzw en twee Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen, SIVI
vzw (Sint-Amandsberg) en Wijkcentrum De Kring (Eeklo), hebben de voorbije jaren intensief
ingezet op het project Sterke Armen in Beweging. Drie verschillende groepen gingen een
tijd lang aan de slag. De methodiek van photovoice vormde de onderlegger. Het
eindresultaat van dit werk is een overzichtstentoonstelling van foto’s, getuigenissen en
beleidsaanbevelingen rond de sociale grondrechten.
Deze publicatie geeft een zicht op de gehanteerde methodieken, het resultaat van het
geleverde werk en de toekomstige uitdagingen.
Met speciale dank aan Guido, Marc, Denis, Hans, Johan, Roger, Tony, Hubert, Miriam,
Mireille, Anita, Oscar, Hélène, Ilse, Manuel, Willy, Yves, Martine, Bert, Anne-Mie, Saadia,
Erna, Jerry, Isabelle, Gönul, Zubeyde, Fadime, Sultan, Sermin, Canan, Aydin, Mareym,
Ôzlem, Sultan, Laurette, Werner, Margit, Ingrid, Cindy, Chantal, Sammy, Valery, Ria en
Mieke voor hun volgehouden inspanningen.

Deel 1: Wat is het project Sterke Armen in Beweging?
In dit deel wordt het project gesitueerd. De doelstellingen worden benoemd, de keuze van de
methodiek, gekoppeld aan de voordelen en de beperkingen van de methodiek.
1.1 Situering
Als bevoorrechte partner kreeg Samenlevingsopbouw Gent vzw, de opdracht om onderzoek
te verrichten naar de leefwereld van mensen die uitgesloten of met uitsluiting bedreigd
worden op vlak van de grondrechten.
Vanaf september 2008 startte Samenlevingsopbouw Gent vzw met het project Sterke armen
in Beweging waarbij kwetsbare groepen langdurig bevraagd werden rond hun ervaringen
met de realisatie van grondrechten.
Dit project werd in 2010 versterkt met de groepswerkingen SIVI vzw uit Sint-Amandsberg en
de werkgroep Tot Uw Dienst van Wijkcentrum De Kring vzw uit Eeklo.
1.2 Programmatiedoelstelling Sterke Armen in Beweging
Door gebruik te maken van de photovoicemethodiek realiseren we enerzijds onderzoek en
werken we anderzijds beleidsparticipatief.
Ervaren drempels rond het gebruiken en realiseren van sociale grondrechten, worden met de
photovoicemethodiek zichtbaar gemaakt en geformuleerd.
Door erover in groep te praten worden problemen en krachten uitgewisseld waardoor er
meer begrip voor de situatie van maatschappelijk kwetsbare groepen ontstaat.
Door de krachten te bundelen, vergroten de kennis en vaardigheden bij de deelnemers
omdat er gezamenlijke standpunten worden geformuleerd. Dit alles leidt ertoe dat er
voldoende en diverse kanalen ontstaan om beleidsparticipatie van deze maatschappelijk
kwetsbare groepen te creëren.
1.3. Motivering keuze voor de photovoicemethodiek
De onderzoeksmethodiek van photovoice vindt aansluiting bij de core business van
Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen en het opbouwwerk, met name
beleidsparticipatie van kwetsbare groepen en beleidsbeïnvloeding samen met de doelgroep.
Dat welzijnswerkers een vertrouwensband hebben met mensen en moeilijk bereikbare
doelgroepen bereiken, is een troef. De resultaten van dit onderzoek vullen de resultaten van
bestaande wetenschappelijke onderzoeken aan.
Het innoverende karakter, ‘iets anders’ doen dan klassiek wetenschappelijk onderzoek, sluit
aan bij de werkingen, alsook de participatie van mensen.
Het is een manier om creatief te zijn met getuigenissen. Hen niet louter bevragen, maar
samen met hen naar een resultaat toe werken.
Tenslotte is het een actiemiddel om aan beleidsbeïnvloeding te doen: vanaf het begin zijn de
doelgroepen betrokken en is er aandacht voor beleidsbeïnvloeding.

1.4 Over photovoice
Dit is een methode gebaseerd op het discours dat ervan uitgaat dat mensen experts zijn van
hun eigen leven.
Het is een proces waarin mensen, die meestal uitgesloten worden in het maken van
belangrijke beslissingen, hun alledaagse leven fotograferen (gezondheidssituaties,
werksfeer, focus op zichzelf, hun familie, vrienden…).
In groepsdiscussies wordt geparticipeerd aan de hand van gemaakte foto’s en verhalen. De
discussies komen individueel van de deelnemende personen of vanuit de groep of de
bredere gemeenschap.
Photovoice probeert beleidsmakers, politici, gezondheidsspecialisten en andere mensen te
bereiken die kunnen gemobiliseerd worden om sociale verandering teweeg te brengen.
Het waarnemen van de foto’s wekt bedenkingen op bij buitenstaanders. Deze methodiek laat
toe dat bij foto’s, die door de doelgroep zijn gemaakt, reflecties ontstaan. Het leidt tot het
stilstaan bij een realiteit die niet steeds evident is om te begrijpen door buitenstaanders:
waarom bestaat deze situatie? Willen we deze situatie veranderen, en zo ja, op welke
manier?
1.5. Voordelen
Toename competenties:
Deelnemers kunnen hun eigen betekenissen aanhalen die schuil gaan achter foto’s en
hierover in een groep reflecteren. Meestal kennen de verschillende deelnemers elkaar niet.
Deze groepsreflecties leiden tot de ontdekking van bepaalde krachten en capaciteiten die
eerder ongekend waren bij de mensen zelf. Er ontstaat een sterk vertrouwen onder de
participanten en zo krijgen ze elk het gevoel meer aan te kunnen dan eerder verwacht. Dit
leidt tot het aangaan van nieuwe uitdagingen.
Kritisch bewustzijn:
Zowel door eigen onderzoek met de fotocamera, als door het bekijken van de foto’s of
luisteren naar de verhalen van andere deelnemers, ontwikkelt men een zekere
bewustwording van hetgeen zich afspeelt in een gemeenschap. Sommige personen staan
meer stil bij hun omgeving doordat zij hun gemeenschap, hun buurt, buren… op een andere
manier gaan bekijken. Door te luisteren naar verscheidene verhalen die gerelateerd zijn aan
het beeldmateriaal, ontstaat een grotere appreciatie voor persoonlijke en intieme aspecten
van iemand anders zijn/ haar leven. Het wordt tevens mogelijk om een verhaal te vertellen
zonder het gebruik van stereotypen.
Mogelijkheden tot sociale en politieke actie:
Aan de hand van de genoemde competenties die zijn bijgeleerd of versterkt en het kritisch
bewustzijn van de deelnemers ten aanzien van hun gemeenschap, ontstaan er zowel op
individueel als op collectief vlak mogelijkheden tot sociale en politieke actie.
Empowerment:
Eerder werd aangehaald dat deelnemers aan Photovoice gezien worden als experts van hun
eigen leven. Niemand weet bijvoorbeeld beter wat er in een bepaalde buurt leeft dan de
inwoners zelf. Alvorens over te gaan tot actie, is het noodzakelijk dat een bewustzijn tot

stand komt over het feit dat kennis en ervaring een specifieke waarde en nut hebben.
Photovoice zorgt dat dit besef bij de mensen naar boven komt.
1.6. Methodologische beperkingen
Het verzamelen van kwalitatieve data leidt tot dilemma’s betreffende de interpretatie ervan.
Bij Photovoice is het niet zo dat de visuele data geanalyseerd worden op een manier waar dit
wel het geval is voor andere data (bijvoorbeeld via statistische analyse). Hierdoor is het
nodig om de analyse van deze kwalitatieve data in een nieuw analysekader te plaatsen. Dit
leidt ertoe dat de deelnemers, zoals reeds aangehaald, zelf hun foto’s kiezen op basis van
hun gevoel, en dat zij zelf dit beeldmateriaal hercoderen in verhalen.
Een tweede opmerking betreft de generaliseerbaarheid van de gegevens. Aangegeven
bezorgdheden zijn voornamelijk afkomstig van personen die alle stappen heb mee gevolgd
in het Photovoiceproject. Wanneer met een andere groep op een ander tijdstip zou gewerkt
zijn, zouden andere punten naar boven zijn gekomen. Dit maakt dat de bekommernissen van
de deelnemers niet representatief zijn voor een bredere groep. Een deelname aan een
Photovoiceproject is overigens volledig vrijwillig en men kan, van zodra men dit nodig acht,
stoppen. Dit kan gebeuren tijdens alle fases van een onderzoek of project, wat gevolgen
heeft voor het gebruik van de resultaten.
Het is moeilijk te achterhalen waarom de deelnemers meer foto’s nemen van bepaalde
thema’s in tegenstelling tot foto’s van thema’s die minder evident lijken te zijn. Enige
creativiteit komt meerdere malen aan bod, zowel in het fotograferen als in het narratieve
aspect. Toch mag niet vergeten worden dat bepaalde thema’s zich er makkelijker toe
verlenen gefotografeerd te worden dan andere.
1.7. Verschillende groepen
Voor de realisatie en gedragenheid werd een stuurgroep (bestaande uit verschillende
diensten en organisaties) en een werkgroep (met bewoners uit de verschillende werkingen
van Samenlevingsopbouw Gent vzw) opgericht. Deze groepen bewaken het participatieve en
emancipatorisch luik van het project.
Daarnaast is er regelmatig contact met een groep onderzoekers en welzijnsorganisaties in
de instrumentenbouwergroep om de wetenschappelijkheid en overdraagbaarheid van het
instrument te bewaken, rekening houdend met de reeds door wetenschappelijk onderzoek
aangetoonde valkuilen en drempels omtrent beleidsparticipatie van kwetsbare doelgroepen.

Deel 2: Het resultaat
Verschillende groepen gingen aan de slag met de photovoicemethodiek. Dit leverde heel wat
materiaal op. Op basis van dit materiaal maakte elke groep een selectie van foto’s en
getuigenissen, gekoppeld aan de respectieve sociale grondrechten. De selecties van de
verschillende groepen werden op hun beurt bij elkaar gebracht en dit resulteerde in een
definitieve selectie.
Het eindresultaat is een bundeling van foto’s, getuigenissen en beleidsvoorstellen rond 7
sociale grondrechten, meer bepaald:
• recht op wonen en recht op energie
• recht op cultuur en vrije tijd
• recht op onderwijs
• recht op gezondheid
• recht op menswaardig inkomen
• recht op maatschappelijke participatie
• recht op gezond leefmilieu
Er is 1 grondrecht dat niet weerhouden is als wall display maar waarvan het materiaal wel
terug te vinden is in de bundeling, namelijk:
• recht op werk
De reden is dat er te weinig foto’s voorhanden waren maar we vonden het toch belangrijk om
hem mee op te nemen.
Het materiaal:
De tentoonstelling bestaat uit 7 wall displays, die elk een grondrecht voorstellen aan de hand
van foto’s en getuigenissen. De wall displays zijn 2 meter op 2 meter en gemakkelijk
inzetbaar voor verder gebruik. Daarnaast werd er ook nog ander campagnemateriaal
ontwikkeld: postkaarten, badges en placemats, als promotie van het project en om de
grondrechten onder de aandacht te brengen. De postkaarten en de badges werden op
9 december op strategisch gekozen plaatsen uitgedeeld aan het brede publiek: Korenmarkt,
Sint-Jacobs, de Vrijdagmarkt, Sint-Pietersstation en Dampoortstation. De reacties van het
publiek waren overwegend zeer positief. Vele mensen betoonden interesse in het project en
in de problemen die maatschappelijk kwetsbare groepen ervaren in het realiseren van hun
grondrechten. De rest van de postkaarten, badges en placemats werden verdeeld onder de
3 partners van het project en worden op latere tijdstippen op goed uitgekozen momenten
verdeeld.
De aanbevelingen:
Uit al het verzamelde materiaal van de verschillende groepen (foto’s, getuigenissen,
verhalen) werden een hele reeks aanbevelingen gedistilleerd, die zowel betrekking hebben
op het lokale niveau, als op het provinciale, Vlaamse of federale niveau.
Op de campagne- en actiedag van 9 december 2011 werd de finale fototentoonstelling van
het project in Huize Lijnmolen (Gent) voorgesteld, net zoals de aanbevelingsnota. Dit
gebeurde tijdens een dialoogmoment tussen doelgroep en beleidsmakers. Om de dialoog zo
laagdrempelig en interactief mogelijk te maken, werd gekozen voor een geleide wandeling
langsheen de verschillende wall displays. Het publiek werd ingedeeld in 3 groepen,
bestaande uit deelnemers van de groepswerkingen, publiek en beleidsmakers. Bij elke
display zorgde een deelnemer van de groepswerking voor een korte toelichting van het

grondrecht. Op basis hiervan konden de deelnemers vragen stellen en kort in dialoog gaan
met elkaar en met de aanwezige beleidsmakers. Een aantal grondrechten (wonen, onderwijs
en gezondheid) werden meer in de diepte besproken. De aanbevelingen omtrent het
grondrecht werden toegelicht en aan de aanwezige beleidsmakers werd gevraagd naar een
reactie en naar hun engagementen om de drempels tot het grondrecht te verbeteren. Dit
alles gebeurde in aanwezigheid van burgemeester Loete, schepen Reynebeau,
provincieraadslid Mevr Zenner-De Gryse en een 80-tal aanwezigen. Burgemeester Termont
heeft zich spijtig genoeg op het laatste moment moeten verontschuldigen.
Van de inhoudelijke gesprekken is een verslag gemaakt. De aanbevelingen zijn enerzijds
mee verwerkt in de tekst maar het volledig verslag ervan is te vinden in bijlage.
Hieronder vindt u het resultaat ervan.

Recht op wonen en recht op energie
Wonen hangt nauw samen met andere dimensies van armoede. Gezinnen in armoede
hebben weinig of geen keuze in hun huisvesting, en komen vaak terecht in ongezonde en/of
onveilige woonomgevingen. De grootste problemen situeren zich op de private huurmarkt
waar de inkomensarmen vaak noodgedwongen terechtkomen omdat de aankoop van een
eigen woning te hoog gegrepen is. De armoedecijfers van private huurders liggen dan ook
fors hoger dan bij eigenaars.
Uit onderzoek (Winters, Heremans et al.,2004) blijkt ook dat maar liefst 39% van alle private
huurders voldoet aan de wettelijke voorwaarden om in aanmerking te komen voor een
sociale huurwoning. In cijfers: 180.000 gezinnen voldoen aan de voorwaarden om een
sociale woning te krijgen, maar leven vaak noodgedwongen in een (duurdere) private
huurwoning. Vele gezinnen belanden op de wachtlijsten.
(Onderzoeksgroep OASeS, mei 2011, Armoedebarometer 2011 – decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Ik ben eigenaar van een huis. Soms heb ik het gevoel dat ik nergens recht op heb, juist
omdat ik een eigen huis heb. Mijn huis is al 60 jaar oud en het onderhoud is kostelijk… te
kostelijk, daarom geraakt het steeds in slechtere staat. Met mijn pensioen kan ik overleven
en de belastingen op mijn huis betalen. Ik hou echter niets over om de woning te verbeteren.
Ik heb geen douche en dat zou ik graag willen, zeker nu ik ouder word. Maar ik heb geen
middelen om die te plaatsen.
10 jaar geleden woonde ik in zo’n huis. Ik hing papier aan de muur. Na 2 maanden rolde het
er weer af. Met punaises hing ik het papier weer op. Je kunt er nu wel mee lachen maar als
je er in zit … niet.
Als je rondom je kijkt staat er veel te koop en veel te huur. Ondertussen zijn er wel huizen te
renoveren. Waarom doen de eigenaars dat niet? In de Zuidmoerstraat zijn veel huisjes die
het zeker waard zijn om gerestaureerd te worden. Het huis waar ik woon, de eigenaar heeft
dat zelf gerestaureerd. Dat is prachtig gedaan. Dat zijn prachtige huizekes en de pacht is
redelijk. Volgens mij is de pacht de oorzaak van alles wat leeg staat: de prijzen liggen enorm
hoog en niet iedereen kan dat betalen. Buiten de pacht komt er nog veel bij kijken, je weet
dat ook. Water, elektriciteit, telefoon, je mag niets van onkosten hebben,…
Een aantal mensen binnen onze maatschappij hebben te weinig geld om zich te huisvesten
en worden gedwongen om een huis te kraken. Krakers overtreden wel de wet en ze bezetten
andermans eigendom om toch maar te kunnen wonen. Velen durven dit niet en wonen
bijvoorbeeld in een caravan.
Ik schreef me in bij een sociale bouwmaatschappij. De inschrijving moest ik om de 6 maand
hernieuwen. Dat wist ik niet. Ik dacht, ik ben ingeschreven, dat zit wel goed. Dat was dus niet
zo. Het OCMW sprak daar niet over. Ondertussen trok ik mijn plan door in gammele
woningen te wonen, in crisiscentra te overnachten… Na 2, 3 jaar wachten kwam ik te weten
dat ik niet eens meer ingeschreven was! Sinds 2004 ben ik ingeschreven bij het sociaal
verhuurkantoor. Ik zou er op de 1 ste plaats staan.
Ik ben een alleenstaande vrouw. Ik ontvang een werkloosheidsuitkering. Mijn huurprijs op de
private huurmarkt is €434. Dit is zonder EGW. Die huur alleen is al meer dan de helft van
mijn inkomen. Ik ben ingeschreven in een sociaal verhuurkantoor. Ik wacht al 5 jaar. Het is
moeilijk. Je staat er alleen voor. Je kan niet anders dan je erbij neerleggen.

Ik schreef me in voor een sociale woning en moest bewijzen dat ik Nederlands praat door
even te praten met de persoon die me inschreef.
Dit is een huis, een sociale woning. Die is niet geïsoleerd en dat zie je aan het dak. De
koude gaat erdoor en je verbruikt veel energie. Ik heb weinig inkomen en betaal veel extra
aan energie. Moesten sociale bouwmaatschappijen een inspanning doen om de woning te
isoleren dan zouden de mensen maandelijks minder moeten betalen voor hun energie.
Dit raam is in zeer slechte staat. Het is het raam van een sociale woning. Enkel glas, de wind
gaat er zo door. Ik betaal daardoor heel veel. Als het vriest of zo betaal ik heel veel aan
verwarming en ik heb een klein inkomen. Het water komt binnen in de slaapkamer boven.
Het glas zit eigenlijk een beetje los. De kozijnen zijn in zeer slechte staat.
Ik vind het een ramp dat sociale woningen niet geïsoleerd zijn, enkel glas hebben,… Ik
betaal minder huur maar veel meer aan verwarming. Goedkope huur lost dus niet veel op.
Ik deed de was in twee plastieken kuipen. Gelukkig kon ik zelf veel doen en zo veel
problemen oplossen. Als het regende, regende het binnen. Ik had stromend water… van de
muren, niet van de kraan.
Ik moet uit mijn woning. Mijn inkomen is ongeveer 860€. Daarmee moet ik mijn huur betalen
en dan nog EGW, en dat lukt niet op de private huurmarkt. Dus ik wacht op een woning van
het Sociaal Verhuurkantoor . Ik kan niet anders. Uit je woning gezet worden is schrikken.
Opeens moet je eruit en je krijgt heel wat kosten erbij.
Ik sta al 4 jaar op de wachtlijst voor een sociale woning. Twee andere personen stonden al 7
jaar op de wachtlijst. Nadat een familielid eens boos werd in de kantoren van de
Meetjeslandse Bouwmaatschappij voor Volkswoningen hadden ze een woning.
Ik mocht bij mijn moeder gaan wonen om de huurkosten te drukken. Maar dan ging de
invaliditeitsuitkering van mijn man naar beneden. Dus deden we dat niet. (is dat niet iets voor
inkomen)
Ik ben één van de weinigen die in de straat een putje in de goot heeft. Al het afval komt hier
terecht. Daarom moet ik regelmatig poetsen, anders gaat het stinken. Ik heb 10 extra torekes
gekregen en kan deze goed gebruiken in de Turkse winkel. Één toreke is één euro. Ik vind
dat zeer goed.
Ik heb dit huis zelf gekocht. Eerst samen met mijn man. We zijn toen gescheiden maar ik ben
blijven betalen, ook zijn deel. Nu ben ik aan het wachten op een toestemmingsformulier van
mijn man waar hij afstand doet van het huis. Hij zal dat wel in orde maken maar zolang dat
niet gebeurd is, kan ik geen werkman laten komen om het huis te renoveren. Er is geen
centrale verwarming en het is koud. Ik heb ook geen warm water. Dat is al vier jaar zo.
Binnenkort komt daar gelukkig verandering in.
Het is druk. Op 31 oktober moet ik de sleutel van het appartement teruggeven. Er komen
andere mensen wonen. Pas over 4 jaar moeten zij verhuizen en zal dit appartementsgebouw
verdwijnen. Het huis dat ik gekocht heb, is nog niet afgewerkt. Er hebben zich heel wat
onvoorziene zaken voorgedaan. We hebben een aanvraag moeten indienen voor het
renoveren van de badkamer en de keuken. Het duurde vier weken alvorens we de
goedkeuring kregen. We wisten niet dat dit verplicht was. Vroeger was dit niet zo.
Ik wil wel koken maar kan dat niet want het is te duur om het fornuis dagelijks te gebruiken.
Daarom gebruik ik de microgolf, beleg ik zelf mijn broodjes en eet ik boterhammen. Ik eet
graag vanillepap maar ik durf dit niet te maken omdat het te lang moet opstaan en dus teveel
energie verbruikt.

Dit is een ketel van een gasboiler. Die verbruikt heel veel gas. Het is met een waakvlam die
constant brandt. Doordat mijn gasvuur in mijn living defect was is de installateur per toeval
boven geweest. Hij zag die ketel en zei dat die heel veel gas verbruikt. Hij is nog in goede
staat. Ik weet niet of ik ga beslissen een nieuwe te kopen of hem te houden. Een nieuwe kost
veel geld.
Aanbevelingen:
Lokale besturen activeren het eigen woonpatrimonium dat momenteel aan
markttarieven wordt verhuurd als sociale hefboom voor de huisvesting van
maatschappelijk kwetsbare gezinnen.
Onder impuls van het stadsbestuur wordt tijdens de volgende legislatuur één centraal
inschrijvingsregister (met één inschrijvingsdossier per kandidaat-huurder) tot stand
gebracht voor zowel sociale huisvestingsmaatschappijen als sociale verhuurkantoren.
Bij inschrijving in een sociale woning verstrekt de verhuurder maximale informatie:
via een overzichtsfiche met foto wordt de kandidaat op de hoogte gebracht van de
ligging, comfort, bereikbaarheid, verwarmingssysteem, toegankelijkheid… van het
beschikbare patrimonium. Hierbij is de gemiddelde wachttijd en de gemiddelde
woonkost (basishuurprijs, gemiddelde huurlasten, gemiddeld energieverbruik bij
collectieve systemen…) vermeld.
Om zwakke groepen te bereiken, wordt met hen persoonlijk contact opgenomen om
hun inschrijving te herbevestigen. Hiervoor wordt er ook samengewerkt met de
welzijnssector (CAW, OCMW…) indien de kandidaat verhuisd is.
Lokale overheden voeren de strijd op tegen leegstand en verkrotting. Enerzijds door
een forse verhoging van boetes op leegstand en verkrotting, anderzijds door het
toepassen van bestaande instrumenten als het sociaal beheersrecht en het
verkooprecht.
Het lokale woon- en energiepremiebeleid wordt verbeterd zodat maatschappelijk
kwetsbare groepen er effectief en maximaal gebruik van maken.
Lokale besturen voorzien extra middelen voor Sociale Verhuurkantoren in functie van
prospectie van leegstand en verkrotting. Sociale Verhuurkantoren staan vervolgens in
voor de renovatie van deze woningen, waardoor kwalitatieve en betaalbare
huurwoningen gecreëerd worden voor maatschappelijk kwetsbare gezinnen.
De lokale overheden zorgen ervoor dat de dienstverlening van haar Woonwinkels
wordt uitgebreid met een water- en energieloket, waarvan de werking is afgestemd
op de noden van maatschappelijk kwetsbare gezinnen.
De lokale gemeenten zorgen ervoor dat de Sociale Verhuurkantoren met een
substantieel aantal extra wooneenheden groeien..
Het stadsbestuur maakt solidaire woonvormen als groepswonen of –huren mogelijk
en vrijwaart daarbij maximaal de rechten inzake sociale zekerheid en sociale bijstand
van de bewoners.
Gemeenten maken werk van een gemeentelijke huursubsidie die versterkt wordt aan
huurders die, in het kader van woonkwaliteitonderzoeken, hun woning verliezen.

Deze premie biedt een oplossing voor de herhuisvesting van de huurder. Gemeenten
onderzoeken hoe de verhuurder voor een deel van deze kosten geresponsabiliseerd
kan worden.
Iedereen heeft recht op een kwaliteitsvolle, betaalbare woning. In het kader van een
sociaal rechtvaardiger woonbeleid dient prioritair ingezet te worden op groepen met
een reële woonnood of op groepen voor wie zonder overheidssteun
bestaansonzekerheid dreigt. Kortom, een woonbeleid dat armoede en uitsluiting
voorkomt.
Lokale besturen bieden financiële ondersteuning aan participatie-initiatieven in de
sociale huisvesting. Sociale huisvestingsmaatschappijen ontwikkelen volwaardige
participatieplannen waarbij in belangrijke mate aandacht wordt geschonken aan de
noden van de meest kwetsbare huurders.
Sociale mix vormt geen doel op zich, maar slechts een middel om sociale samenhang
te bevorderen. Gemeentebesturen en/of sociale huisvestingsmaatschappijen die een
sociale mix nastreven, maken voorafgaand een participatieve analyse van kansen en
bedreigingen voor bewoners, met specifieke focus op de gevolgen voor
maatschappelijk kwetsbare gezinnen. Deze analyse omschrijft duidelijk de
randvoorwaarden en ondersteunende maatregelen die noodzakelijk zijn om sociale
verdringing te voorkomen en om de leefbaarheid voor alle bevolkingsgroepen te
garanderen.
Lokale besturen en/of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden starten woon-,
water- en energiewinkels op waarvan de werkingen zijn afgestemd op de noden van
maatschappelijk kwetsbare gezinnen.

Recht op cultuur en vrije tijd
Uit het rapport van het Steunpunt Recreatief Vlaanderen (2005) leiden we af dat de mate
waarin iemand deelneemt aan cultuur sterk verbonden is met het opleidingsniveau.
Hooggeschoolden nemen meer en vaker deel aan het publieke culturele leven dan
lageropgeleiden. Dit geldt voor de eerder elitaire kunstvormen, maar ook voor populaire
cultuurvormen. Volgens dit onderzoek hangt de grootte van het sociale (vrijetijds)netwerk
van mensen sterk samen met de mate van deelname aan het culturele leven.
Deelnemen aan culturele activiteiten is voor mensen voordelig. Ze verwerven vaardigheden,
bouwen zelfvertrouwen op, krijgen een gunstiger zelfbeeld, hebben meer respect voor
culturele diversiteit en anticiperen beter op discriminatie. (Onderzoeksgroep OASeS, mei
2011, Armoedebarometer 2011 - decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Het is goed dat er in Gent op een aantal plaatsen gratis aan cultuur kan gedaan worden.
Ik bezoek vaak een aantal vaste plaatsen waar dit mogelijk is, zoals de Sint-Niklaaskerk, het
Caermersklooster, de stadsbibliotheek… Een groot deel van mijn cultuurbeleving beleef ik op
deze tentoonstellingen die gratis zijn, naast de voorstellingen via de 80/20 regeling. Aan
cultuur kunnen doen, betekent voor mij ontspanning, sociale contacten, een ruime blik
krijgen op de wereld. Ook openstaan voor andere culturen en kennis opdoen. Het zorgt er
ook voor dat je er bij hoort. Je kan vertellen over voorstellingen die je gezien hebt. Cultuur is
jammer genoeg een luxeproduct omdat bijvoorbeeld een ticket in de Capitole 25€ kost en na
een tweetal uur is het voorbij. Terwijl dat je met 25€ voor een aantal dagen eten kan kopen.
Via SIVI hebben we de tentoonstelling bijgewoond. Er zaten veel pakkende foto’s bij die
schrijnende toestanden lieten zien. De foto’s lieten zien hoe je vroeger behandeld werd in
een psychiatrie. Het deed mij beseffen dat we gelukkig mogen zijn dat je hier als
psychiatrisch patiënt niet meer zo behandeld wordt.
Voor mij is het belangrijk te kunnen bezig zijn met de dingen die ik graag doe. Ik neem
stekjes van planten en plant of verplant die dan in potten. Mijn dochter en haar vriend
hebben mijn koertje voor mij geschilderd als verrassing. Het is nu een mooi plaatsje
geworden van mijn huis. In feite heeft iedereen recht op schoonheid. En dat kan dan weer
gelinkt worden aan het recht op gezondheid, want het geeft een mens een beter gevoel.
Soms zou ik mijn stekjes van de planten willen verkopen om wat extra geld te hebben.
De gratis evenementen zijn een goede zaak. Er is echter wel een keerzijde aan de medaille
en dat is dat er altijd heel veel volk is. Dus lange wachtrijen en soms zie je bitter weinig van
het spektakel. Deze foto is genomen tijdens een carnavalstoet. Maar dankzij de 80/20
regeling ben ik niet alleen beperkt tot de gratis evenementen. Als ik kan deelnemen aan
betalende activiteiten, dan zijn de tegenvallende gratis evenementen niet zo erg.
Het is goed dat er organisaties bestaan die ervoor open staan om rolstoelgebruikers mee te
nemen. Door minder mobiel te zijn is het vaak moeilijk om zaken bij te wonen. Ook moet er
altijd rekening mee gehouden worden met de plaats naar waar men naartoe gaat. Is het
rolstoelvriendelijk? Bij een scootmobiel moet er ook altijd een aangepast vervoermiddel zijn
om in en uit te rijden. Er is ook de psychologische druk. Je wordt scheef bekeken als je in
een rolstoel zit en sommigen sakkeren als ze je moeten helpen. Als je het openbaar vervoer
wil nemen moet je 1 dag op voorhand bellen. Het is jammer dat je nooit spontaan iets kan
doen. Het zou wel beter zijn mocht ik een scootmobiel hebben voor mijn onafhankelijkheid.

Cultuur is een onderdeel van onze beschaving. Geen toegang hebben tot cultuur is bijgevolg
geen toegang hebben tot een stuk van onze beschaving, en dat is pijnlijk. Zo ontstonden er
in sommige steden goede lokale initiatieven om sociale en culturele ontplooiing te
bevorderen: diversiteittickets, kansenpas, sociale vrijetijdskaart, 80/20 regeling,… maar deze
zaken zijn nog niet algemeen verspreid. Wie niet in zo’n stad woont valt buiten de boot. Ik
kan mij niet voorstellen dat het beleid bewust mensen wil uitsluiten, dit zou discriminatie zijn
en neerkomen op schending van minstens 2 grondrechten: ‘het recht om erbij te horen & het
recht op cultuur en vrije tijd’.
Begin dit jaar gaf vzw SIVI een cursus keramiek van acht weken en dit twee uur per week. Er
waren een tiental personen ingeschreven, waaronder mijn vrouw. Ikzelf was toeschouwer.
De tweede les was pas een half uur bezig toen een vrouw er de brui aan gaf. ‘Dit was niets
voor haar’ zei ze. Onmiddellijk reageerden de cursisten en vroegen ze mij om deel te nemen
in haar plaats, waarop ik antwoordde dat dit niets voor mannen was.
Op veel aandringen ben ik er toch aan begonnen. Na de derde les zagen de begeleidsters
dat het in mijn vingers zat en begon ik al mooie stukjes te maken, tot mijn eigen verbazing.
Dit had ik nooit kunnen denken.
Mijn laatste stuk, een kabouter, was een succes en ik moet zeggen dat het veel voldoening
geeft om zelf iets te creëren. We zijn geëindigd met een tentoonstelling waarop AVS is af
gekomen. Ik doe deze hobby nu verder bij Kunst-(h)art.
Arme mensen houden ook van kunst. Zo ben ik een grote liefhebber van Mozart. Zelf
kunstzinnig bezig zijn is ook een goede bezigheid want het is niet altijd mogelijk voor ons om
naar buiten te gaan. Alles kost geld. Daarbij zie je meer en meer creatieve ateliers gebruikt
worden als therapie. Het is een middel om je op een andere manier eens uit te drukken.
Iemand hoorde dat je via het OCMW kaarten kan krijgen om eens te gaan bowlen of
schaatsen. Ze vraagt of het niet mogelijk is dat mensen met een dossier bij het OCMW
hiervan verwittigd worden. Nu horen ze het via via. Er hangt een papier in het OCMW. Als je
enkele weken of maanden niet in het OCMW komt, dan weet je niets van deze actie en dat is
jammer.
Het OCMW heeft een geldpotje voor sociaal culturele en sportieve prestaties maar veel
mensen kennen dit niet. Maar men zegt niets als je zelf niets vraagt. Ze sturen je van de één
naar de ander. Je weet niets.
Ik breng heel veel tijd door op de Site. Ik vind het spijtig dat de volkstuintjes niet voor altijd
blijven. Door in mijn tuintje te werken geniet ik van de buitenlucht en leer ik nieuwe buren
kennen.
Aanbevelingen:
Elk lokaal bestuur voorziet de nodige ruimte voor experimenten, innovatie, onderzoek
en pilootprojecten. Zij zet gericht middelen in om tot nieuwe oplossingen te komen en
voorziet beleidsruimte voor de duurzame verankering van goedbevonden praktijken.
Lokale overheden stellen aan kansengroepen een drempelverlagende vrijetijdspas
ter beschikking die de toegang tot cultuur- en sportparticipatie vergemakkelijkt. Eén of
meerdere participatiemedewerkers leiden kansengroepen bovendien actief toe naar
het lokale en regionale aanbod op het vlak van cultuur, sport en vrije tijd.
Het aanbod moet toegankelijk zijn en houdt rekening met de leefwereld, noden en
behoeften van kansengroepen.

De maatschappelijk werkers van OCMW’s maken hun eigen middelen voor
socioculturele participatie bekend en stimuleren mensen om gebruik te maken van dit
aanbod.

Recht op onderwijs
Een goede opleiding is cruciaal om uit de armoede te blijven of eruit te geraken. De sociaaleconomische
status van personen wordt uitgedrukt in hun onderwijsniveau. Regelmatig
wordt aangetoond dat hoger opgeleiden in een betere gezondheid verkeren, makkelijker een
job kunnen vinden en houden, een hoger inkomen generen, zich betere huisvesting kunnen
permitteren en meer participeren aan cultuur. Onderwijs is dan ook van fundamenteel belang
om de cirkel van vaak intergenerationele armoede te doorbreken.
Twee of meer jaar achterstand oplopen in het secundair onderwijs, is vaak een aanduiding
van verkeerde oriëntatie en/of een gebrek aan motivatie. Dit eindigt vaak in een
ongekwalificeerde uitstroom. Door deze achterstand zijn er elk schooljaar een flink aantal
leerlingen dat de schoolbanken verlaat zonder diploma. De kansen van deze jongeren op de
arbeidsmarkt zijn beperkt: een groot deel van deze groep is één jaar na het beëindigen van
de schoolloopbaan nog op zoek naar werk.
Als secundaire indicator nemen we de kostprijs van het onderwijs. Zolang het onderwijs niet
volledig gratis is, blijven sommige scholen financieel discrimineren. Dit bestendigt de situatie
dat sterke leerlingen in elitescholen samen zitten en zwakkere leerlingen verkommeren in
‘gettoscholen’. (Hirtt, Nicaise et all.,2007)
De evolutie van de kosten van het secundair en hoger onderwijs wordt echter nauwelijks
onderzocht. (Onderzoeksgroep OASeS, mei 2011, Armoedebarometer 2011 –
decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Mensen doen mee met de werkgroep om verschillende redenen:
• om andere mensen wegwijs te maken
• om mensen op weg te helpen, drempels te helpen oversteken
• om bij te leren, bvb. als je het OMNIO-statuut hebt dan heb je ook op dit of dat recht
• om mensen iets bij te brengen, problemen op te lossen
• om onder het volk te komen, niet alleen te zitten
Eerlijk gezegd is mijn recht op onderwijs geschonden. Ik heb studies gedaan. Ik ben
begonnen in het bijzonder onderwijs. Ik ging van de ene school naar de andere. In het
laatste jaar kreeg ik mijn diploma niet. Mijn juffrouw kon niet kijken op mij. Ik had er effectief
recht op. Ik vind het jammer dat ik geen diploma heb.
Mijn verjaardag heb ik nog nooit gevierd. Ik weet niet welke dag het was en om het te weten
hoeveel jaar ik ben, moet ik rekenen. Ik wil mijn verjaardag dan ook niet vieren.
Iemand hoorde dat leerlingen hun huiswerk nu soms via mail moesten doorsturen naar de
leerkracht. Als je geen computer of internet hebt, moet je nablijven of een deel van je pauze
opofferen. Zo sluit je terug mensen uit!
Mijn zoon is 6 jaar, zit in een grote klas; loopt wat verloren en heeft slechte punten. Hij wil
nog niet leren, enkel TV kijken. Misschien is hij nog niet schoolrijp.
Voorlopig heb ik met mijn kinderen geen problemen maar ze zijn nog klein. Ik weet niet hoe
het zal zijn als ze groter zijn. We proberen ze te stimuleren om naar school te gaan.
Bijvoorbeeld als ik ziek ben, dan speel ik doktertje met mijn dochter en vraag haar of ze dat
later ook zou willen doen. Dan zegt ze dat ze later dokter wil worden. Ikzelf ga ook naar

school, dus geef ik ook wel het voorbeeld. Ze leren nu schrijven. Mijn dochter doet het heel
goed en ook mijn zoon doet nu beter zijn best.
Ik maak me vlug zorgen. Vroeger nog meer maar gelukkig zijn mijn oude problemen nu
opgelost. Maar nu zijn er andere, mijn zonen zitten in hun puberteit. Mijn oudste zoon gaat
niet graag naar school maar mag nog niet naar het deeltijds onderwijs. Iedereen die dat doet
krijgt er achteraf spijt van, dus zou ik liever hebben dat hij dat niet doet. Mijn zoon neemt
Relatine, zo wordt hij wat rustiger en kan hij zich beter concentreren. Vroeger sportte hij veel
maar heeft daar nu geen tijd meer voor. Hij heeft een liefje en gaat met andere jongeren uit
de Wondelgemstraat op stap. Deze jongeren gaan niet meer naar school. Hij is wat naïef en
gelooft anderen makkelijk. Hij ziet niet hoe bepaalde keuzes heel wat negatieve gevolgen
met zich mee kunnen dragen. Mijn andere jongen wel, die denkt meer aan zichzelf en is
gefocust op wat goed is voor hem. Hun vader denkt er hetzelfde over en steunt mij. Het is
hier net Hotel mama. Ze komen eten en slapen wanneer ze willen. Ik koop voor mezelf nooit
schoenen die duurder zijn dan 50 euro. Mijn kinderen vinden dat bedrag zelfs te laag voor
hun schoenen. Ik probeer veel met hem te praten maar hij luistert niet. Soms word ik ook
kwaad. Gelukkig heb ik maar 2 kinderen. Waren het maar dochters dan konden ze op hun
zestien trouwen. Hij heeft een liefje van 13 jaar. Ze belt veel. Ik heb zijn gsm afgenomen.
Voor alles is er een tijd. Nu is het tijd om te studeren. Ik ben ook jong geweest en weet dat
het moeilijk is om dat te aanvaarden. Ik ben onlangs naar de Sleutel geweest om mijn zoon
te confronteren met mogelijke gevolgen van op het verkeerde pad te leven. Hij rookt al, hij
spijbelt,.. Gelukkig belt de school om te verwittigen dat hij spijbelt. Want hij komt dan
zogezegd na school thuis en zegt dat hij naar school is geweest. In de Sleutel heb ik de tip
gekregen om goed gedrag te belonen. Dus heb ik zijn laptop en gsm weggenomen. Als hij nu
twee weken flink is dan mag hij 1 uur buiten. Ze hebben ook gezegd dat ik veel moet
herhalen maar ik heb het gevoel dat het niet helpt
‘Start to surf’ was een project van de overheid. Men wou mensen aan de slag krijgen op de
computer en op het internet. Men bood goedkope computers aan, gratis les en 1 jaar gratis
internet. Maar het is niet oké dat men mensen daarna in de steek laat als ze opeens dure
specialisten moeten betalen als hun computer daarna tilt slaat.
Ik ben nog maar drie jaar in België. Ik heb de taal nog niet geleerd. Ik hoor zeggen dat het
heel moeilijk is en ik ben al 50 jaar. Mijn man heeft gezegd dat ik niets zal bijleren. Tien jaar
geleden zou ik het wel doen. Het leren van de Koran, 5 jaar geleden, vond ik al zo moeilijk.
Ik zou graag Nederlands leren en dat kunnen afmaken. Hetzelfde met foto’s maken. Dat heb
ik ook geleerd. Maar ik mag niet van mijn man. Hij zelf kon het ook niet. Hij zegt dat ik daar
niets kan leren. Hij wil niet dat ik mijn tijd verlies voor iets nutteloos. Ik ben analfabeet en dat
maakt het zeer moeilijk.
Het zou goed zijn als ik zelf Nederlands zou kunnen. Ik heb 4 jaar les gevolgd maar het
geraakt er niet in. Ik kan tellen, weet wat welke factuur is maar ik kan geen zinnen maken.
Als ik naar de markt ga kan ik betalen en weergeven.
Een kind mag niet direct naar het BSO gestuurd worden als er problemen zijn.
Ik heb al gevraagd aan het CLB en de school om met mij te praten maar ze willen niet.
Misschien moet ik eens met een kinderpsychiater praten. Mijn oudste zoon is ook al 2 keer
naar een time out programma geweest maar dat vond hij een beetje leuk omdat hij daar 2
sigaretten per dag mocht roken.

Aanbevelingen:
Dit thema is op 9 december doorgesproken met Mevr Zenner-De Gryse, Provincieraadslid in
Oost Vlaanderen. (Het volledig verslag van dit moment vindt u in bijlage)
Overheden ondersteunen projecten die het oefenen van de Nederlandse taal
stimuleren. Mevr. Zenner-De Gryse geeft aan dat er vanuit de provincie al een
inspanning gebeurt op dit vlak, namelijk er werden nu al meer middelen aangevraagd
voor OKAN-klassen.
Lokale overheden maken meer middelen en personeel vrij voor projecten en acties
op de school- en klasvloer om schoolteams meer vaardigheden en tools te geven om
met de diversiteit van de gezinnen/kinderen om te gaan. Daarvoor werkt de stad en
de school coherent samen met begeleidingsdiensten (pedagogische
begeleidingsdiensten, Steunpunt Diversiteit en Leren, Centrum Taal en Onderwijs…)
en relevante welzijnsvoorzieningen (vzw Intercultureel Netwerk Gent, de
Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen, KomPas, vzw Jong…)
Ouderparticipatie wordt verder gestimuleerd en er wordt gestreefd naar meer sociale
voordelen met betrekking tot kinderopvang.
Steden en gemeenten voorzien de nodige middelen voor een verankering van het
brugfigurenproject in hun lokale zorg- en onderwijsbeleid. Concreet betekent dit een
regularisering van het bestaande brugfigurenproject in het basisonderwijs en een
uitbreiding ervan naar het secundair onderwijs. Belangrijk hierbij is dat er op
voorhand een goede analyse gebeurt van de plaatsen/ regio’s waar zo’n
brugfigurenproject zinvol kan zijn.
Elke stad of gemeente maakt een degelijke probleemanalyse van het gelijke
onderwijskansenprobleem en betrekt hierbij de ouders.
Lokale overheden maken werk van een onderwijspunt dat ouders en leerlingen
wegwijs maakt in de bestaande lokale of bovenlokale voorzieningen op het vlak van
onderwijs, zoals studietoelagen, welzijnspartners, en financiële begeleiding of
ondersteuning. Dit onderwijspunt werkt nauw samen met het OCMW.
Lokale overheden spreken zich uitdrukkelijk uit voor het fundamentele recht op
onderwijs, ook voor mensen zonder wettig verblijfstatuut. Van het Huis van het
Nederlands, de Centra voor Basiseducatie noch van Centra voor
Volwassenenonderwijs mag niet verwacht worden dat zij voortaan controle zouden
uitoefenen op verblijfsvergunningen van kandidaat-leerlingen.

Recht op gezondheid
Arme mensen krijgen vaker af te rekenen met een slechte gezondheid. Dat ligt voor de
hand. Als je amper geld hebt om te eten is het onmogelijk om medische kosten en
voorzieningen te betalen. Ook het aankopen van kwaliteitsvol en afwisselend voedsel is
moeilijk. Bovendien is niet iedereen op de hoogte van de mogelijkheden om korting te krijgen
op bepaalde medische diensten.
Hoe lager men op de sociale ladder staat, hoe lager de levensverwachting of de
verwachting om een gezond leven te kunnen leiden. Het negatieve verband tussen de
sociaal-economische status van mensen en hun gezondheid werd aangetoond door
Mackenbach, Kunst,.. (1997). Eind jaren ’90 werd in België en Vlaanderen gestart met
wetenschappelijk onderzoek naar sociale ongelijkheid inzake gezondheid. Nationale
gezondheidsenquêtes (in 1997, 2001, 2004 en 2008) bevestigden de vaststelling: de
verbanden tussen socio-economische status en levensverwachting, gezonde
levensverwachting en meerdere andere gezondheidsindicatoren gelden ook voor ons land
(Bossuys&Van Oyen,2000; Gadeyne&Deboosere,2000).
De betaalbaarheid van de gezondheidszorgen is een belangrijke indicator om de ongelijke
toegang tot de gezondheidszorg aan te tonen. Het percentage mensen dat
gezondheidszorgen moet uitstellen omwille van financiële redenen weerspiegelt de kloof
tussen mensen boven en onder de armoedegrens. Deze indirecte indicator geeft een beeld
weer van de hoogte van de gezondheidskosten voor de lagere inkomensgroepen.
(Onderzoeksgroep OASeS, mei 2011, Armoedebarometer 2011 - decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Waar vinden we correcte info over de (on)schadelijkheid van gsm straling, zowel straling van
de masten als van het toestel zelf? Hopelijk betere bescherming dan bij het roken. Men weet
al lang dat passief roken schadelijk is. Nu is er een wetgeving die roken op de werkvloer,
horeca en openbare gebouwen verbiedt. Kon men deze maatregel niet 20 of 30 jaar eerder
genomen hebben? Hopelijk is men alerter voor gsm straling. Ik ben bezorgd dat we terug 20
of 30 jaar gaan moeten wachten op maatregelen. Bovendien vindt de groep het wel straf dat
deze gsm masten vooral terug te vinden zijn op sociale woningen.
Ik wou alle medicatie eens tonen dat ik de afgelopen maanden heb moeten slikken. Omdat
het er zo veel zijn kreeg ik last van mijn maag en op den duur had ik maagzweren. Nu kan ik
gelukkig afbouwen.
Van de dokter moet ik vrolijk zijn, positieve dingen zien, leuke dingen doen zoals gaan
wandelen, op bezoek gaan,… Jammer genoeg kan ik dan niet over mijn problemen praten.
Mensen roddelen veel en de hele buurt zou het weten.
Als je leeft in armoede dan zit je vaak in een kringloop. Je wilt graag gezond leven maar het
kost je meer, je wil je huis verbeteren maar daarvoor heb je extra geld nodig, omdat je de
verbouwingswerken niet kunt betalen heb je hogere kosten aan elektriciteit,… In de mate van
het mogelijke blijf ik ervoor kiezen om gezond te leven en fruit te kopen dan mijn
verbouwingswerken verder te zetten.
Mijn fysieke beperking zorgt al 4 jaar voor een papierwinkel, adviseurs bezoeken en
afwijzingen omdat fibromyalgie en CVS niet zichtbaar zijn. Alles moet bovendien op 5 à 10
minuten besproken worden voor een eventuele aanvaarding. Het geeft je stress. Deze stress

kan er door andere zorgen soms niet meer bij genomen worden en dat zet zich dan weer op
het lichaam. Fibromyalgie kan niet meer genezen worden maar zo weinig mogelijk stress kan
de klachten wel minderen en stabiel houden.
Ik heb het heel druk. Ik ben gescheiden en alleenstaande mama van 2 kinderen van 8 en 14
jaar. Ik moet alles alleen doen en heb geen tijd om foto’s te nemen. Nu heb ik problemen met
mijn oudste zoon. Hij wil zijn eigen gedacht doen en denkt dat hij het beter weet. Hij zit in de
puberteit en we hebben steeds ruzie. Bovendien zeurt hij veel en wil hij dat alles voor hem
gedaan wordt. Ik tracht grenzen te trekken maar via tussenpersonen zoals zijn grootouders
krijgt hij steeds zijn zin. Soms wordt het me te zwaar. Zijn vader kijkt er niet naar om. Zijn
kinderen zijn 2 maanden weggeweest in de zomer en hij heeft niet 1 keer gebeld. Ik probeer
alles te doen om mijn kinderen gelukkig te maken. Maar soms maakt mijn zoon me zo kwaad
dat ik pijn krijg in mijn darmen. Ik ben 5 jaar geleden gescheiden.
Al 7 jaar ben ik diabetespatiënt en eet ik geen suiker. Om de 3 maanden moet ik op controle
bij de dokter. Ik geef mezelf 2 keer per dag insulinespuitjes. De verpleegster van het
wijkgezondheidscentrum is gedurende 1 maand langs geweest om me dit te leren.
Wat zeer moeilijk is voor ons is dat we de taal niet spreken. Het houdt ons achter. Ik kan bv
niet bellen naar de dokter. Ook onwetendheid en geldgebrek zorgen ervoor dat er niet te snel
naar de dokter wordt gegaan. We hebben ook niet meer de leeftijd om Nederlands te leren.
De lessen zijn te moeilijk en we hebben moeilijkheden met onthouden.
Ik ga naar een gewone huisarts want in het wijkgezondheidscentrum is het vol op dit
moment.
Het zou goed zijn mocht er ook een tandarts in het wijkgezondheidscentrum zijn. Ik zou dan
ook meer gaan. Anders heb je overal een afspraak maar dan is alles op 1 plaats.
Ik heb er nood aan om ergens dingen te kunnen vertellen. In mijn vaderland hebben we geen
rechten. Als je dan naar België komt leer je nieuwe mensen en diensten kennen. Hier leer je
dat er diensten zijn waar je terecht kan als je problemen hebt en wat je dan kan doen. Je
leert je rechten kennen waardoor men soms beslist om uit elkaar te gaan. Men laat zijn gezin
in de steek.
Mijn huisdokter liet me altijd wachten en nam andere mensen via een andere deur voor.
Ik maak me veel zorgen maar wil dit niet tonen aan de buitenwereld. De dokter zegt dat ik
alles opkrop. Maar hoe meer ik dat doe, hoe zieker ik word. Ik moet erover praten maar dat
is niet gemakkelijk. Ik kan haar toch niet altijd lastig vallen. Als ik iets durf vertellen tegen
iemand van bv mijn schoonfamilie dan kan ik op weinig begrip rekenen. Iedereen heeft
problemen, zeggen ze dan. Het is ook moeilijk om met anderen te praten over je problemen.
Ik ga niet naar de dokter omdat ik me geen medicatie kan permitteren. Omdat ik bang ben
voor de gevolgen van het doktersbezoek. Normaal moest ik in het ziekenhuis blijven maar ik
ben weg gegaan. Dat is allemaal luxe voor mij geworden.
Vaak zijn standplaatsen voor gehandicapten te klein. Het is heel vervelend om daar steeds
mee geconfronteerd te worden. Deze zou breed genoeg moeten zijn en je hebt plaats
genoeg om een rolstoel uit de wagen te halen.
M. heeft overigens vernomen dat je in sommige gemeentes met een gehandicaptenkaart nog
moet bijbetalen voor een parkeerplaats. Dit vindt hij niet eerlijk want je hebt al genoeg
andere kosten.
Ik ben nu al 4 jaar bezig met een aanvraag voor een gehandicaptenkaart. Als fibromyalgie-
en CVS-patiënte kom je hiervoor blijkbaar niet in aanmerking. Terwijl ze deze kaart wel goed

zou kunnen gebruiken omdat ze het zich op sommige dagen niet kan permitteren om lang te
lopen.
.Aanbevelingen:
Dit thema is op 9 december doorgesproken met Schepen Reynebeau en
kabinetsmedewerkster Neelke Vernaillen. (Het volledig verslag van dit moment vindt u in
bijlage)
Parkeerplaatsen voor gehandicapten zijn groot genoeg en altijd gratis.
Bewoners die in een kleine straal rond gsm masten wonen worden goed
geïnformeerd over de eventuele gevaren.
Er wordt preventief gewerkt met maatschappelijk kwetsbare groepen (en meer
bepaald gericht op de allochtone gemeenschap) rond suikerziekte en gezond eten.
Vanuit Stad Gent zal er via projecten op wijkniveau en gezondheidscentra ingezet
worden rond gezonde voeding, beweging … Daarnaast zal er preventief gewerkt
worden op verschillende vlakken zoals tandhygiëne, diabetes, CO2-vergiftiging…
In elk wijkgezondheidscentrum is er een dokter, verpleegster, kinesist, tandarts,
diëtiste,… zodat alle basishulpverlening zich situeert binnen 1 huis.
Zowel in stedelijke als rurale gebieden stimuleren lokale besturen de opstart en
werking van wijkgezondheidscentra. Vanuit Stad Gent zal men de
wijkgezondheidscentra verder ondersteunen. Daarnaast zullen ze
de huisartsen aanspreken en motiveren om zoveel mogelijk het 3 e betalers systeem
toe te passen.
Sociale werkplaatsen houden rekening met mensen hun situatie en ondersteunen
hun werknemers met raad en daad via de sociale dienst.
Er is een duidelijk meldpunt voor klachten rond gezondheid en mensen vinden de
weg er naartoe.
Mensen uit kansengroepen worden duidelijk geïnformeerd over hun rechten en
plichten als ze door ziekte uitvallen uit het arbeidscircuit.

Recht op menswaardig inkomen
Een persoon heeft een verhoogd armoederisico wanneer het equivalent netto inkomen
lager ligt dan 60% van het nationaal mediaan equivalent inkomen. Men berekent alle
inkomens in België en de mediaan is het middelste inkomen. Het algemeen armoedecijfer
(indicator I1) geeft het armoederisico weer voor de bevolking van Vlaanderen. In Vlaanderen
bedraagt het armoedepercentage 10%. Dat is het percentage Vlamingen dat een inkomen
heeft onder de Belgische armoedegrens.
Het bedrag van de inkomensarmoedegrens (60% van het mediaan gestandaardiseerde
huishoudinkomen) ligt hoger in Vlaanderen dan in België door de hogere inkomens. De
armoedegrens in Vlaanderen ligt dus hoger: er zijn meer mensen met een inkomen onder
deze grens. De Studiedienst van de Vlaamse Regering past in zijn armoedemonitor de
Vlaamse armoedegrens toe, en komt op een armoederisico uit van 12%. De definitie van
armoede wordt hier wel enkel tot het inkomen beperkt.
Secundaire indicatoren illustreren de invloed van het beleid op het bepalen van het
inkomen zoals de minimumbedragen van de pensioenen, loon, werkloosheid, invaliditeit en
het leefloon. Andere indicatoren belichten het aantal mensen met een collectieve
schuldenregeling of het aantal geregistreerden met achterstallige contracten bij de Centrale
voor Kredieten aan Particulieren. (Onderzoeksgroep OASeS, mei 2011, Armoedebarometer
2011 – decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Er zijn mensen die door ziekte, verlies van werk of ook door schulden op een minimum
inkomen geraken en er niet meer doorheen komen.
Deze mensen zien in feite geen oplossing meer en zijn zo verplicht als enige mogelijkheid de
eindjes aan elkaar te knopen. Wat niets anders betekent als zeer zuinig te zijn.
De realiteit is dat de armoede stijgt. Het beleid zegt dat dit aan de crisis ligt maar dat is niet
waar. Ook zonder de economische crisis steeg de armoede al.
Ik krijg een invaliditeitsuitkering en ik kreeg het aanbod om bij iemand in te trekken omdat ik
geen geschikt huurhuis vond. Maar als ik dat deed dan ging mijn uitkering drastisch naar
beneden. Ik heb het dan maar niet gedaan.
Tegenwoordig betaal je al snel 2€ voor een tas koffie op een terras en ik vind dat veel geld.
Elke maand ga ik toch minstens 1 keer op terras koffie drinken. Ik lees dan meestal ook de
krant en ik kan daar van genieten. Soms kan ik dit meerdere keren in de maand doen.
De slijtage van de schoenen toont aan wat armoede kan meebrengen. Maar gelukkig zijn er
tweedehandswinkels zoals bij SIVI waar je goedkope schoenen kunt aanschaffen. Maar je
moet wel geluk hebben dat je maat erbij zit.
Ik ben R en ik ben eigenaar van een huis. Soms heb ik het gevoel dat ik nergens recht op
heb, juist omdat ik een eigen huis heb. Mijn huis is al 60 jaar oud en het onderhoud is
kostelijk … te kostelijk. Daarom geraakt het steeds in slechtere staat. Met mijn pensioen kan
ik overleven en de belastingen op mijn huis betalen. Ik hou echter niets over om de woning
te verbeteren. Ik heb geen douche en dat zou ik graag willen. Zeker nu ik oud word. Maar ik
heb geen middelen om die te plaatsen.

Waarom worden premies zoals voor dakisolatie niet gebruikt door sociale
bouwmaatschappijen. In Eeklo zijn ze daar wel mee bezig: dubbel glas steken, isoleren,…
Maar er zijn veel sociale woningen dus dit is een proces van jaren. Ook andere
bouwmaatschappijen moeten hun woningen moderniseren en energievriendelijk maken. Dit
gaat wel niet van vandaag op morgen. Mensen kunnen dus wel nog in een slechte (sociale)
woning wonen.
Iemand woonde samen met zijn broer. Hij ging werk zoeken. Omdat hij werkte, verminderde
het leefloon van zijn broer.
Mijn zoon woont terug in bij mij. Hij krijgt geen leefgeld van het OCMW want hij doet af en
toe interim werk. Toen hij huwde betaalde hij mee de borg. Nu zijn ze uit elkaar. Als hij nu
iets wil huren moet hij een nieuwe huurwaarborg aanvragen. Daarvoor moet een advocaat
de toestemming geven omdat hij onder bewindvoering staat. Als ik wil dat mijn zoon een
beetje bijdraagt in het huishouden moet ik dit aan de advocaat vragen.
Ik heb een OMNIpas (busabonnement voor 1 maand) en die kost nu 30€ in plaats van 25€.
Dit is echt veel geld voor iemand met een laag inkomen. Het zou beter zijn dat je dit bedrag
kan opsplitsen en in delen betalen. Als je moet kiezen om met 30€ een week eten te kopen
of een busabonnement dan is de keuze snel gemaakt.
Met de farmaceutische kaart kan je korting krijgen bij het aankopen van geneesmiddelen.
Maar er is iets veranderd. Er staat nu een vaste huisarts en een vaste apotheker op. Als die
toevallig beide in verlof zijn dan moet je alles zelf betalen. Dit vind ik niet goed.
Ik vraag me af wat er aan de hand is. Mijn farmaceutische kaart wordt niet uitbetaald. Ik heb
nog geld tegoed van vorige maand. Ik heb ook steeds een andere sociale assistente. Ik weet
nooit wie ik aan de lijn heb. Ik heb het gevoel dat iedereen daar constant verhuist. Ik heb
zeker al 6 of 7 assistentes gehad. Daardoor weet je niet meer bij wie je bent. Het minste wat
ze kunnen doen als je verandert van assistent is toch je verwittigen? Via een brief of een
duidelijke telefoon.
De Lijn heeft zoveel kortingssystemen dat het niet meer duidelijk is wat goed is en wat
minder. En als je een ticket koopt op de bus dan is dat veel duurder dan als je vooraf een
ticket koopt aan zo’n paal, met je gsm,… Maar je ziet niet altijd goed waar je een ticket kan
kopen. Ze zouden het beter op de buitenkant van de bus zetten.
Mijn noodkrediet voor gas vliegt erdoor. Het verbruik gaat enorm snel. 12 € om een uur de
oven aan te zetten, het klinkt ongelooflijk.
Ik betaal voor 500 liter mazout 200 €. Daar kom ik de winter mee toe. Jammer genoeg valt
volgend jaar de premie hiervoor weg. Dan wordt het dus duurder.
Recht op arbeid. Sommige mensen hebben geen recht hierop. Ook al zijn sommigen
afhankelijk van de RVA toch worden ze uitgestoten op de arbeidsmarkt. Vooral mensen met
een psychiatrische problematiek zijn uitgestoten op de arbeidsmarkt. De noden, wensen en
mogelijkheden van deze groep mensen komen niet overeen met het aanbod. Het aanbod is
te beperkt. Bv enkel beschutte werkplaatsen.
Je kan invaliditeit krijgen van de mutualiteit of van de overheid (Zwarte Lieve Vrouwstraat).
Van waar je geld komt heeft gevolgen voor je rechten.
Ik vind het niet eerlijk dat uitkeringen en het pensioen berekend worden volgens je vroegere
werk. Zo blijf je met een laag inkomen.

Invaliditeit van het ziekenfonds wordt berekend op 6 dagen per week. De zondag moet je
niet eten? Het bedrag is 66% van je laatste inkomen.
Op mijn 23 ste had ik vijf kinderen. Toen ik 27 was zijn mijn man en uit elkaar gegaan. Ik was
sinds mijn 15 de getrouwd. Ik wil graag in een andere woning wonen. De trappen zijn zeer
moeilijk voor mij. Ook de huur is zeer hoog, 500 euro per maand. Dat terwijl de kosten daar
nog niet bij zijn van elektriciteit en water van 150 euro. De nierdialyse kost ook veel geld. De
mutualiteit betaalt niet alle kosten terug. Om de twee maanden moet ik 500 euro betalen. Ik
heb een afbetalingsplan.
Y. oppert het idee dat mensen die een laag inkomen hebben (de maximumwaarde dient te
worden vastgelegd) de mogelijkheid moeten hebben om geld te kunnen lenen zonder
interest of aan strikt minimale interest. Op die manier kunnen mensen die niets hebben of
alles zijn kwijtgeraakt opnieuw beginnen.
I. pikt daarop in en zegt dat mensen op de arbeidsmarkt vaak gediscrimineerd worden
omwille van hun uiterlijk (bv onverzorgd gebit,…). Mensen in armoede kunnen dat geld er
niet leggen. Ze zouden dat moeten kunnen lenen aan geen interest en dan afbetalen via een
afbetalingsplan.
Y. is gescheiden en krijgt een invaliditeitsuitkering. Zijn dochter had het op een bepaald
moment lastig en ze had bovendien geen inkomen. Hij heeft haar dan eventjes in huis
genomen. De instanties zijn dat te weten gekomen en op slag verloor hij een kwart van zijn
uitkering. Gelukkig kon zijn dochter terecht bij zijn ex-vrouw. Mocht dit niet het geval geweest
zijn dan moest hij zijn dochter op straat zetten.
M. haar zus is momenteel dakloos. Ze staat op de wachtlijst voor een sociale woning. Ze
heeft kinderen en heeft een tijd in een caravan geleefd. M. wil haar en haar kinderen graag
een tijdje in huis nemen maar ze heeft schrik dat zijzelf daardoor in financiële moeilijkheden
zal geraken.
Nood aan subsidies voor een sociale woning, 636 euro (invaliditeitsuitkering), 195 euro huur,
165 euro elektriciteit en gas, 165 euro water. Rest: 276 euro om te leven. Ik moet 787 euro
terugbetalen van het sociaal tarief die ik vorig jaar kreeg en dat werd afgeschaft. Ik kon het in
12 schijven terugbetalen, zonder dat ik moest smeken, zelf opgebeld.
Ik ben nu beschermde klant en behandeld met respect. Helaas kom ik niet toe. Geef ons een
leefbaar minimum, zodat ik mijn bril kan kopen en de dokter kan betalen. Ik heb nog 11,57
euro over om van te leven.
Minderheidsgroepen worden uitgestoten. Er zijn steeds meer mensen met een laag inkomen.
Daardoor verschuiven de grenzen van wie ergens recht op heeft. Mensen met een laag
inkomen hebben nu bijvoorbeeld minder ‘voordelen’ omdat er een groep is met nog een
lager inkomen. Dit is frustrerend want geen van beide groepen kan echt menswaardig leven.
Aanbevelingen:
Advocaten zouden in het kader van collectieve schuldbemiddeling verplicht een
intensieve cursus moeten volgen rond de leefwereld van mensen in armoede.
Lokale besturen stellen iedereen die op hun grondgebied verblijft in staat een leven te
leiden dat beantwoord aan de menselijke waardigheid. Via aanvullende steun trekken

OCMW’s de laagste inkomens daarom op tot het niveau van de wetenschappelijk
gefundeerde budgetstandaard.
De aanvullende steun van OCMW’S wordt ook voorzien voor andere groepen dan
leefloongerechtigden met een (middelen getoetst) inkomen beneden de
budgetstandaard: werklozen, gepensioneerden of mensen met een laag inkomen uit
arbeid zelfstandig of in dienstverband).
Het federale niveau zorgt ervoor dat de minimum uitkeringen en de leeflonen worden
opgetrokken.
Het lokale woon- en energiepremiebeleid wordt verbeterd zodat maatschappelijk
kwetsbare groepen er effectief en maximaal gebruik van maken.
Het stadsbestuur maakt solidaire woonvormen als groepswonen of –huren mogelijk
en vrijwaart daarbij maximaal de rechten inzake sociale zekerheid en sociale bijstand
van de bewoners.

Recht op maatschappelijke participatie
De aard en kwaliteit van sociale netwerken kunnen positief of negatief inwerken op de
fysieke en mentale gezondheid en hebben een impact op de levensverwachting.
(Cattel,2001;WIV,2002).
Volgens De Boyser en Levecque zijn er duidelijke verschillen in de kwaliteit van de
netwerken tussen personen onder of boven de inkomensarmoedegrens. Personen in
armoede geven aan dat ze bij problemen minder op de hulp van familie of de omgeving
kunnen rekenen.
Zowel actieve als passieve participatie aan cultuur, jeugdwerk en sport kunnen een bijdrage
leveren aan de overlevingsstrategieën van kinderen en gezinnen (Dierckx, 2009). Via
participatie aan het maatschappelijke leven wordt bijgedragen aan identiteitsbeleving,
individuele ontplooiing, weerbaarheid, beweging en ontspanning.
Getuigenissen:
Vanaf mijn scheiding tot nu speelt dit een rol. Ik maakte het op de computer en nam er een
foto van. Het toont mijn leven van 2000 tot nu.
Het kleine witte puntje in het eerste ben ik. Het zwart is wat ik zag, een zwarte tunnel. Ik
stond niet in het centrum. Ik was onevenwichtig. Ik leefde haast niet. Ik moest mezelf
versterken. Al wat ik niet kende of durfde: ik maakte in mijn hoofd de klik om het toch te
doen. Ik deed het tegengestelde van wat in mijn hoofd zat. Eigenlijk begon ik gewoon terug
naar buiten te komen, onder de mensen te komen, ik begon weer mezelf te zijn. Lachen en
praten, mensen helpen, mezelf verrijken, van ’t leven weer genieten. Het laatste teken toont
hoe ik nu ben. Ik help andere mensen in armoede, ik doe mee in werkgroepen in de
vereniging, ik doe vrijwilligerswerk. Ik ben er. Er is wel nog altijd een negatief kantje over?
Een mens is nooit perfect.
Thuis gebeurt het vaak dat ik geen ontbijt neem omdat ik alleen ben. Op vakantie, in groep,
vind ik het fantastisch om samen te mogen ontbijten. En op een ander smaakt het beter als
thuis.
Er zijn clubs voor jongeren en senioren, maar er zijn geen verenigingen gericht op mensen
van middelbare leeftijd. Vaak val je als iemand die overdag vrij is van middelbare leeftijd uit
de boot, wat activiteiten betreft. Ik vraag geen nieuw initiatief, maar gewoon iedereen
toelaten in de dienstencentra zou al een verbetering zijn.
Iemand vertelt dat het niet gemakkelijk is om van een andere stad naar hier te komen en je
hier te integreren. Mensen kunnen hard zijn en je geen blik waardig gunnen. Ze oordelen
soms op hoe je eruit ziet.
Sociale uitsluiting, het gevoel er niet bij te horen is hard.
Een mens is een mens. Wie zijn wij om op een ander neer te kijken. We leven van dag tot
dag.
Mijn zoon wou van alles doen maar het kon niet. Mijn vriend heeft toen wel het reuzenrad
betaald.
Ik help andere mensen wanneer zij de weg niet kennen naar bestaande voorzieningen.
Bijvoorbeeld naar voedselbedelingspunten of naar het OCMW. Mijn buurvrouw heeft het

moeilijk om rond te komen. Ik ben met haar naar het OCMW geweest en donderdag ga ik
met haar op stap om haar op de lijst voor een sociale woning te zetten.
Ik doe aan veel dingen mee. Participatie is voor mij belangrijk. Ik leer altijd bij, over dingen
die ik nog niet weet. Onder de mensen komen doet mij goed. Het krikt me een beetje op. Het
is een leuk tijdverdrijf. Vroeger ging ik ook naar El Ele. Ook gisteren was ik op stap in Gent
Dampoort. Ik ruil mogen we dan in april of mei deelnemen aan een goedkope uitstap.
Als ik thuiszit, trek ik me veel aan. Thuis verveel ik me en denk ik aan alles. Maandag en
dinsdag ben ik ook op stap geweest. Ik had geen tijd voor het huishouden maar ik heb geen
gezin meer. Ik heb alleen gekookt, het huishouden heb ik later gedaan.
Als je iets nodig hebt, dan moet je ernaar vragen. De moeilijkheid hier is dat je de wet niet
kent, dus je weet niet waar je recht op hebt. Als je het niet weet, kan je er ook niet naar
vragen.
De hulpverlening is afgestemd op mensen die leven van het OCMW of geen activiteiten en
kinderen hebben. Wanneer afspraken worden gemaakt is dat altijd tussen 9u en 17u,
bijvoorbeeld thuisbegeleiding. Dat is moeilijk want ik ga naar school, moet stage lopen en de
kinderen van school halen, koken,…
Ik spring makkelijk binnen bij het OCMW om iemand anders te helpen en daarvoor informatie
te vragen. Voor mezelf zou ik die stap niet zetten. Het heeft te maken met mijn trots. Er zou
beter een sociaal huis zijn, los van het OCMW, waar je allerlei informatie kan vragen. Daar
zou ik wel hulp vragen. Het is laagdrempeliger. Het is neutraler.
Armoede wordt een stuk tegengehouden door de begeleiding van Beschut Wonen. Zij
verzorgen alle administratie en zorgen dat het nergens misloopt. Het is als je dan alleen gaat
wonen dat het moeilijk wordt. Ze zorgen wel voor een stuk voorbereiding daarop.
Aanbevelingen:
Lokale overheden zorgen ervoor dat in de lokale dienstencentra een voldoende
aanbod is voor iedereen.
Alle nieuwkomers, dus ook mensen zonder papieren die geen maatschappelijke
oriëntatie volgen,worden bij aankomst geïnformeerd over hun rechten en plichten.
De lokale overheden realiseren participatie op maat voor haar burgers aan het lokale
beleid. Elk beleidsdomein draagt hiervoor de eigen verantwoordelijkheid.
De lokale overheden bieden financiële ondersteuning aan bewonersgroepen in de
sociale huisvesting. Sociale huisvestingsmaatschappijen ontwikkelen volwaardige
participatieplannen waarbij in belangrijke mate aandacht wordt geschonken aan de
noden van de meest kwetsbare sociale huurders.
Lokale besturen houden bij hun dienstverlening actief rekening met laaggeletterden.
Dit betekent: eenvoudige formulieren, heldere informatie, heldere en korte
procedures. Er wordt gebruik gemaakt van logo’s, foto’s, e.d.
De dienstverlening die lokale besturen aanbieden via e-loketten moet aanvullend zijn

op de klassieke dienstverlening via fysieke loketten en mag deze niet vervangen.
Maatschappelijk kwetsbare bewoners kunnen terecht bij een laagdrempelige
gemeentelijke dienst voor administratieve ondersteuning (telefoneren naar diensten,
begrijpen en schrijven van brieven, invullen van documenten, informeren over
rechten, begeleide doorverwijzing naar de juiste dienst, …).
De OCMW’s garanderen hun maatschappelijk werkers voldoende tijd voor een
kwalitatieve dienstverlening zodat de rechthebbenden op maatschappelijke
dienstverlening kunnen rekenen op een persoonlijke benadering, een sociale
activering, een volledig rechtenonderzoek en nazorg.
Steden en gemeenten beschikken over een leerplan dat bepaalt hoe medewerkers
die met de burger in contact komen, opgeleid, ondersteund en begeleid worden om
maatschappelijk kwetsbare mensen op een respect- en kwaliteitsvolle manier
dienstverlening te verschaffen.
In elke gemeente moet er een geïntegreerde basisvoorziening worden uitgebouwd. In
zo’n centrum is er een aanbod van ontmoeting, vrije tijd en vorming. Bij een
hulpverlener kan men er terecht met allerhande vragen en problemen. Mensen
krijgen er informatie over het bestaande dienstverleningsaanbod. Samen komen de
bezoekers van de geïntegreerde basisvoorziening op voor hun rechten.
De stap naar het OCMW is dikwijls zeer groot waardoor mensen te lang met
problemen blijven zitten. Hierdoor worden de problemen groter. Om die reden
moeten OCMW’s zelf op zoek gaan naar rechthebbenden op maatschappelijke
dienstverlening. OCMW’s moeten daarom netwerken uitbouwen van mensen en
organisaties, die het aanbod van OCMW’s bekend maken en problemen aan het
OCMW signaleren.
Lokale overheden brengen maatschappelijk kwetsbare mensen samen om de
dienstverlening op continue basis zowel te evalueren als te verbeteren.
Lokale overheden investeren meer in schuldbemiddeling en schuldpreventie.

Recht op gezond leefmilieu
Het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu valt onder het recht op een
menswaardig leven. Het hangt nauw samen met recht op gezondheid en recht op wonen.
Op dit moment wordt het gezond leefmilieu bij veel mensen bedreigd en de grootste
slachtoffers zijn de mensen in armoede. Hun gezondheid, veiligheid en
levensomstandigheden worden aangetast door elementen zoals fijn stof, asfalt en beton,
CO2-uitstoot, verkeer, lawaaihinder …
Tegenwoordig wordt steeds meer belang gehecht aan het in stand houden van de natuur, in
plaats van het uitbreiden van de industriële productie. Op zich is dit positief, maar dan moet
men wel aandacht besteden aan het feit dat zuivere lucht, helder water, een stabiel klimaat,
open ruimte en levende natuur moeten gewaarborgd zijn voor iedereen en niet mogen
beschouwd worden als luxeproducten.
Mensen in armoede staan het verst verwijderd van een gezond leefmilieu. Hun
woonplaatsen bevinden zich in vervuilde buurten zonder zuivere lucht, helder water of open
ruimte. Ze zitten in dichtbebouwde gebieden waardoor zij niet kunnen genieten van natuur.
Deze zaken hebben zware gevolgen op hun gezondheid en werken zeer negatief voor hun
kinderen. Deze hebben geen speel- en ademruimte met als gevolg dat zij sneller verzeild
raken in de criminaliteit. (Bond Beter Leefmilieu)
Getuigenissen:
Wat levert het allemaal op? Sorteren, groene energie,…? De kleine man doet zijn best en de
grotere bedrijven trekken er zich niets van aan. Denk aan de spreuk: een beter leven begint
bij jezelf. Probeer zelf een kleine bijdrage te leveren aan bijvoorbeeld een beter milieu. Als
niemand zich ergens iets van aantrekt geraken we nergens.
Water uit de kraan = minder flessen = minder verbranding = gezondere lucht.
Wij, arme mensen, zijn wel bezig met het milieu maar we hebben geen geld voor al die
energiebesparende maatregelen.
Weg…. Naar de rust toe.
Weg…. Van lawaai, dagelijkse drukte, stress, chaos,…
Weg…. Gratis en voor niets!
Weg…. Genieten van de natuur.

Recht op werk
Werk hebben is nog altijd het belangrijkste voor een gezin om uit de financiële armoede te
blijven.
Ongelijke kansen op de arbeidsmarkt zorgen voor een ongelijke spreiding van het
armoederisico. Bovendien zijn de effecten van de crisis ook ongelijk verdeeld en krijgen
bepaalde groepen de hardste klappen. (Herremans, Vanderbiesen, 2010). Daarom is het
nodig om aandacht te besteden aan de verschillende kansengroepen die we minder dan
gemiddeld op de arbeidsmarkt vinden.
De laaggeschoolden (maximum diploma lager secundair onderwijs) vormen één van deze
kansengroepen. Er zijn verschillende redenen waarom laaggeschoolden niet aan een job
geraken of in de werkloosheid belanden. De evolutie naar een diensten- en kenniseconomie,
de toenemende globalisering en technologische ontwikkeling doet de vraag toenemen naar
hoger opgeleiden. Bovendien wordt de positie van laaggeschoolden op de arbeidsmarkt
bemoeilijkt door het ongunstige arbeidsstatuut waarin vele laaggeschoolden terechtkomen
zoals korte opzegtermijnen of lagere ontslagvergoedingen. Ook komen de laaggeschoolden
vaak in de meer conjuctuurgevoelige sectoren terecht en is er sprake van de financiële
werkloosheidsval. De Hoge Raad voor de werkgelegenheid (2005) signaleert dat de
werkloosheidsval, waarbij het financieel aantrekkelijker is om werkloos te blijven dan om te
werken, vooral voorkomt bij laagbetaalde jobs, uitgevoerd door laaggeschoolden.
Langdurige werkloosheid is een belangrijke oorzaak van inkomensarmoede. Naarmate
men langer gedwongen wordt om rond te komen met een beperkt inkomen zoals met een
werkloosheidsvergoeding, geraken eventuele financiële reserves op. Naarmate men langer
werkloos is, neemt de kans om weer werk te vinden, verder af. Op termijn gaan ook ervaring,
vaardigheden en attitudes verloren en werkgevers interpreteren langdurige werkloosheid
vaak als een gebrek aan motivatie (Bardone&Guio,2005).
Meestal biedt een job bescherming tegen armoede. Dit volstaat niet altijd. Armoede bij
werkenden komt voor bij huishoudens met slechts één kostwinner en met verschillende
afhankelijke gezinsleden, bij mensen met een terugkerende werkloosheid en/of bij
werkenden in laagbetaalde of niet voltijdse jobs. (Onderzoeksgroep OASeS, mei 2011,
Armoedebarometer 2011 – decenniumdoelen 2017)
Getuigenissen:
Ik heb net gedaan met werken. Straks moet ik terug beginnen. Ik ben eigenlijk verkouden
maar ga toch werken want ik ben bang om mijn werk te verliezen. Ik werk in een poetsbedrijf.
Vroeger had ik goede uren maar vanwege herstructurering moet ik nu op verschillende
plaatsen poetsen. Normaal werk ik ’s morgens in een school en ’s avonds poetste ik
bureaus. Nu is mijn contract veranderd en moet ik ’s avonds een half uur wc’s poetsen. Ik
heb gevraagd om het half uur te laten aansluiten bij mijn werk ’s morgens maar dat kan niet.
Het is moeilijk omdat ik vaak op een andere locatie moet poetsen. Ik werk 6u45 per dag.
Normaal ben ik een sterke vrouw maar nu zit ik er bijna door. Moest ik telkens op dezelfde
plek poetsen dan zou het wel lukken maar ik moet telkens veranderen van pier naar pol en
dat is lastig. Eens ik een vast contract heb zal dat wel veranderen.
In het fotoproject vind ik het lastig in de groep. Ik kom dan van mijn werk en ben moe. Ik zou
graag ander werk hebben maar dat is moeilijk zonder rijbewijs en auto. Misschien kan ik
binnenkort naar een andere kuisfirma, als ze werk hebben tenminste. Maar in de school

poetsen vind ik leuk. Ik kan dan met de kinderen praten. Ze troosten als ze het moeilijk
hebben.
Toen mijn man niet meer werkte, ging ik werken naar de textielfabriek. Er zijn veel
momenten geweest dat ik zonder slaap naar mijn werk ging. Ik mocht eigenlijk niet werken
van mijn man.. Ik ben toch stiekem gaan zoeken, zonder dat hij het wist. Toen ik wist dat ik
kon beginnen heb ik het hem verteld. Ik had een beetje Nederlands geleerd van mijn
buurvrouw.
Mijn werkplaats zegt dat ik te traag werk en daarvoor ben ik heel kwaad. Normaal doe ik mijn
werk graag en goed maar nu ben ik op. Als ik heel vlug werk dan is het niet goed gedaan. En
ik weet dat ik mijn werk moet doen en hoe. Daarom was ik ook zo geschrokken. Ik werk daar
ook al 6 maanden en was voor de 1 e keer 10 minuten te laat. Ze waren de ganse dag vies en
hebben het me doorgestoken. Ik moet wel 3 bussen nemen om er te geraken. Ik heb al
gepraat met hen want het kan toch iedereen overkomen om eens te laat te zijn.
Aangezien ik halftijds werk heb ik zo’n blad met witte vakjes waarop ik elke keer moet
invullen hoe lang ik gewerkt heb die dag. Maar wat moet ik invullen nu ik ziek ben?
Mensen met beperkingen moeten ook kunnen functioneren in de maatschappij. Graag wil ik
begrip voor mensen die niet alles meer kunnen, men zou de verwachtingen die men van mij
heeft (op het werk) naar onder bijstellen. Enkele maanden geleden zei een dokter: bij pijn
neem je een paracetamol en doe zo uw werk. Dit is onzin want als je de pijn niet voelt, belast
je jou lichaam nog meer en het is tegen mijn principe om pillen te nemen om toch maar te
kunnen gaan werken, het is een dokter die tegen werklozen is. Hij zei ook: je moet je eigen
leven in handen nemen, desnoods begin je maar een frituur….
Wat heeft dat nu met mijn aandoening te maken? Als deze dokter tegen werklozen is, dat
twijfel ik er aan of hij mij de juiste medicijnen wil voorschrijven. Met beperkingen moet je
meedraaien. Instanties kunnen zich echter moeilijk inleven en dat maakt het mentaal zwaar.
Aanbevelingen:
De Stad Gent neemt als grote werkgever en ten aanzien van andere grote
werkgevers in Gent een faciliterende rol op om de reguliere tewerkstellingsmarkt en
de Gentse werkzoekenden beter op elkaar af te stemmen. Zij zal hierin vooral
investeren in de creatie van nieuwe of geoptimaliseerde bestaande arbeidsplaatsen.
In navolging van de Stad Gent wordt dit model door alle andere gemeentes
toegepast.
De lokale overheid en het OCMW investeren volop in sociale economie, sociale
tewerkstelling, arbeidszorg, buurtdiensten op wijkniveau. En er is een jaarlijkse
substantiële groei. Bijvoorbeeld in Gent zijn er 1000 nieuwe jobs tegen 2018.
Lokale overheden leveren onderzoek naar en experimenteren met initiatieven rond
micro-economie voor maatschappelijk kwetsbare doelgroepen.

Deel 3: Hoe verder beweging maken?
Het resultaat, de tentoonstelling, aanbevelingsnota, campagnemateriaal en de uitgeschreven
methodiek rond dialoog voeren zijn geen eindpunt maar veeleer een start om de
beleidsbeïnvloedende poot van dit project verder vorm te geven.
Aan de vooravond van de gemeenteraads– en provinciale verkiezingen willen we in gesprek
gaan met beleidsmakers en de beleidsaanbevelingen bepleiten. Daarnaast laten we onze
stem horen op plaatsen waar inhoudelijke debatten gevoerd worden rond de grondrechten.
Op die manier willen wij beleidsparticipatie van maatschappelijk kwetsbare groepen mee
vorm geven.
In 2012 zal SIVI vzw verder werken rond het thema cultuur en men zal de
beleidsaanbevelingen ter zake verder mee opnemen.
Wat de tentoonstelling betreft is er een digitale brochure opgemaakt die via verschillende
kanalen en websites wordt bekendgemaakt. Het resultaat hiervan is dat de tentoonstelling
intensief wordt gebruikt. Op verschillende, strategische plaatsen in de provincie Oost-
Vlaanderen wordt de tentoonstelling gepresenteerd voor het publiek en de beleidsmakers.
Deze ‘reizende tentoonstelling’ moet enerzijds mensen sensibiliseren over de grondrechten
en anderzijds hen warm maken om er mee voor te zorgen dat de grondrechten voor
iedereen gerealiseerd worden. Daarnaast wordt ze ook ingezet als methodiek om het thema
armoede bespreekbaar te maken. Hierbij heeft men de keuze om er zelf mee aan de slag
gaat of beroep te doen op gidsen. Dit zijn deelnemers van de groepen. Als
ervaringsdeskundigen zijn zij de geschikte personen om beleidsaanbevelingen rond de
grondrechten toe te lichten en te bepleiten. Het spreekt voor zich dat we hen hiervoor de
nodige professionele ondersteuning aanbieden. Deze nieuwe uitdaging moet de deelnemers
ook persoonlijk verrijken en sterker maken in hun eigen levenssituatie.
Locaties waar de tentoonstelling is of zal voorgesteld worden
- Wijkcentrum De Kring: voorstelling tentoonstelling in CC De Herbakker in
aanwezigheid van deelnemers van het project en 300 gasten. Het aanwezige publiek
krijgt tekst en uitleg van een aantal mensen met armoede-ervaring die hebben
meegewerkt aan het project. Aansluitend op de tentoonstelling werd het theaterstuk
‘Leven in een krabbenmand’ opgevoerd’.
- Provinciaal armoedeoverleg in het najaar. Alle deelnemers kregen alvast de digitale
versie van de tentoonstelling, alsook van het campagnemateriaal doorgestuurd. Men
werd ook geïnformeerd over de modaliteiten van het aanvragen van het
tentoonstellingsmateriaal.
- Forum wonen ‘Bruggen bouwen tussen wonen, welzijn en zorg’ ,georganiseerd door
de Provincie Oost Vlaanderen op 12/06/12. Het aanwezige publiek krijgt tekst en
uitleg van een aantal mensen met armoede-ervaring die hebben meegewerkt aan het
project.
- Forum inclusie ‘Samen of liever apart’ ,georganiseerd door de Provincie Oost
Vlaanderen op 21/06/12. Het aanwezige publiek krijgt tekst en uitleg van een aantal
mensen met armoede-ervaring die hebben meegewerkt aan het project.
- ACV-dag op 02/06/12 in de Poel in Gent.
- Dag van de sociale huurders op 09/06/12 in de Centrale in Gent
- Springplank naar Leren, ‘Voorstelling van de brochure van nul tot groep in het PAC in
Gent
- Uitreiking van de Provinciale prijs gelijke kansen 2011 en vrijwilligerstrofee 2012 in
het PAC in Gent

- Tuppercare-beurs (=rechtenbeurs) op 26/06/12 in de Beweging van Mensen met
Laag Inkomen en Kinderen (VWAHWN)
- Algemene Vergadering SIVI vzw
- Kopstukkendebat op 03/10/12 in de Vooruit in Gent, naar aanleiding van de
gemeenteraads- en provinciale verkiezingen, in kader van het project ‘2012. Ieders
stem telt!’.
- Politiek debat op 01/10/12 in CC De Herbakker, Eeklo, naar aanleiding van de
gemeenteraads- en provinciale verkiezingen, in kader van het project ‘2012. Ieders
stem telt!’.
- Startavond Welzijnsschakels Oost Vlaanderen 09/10/12
Verspreiding photovoicemethodiek:
- De bibliotheek van Gent heeft een Europees subsidiedossier ingediend om aan de
slag te gaan met de photovoicemethodiek. Zij hebben Sterke armen in beweging
gebruikt als inspiratiebron en good practice om hun dossier te staven. Voor de
concrete realisatie van hun project willen zij Samenlevingsopbouw Gent inzetten als
deskundige terzake.
- De Welzijnsschakel van Erpe-Mere wil ook aan de slag met de methodiek van
photovoice, op basis van het inspirerend voorbeeld van Sterke armen in Beweging.
- Randstad Interim Gent

Verslag van de dialooggroep rond Onderwijs
In aanwezigheid van: Mevr Zenner- Degryse (Provincieraadslid Oost-Vlaanderen)
Moderator: Odette Soens
Verslag: Tineke Verhegge
De foto’s en getuigenissen op de wall displays van onderwijs worden overlopen.
Reactie van Mevr.Zenner – Degryse: Tot op de dag vandaag wordt er binnen het schoolteam
nog steeds te weinig aandacht besteed aan mensen/gezinnen in armoede. Er zou op de
eerste plaats meer inspanningen dienen te gebeuren vanuit de school zelf.
Vraag op basis van de foto van ‘Teleurstellend, je hebt geen inspanning gedaan.’
Is het niet mogelijk om kinderen geen huiswerk meer mee te geven?
Reactie van Mevr.Zenner – Degryse: Ik vind dit geen goed idee. Er moet verder
geïnvesteerd worden in projecten zoals De Katrol. Het is vooral belangrijk dat er oog is voor
begeleiding van gezinnen in armoede en dat er extra ondersteuning wordt aangeboden.
Vraag uit de groep:
Kinderen worden vaak in een bepaalde richting geduwd. Het lijkt wel alsof iedereen
tegenwoordig advocaat moet worden.
Reactie van Mevr. Zenner – Degryse: Hierin is oriëntering een belangrijk sleutelwoord waarin
het beleid goed moet investeren.
Vraag uit de groep:
Jongeren willen soms hogere studies aanvatten maar vaak is het kostenplaatje te
hoog.
Reactie van Mevr. Zenne –Degryse: Subsidies kunnen altijd aangevraagd worden.
Ook is het zo dat vanuit het ministerie van Onderwijs het initiatief ‘Tutors for Tutors’ sterk
gepromoot wordt. Dit is het principe waarbij leerlingen elkaar ondersteunen. Nogmaals
hamert ze erop dat het belangrijk is dat sensibilisering rond armoede in de school een plaats
krijgt. Dit kan bijvoorbeeld door scholieren middelbaar onderwijs een bezoek te laten
brengen aan de Tinten.
Vraag uit de groep:
Wat vind u van het belang dat er gehecht wordt aan het hebben van een computer
vooral binnen het secundair onderwijs?
Reactie van Mevr. Zenner–Degryse: Vanuit het beleid zijn er al verschillende initiatieven
genomen om deze drempel te overbruggen.
Er was het project dat mensen een PC ter beschikking kregen. Bovendien werd ook
begeleiding voorzien bij het gebruik ervan. Maar de ervaring leert dat, na 1 jaar wanneer het
project eindigde, er problemen de kop op staken. Bijvoorbeeld wanneer er een defect was
aan de PC. Vaak was het voor de gezinnen te duur om het te laten repareren.

Meestal staan er op de scholen pc’s ter beschikking. Maar ik vermoed dat dit stigmatiserend
kan werken. Kinderen dienen bijvoorbeeld aan klasgenoten/vrienden te kennen te geven dat
ze op school dienen te blijven om gebruik te maken van de Pc’s…
Bij De Katrol kunnen begeleiders ook een PC meenemen en kan elk kind een apart account
krijgen.
Vraag uit de groep:
Om een PC te gebruiken heb je ook vaardigheden nodig? Alleen een pc hebben is niet
voldoende.
Reactie van Mevr. Zenne –Degryse: Vandaar dat er nu al lessen ICT voorzien worden vanaf
het basisonderwijs.
Vraag uit de groep:
Wat denkt u ervan dat kinderen in de scholen opgevangen dienen te worden m.b.t. een
warme maaltijd, douchemogelijkheden… .
Reactie van Mevr. Zenner–Degryse: Vanuit het Gents beleid zijn er heel wat sociale
voordelen.
Vraag uit de groep:
Studiedagen,uitstappen… zijn vaak te kostelijk voor een aantal gezinnen.
Reactie van Mevr. Zenner–Degryse: In basisscholen bestaat er vandaag de dag al zoiets als
de maximumfactuur. Daarnaast is er een voorstel gelanceerd om dit ook toe te passen in
de secundaire scholen.
Scholen hebben ook een sociaal fonds. Steunend op solidariteit is het zo mogelijk om
kansarme kinderen gelijke kansen op school te bieden. Dit solidariteitsprincipe is enorm
belangrijk.
Ook vanuit de provincie hecht men belang aan het gelijke kansenonderwijs. Elke school kan
in dit licht een project aanvragen. Vele scholen hebben dit in 2011 gedaan waardoor er voor
€ 404.000 geïnvesteerd is in flankerend onderwijsbeleid.
Vraag uit de groep:
Als je je als volwassene wil laten bijscholen dan kan het kostenplaatje soms hoog
oplopen. Zeker als je niet in een stad woont. Iemand volgt les bij Leerpunt in Eeklo,
maar de verplaatsingskosten van Aalter naar Eeklo lopen hoog op.
Reactie van Mevr. Zenner–Degryse: is wat verbaasd over het feit dat de verplaatsingskosten
niet kunnen ingebracht worden en belooft om dit mee te nemen.
Vraag uit de groep:
Jongeren in het Deeltijds Onderwijs hebben het zeer moeilijk om aan een werkplek te
geraken. Ze hangen dan maar wat op straat… Idem voor degenen die willen werken
met een Leercontract.
Reactie van Mevr. Zenner–Degryse: Voor deze jongeren is er een nieuw project opgestart
met een link naar de arbeidsmarkt.

Een andere mogelijke oplossing zou zijn om de leerplicht te verlagen tot bijvoorbeeld 16 jaar.
Bovendien moet het leercontract dringend geherwaardeerd worden!
Mevr Zenner-Degryse staat achter volgende beleidsvoorstellen:
• Overheden ondersteunen projecten die het oefenen van de Nederlandse taal
stimuleren.
Vanuit de provincie werden nu al meer middelen aangevraagd voor OKAN-klassen.
• Lokale overheden maken meer middelen en personeel vrij voor projecten en acties
op de school- en klasvloer om schoolteams meer vaardigheden en tools te geven om
met de diversiteit . Van de gezinnen/kinderen om te gaan. Daarvoor werkt de stad en
de school coherent samen met begeleidingsdiensten (pedagogische
begeleidingsdiensten, Steunpunt Diversiteit en Leren, Centrum Taal en Onderwijs,…)
en relevante welzijnsvoorzieningen (vzw Intercultureel Netwerk Gent, de
verenigingen waar armen het woord nemen, Kompas, vzw JONG… )
Daarnaast zou er ook op volgende punten moeten ingezet worden:
• het verder stimuleren van ouderparticipatie
• ‘Tutor for Tutor’
• het flankerend onderwijsbeleid
• streven naar sociale voordelen m.b.t. kinderopvang
• Steden en gemeenten voorzien de nodige middelen voor een verankering van het
brugfigurenproject in hun lokale zorg- en onderwijsbeleid. Concreet betekent dit een
regularisering van het bestaande brugfigurenproject in het basisonderwijs en een
uitbreiding ervan naar het secundair onderwijs.
Het is belangrijk dat het brugfigurenproject zou doorgetrokken worden naar het
secundair onderwijs. Daarbij niet uit het oog verliezen dat er op voorhand een goede
analyse dient te gebeuren van de plaatsen/regio’s waar zo’n brugfigurenproject zinvol
kan zijn.

Verslag van de dialooggroep rond Wonen
Moderator: Patrice De Meyer
Verslag: Marlous Peijnenborg
Gesprek op basis van de foto ‘huis te huur’
Er is te weinig betaalbaar. Maar de vraag die zich stelt is of het inkomen moet verhoogd
worden of de huurprijs verlaagd? Sowieso moeten de laagste inkomens naar omhoog.
Er mag niet meer dan 1/3 van het inkomen worden uitgegeven aan huishuur.
De huisprijzen moeten gereglementeerd worden.
Ook de uitkeringen moeten omhoog. De laagste uitkering in België ligt onder het Europees
niveau. Het geld is er en het moet van ergens komen. Zo kosten enorme bouwprojecten heel
veel geld. Een zeker percentage gaat vaak naar kunstprojecten.
Kan er dan ook geen percentage naar sociale woningen gaan? Er moeten veel meer keuzes
gemaakt worden waar men dan ook daadwerkelijk voor gaat. Er wordt teveel geleuterd en de
pot moet teveel verdeeld worden over verschillende domeinen.
Het reglementeren van de huurprijzen kan leiden tot te dure woningen. Het gaat er op dit
moment te onethisch aan toe. Sommige mensen hebben meer dan 5 huizen, anderen
kunnen er niet eens één betalen. Het zou een idee kunnen zijn dat mensen niet meer dan 3
huizen mogen hebben. Huurprijzen zouden dan drastisch kunnen dalen.
Er moeten zware structurele ingrepen komen.
Moeten we wie investeert in ‘wonen’ fiscaal belonen?
Enkel als dit niet leidt tot huurprijsstijging, dus koppel dit aan kwaliteit van wonen. In feite
moeten alle huizen gewoon kwalitatief in orde zijn! Dit kan je alleen garanderen via een
huurroostersysteem.
Wat energie betreft:
De waterprijzen zijn verdriedubbeld. Er moeten meer energiebesparende maatregelen
komen, zoals isolatie.
Ook is het zo dat de standaardleverancier duurder zijn dan de gewone. Mensen met een
budgetmeter hebben soms het hoogste verbruik doordat de woningen vaak slecht zijn.
Hierdoor zijn de mensen vlugger ziek waardoor ze meer thuis zijn en dus meer verbruiken.
Heel veel maatregelen en subsidies komen niet bij de mensen terecht die ze het hardst
nodig hebben. De huizen moeten beter geïsoleerd worden. De huisbaas mag dan de
huurprijzen niet opslagen. Sensibilisering is daarom belangrijk! De mensen moeten weten
waar ze aan toe zijn en huizen moeten degelijk zijn.
De politieke wil en durf is minimaal. Er zijn wel subsidies maar er zijn geen fundamentele
veranderingen. Alle landen rondom ons hebben een huurtoelage. In België is dit niet zo. De
politiek is hier tegen omdat dan de huurprijzen naar omhoog zouden gaan.
Sommige mensen in armoede hebben een eigen huis maar ontlopen de subsidies. Dit is een
grote groep. Geld om hun huis op een goede manier te onderhouden is er meestal niet.
Het omgekeerde van een hypotheeklening zou interessant zijn. Dit zou een manier kunnen
zijn om pensioen te krijgen.

Kunnen alternatieve leefvormen (zoals bvb. samenhuren) een oplossing bieden?
Op dit moment is het zo dat sommige mensen officieel niet kunnen samenwonen omdat ze
anders een deel van hun uitkering verliezen. Daarnaast staan bij oudere mensen vaak veel
kamers leeg staan. Kan het geen idee zijn dat anderen deze kamers huren? Maar dit mag
niet dwingend zijn. Sommige mensen blijven liever alleen wonen, met oog op de privacy.
Kraken vindt men geen oplossing. Men kan niet én tegen kraken zijn en geen alternatief
kunnen aanbieden. Er moet opgetreden worden tegen leegstand. Er wordt wel een inventaris
wat betreft de leegstand opgemaakt maar deze is niet accuraat.
Antikraak zou interessant kunnen zijn omdat de mensen voor het huis zorgen en ervoor
zorgen dat het huis niet leeg staat. Leegstaande scholen en woningen moeten worden
opgevuld.
In Scandinavië kunnen mensen gaan wonen bij ouderen voor een laag bedrag in ruil voor
vrijwilligerswerk. Dit zou een idee kunnen zijn voor België.
Het OCMW is tegen deze alternatieve leefvormen omdat zij dit geen eerlijk systeem vinden.
Degenen die echt alleen zijn, kunnen hier niet van profiteren. Nochtans biedt dit systeem
ook heel wat voordelen. Denk bv aan het sociale aspect, het zorgen voor elkaar…

Verslag van de dialooggroep rond Gezondheid
In aanwezigheid van: Schepen Reynebeau (Welzijn, Gezondheid en Sociale Zaken) en
kabinetsmedewerkster Neelke Vernaillen
Moderator: Ann-Sophie Hofman
Verslag: Stéphanie Staïesse
Getuigenis van een deelneemster bij de foto “Levensgevaar”.
Ik ben in het project ingestapt en vond mijn “ding” in digitale fotografie. Ik volgde zelfs een
bijkomende cursus bij Educo. Ik kreeg geen begrip bij mijn begeleider van het OCMW en die
gaf me zelfs onder mijn voeten wanneer ik naar de cursus wou ipv naar hem. Gelukkig
begrepen ze dit in de school en kon ik die cursusvoormiddag op een andere dag inhalen.
Ik heb hard moeten vechten tegen vooroordelen, maar dat heeft me gemaakt zoals ik ben.
De foto werd getrokken in Oostakker , waar ik woon zijn er veel mensen met problemen aan
hun luchtwegen, longkanker,… ik vraag me af of dit te maken heeft met de luchtvervuiling
daar. Daarom “levensgevaar”.
Reactie van Schepen Reynebeau:
Ik wil iedereen feliciteren die betrokken is geweest bij dit project. Het is een goed resultaat.
Het is duidelijk dat dit geen eindpunt is, maar een begin om verder in dialoog te gaan. Het is
goed om op basis van de aanbevelingen permanent in contact te blijven, in dialoog te gaan.
In het armoedeforum (overleg tussen verenigingen waar armen het woord nemen,
stadsdiensten, straathoekwerk, Kras, Samenlevingsopbouw Gent vzw…) doen we reeds
zaken op verschillende niveaus. We hebben een aantal aandachtspunten en prioriteiten
opgelijst. Op onze prioriteitenlijst staat: betaalbaar wonen, het kennen van rechten,
communicatie en afstemming en gezondheid.
Voor dit laatste neemt de stedelijke gezondheidsdienst veel zaken op verschillende niveaus.
De Stad neemt een regiefunctie op vlak van gezondheid.
Zo zijn er convenanten (overeenkomsten) met de 8 wijkgezondheidscentra om hen te
ondersteunen en er voor te zorgen dat de ze verder kunnen werken aan
tandhygiëne/diabetes/… en projecten uitwerken op wijkniveau rond gezonde voeding.
Vraag deelneemster: in verschillende wijkgezondheidscentra zijn verschillende diensten,
zoals verpleegkundige, tandarts, kinesist… waarom is dit niet overal hetzelfde?
Reactie van de kabinetsmedewerker:
Wijkgezondheidscentra zijn onafhankelijke centra en bieden naast huisartsen ook telkens 2
andere disciplines aan. Voor de meeste is dat verpleegkundige + 1 extra dienst. Zij kiezen dit
zelf. Er is maar 1 centrum (Ledeberg) waar ook een tandarts is. De Stad Gent wil dit
maximaal ondersteunen, maar veel hangt af van welke artsen en andere medici aansluiten in
het systeem.
Vraag uit de groep:
Waarom is er geen wijkgezondheidscentrum in Oostakker? Wij kunnen niet terecht in
het wijkgezondheidscentrum in Sint-Amandsberg.
Reactie van Schepen Reynebeau:
Sint-Amandsberg is nog een centrum dat in opstart is, ze zullen misschien uitbreiden naar
Oostakker eenmaal er meer artsen aangesloten zijn. De Stad geeft ondersteuning aan de
centra door renteloze leningen aan te bieden om hun centrum uit te bouwen. Maar soms zijn
de wijkgezondheidscentra het slachtoffer van hun eigen succes, waardoor ze met
wachtlijsten moeten werken omdat ze de toevloed van patiënten niet aan kunnen.
Momenteel wordt een wijkgezondheidscentrum in Oud-Gentbrugge uitgebouwd en gaf Stad

Gent 100.000 euro om dit mogelijk te maken.
Vanuit de Stad werken we aan de algemene toegankelijkheid en betaalbaarheid. Zo hebben
we een project ‘elke wijk zijn huisarts’ en proberen we huisartsen te overtuigen om met het
derde betalersysteem te werken. Zo is er sinds kort voor mensen die een OMNIO-statuut
hebben en een Globaal Medisch Dossier afsluiten de mogelijkheid om aan 1 euro naar de
dokter te gaan.
Vraag uit de groep:
Waarom weet je niet op voorhand wat je aan remgeld betaalt als de dokter aan huis
moet komen?
Reactie van de kabinetsmedewerker:
Dit kan nagevraagd worden bij de mutualiteit.
Momenteel werken we ook samen met alle mutualiteiten om ervoor te zorgen dat ze
gemeenschappelijke informatie geven rond een aantal rechten zoals OMNIO, maximum
factuur,… en andere specifieke vragen.
Zo ondersteunen we ook het project rond de rechtenverkenner.
Vraag op basis van de foto van “een GSM-mast op een sociale woning”.
Is het plaatsen van een een GSM-mast gevaarlijk en krijgt de sociale
huisvestingsmaatschappij daar geld voor? Waar kan je daar als particulier informatie
over krijgen? Want ik maak mij wel zorgen.
Reactie van Schepen Reynebeau:
Dit is een wetenschappelijk debat en er zijn voor- en tegenstanders waardoor het moeilijk is
om de ene of de andere weg te kiezen. Ook is die straling relatief, er zijn veel factoren waar
je rekening mee moet houden. Daardoor is er ook onduidelijkheid bij het publiek en stelt men
zich vragen over de gezondheid. Er zijn wel wettelijke normen op vlak van straling en die
worden gerespecteerd wanneer zo’n mast geplaatst wordt, ook op een sociale woning.
Je kan als bewoner of als groep ook een deskundige vragen om meer uitleg te geven. Ook
kan je je huisvestingsmaatschappij vragen meer informatie te geven over hun keuze, want zij
hebben toestemming gegeven om die te plaatsen. Zij krijgen hier, net als elke eigenaar die
toestemming geeft aan een GSM-operator om een mast te plaatsen een vergunning en
vergoeding voor.
Waar kan je terecht voor meer informatie? Niet op lokaal niveau, wel op Vlaams of federaal
niveau zijn er daar gespecialiseerde diensten/deskundigen voor. Neelke zoekt op waar je
juist terecht kan.
Voor al je vragen rond gezondheid kan je ook terecht bij:
• Gent-Info (09 210 10 10) over alles van de gezondheidsdienst (ongedierte bestrijding,
CO2-preventie, adressen geven,…), zij kunnen ook informatie opzoeken voor jou
rond Vlaamse en Federale diensten
• Bij je mutualiteit: zij kunnen je vragen beantwoorden rond erelonen, hospitalisatie,…
Ook hebben ze een ombudsdienst waar je terecht kan met je klachten
• Sociale diensten van de ziekenhuizen kunnen je helpen met alle vragen die je je stelt
tijdens en na je hospitalisatie. Ze zorgen voor hulpverlening, doorverwijzing voor
thuisverpleging, RVT, enz. Ze kunnen je helpen bij de hoge ziekenhuisfacturen
(afbetalingsplan). Elke ziekenhuis heeft ook een ombudsdienst of een
klachtenformulier.

Vraag van een deelneemster:
Komt er ook een wachtdienst voor het Meetjesland of een wijkgezondheidscentrum?
Reactie van de kabinetsmedewerker:
We zien dat het Gentse model van wijkgezondheidscentra ook opgepikt wordt in andere
regio’s. Net als de trend van groepspraktijken. We kunnen dit enkel ondersteunen.
Stad Gent zet de volgende jaren in op de volgende voorstellen:
• Stad Gent probeert wijkgezondheidscentra verder te ondersteunen
• Stad Gent tracht huisartsen aan te spreken en te motiveren om het 3 e -
betalerssysteem toe te passen
• Via projecten op wijkniveau en wijkgezondheidscentra wordt ingezet op gezonde
voeding, beweging,…
• Informatie rond gezondheid wordt aan de wijkwerkers van Stad Gent gegeven
• Preventie op verschillende vlakken: tandhygiëne, diabetes, CO2-vergiftiging…

Contactgegevens van de deelnemende organisaties:
Samenlevingsopbouw Gent vzw bestrijdt sociale achterstelling, armoede en uitsluiting. We
komen op voor een samenleving waarin mensen samen vorm kunnen geven aan hun
leefomgeving. We doen dit vanuit een onafhankelijke opstelling, vanuit de praktijkervaring op
het werkveld en vanuit een rechtstreeks, intens en regelmatig contact met diverse bewoners
uit het Gentse.
We zien het als onze opdracht alle relevante beleidsactoren te stimuleren in functie van een
participatief en sociaal gecorrigeerd beleid. We doen dit samen met de bewoners waarmee
we werken. We bouwen aan een samenleving die solidair, democratisch en intercultureel is.
Contactgegevens:
Blaisantvest 70, 9000 Gent
09 223 95 15
info.gent@samenlevingsopbouw.be
www.samenlevingsopbouwgent.be
VZW Sivi, een Verenging Waar Armen het Woord Nemen in Sint-Amandsberg, bestrijdt
armoede en werkt aan een menswaardiger bestaan voor iedereen. Een grote groep
vrijwilligers vormen de draaiende motor achter deze werking. De vereniging biedt een
laagdrempelige basishulpverlening aan door een 2 de handswinkel, sociale kruidenier en
sociale dienst. Daarnaast verenigt SIVI mensen in armoede door groepsactiviteiten en wil het
samen met hen werken aan structurele armoedebestrijding.
Contactgegevens:
Vzw SIVI kent 2 locaties:
Sociale kruidenier en sociale dienst
Heilig Hartplein 2 , 9040 Sint-Amandsberg
09 228 56 11
2 de handswinkel en de verenigingsactiviteiten:
Jos Verdegemstraat 19, 9040 Sint-Amandsberg
09 228 28 30
info@vzwsivi.be
Wijkcentrum De Kring is een laagdrempelige organisatie, gelegen in het hart van Eeklo,
centrumstad van het meetjesland. Het wijkcentrum staat open voor elke burger, maar met
specifieke aandacht voor het bereiken van mensen met minder behartigde belangen
(maatschappelijk kwetsbare groepen) en in het bijzonder mensen die in armoede leven.
Deze laatste worden bereikt door het werken met gratis activiteiten en prijzen, afhankelijk
van het inkomen: door mensen uit de doelgroep in te schakelen als vrijwilliger, door diverse
wervingsacties in sociale organisaties, door het aanbod waarin ontmoeting, ontspanningen
het woord nemen centraal staan.
Contactgegevens:
Wijkcentrum De Kring
Zuidmoerstraat 136/8, 9900 Eeklo
09 378 61 69
info@wijkcentrumdekring.be
www.wijkcentrumdekring.be

Ontlenen van de tentoonstelling:
De wall displays staan gratis ter beschikking en zijn onderverdeeld in 7 verschillende
onderwerpen en kunnen samen of apart opgesteld worden.
Een overzicht van de wall displays vind je op de webstek van Samenlevingsopbouw Gent
vzw: www.samenlevingsopbouwgent.be
Indien gewenst staan er ook gidsen, deelnemers die aan het project meegewerkt hebben, ter
beschikking, om vanuit hun ervaring het proces in gang te zetten. Voor de gidsen vragen we
een kleine vergoeding van €25 per persoon, per dagdeel.
Meer info over het ontlenen van de fototentoonstelling via: Samenlevingsopbouw Gent vzw
Natasha Van hulle - 0473 76 36 80 - natasha.van.hulle@samenlevingsopbouw.be

Colofon
Deelnemers
Guido, Marc, Denis, Hans, Johan, Roger, Tony, Hubert, Miriam, Mireille, Anita, Oscar,
Hélène, Ilse, Manuel, Willy, Yves, Martine, Bert, Anne-Mie, Saadia, Erna, Jerry, Isabelle,
Gönul, Zubeyde, Fadime, Sultan, Sermin, Canan, Aydin, Mareym, Ôzlem, Sultan, Laurette,
Werner, Margit, Ingrid, Cindy, Chantal, Sammy, Valery, Ria en Mieke.
Partners:
Samenlevingsopbouw Gent vzw
Vzw SIVI
Wijkcentrum De Kring
Provincie Oost-Vlaanderen
Met dank aan:
De leden van de stuurgroep: Bart Van Hulle, Caro Bridts, Herman Peeters, Lieve De Grande,
Eric Dirikx, Steven Rommel, Brigitte Laceur, Henk Van Hootegem, Frederic Vanhauwaert,
Ruth Deleu, Bart Letelslegers, Ludo Horemans, Melissa Bosmans, Joke Janssens, Chris
Truyens, Josée Goris, Karin van Maldergem, Marjan Van der Sypt, Pascal de Bruyne,
Kathleen vanlerberghe
De leden van de instrumentenbouwersgroep: Bea Van Robeays, Riet Steel, Nicole
Vanhoucke, Michèle Jacobs, Griet Roets
Voor vragen of meer informatie over dit project kan u terecht bij:
Samenlevingsopbouw Gent vzw
Natasha Van hulle - Blazoenstraat 9, 9000 Gent - Tel: 0473 76 36 80
e-mail : natasha.van.hulle@samenlevingsopbouw.be
Ann Sophie Hofman - Blaisantvest 70, 9000 Gent. Tel: 09 223 95 15.
e-mail : ann-sophie.hofman@samenlevingsopbouw.be
Dit project is gerealiseerd met de financiële steun van de Provincie Oost-
Vlaanderen.