Folder - NIP

Aanmelden
Heeft u belangstelling om deel te nemen
aan de werkconferentie dan kunt u zich
aanmelden via de website van het NIP
> www.psynip.nl/themadossiers/dyslexie
Deelnamekosten
NVO/NIP-leden en niet-leden € 50,00.
Dit bedrag is inclusief lunch en borrel.
Accreditatie
Accreditatie is aangevraagd bij NIP en NVO
Locatie
Congrescentrum Antropia, Driebergen-Zeist.
> www.antropia.nl
Deze werkconferentie is georganiseerd door
de Nederlandse vereniging van pedagogen en
onderwijskundigen en de sector Jeugd van het
Nederlands Instituut van Psychologen.
NVO – Nederlandse vereniging
van pedagogen en onderwijskundigen (NVO)
St. Jacobsstraat 331
3511 BP Utrecht
Telefoon: (030) 232 24 07
secretariaat@nvo.nl
Nederlands Instituut
van Psychologen (NIP)
Nieuwekade 1-5
3511 RV Utrecht
telefoon (030) 820 15 00
sectorj@psynip.nl
vrijdag 14 juni 2013
Werkconferentie Dyslexie-
& Dyscalculieverklaringen
In het basis- en voortgezet onderwijs
Vrijdag 14 juni 2013, 9:30 – 16:30 uur
Antropia, Cultuur- en Congrescentrum
Driebergen – Zeist

Werkconferentie Dyslexie-
& Dyscalculieverklaringen
In het basis- en voortgezet onderwijs
Wat is er aan de hand? Aantal
dyslexieverklaringen neemt toe!
Het aantal leerlingen in het basis- en het
voorgezet, met name in het VMBO, onderwijs
met een dyslexieverklaring is fors gestegen
de afgelopen jaren. Het percentage (ernstige)
dyslectische leerlingen wijkt soms fors af van
het percentage van 3,6% dat op basis van
wetenschappelijk prevalentieonderzoek
mag worden verwacht.
Een door de KPC Groep en PON uitgevoerde
quick scan 1 in 2012, in opdracht van het
ministerie van OCW, laat percentages zien
variërend van 6% (VWO) tot 16% (VMBO).
Dit zijn percentages die dichter in de buurt
liggen van het prevalentiepercentage
– ca. 10% – van leerlingen die lees-
en spellingsproblemen hebben.
Bij dyscalculie is vanwege de relatieve
onbekendheid van de stoornis het aantal
verstrekte verklaringen nog niet zo groot,
maar in de quick scan wordt wel een stijging
van een paar procent gesignaleerd ten
opzichte van voorgaande jaren.
Hoe komt dat?
Het probleem van het toenemende aantal
dyslexieverklaringen is de afgelopen jaren al
veel besproken door de betrokken beroepsgroepen
in het onderwijs en de overheid.
In de discussie tekenen zich vijf kernelementen
af.
1. Er bestaan binnen het onderwijs geen
duidelijke criteria voor het vaststellen
van dyslexie.
2. Het ontbreekt aan een helder en gedeeld
kader over welke professionals over
de vakbekwaamheid beschikken om
dyslexie en dyscalculie vast te stellen.
3. Onduidelijk is op grond van welke
(mix van) onderzoeksinstrumenten
dyslexie onderzoek plaats moet vinden.
4. Het vermoeden bestaat dat gebrekkig
onderwijs wordt afgewenteld op het
‘labelen’ van leerlingen richting zorg,
in plaats van het handelingsbekwaam
maken van leraren om goed onderwijs
te geven aan deze specifieke groep
leerlingen.
5. Door het onterecht afgeven van
verklaring en is ook het imago van
de beroepsgroep in het geding.
Het belang van leerlingen centraal
De signalering, diagnose en begeleiding
van leerlingen met dyslexie kan rekenen op
de nodige belangstelling van de overheid.
Enerzijds met het oog op het bewaken en
bevorderen van de kwaliteit van het onderwijs
voor alle leerlingen. Anderzijds om alleen
die leerlingen de extra ondersteuning te
bieden die dat daadwerkelijk nodig hebben.
Het ten onrechte labellen van een leerling als
dyslectisch of als een leerling met dyscalculie
kan onnodig stigmatiserend werken en is niet
in het belang van deze leerlingen omdat
hen op die manier passende begeleiding
wordt onthouden.
In verband met de invoering van de rekentoets
gaat ook voor leerlingen met dyscalculie
gelden dat hun ‘rekenprobleem’ voor extra
problemen zorgt. Ook hier geldt dat een
dyscalculieverklaring geen verdoezeling
van slecht rekenonderwijs mag zijn.
Wat te doen?
Het geschetste beeld vraagt om een reactie
van psychologen en pedagogen. Hoe kan
op een verantwoorde wijze de groei van
het aantal dyslexieverklaringen een halt
toegeroepen worden en een zelfde soort
ontwikkeling op het gebied van dyscalculie
voorkomen worden?
De beroepsverenigingen van psychologen en
pedagogen, NIP en NVO, willen hun verantwoordelijkheid
nemen en met u antwoorden
en oplossingen vinden, om zo bij te dragen
aan het verbeteren van de kwaliteit van het
onderwijs voor alle leerlingen. Op de werkconferentie
willen we met elkaar analyseren
welke criteria, richtlijnen, protocollen en
deskundigheidsvereisten noodzakelijk zijn om
de kwaliteit van deskundigenverklaringen te
borgen en te verbeteren, en welke werkagenda
voor de komende periode dat voor
de beroepsgroep oplevert.
Doe mee!
Kom ook! Laat uw professionele stem
horen. Praat mee. Laten we gezamenlijk de
(beroeps)normen opnieuw kritisch bekijken
en verbeteracties vaststellen zodat we leerlingen
nog serieuzer kunnen nemen en we
laten zien wat we als gedragswetenschappers
waard zijn.
Workshops
1. Hardnekkigheid
Beatrijs Brand en Simone Verhoeven
Casuïstiek uit de praktijk over knelpunten bij
hardnekkigheid. Binnen deze workshop wordt
dieper ingegaan op de volgende vragen:
Zijn er duidelijke criteria over hardnekkigheid
geformuleerd en worden deze ook eenduidig
toegepast in de praktijk? Worden deze
criteria steeds meer opgerekt? Hoe ga je om
met hardnekkigheid bij lees- en/of spellingproblemen
bij leerlingen in het voortgezet
onderwijs? Gelden daar dezelfde criteria?
Er zijn met name in het VMBO zoveel
leerling en met lees- en/of spellingproblemen.
Hoe maak je als professional
het onderscheid tussen lees- en/of spellingproblemen
enerzijds en dyslexie anderzijds?
2. Criteria Ernst
Judith Bekebrede, Bekebrede
Onderwijsconsulent & Universiteit
van Amsterdam
Wanneer is een leesprobleem een ‘ern stig’
leesprobleem? In de workshop wordt
in gegaan op wat de beroepsgroep verstaat
onder het criterium ernst? Zou de toepassing
van dit criterium de stijging in verklaringen
mede kunnen verklaren? Hoe kun je als
professional onderscheid maken in ernstige
leesproblemen- dyslexie en leesproblemen
met andere oorzaken? Hoe past de tendens
hierin dat er minder aandacht voor spellingsfouten
en motivatie voor lezen is?
3. Scholen in hun kracht zetten
Hedwig de Krosse, Expertisecentrum
Nederlands
De afgelopen jaren zijn er veel materialen
en handreikingen ontwikkeld voor vo-scholen
die dyslexiebeleid op een goede wijze willen
vormgeven. Door de verscherping van de
exameneisen staat goed beleid meer in de
schijnwerpers dan voorheen. Uit diverse
onderzoeken blijkt dat scholen deels al op
de goede weg zijn, maar dat er zeker nog
punten van verbetering te noemen zijn.
In deze workshop gaan we kort in op de
huidige situatie op de vo-scholen om
vervol gens te onderzoeken welke rol
psychologen en pedagogen op zich kunnen
nemen als het gaat om de verbetering
van de zorg voor dyslectische leerlingen
bin nen de school. Welke taken nemen ze nu
al op zich en welk taken kunnen ze nog meer
op zich nemen? De focus ligt hierbij op het
voortgezet onderwijs, maar de discussie over
verschuivende rollen kan natuurlijk ook breder
worden gezien.
4. Omgaan met dyscalculie op
school
Jojanneke van der Beek, Expertisecentrum
Dyscalculie Nederland, Universiteit Utrecht
De Inspectie voor het Onderwijs wil scholen
stimuleren om op maatwerk gerichte ondersteuningsmodellen
na te streven.
Voor dyscalculie geldt dat met de oprichting
van het Kwaliteitsinstituut Dyscalculie en de
aandacht voor rekenproblemen en dyscalculie
door de NVORWO hier ook aandacht voor
komt. In deze workshop wordt ingegaan op
de rol van de (interne of externe) gedragsdeskundige
in het ondersteunen en
be gelei den van scholen en leerkrachten als
het gaat om leerlingen met ernstige rekenproblemen.
Er wordt expliciet stilgestaan bij
de waarde van de dyscalculieverklaring.
5. Hoe passen verklaringen
binnen Passend Onderwijs?
Willemijn Huberts, Schoolbegeleiding
Zaanstreek-Waterland
De centrale vraag is: hoe kunnen we de
diagnostische cyclus en de uiteindelijke
verklaring zo vormgeven dat het kind verder
wordt geholpen? En wel op zo’n manier
dat het kind eigenaar blijft van zijn leerproces
en de leraar weet hoe hij dit kind het
best kan begeleiden opdat het ook verder
komt. Geen statische benadering maar een
ontwikkelingsgerichte.
6. Dyslexie- en dyscalculieverklaringen
als onderdeel
van professionele zorg
Ellen Loykens, Molendrift
Dyslexie- en dyscalculieverklaringen vormen
een schakel in de keten onderwijs en zorg.
De kwaliteit van de diagnostiek, het diagnostisch
redeneerproces, de diagnosticus,
het diagnostisch rapport en uiteindelijk de
verklaring dragen allen bij aan kwaliteit van
de zorg voor kinderen met ernstige dyslexie of
Programma
09:00 - 09:30
Inloop met koffie en thee
09:30 - 09:45
Opening dagvoorzitter
Aryan van der Leij, Universiteit
van Amsterdam
09:45 - 10:15
Stand van zaken en consequenties
Marjan Zandbergen, ministerie OC&W
Leerlingen hebben recht op onderwijs dat
aansluit bij zijn of haar mogelijkheden en
beperkingen. Sommige leerlingen hebben
baat bij faciliteiten en hulpmiddelen die
hun beperking compenseren.
Steeds meer leerlingen lijken hier
aanspraak op te maken. Het aantal
dyslexie verklaringen lijkt sterk te groeien.
Dat is vanuit beheersmatig en onderwijskundig
perspectief geen wenselijke
ontwikkeling. Deze werkconferentie is
een start om te komen tot afspraken over
de dyslexie- en dyscalculieverklaring,
niet alleen over de vorm en inhoud,
maar ook over degene die de verklaring
mag afgeven.
10:15 – 10:45
Over dyslexie-explosie
Elise de Bree, Universiteit van
Amsterdam & Universiteit Utrecht
Het aantal leerlingen in het basis-
en het voorgezet onderwijs met een
dyslexie verklaring is de laatste jaren
fors gestegen. Deze percentages wijken
af van de wetenschappelijk verwachte
prevalentie. Ze leiden tot zorgwekkende
conclusies over dyslexie in de media en
in de Tweede Kamer, bijvoorbeeld dat er
misbruik is van dyslexiediagnosen.
Deze ontwikkelingen zijn niet gunstig voor
de leerlingen met dyslexie, maar ook niet
voor de beroepsgroep. Er zijn meerdere
mogelijke redenen voor de toename van
deze percentages. In deze lezing wordt
de kwaliteit van de diagnosen dyslexie
bestudeerd, om vast te stellen of dit een
rol kan spelen in de hogere prevalentie.
10:45 – 11:15
Koffie-/theepauze
dyscalculie. Gezien de toename van het aantal
dyslexieverklaringen en ook in het licht van de
overschrijdingen in de dyslexiezorg is het van
belang dat professionals heldere definities en
werkwijzen hanteren. Daarvoor is voldoende
kennis voorhanden; het is alleen zaak dat
professionals zich voldoende (bij)scholen,
richtlijnen toepassen en in hun werksetting
11:15 – 11:45
Dyslexie in het onderwijs: bijdrage van
de Protocollen
Judith Bekebrede, Bekebrede Onderwijsconsulent
& Universiteit van Amsterdam
Voor het onderwijs zijn er diverse
protocol len dyslexie. De vraag is hoe
deze protocollen steun bieden aan het
onderwijs? Neemt het aantal verklaringen
toe dankzij of ondanks de protocollen?
Hoe komt de inhoud van de protocollen
terecht bij de leerkracht in de klas om
de leerling met dyslexie te begeleiden,
en hoe zou de beroepsgroep daar aan
kunnen bijdragen?
11:45 – 12:15
Hoe zit het met en bij dyscalculie?
Jojanneke van der Beek, Expertisecentrum
Dyscalculie Nederland, Universiteit Utrecht
De aandacht voor dyscalculie neemt toe.
Zowel voor het onderwijs als voor de zorg
zijn er in de laatste jaren protocollen ontwikkeld
voor de analyse en aanpak van ernstige
rekenwiskundeproblemen en dyscalculie.
Weten we eigenlijk wat dyscalculie precies
is en hoe vaak het voorkomt?
Wat roept de komst van deze richtlijnen
op bij scholen en gedragsdeskundigen?
Wat houdt een dyscalculieverklaring in en
wat betekent dit voor de leerling en de
school? Door middel van het schetsen
van de huidige stand van zaken op het
gebied van dyscalculie wordt ingegaan
op deze vragen.
12:15 - 13:30
Lunch
13:30 - 14:30
1 e ronde workshop
14:30 - 14:45
Wisseling tussen workshopsessies
14:45 - 15:45
2 e ronde workshops
15:45 - 15:50
Terug naar de plenaire zaal
15:50 - 16:30
Opbrengst van de workshops en vaststellen
werkagenda? Onder begeleiding
van de dagvoorzitter
16:30 - 17:30
Afsluiting en borrel
zelf ook hun professionele verantwoordelijkheid
nemen en beoordelen of zij aan alle
up-to-date voorwaarden kunnen voldoen.
1 ‘Dyslexie en dyscalculie in het voortgezet onderwijs.
Herhaalde meting’.