download - Staden

INHOUD 

1. Inleiding .............................................................................................................................................. 3 

1.1 Het algemeen kader........................................................................................................................ 4 

1.2 Uitgangspunten van het milieubeleid in de gemeente.................................................................... 5 

1.3 Inhoud van het milieubeleidsplan.................................................................................................... 8 

1.4 Totstandkoming............................................................................................................................. 11 

2. Instrumentarium................................................................................................................................ 13 

2.1 Beleidsinstrumenten ..................................................................................................................... 14 

2.1.1 Milieubeleidsplan/Milieujaarprogramma ................................................................................ 14 

2.1.2 Milieuconvenanten en samenwerkingsovereenkomsten....................................................... 14 

2.2 Gemeentelijke dienst .................................................................................................................... 15 

2.2.1 Milieudienst............................................................................................................................ 15 

2.2.2 MINA-werkers ........................................................................................................................ 18 

2.2.3 Duurzaamheidsambtenaar .................................................................................................... 19 

2.2.4 Interne milieuzorg .................................................................................................................. 20 

2.2.5 Inventarissen en MMIS .......................................................................................................... 24 

2.2.6 Integratie op gemeentelijk vlak .............................................................................................. 26 

2.2.7 Toezicht ................................................................................................................................. 30 

2.2.8 Samenwerkingsverbanden .................................................................................................... 32 

2.3 Adviesraad voor milieu en natuur ................................................................................................. 35 

2.4 Participatie (niveau 2) ................................................................................................................... 38 

3. Milieubeleid per cluster..................................................................................................................... 41 

3.1 Vaste stoffen ................................................................................................................................. 43 

3.1.1 Milieuverantwoord productgebruik......................................................................................... 44 

3.1.2 Afvalstoffen ............................................................................................................................ 54 

3.2 Water............................................................................................................................................. 73 

3.2.1 Integraal waterbeleid ............................................................................................................. 74 

3.2.2 Oppervlaktewater................................................................................................................... 81 

3.2.3 Grondwater .......................................................................................................................... 109 

3.2.4 Waterbodem ........................................................................................................................ 116 

3.2.5 Erosie................................................................................................................................... 122 

3.2.6 Duurzaam watergebruik....................................................................................................... 128 

3.3 Natuurlijke entiteiten ................................................................................................................... 135 

3.3.1 Natuur .................................................................................................................................. 136 

3.3.2 Landschap ........................................................................................................................... 162 

3.3.3 Bos en groen........................................................................................................................ 175 

3.4 Hinder.......................................................................................................................................... 185 

3.4.1 Geluid................................................................................................................................... 186 

3.4.2 Geur ..................................................................................................................................... 193 

3.4.3 Licht ..................................................................................................................................... 198 

3.4.4 Bodem.................................................................................................................................. 204 

WVI - GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN STADEN 2005-2009 1

3.4.5 Luchtverontreiniging ............................................................................................................ 211 

3.5 Mobiliteit ...................................................................................................................................... 219 

3.6 Energie........................................................................................................................................ 231 

3.6.1 Energiezorg gemeentelijke gebouwen ................................................................................ 232 

3.6.2 Energiezorg naar de doelgroepen toe ................................................................................. 237 

4. Burgers en doelgroepen ................................................................................................................. 243 

5. Gebiedsgericht beleid..................................................................................................................... 261 

5.1 Beschrijving van de bestaande situatie ...................................................................................... 262 

5.2 Beleids- en wettelijk kader .......................................................................................................... 262 

5.3 Selectie van de gebieden in Staden waarrond gebiedsgericht gewerkt zal worden .................. 262 

5.4 Keuneleute en omgeving ............................................................................................................ 263 

5.5 Ecowoningen............................................................................................................................... 264 

5.6 Heuvelrug.................................................................................................................................... 266 

6. Opvolging van het plan................................................................................................................... 269 

7. Bijlagen ........................................................................................................................................... 271 


1. Inleiding 


1.1 Het algemeen kader 

1.1.1 Het belang van planning 

Een milieubeleidsplan is een strategisch plan dat voor het gehele beleidsterrein op systematische wijze de 

gewenste doelen en de ervoor benodigde taakstellingen beschrijft. 

Planmatig werken verhoogt de efficiëntie en de effectiviteit van het beleid. Er zijn op het vlak van milieu 

een groot aantal taken te vervullen in een snel veranderend landschap van weten regelgeving. Indien op 

elke nieuwe uitdaging ad hoc wordt gereageerd, kan de druk op het gemeentelijk milieuapparaat wel eens 

te groot worden. Door planning kan systematischer en doeltreffender worden ingespeeld op nieuwe 

ontwikkelingen (voorspelbaar en consequent reageren op onvoorziene omstandigheden of 

opportuniteiten). Dit geeft de mogelijkheid tot een langetermijnbenadering waardoor het beleid 

inzichtelijker wordt en de middelen doelmatiger kunnen ingezet worden (omgaan met beperkingen in tijd 

en mensen door prioriteiten te bepalen). Bovendien biedt een plan de mogelijkheid (zelfs de verplichting) 

om een werkprogramma op te stellen met duidelijke finaliteiten, terwijl evaluatie of de mogelijkheid tot 

bijsturing er een wezenlijk onderdeel van uitmaken. 

De voordelen van planning zijn groot. Het plan vervult verschillende functies die nauw samenhangen en 

waarvan het relatieve belang in elke plaatselijke situatie kan verschillen: het kan hierbij gaan om 

vooruitkijken, integreren, structureren, afstemmen, informeren, communiceren, afwegen, anticiperen,… 

Een deel van deze functies kunnen niet gerealiseerd worden door enkel een milieujaarprogramma op te 

stellen. 

Belangrijk is wel dat bij het opstellen van een milieubeleidsplan de voor het beleid relevante groepen 

dienen betrokken te worden (inwoners, milieuverenigingen, hogere overheden,…). Ook is het van belang 

dat zowel politieke als administratieve vertegenwoordigers meewerken aan het opstellen van het plan. 

Een breed en voldoende sterk maatschappelijk draagvlak, zowel intern als extern, dient immers voor het 

milieubeleid gecreëerd te worden. Een beleidsplan kan slechts slagen indien het voldoende gekend, 

aanvaard en erkend wordt. 

1.1.2 Het decreet houdende de algemene bepalingen inzake milieubeleid en de link met het 

Vlaamse/Provinciale milieubeleid 

Met het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM) wordt onder 

meer de milieubeleidsplanning voor de verschillende Vlaams bestuursniveaus geregeld. Zo moet het 

Vlaamse Gewest een milieujaarprogramma (jaarlijks), een milieurapport (tweejaarlijks) en een 

milieubeleidsplan (vijfjaarlijks) opstellen. 

Elk milieubeleidsplan - gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk - dient volgens het decreet minstens een 

actieplan te bevatten, waarbinnen bepalingen als bindend kunnen worden aangeduid. Dit actieplan moet 

volgens het decreet minstens volgende punten bevatten: 

1) de in de betrokken periode beoogde kwaliteit van de onderscheiden onderdelen van het milieu en met 

name de vooropgestelde milieukwaliteitsnormen en de termijnen waarbinnen ze dienen te worden 

bereikt; 

2) de aanduiding van gebieden waarin de kwaliteit van het milieu of van een of meer onderdelen 

daarvan bijzondere beschermings- of beheersmaatregelen behoeft; 

3) de daartoe vereiste beperking van milieubelasting, sanering of herstel van het milieu; 


4) de maatregelen, de middelen en de termijnen die worden vooropgesteld om deze doelstellingen te 

bereiken, alsmede de prioriteiten die daarbij gelden. 

Het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) is van kracht sinds 19 september 2003 en geldt 

voor een periode van 5 jaar. Het geeft aan hoe de milieuproblemen in Vlaanderen zullen worden 

aangepakt en hoe de toestand van het Vlaamse milieu er in 2007 zou moeten uitzien. Hiervoor zijn er een 

300-tal maatregelen en een 40-tal projecten opgenomen. Het bindend karakter in het MINA-plan 3 is 

gelegd op het niveau van de plandoelstellingen. Deze plandoelstellingen zijn, overeenkomstig de 

bepalingen van het DABM, ook bindend voor de lokale overheden en dienen dus richting te geven aan het 

gemeentelijk milieubeleid. 

Het Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008 werd definitief vastgesteld op 29-01-2004 en is van kracht 

sinds 01-05-2004. Het plan wil de leefomgeving en de natuur in de provincie West-Vlaanderen vrijwaren 

van verdere verontreiniging en laten ontwikkelen tot een hoog beschermingsniveau. In totaal heeft dit 

geleid tot het opstellen van 174 acties. 

De vaststelling van gemeentelijke milieubeleidsplannen gebeurt overeenkomstig het DABM ten laatste 1 

jaar na vaststelling van het provinciale en ten laatste 2 jaar na het gewestelijk milieubeleidsplan. 

Het gemeentelijk milieubeleidsplan geeft nadere uitwerking aan het gewestelijk en het provinciaal 

milieubeleidsplan dit binnen de perken van de gemeentelijke bevoegdheden. Een milieubeleidsplan van 

een lager bestuursniveau mag immers niet afwijken van de bindende bepalingen die zijn opgenomen in 

een milieubeleidsplan van een hoger bestuursniveau. Concreet betekent dit dat een gemeentelijk 

milieubeleidsplan niet mag afwijken van wat bindend is in het gewestelijk en in het desbetreffende 

provinciale milieubeleidsplan. Bij een aantal van gewestelijke en provinciale acties zijn de gemeenten 

betrokken. In het gemeentelijk milieubeleidsplan dienen deze acties dan ook opgenomen of uitgewerkt te 

worden. 

1.1.3 Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 2002- 

2004 en 2005-2007 

In het kader van de samenwerkingsovereenkomsten ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 2002- 

2004 en 2005-2007 dienen de gemeenten in overeenstemming met bovenvermeld decreet een 

gemeentelijk milieubeleidsplan op te maken, tegen bovenvermelde einddatum. De opmaak van een 

gemeentelijk milieubeleidsplan zit daarbij vervat onder de verbintenissen van de cluster Instrumentarium 

van deze samenwerkingsovereenkomsten. 

1.2 Uitgangspunten van het milieubeleid in de gemeente 

1.2.1 Duurzame ontwikkeling 

Duurzame ontwikkeling wordt omschreven als een ontwikkeling waarbij voorzien wordt in de behoeften 

van de huidige generatie zonder daarbij de mogelijkheden tot het voorzien in de behoeften van 

toekomstige generaties in gevaar te brengen. Er zijn immers grenzen aan de draagkracht van het 

leefmilieu. Dit begrip is voor het eerst wereldwijd in de belangstelling gekomen door het rapport van de 

World Commission on Environment and Development (de zogenaamde “Commissie Brunlandt”). Het werd 

in opdracht van de Verenigde Naties opgesteld en verscheen in 1987 onder de naam “Our Common 

Future”. In het rapport werd een langetermijnvisie geformuleerd voor de economische ontwikkelingen op 

mondiale schaal en werd op grond van een aantal analyses resoluut gekozen voor duurzame 

ontwikkeling. 


Op de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu en Ontwikkeling (UNCED) in 1992 in Rio de 

Janeiro brak het begrip duurzame ontwikkeling echt wereldwijd door als fundament van het milieubeleid. 

Tijdens deze conferentie werd Agenda 21 goedgekeurd, waarin een kader geschetst wordt voor een op 

duurzaamheid gericht milieu- en ontwikkelingsbeleid voor het komende decennium en tot ver in de 21 ste 

eeuw. Ook België ondertekende dit engagement. In 1997 werd de wet op de Coördinatie van het Federaal 

Beleid Duurzame Ontwikkeling goedgekeurd. In uitvoering hiervan verscheen in de zomer van 1999 het 

Federaal Rapport Duurzame Ontwikkeling. In opvolging van dit rapport werd een Federaal Plan Duurzame 

Ontwikkeling opgemaakt door de interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling (ICDO, 2000). 

Streven naar duurzame ontwikkeling zijn ook de krachtlijnen van het Vlaamse en Provinciale 

milieubeleidsplan. 

Duurzame ontwikkeling reikt verder dan de zorg voor milieu. Het heeft vooral te maken met de wijze 

waarop de maatschappij functioneert. Duurzame ontwikkeling heeft in essentie betrekking op de 

samenhang tussen milieukwaliteit en de maatschappelijke ontwikkelingen. Sociaal-economische 

ontwikkelingen putten het milieu uit, omgekeerd tasten milieuproblemen de maatschappelijke en 

economische functies van het milieu aan. De sociaal-economische ontwikkeling op lange termijn is dus 

afhankelijk van een goede milieukwaliteit. In die optiek vormt een milieubeleid een essentiële schakel in 

het globale regeringsbeleid en levert het een belangrijke bijdrage tot de oriëntatie van de maatschappij 

naar duurzame ontwikkeling. Milieu-overwegingen dienen steeds geïntegreerd te worden in de 

beslissingen binnen andere beleidsdomeinen, zoals ruimtelijke ordening, verkeer, energie, … 

Bij de implementatie van duurzame ontwikkeling in het gemeentelijk beleid zijn 3 begrippen belangrijk: 

- interne integratie (tussen de diverse aspecten van het milieubeleid) en externe integratie (tussen 

milieubeleid en andere beleidsdomeinen) 

- participatie van de bevolking (een draagvlak creëren) 

- een noord-zuid verhouding (het noorden dient een halt toe te roepen aan niet-duurzaam gebruik 

van grondstoffen en energiebronnen uit het zuiden). 

Het in praktijk brengen van duurzame ontwikkeling op lokaal niveau is niet zo evident. Een belangrijk 

hulpmiddel om duurzame ontwikkeling in de praktijk te brengen is het toetsen van overheidsbeslissingen 

op hun duurzaamheid aan de hand van een aantal vaststaande criteria en principes. In eerste instantie zal 

dit zich hoofdzakelijk beperken tot het milieubeleid (zie hierna). Economische groei is mogelijk zolang 

deze voldoet aan het duurzaamheidscriterium, waarbij milieuproblemen niet afgewenteld worden op 

andere compartimenten, gebieden of toekomstige generaties. Bij een dergelijke economische groei is 

duurzaamheid de maatstaf voor welvaart en ontwikkeling. 

1.2.2 Beginselen van duurzaam milieubeleid 

Toegespitst op milieu heeft duurzame ontwikkeling vooral te maken met voorzorg, preventief handelen, 

brongerichte aanpak, stand-still en de vervuiler betaalt. In het decreet houdende de algemene bepalingen 

inzake milieubeleid, werden deze beginselen van het milieubeleid vastgelegd. Zij vormen de kern van het 

streven naar duurzame ontwikkeling. 

1.2.2.1 Voorkomingsbeginsel 

Ook gekend als het beginsel van preventief handelen: milieuschade dient te worden voorkomen, 

aangezien voorkomen altijd beter is dan genezen. 


1.2.2.2 Voorzorgsbeginsel 

Dit beginsel houdt in dat om een probleem aan te pakken men niet wacht op een wetenschappelijke 

consensus over het oorzakelijk verband tussen verontreiniging en effecten, ernstige aanwijzingen zijn 

voldoende. 

1.2.2.3 Voorkeur voor brongerichte maatregelen 

Om problemen op te lossen kunnen diverse typen van maatregelen worden gekozen. De twee uitersten 

zijn brongerichte en effectgerichte maatregelen. Bij brongerichte maatregelen wordt het probleem 

aangepakt waar het ontstaat i.e. aan de bron. Bij effectgerichte maatregelen tracht men via bescherming 

de milieuschade te beperken of op te ruimen. 

Brongerichte maatregelen zijn te verkiezen boven effectgerichte: hoe dichter bij de bron, hoe beter 

beheersbaar het probleem en hoe kleiner de effecten, de verantwoordelijkheid van de veroorzaker is 

duidelijk en de kosten zijn meestal geringer. 

1.2.2.4 Stand-still beginsel 

Dit houdt in dat minimaal de bestaande kwaliteit behouden blijft. 

1.2.2.5 Beginsel “de vervuiler betaalt” 

Het bepaalt dat wie schade of verstoring veroorzaakt ook moet instaan voor de (kosten van de) opruiming 

of voor de hersteloperatie. Indien de schade onherstelbaar of niet in geld uit te drukken is, kan enkel 

beroep gedaan worden op compenserende maatregelen. 

Dit beginsel dient bovendien genuanceerd te worden. De vervuiler dient te betalen voor wat hij in het 

milieu brengt, maar tevoren dient hij alle inspanningen te leveren om de verontreiniging te voorkomen. De 

toepassing van dit beginsel mag immers niet in strijd zijn met het voorkomingsbeginsel. Het mag er niet 

toe leiden dat elke betaalbare vervuiling toelaatbaar is. 

1.2.3 Bijkomende kenmerken van duurzame ontwikkeling 

1.2.3.1 Verinnerlijking nastreven 

Het nastreven van het proces waarbij diegenen die bijdragen aan het ontstaan van de milieuproblemen 

hun eigen verantwoordelijkheid erkennen en zo zelf tot maatregelen komen om de milieubelasting te 

verminderen. 

1.2.3.2 Afwenteling tegengaan 

Milieuproblemen niet afwentelen houdt in dat ze niet worden doorgeschoven van het ene 

milieucompartiment naar het andere of van de ene sector naar de andere, en dat ze binnen de tijd van 

een generatie worden opgelost om de nazaten niet met problemen op te zadelen. Elke generatie moet 

een goede milieukwaliteit achterlaten zonder vervelende erfenissen. Voor de huidige generatie is de taak 

dubbel zo zwaar aangezien deze ook de erfenissen uit het verleden moet aanpakken. 


1.2.3.3 Draagkracht niet overschrijden 

Het draagvermogen van het milieu wordt aangetast als de daling van de milieukwaliteit leidt tot 

onomkeerbare effecten op ruime schaal binnen een generatie. 

1.2.3.4 Voorraadbeheer 

De hoeveelheid beschikbare grondstoffen op aarde is eindig. Ook de gemakkelijk aanwendbare 

hoeveelheid energie is beperkt. Verspilling is strijdig met een verstandig beheer van de beschikbare 

voorraden, dat uitputting voorkomt. 

1.2.3.5 Sluiten van stofkringlopen 

Sluiten van stofkringlopen of integraal ketenbeheer is gericht op een aanzienlijke besparing van 

grondstoffen door hergebruik van afvalstoffen, een zuiniger aanwending van grondstoffen en de inzet van 

hernieuwbare grondstoffen. 

1.2.3.6 Energie-extensivering 

Het streeft naar vermindering van het totale energieverbruik uit eindige energiebronnen door optimale 

efficiëntieverbetering, inzet van hernieuwbare energiebronnen en reductie van de energiebehoefte. 

1.2.3.7 Kwaliteitsbevordering 

Dit is gericht op een gevoelige verhoging van de verblijftijd van grondstoffen, kapitaalgoederen en 

producten in de economische productie- en consumptiecyclus en op een dusdanige samenstelling van 

producten dat ze in de afvalfase opnieuw als grondstof kunnen aangewend worden. Er is sprake van 

kwaliteit als een product een lange levensduur bezit, kan worden hersteld en geschikt is voor hergebruik. 

1.2.4 Duurzaam milieubeleid in Staden 

In de gemeente Staden zijn op het gebied van duurzaamheid reeds een aanzetten gegeven. In de 

toekomst zal duurzaamheid een groot aandachtspunt voor de gemeente blijven. Door het uitbouwen van 

de voorbeeldfunctie van de gemeente en het ontwikkelen van voldoende initiatieven die de bevolking 

bewust moeten maken van duurzaamheid wil de gemeente hiertoe bijdragen. 

1.3 Inhoud van het milieubeleidsplan 

1.3.1 Aanpak op basis van clusters 

In de actualisatie van de richtlijn ‘kader Gemeentelijk Milieubeleidsplan’ van december 2003 is een model 

van structuur opgenomen. In deze handleiding wordt gesteld dat het milieubeleidsplan best dezelfde 

structuur draagt als het milieujaarprogramma. Op deze manier wordt gestreefd naar een eenvormige 

structuur tussen de wijze waarop de gemeente uitvoering geeft aan de samenwerkingsovereenkomst, het 

milieujaarprogramma en het milieubeleidsplan. Deze structuur is bepaald op basis van clusters, die 

deelsystemen vertegenwoordigen van ons milieu. Het concept van verticale en horizontale clusters vormt 

daarbij een nieuwe denkwijze in het milieubeleid, tegenover de vroegere sectorale opbouw. 


Als verticale clusters worden volgende technische milieuonderdelen onderscheiden: Vaste Stoffen, Water, 

Natuurlijke Entiteiten, Hinder, Mobiliteit en Energie. Hierbij vormt elkeen een systeem op zich. De 

horizontale clusters zijn de clusters die de integratie-instrumenten bevatten. Het gaat daarbij over 

gebiedsgericht beleid en geïntegreerd doelgroepenbeleid. Dit nieuwe concept wordt vertaald naar het 

milieubeleidsplan. 

Het is evident dat niet elk onderdeel uit het model even relevant is voor de gemeente. Daarom zullen er 

accenten gelegd worden op die zaken die vanuit de aangegeven eigen visie als belangrijk naar voren 

geschoven worden. 

1.3.2 Inhoud 

Het gemeentelijk milieubeleidsplan van Staden heeft de volgende opbouw meegekregen: 

1. Inleiding 

2. Instrumentarium 

3. Milieubeleid per cluster 

4. Burgers en doelgroepen 

5. Gebiedsgericht beleid 

6. Opvolging van het plan 

7. Bijlagen 

1.3.2.1 Inleiding 

In de inleiding wordt het kader geschetst, alsook andere drijfveren voor het opstellen van een gemeentelijk 

milieubeleidsplan. Verder omvat ze een overzicht van de inhoud en een schets van het 

totstandkomingsproces. 

1.3.2.2 Instrumentarium 

In dit onderdeel komt het organisatorisch aspect aan bod en worden alle instrumenten geplaatst dewelke 

de gemeente gebruikt om haar milieubeleid te ondersteunen. Hierbij wordt volgende onderverdeling 

gemaakt: 

- In een eerste deel wordt ruim aandacht besteed aan beleidsinstrumenten (gebruikt om het milieubeleid 

te ondersteunen), waarbij vanuit de handleiding voorgesteld wordt te focussen op het 

milieujaarprogramma/milieubeleidsplan en de samenwerkingsovereenkomst. 

- In het tweede deel volgt een bespreking van de gemeentelijke diensten. De organisatie van de 

werking, de beschikbare middelen en instrumenten, integratie van verschillende domeinen en 

samenwerking op gemeentelijk en bovengemeentelijk vlak vormen items. Een belangrijk aspect binnen 

het geheel is zeker de interne milieuzorg, die als basis voor het gemeentelijk beleid kan dienen. 

- Als derde komt de inspraak van de bevolking via de MINA-raad in het gemeentelijk milieubeleid aan 

bod. Het gaat daarbij zowel over de organisatie (oprichting, statuten, huishoudelijk reglement, 

afspraken) als over de praktische werking. 

- In het vierde deel komt participatie aan bod met het oog op het verbreden van het maatschappelijk 

draagvlak voor het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid. 


1.3.2.3 Milieubeleid per cluster 

Het inhoudelijk zwaartepunt van het gemeentelijk milieubeleidsplan komt te liggen op een bespreking van 

het milieubeleid per cluster. Daarbij zijn de 6 verticale clusters vaste stoffen, water, natuurlijke entiteiten, 

hinder, mobiliteit en energie. Elk van deze clusters worden daarbij verder onderverdeeld naar 

deelaspecten. Op deze basis krijgt de gemeente een duidelijk beeld over het gemeentelijk beleid. 

Per (sub)cluster wordt eenzelfde indeling aangehouden: 

1.) Beschrijving van de bestaande toestand: naast een algemene beschrijving van de milieuproblematiek 

wordt een situatieschets gegeven specifiek voor de gemeente Staden. Indien voorhanden wordt cijfer- en 

kaartmateriaal meegegeven. 

2.) Beschrijving van het beleids- en wettelijk kader: hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het 

bovenlokaal niveau met daarin een opsomming van de belangrijkste wetten, decreten en beleidsplannen 

(met o.a. een opsomming van de acties uit het Vlaams en provinciaal milieubeleidsplan waarbij de 

gemeenten als betrokkene beschouwd worden) en het gemeentelijk niveau met daarin de 

samenwerkingsovereenkomst. 

3.) Overzicht van de knelpunten: concrete knelpunten worden aangegeven, opgesteld op basis van de 

huidige lokale situatie. 

4.) Opsomming van de doelstellingen: het is onmogelijk om alle knelpunten ineens aan te pakken en op te 

lossen. Daarom wordt een onderscheid gemaakt tussen doelstellingen binnen de planperiode en 

langetermijndoelstellingen. De voordelen zijn dat op die manier duidelijk prioriteiten worden gelegd en dat 

tevens de uitdagingen voor volgende besturen toch bekend blijven. 

5.) Beschrijving van de uit te voeren acties: per doelstelling kunnen een waaier van acties worden 

voorgesteld. In functie van het beschikbare budget en middelen werden acties geselecteerd. Voor elke 

actie werd een actiefiche opgemaakt waarin volgende zaken worden vermeld: een beschrijving van de 

actie, het gebied waar de actie betrekking op heeft, de doelgroepen, de verantwoordelijken – uitvoerders 

– initiatiefnemers, de interne en externe betrokkenen, mogelijke indicatoren, de termijnplanning, het 

vereiste personeel en de nodige financiële middelen, de verwijzing naar het Vlaamse en provinciale 

milieubeleidsplan. Dit laatste is van belang aangezien in het decreet staat dat het gemeentelijke 

milieubeleidsplan niet mag afwijken van de bindende bepalingen van het gewestelijke en provinciale 

milieubeleidsplan, alsook nadere uitwerking dient te geven aan deze plannen. Dit betekent o.a. dat de 

acties vermeld in het gewestelijke en provinciale milieubeleidsplan, waarin de gemeenten als betrokkenen 

zijn genoemd, minimaal dienen te worden opgenomen in het gemeentelijke milieubeleidsplan. 

1.3.2.4 ‘Burgers en doelgroepen’ en ‘Gebiedsgericht beleid’ 

In het gemeentelijk milieubeleidsplan worden naast de hierboven opgesomde 6 verticale clusters ook twee 

horizontale clusters, m.n. ‘burgers en doelgroepen’ en ‘gebiedsgericht beleid’, behandeld. Dit zijn 

integratiethema’s waarbij acties op basis van een bepaalde visie of aanpak, nl. naar welke doelgroepen 

de gemeente zal werken en welke gebieden bijzondere aandacht krijgen in de gemeente, gebundeld 

worden. 

In ‘Burgers en doelgroepen’ wordt aangegeven aan welke doelgroepen de gemeente aandacht zal 

besteden alsook hoe ze dit zal aanpakken. Verder worden de verschillende acties gegroepeerd per 

doelgroep, zodat een goed beeld wordt verkregen bij welke milieuproblemen en welke acties een 


epaalde doelgroep betrokken is en waarover overleg dient te gebeuren. Deze aanpak laat toe om de 

organisatorische aspecten beter uit te werken en schept duidelijkheid aan beide kanten. Dat de 

betrokkenheid van de diverse doelgroepen belangrijk is voor het verzekeren van een draagvlak en de 

kans op succes spreekt voor zich. 

Een gebiedsgericht beleid is nuttig om de instandhouding, het herstel of de ontwikkeling van 

milieukwaliteit in een bepaald gebied te verwezenlijken. Dit kunnen gebieden zijn die kwetsbaar zijn (bv. 

een beekvallei), bijzonder zijn (bv. een natuurgebied), vervuild zijn of een specifieke functie vervullen (bv. 

woonzone, recreatiegebied). De aandachtszones hoeven niet alleen gemeentelijk te zijn maar kunnen ook 

grensoverschrijdend gevormd worden. Zo kan dan aangegeven worden op welke wijze de 

milieuproblemen vanuit een visie op een specifiek gebied kunnen aangepakt worden. 

Door geïntegreerd te werken poogt men meer inzicht te scheppen, de organisatorische aspecten beter uit 

te werken, maar ook een aantal nieuwe acties te geven die niet aan bod gekomen zijn doordat ze niet aan 

een bepaalde cluster verbonden zijn. 

1.3.2.5 Opvolging van het plan 

De opvolging van het plan vormt een apart hoofdstuk. Er wordt stilgestaan bij vragen als: 

- wie zal de uitvoering van het plan opvolgen; 

- hoe zal het plan worden bijgestuurd; 

- hoe zal de financiering opgevolgd worden; 

- op welke manier zal ingespeeld worden op nieuwe wetgeving, nieuwe mogelijkheden, .... 

Dit zijn vragen die vroeg of laat bij de uitvoering van het vooropgestelde plan naar boven zullen komen en 

in die zin belangrijk zijn om er al bij de opmaak van een plan even bij stil te staan. 

1.3.2.6 Bijlagen 

De bijlagen bevatten naast een aantal overzichtstabellen op vlak van acties ook verdere gegevens die 

relevant zijn bij het situeren van de milieuproblematieken. 

1.4 Totstandkoming 

1.4.1 Opmaak van de startnota 

Op 01-06-2004 werd door de milieudienst van wvi een toelichting gegeven aan de gemeentelijke 

milieuverantwoordelijken betreffende de inhoud van het gemeentelijk milieubeleidsplan en de manier van 

opmaak. Leidraad voor deze toelichting vormde de startnota waarin volgende aspecten aan bod kwamen: 

- inhoud en opbouw 

- methodiek van wvi voor de opmaak van het plan 

- een beschrijving van de te volgen procedure bij het opstellen van het plan. 

1.4.2 Opmaak van het voorontwerp 

Het voorontwerp gemeentelijk milieubeleidsplan werd zoals eerder gesteld stapsgewijze opgemaakt door 

het planningsteam. Dit planningsteam was als volgt samengesteld: 

- de milieudienst van wvi 

- voor de gemeente Staden: Maro Snaet (schepen voor leefmilieu), Geert Wallays (voorzitter milieuraad), 

en Jeroen Vermeersch (milieuambtenaar) 


Voor een aantal clusters werd het planningsteam aangevuld met volgende personen: 

- cluster vaste stoffen: Jean-Luc Bonte van de IVRO 

- cluster water: Noël Bardyn (diensthoofd technische dienst) 

- cluster mobiliteit: Josiane Lowie (burgemeester). 

Dit eerste voorontwerp werd besproken in het CBS op 29-11-2004 en in de MINA-raad op 07-12-2004. 

Daarnaast werd eveneens een enquête m.b.t. het milieu- en groenbeleid in Staden georganiseerd. Deze 

enquête werd gevoerd via het gemeentelijk infoblad van november 2004. De enquête en de resultaten 

ervan zijn terug te vinden in bijlage 1. De relevante opmerkingen uit deze enquête werden opgenomen in 

het voorontwerp van het gemeentelijk milieubeleidsplan. Bij deze opmerkingen werd tussen haakjes ‘uit 

enquête’ vermeld. 

1.4.3 Opmaak van het ontwerp 

Het voorontwerp werd aangepast aan de opmerkingen. Het definitief ontwerp werd goedgekeurd in het 

college van 12-12-2004 en werd ter kennisgeving voorgelegd in een infovergadering aan de 

gemeenteraadsleden op 15-12-2004 en op de gemeenteraad van 23-12-2004. 

1.4.4 Het openbaar onderzoek 

Na het bekendmaken en het meedelen van het ontwerpplan werd een openbaar onderzoek 

georganiseerd van 03-01-2005 t.e.m. 03-03-2005. De infovergadering voor de bevolking werd 

georganiseerd op 20-01-2005. 

Het openbaar onderzoek bood de bevolking de kans schriftelijke opmerkingen te richten aan het CBS. 

Eveneens binnen de periode van het openbaar onderzoek brachten de Vlaamse regering, de 

gemeenteraadsleden, de administraties vertegenwoordigd in de provinciale milieuvergunningscommissie, 

de Bestendige Deputatie van de provincieraad en de door het CBS aangewezen adviesorganen of 

organisaties hun met redenen omkleed besluit of advies uit. 

1.4.5 Aanpassing van het ontwerpplan tot het definitief plan 

Alle relevante opmerkingen uit het openbaar onderzoek werden meegenomen in het verder opbouwen 

van het milieubeleidsplan, waarbij het ontwerpplan tot een definitieve versie uitgewerkt werd. 

In vergadering van 28-04-2005 werd het gemeentelijk milieubeleidsplan definitief vastegesteld. 

Dit plan werd daarop binnen de 30 dagen ter kennis gebracht aan de eerder genoemde instanties die 

reeds advies uitbrachten over het ontwerpplan. Bovendien werd het ter inzage gelegd in de gemeente. 

Als laatste stap kon de bestendige deputatie binnen drie maanden na het ter kennis brengen de 

bepalingen van het plan die in strijd zijn met bindende bepalingen van het gewestelijk of provinciaal 

milieubeleidsplan vernietigen. 


2. Instrumentarium 


2.1 Beleidsinstrumenten 

2.1.1 Milieubeleidsplan/Milieujaarprogramma 

2.1.1.1 Milieubeleidsplan 

Het decreet houdende de algemene bepalingen inzake milieubeleid van 5 april 1995 regelt de 

milieubeleidsplanning voor de verschillende Vlaamse bestuursniveaus. Het besluit van de Vlaamse 

regering van 14 juni 2002 bepaalt dat elke gemeente uiterlijk 1 jaar na vaststelling van het provinciale en 

ten laatste 2 jaar na het gewestelijke mileiubeleidsplan een gemeentelijk milieubeleidsplan moet 

vaststellen. Dit plan moet op het niveau van de gemeente nadere uitwerking geven aan het gewestelijk en 

provinciaal milieubeleidsplan. Binnen de perken van de gemeentelijke bevoegdheden kan het ook deze 

beide plannen aanvullen, maar mag het er niet van afwijken. 

Het gemeentelijk milieubeleidsplan moet de gemeente helpen om een milieubeleid uit te werken op lange 

termijn. Voor concrete uitwerking van dit milieubeleid wordt gebruik gemaakt van milieujaarprogramma’s. 

De opmaak van een gemeentelijk milieubeleidsplan is eveneens in de samenwerkingsovereenkomst 

‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ opgenomen. 

De intercommunale wvi werd aangesteld voor de uitwerking van het gemeentelijk milieubeleidsplan van 

de gemeente Staden. 

2.1.1.2 Milieujaarprogramma 

Na de opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan zal de uitvoering van dit plan jaarlijks geëvalueerd 

worden via het milieujaarprogramma. Het milieujaarprogramma is een document waarin enerzijds een 

evaluatie wordt gemaakt van het gevoerde beleid van het afgelopen jaar en anderzijds een nieuwe 

planning wordt opgenomen met eventueel bijsturingen en nieuwe initiatieven. Deze 

milieujaarprogramma’s zijn ideaal om snel in te spelen op nieuwe wetgeving of verplichtingen. Op die 

manier vormen zij een belangrijke aanvulling op het gemeentelijk milieubeleidsplan. 

De gemeente Staden maakt al milieujaarprogramma’s op sinds 1994. 

2.1.2 Milieuconvenanten en samenwerkingsovereenkomsten 

De Vlaamse overheid kan om bepaalde doelstellingen te realiseren beleidsovereenkomsten (verbindende 

convenanten) afsluiten met de lagere overheden. Zo kunnen de gemeenten sedert 1992 

milieuconvenanten aangaan met het Vlaamse Gewest. 

Het eerste milieuconvenant, dat liep van 1992 tot en met 1996, had de bedoeling de gemeenten aan te 

zetten tot het structureren van het gemeentelijk milieubeleid, met nadruk op het geven van meer inhoud, 

een planmatige aanpak, het opbouwen van deskundigheid en het aanbieden van eerstelijnsmilieuzorg 

aan de bevolking. De gemeenten werden daarbij financieel gesteund voor het uitvoeren van specifieke 

taken zoals de opmaak van een milieu-inventaris, een GNOP, een jaarlijkse milieubeleidsnota, het 

uitbaten van een containerpark, het oprichten van een MINA-raad,… 

Staden ondertekende dit milieuconvenant. 


Het tweede convenant (1997 – 1999) is opgedeeld in een basisovereenkomst en een 11-tal 

subovereenkomsten (opties). Het basispakket vormt in hoofdzaak een verderzetting van het eerste 

convenant en zorgt aldus voor continuïteit. De opties bieden de gemeenten de kans om eigen accenten 

en prioriteiten te leggen. Zo houdt optie 1 van dit convenant de opmaak van een milieubeleidsplan in, 

conform de bepalingen van het decreet houdende de algemene bepalingen inzake milieubeleid. Een 

verlenging van dit convenant werd gerealiseerd voor de periode 2000-2001. 

Staden ondertekende dit convenant alsook de verlenging ervan. 

Het derde convenant, met de naam samenwerkingsovereenkomst, liep in de periode 2002-2004. De 

algemene doelstelling is het voeren van een duurzaam lokaal milieubeleid met integratie van 

milieuoverwegingen in andere beleidsdomeinen, met participatie en met planning als belangrijke 

aandachtspunten. In ruil hiervoor zorgt de Vlaamse overheid voor financiële en inhoudelijke 

ondersteuning. De overeenkomst bestaat uit een instrumentarium en 8 clusters, zijnde vaste stoffen, 

water, energie, hinder, mobiliteit, natuurlijke entiteiten, gebiedsgericht beleid en burgers en doelgroepen. 

Binnen elke cluster zijn 3 ambitieniveaus uitgewerkt, behalve voor de cluster gebiedsgericht beleid (enkel 

niveau 3). 

De gemeente Staden heeft op 25/04/2002 ambitieniveau 1 ondertekend en heeft geopteerd voor volgende 

clusters: instrumentarium, vaste stoffen, water, mobiliteit en natuurlijke entiteiten. 

Een vervolg op deze samenwerkingsovereenkomst is de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap 

naar duurzame ontwikkeling’ 2005-2007. Hierin zijn een aantal versoepelingen, maar ook een aantal 

verstrengingen aangebracht in vergelijking met de vorige samenwerkingsovereenkomst. De overeenkomst 

bestaat uit een instrumentarium en 8 clusters, zijnde vaste stoffen, water, energie, hinder, mobiliteit, 

natuurlijke entiteiten, gebiedsgericht beleid en burgers en doelgroepen. Binnen elke cluster zijn opnieuw 3 

ambitieniveaus uitgewerkt, behalve voor gebiedsgericht beleid en burgers en doelgroepen (enkel niveau 

3). 

Staden ondertekende voor 2005 ambitieniveau 1 en opteerde voor dezelfde clusters als voorheen: 

Instrumentarium, Vaste Stoffen, Water, Mobiliteit en Natuurlijke entiteiten. 

2.2 Gemeentelijke dienst 

2.2.1 Milieudienst 

2.2.1.1 Beschrijving van de bestaande toestand 

In het kader van het eerste milieuconvenant werd een milieudienst opgericht. Op 1 maart 1993 werd de 

heer Jeroen Vermeersch als milieuambtenaar in dienst genomen. Deze persoon heeft de nodige 

opleidingen gevolgd en beschikt over een Vlarem-bekwaamheidsbewijs.. Dit Vlarem-attest werd recent 

(april 2004) hernieuwd. Sinds 1993 werd de milieudienst uitgebouwd om een zo breed mogelijke waaier 

van taken op zich te nemen. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst werd een reorganisatie 

van de milieudienst doorgevoerd. Er werd een nieuwe taakomschrijving binnen de technische dienst voor 

de milieudienst vastgelegd. 

De milieudienst neemt alle taken inzake milieu op zich: 

- de volledige administratieve afhandeling van de milieuvergunningsaanvragen voor inrichtingen 

van klasse 3 en 2; 

- de organisatie van het openbaar onderzoek voor de milieuvergunningsaanvragen van klasse 

inrichtingen; 

- behandeling kapvergunningen, natuurmeldingen en natuurvergunningen; 


- milieuloket; 

- behandeling van klachten; 

- de organisatie van de selectieve inzameling van huishoudelijk afval (o.a. door coördinering 

containerpark, informering van de bevolking, contacten met de afvalintercommunale...); 

- de deelname aan de MINA-raad en het verlenen van administratieve ondersteuning; 

- het opmaken van beleidsplannen zoals het MINA-jaarprogramma; 

- de voorbereiding, de uitwerking, de organisatie en/of de uitvoering van diverse acties vermeld in 

het MINA-jaarprogramma; 

- bijhouden inventaris van verontreinigde gronden; 

- de sensibilisering van de bevolking via informatiebrieven, folders, pers en media; 

- het bijwonen van studie- en infodagen; 

- het bijhouden van alle wetgeving, documentatie en informatie omtrent milieu; 

- het opstellen van reglementen i.v.m. milieu en natuur en het opvolgen ervan; 

- het opvolgen van het reductieprogramma inzake bestrijdingsmiddelen; 

- behandelen (controle + administratie) subsidiedossiers rond hemelwaterputten, IBA’s, 

herbruikbare luiers, onderhoud en aanplant kleine landschapselementen, nestkastjes, 

zonneboilers; 

- verzorgen uitlening landschapskoffer, boskoffer en kabouterpad (in samenwerking met de 

bibliotheek); 

- de organisatie van het bermbeheer en beekbeheer; 

- Coördinatie en begeleiding van de compostmeesters; 

- Opvolgen van de verordening rond groenschermen; 

- Coördineren van de opmaak en opvolging van de landschapsbedrijfsplannen; 

- Opvolgen van de GNOP-acties; 

- Praktische organisatie van de speelbossen; 

- Praktische organisatie van de ophaling en het verhakselen van snoeihout 

2.2.1.2 Beleids- en wettelijk kader 

Om de bepalingen van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 

2005-2007 te kunnen naleven dient de gemeente te beschikken over gemeentelijk personeel dat de 

gemeente ondersteunt bij het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid. 

2.2.1.3 Knelpunten 

Het aantal taken voor de milieudienst neemt elk jaar toe door nieuwe regelgeving rond milieu. De 

personeelsbezetting en de middelen blijven echter gelijk zodat de werkdruk op de milieudienst toeneemt 

waardoor voor sommige taken (controle, educatie, sensibilisatie, structureel aanpakken van problemen) 

niet altijd voldoende tijd beschikbaar is. De acties, die eigenlijk prioriteit moeten krijgen, blijven hierdoor 

beperkt. 

Studiedagen omtrent verschillende onderwerpen zijn vaak te weinig praktijkgericht. Het is dan ook vaak 

moeilijk om praktische kennis te bekomen. 


2.2.1.4 Doelstellingen en visie 

- De gemeente streeft ernaar om de milieudienst zo optimaal mogelijk verder te laten functioneren. Bij het 

verschijnen van nieuwe regelgeving zal steeds nagegaan worden of de milieudienst voor de uitvoering 

hiervan over voldoende middelen en personeel beschikt. Indien nodig zal nagegaan worden of er 

bijkomende middelen/personeel mogelijk zijn. 

- Verder is het eveneens belangrijk dat de milieudienst op de hoogte blijft van de recente ontwikkelingen. 

2.2.1.5 Acties 

Algemeen kan gesteld worden dat alle acties in dit milieubeleidsplan gelinkt zijn met de milieudienst 

aangezien het deze dienst is die de uitwerking van het milieubeleidsplan op zich zal moeten nemen. 

Actie I1 

Identificatie 

Titel Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en publicaties 

Classificatie 2.2.1 Milieudienst 

SO DuLo Instrumentarium, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Elk jaar wordt de gemeente geconfronteerd met nieuwe wetgeving en initiatieven. 

Het is van groot belang dat de gemeente deze nieuwigheden goed opvolgt om zo 

bij te blijven inzake allerhande milieuthema’s. Hieronder worden een aantal zaken 

aangegeven die zeker zullen opgevolgd worden door de gemeente: 

- reductie van pesticiden (+ alternatieven) 

- wetgeving inzake bodemverontreiniging 

- wetgeving inzake milieuvergunningen (bvb wijzigingen VLAREM) 

- wetgeving inzake afval (wijzigingen rond selectieve inzameling en het 

containerpark, verbranden van afval in open lucht) 

- VEN-gebieden 

- MOS 

- opvolgen databanken Vlaams Gewest 

- Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 

2005-2007 

- … 

Indien de mogelijkheid zich voordoet, zal de gemeente deelnemen aan vormingen 

over relevante onderwerpen. 

Sleutelwoorden Vorming, opvolging wetgeving, recente ontwikkelingen 

Gebied Niet van toepassing 

Doelstelling De milieudienst optimaal laten functioneren. 

Doelgroep(en) Milieudienst 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur 

Betrokken Milieuraad 

actoren 

Indicatoren Aantal gevolgde vormingen, aantal nieuwe publicaties rond milieu (wetgeving) 

Termijnplanning Doorlopende actie 

Extra informatie 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 

Totaal voorzien 

budget 

Inzet van 

personeel 

2.2.2 MINA-werkers 

- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – 

MMIS 

- Actie VS-MP2: Opvolgen en uitvoeren van het decreet houdende de 

vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door de openbare diensten 

(SO) 

- Actie VS-MP3: Voorzien van de nodige opleidingen in het kader van 

milieuverantwoord productgebruik (bvb. rond pesticiden, schoonmaakmiddelen, 

…) 

- Actie W-O7: Beter gebruik maken van de bestaande technische middelen voor 

waterbeheersing 

- Actie W-G1: Onderzoeken van de infiltratiemogelijkheden in de gemeente 

Staden, uitbouwen van de voorbeeldfunctie en sensibilisering naar de doelgroepen 

toe 

- Actie W-W1: Opvolgen van de wettelijke bepalingen omtrent het ruimen van 

waterlopen 

- Actie GB1: Opvolgen van het project rond de ecowoningen 

- Actie 100: De provincie zal subsidiereglementen en voorbeeldteksten t.b.v. 

sensibilisering meer gemeenschappelijk voor de gemeente ontwikkelen. 

- Actie 101: De provincie zal een digitaal uitwisselingsplatform opzetten tussen 

provincie en gemeenten. 

MINA-plan 3: 

- Uitbouwen van een ondersteunend beleid met o.a. Milieuoverleg Lokale 

Overheden (MILO), andere overlegfora en verder uitbouwen van het 

Aanspreekpunt Lokale Overheden 

- Project 31: Aanspreekpunt lokale overheden 

Volgens noodzaak. Een algemeen budget wordt voorzien op de jaarlijkse 

begroting 

De milieuambtenaar volgt de wetgeving op en gaat naar de vormingen. 


In het kader van de cluster vaste stoffen en/of natuurlijke entiteiten van de samenwerkingsovereenkomst 

‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ kan de gemeente tijdens de duur van de overeenkomst de 

milieudoelstellingen van deze clusters realiseren door het inzetten van milieu- en natuurwerkers (MINAwerkers). 

Voor 2003 en 2004 werd door het Vlaams Gewest aan Staden 0,8 VTE toegekend. De gemeente Staden 

heeft hiervoor echter nog geen samenwerkingsovereenkomst afgesloten wegens interne problemen. De 

MINA-werkers zouden ingezet worden voor de cluster natuurlijke entiteiten. 



De MINA-werkers kaderen in de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame 

ontwikkeling’. 


De gemeente Staden heeft nog geen samenwerkingsovereenkomst afgesloten m.b.t. de MINA-werkers en 

stelt zich de vraag of de 0,8 VTE overdraagbaar zijn naar volgende jaren. Navraag bij AMINAL bracht aan 

het licht dat de 0,8 VTE niet overdraagbaar zijn naar volgende jaren. 


Naar de toekomst toe wenst de gemeente verder beroep te doen op MINA-werkers. 


De MINA-werkers zullen ingezet worden voor de volgende actie: 

- Actie NE-N1: Verder uitvoeren GNOP-project 'Keuneleute en omgeving' 

2.2.3 Duurzaamheidsambtenaar 


De gemeente Staden beschikt niet over een duurzaamheidsambtenaar. De aanwerving van een 

duurzaamheidsambtenaar is ook de komende jaren niet gepland. 


Gemeenten die de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 2002- 

2004/2005-2007 op niveau 1 ondertekenden, dienden niet over een duurzaamheidsambtenaar te 

beschikken. De mogelijkheid tot subsidiëring onder bepaalde voorwaarden was wel aanwezig. 


Niet van toepassing 






2.2.4 Interne milieuzorg 

2.2.4.1 Het belang van interne milieuzorg 

Een milieuzorgsysteem kan als volgt worden gedefinieerd: 

‘Interne milieuzorg is het systematisch samenhangend en voortdurend teruggekoppelde geheel van 

inspanningen en activiteiten van de organisatie, gericht op het inzicht krijgen in het voorkomen, 

verminderen en beheersen van de effecten van de activiteiten op het milieu.’ 

Het doel van een milieuzorgsysteem is het verkrijgen van inzicht, het beheersen en indien mogelijk, het 

voorkomen van negatieve effecten van de activiteiten op het milieu. Een milieuzorgsysteem heeft 

weerslag op alle niveaus binnen de organisatie. Een milieuzorgsysteem is dynamisch; via audits wordt er 

regelmatig nagegaan of de beoogde doelstellingen gehaald worden en indien nodig wordt het 

milieuzorgsysteem bijgestuurd. 

De gemeente Staden oefent door haar activiteiten en beslissingen eveneens een druk uit op het milieu. 

Ze moet dan ook in staat zijn zelf deze druk te verminderen, zoals ook verlangd wordt van de burger, 

landbouwer, bedrijfsleider,... Daarin verschilt de gemeente niet van de doelgroepen die afgebakend 

werden en dient ze bovendien een voorbeeld te stellen. Deze verantwoordelijkheid kan en mag echter niet 

enkel op de schouders terecht komen van de milieudienst. Het is immers gebleken dat deze dienst niet 

alleen alle oplossingen kan aanbieden, de overige diensten en het beleid dienen mee te werken aan het 

realiseren van een interne milieuzorg. 

Voor Staden zijn er verscheidene redenen om te werken aan interne milieuzorg, naast de noodzaak tot 

het voldoen aan alle milieuwetgeving en -reglementering. Volgende voordelen zijn immers verbonden aan 

dergelijke handelswijze: 

- het heeft een uitstraling naar de bevolking toe (in het kader van de voorbeeldfunctie en het nemen 

van verantwoordelijkheid). 

- het bestendigt de geloofwaardigheid naar alle doelgroepen toe. 

- het creëert een milieubewustzijn binnen de gemeentelijke diensten. 

- het zorgt voor ervaring met milieubewuste technieken, waardoor beter advies kan gegeven 

worden. 

- het levert een bijdrage aan het bereiken van de doelstellingen van het milieubeleid. 

- het levert een bijdrage tot een meer duurzame samenleving. 

- er wordt een bedrijfseconomisch rendement bereikt. 

2.2.4.2 Interne milieuzorg in de gemeente Staden 

De interne milieuzorg binnen de gemeentediensten is erop gericht om via een systematisch, 

samenhangende en terugkoppelende aanpak de totale milieubelasting van de administratieve activiteiten 

te beheersen en te beperken. Dit impliceert de opbouw van een intern milieuzorgsysteem. Het is de 

bedoeling om stelselmatig de grenzen te verleggen en het milieuzorgsysteem stap voor stap uit te 

bouwen. 

De hoofdpeilers van dit milieuzorgsysteem zijn: 


• methodiek ontwikkelen voor afval en emissiepreventie 

• duurzaamheidsprincipe 

• voorbeeldfunctie van de gemeente 

In de gemeente Staden zijn er reeds verschillende initiatieven genomen rond interne milieuzorg. Zo 

besliste het College van Burgemeester en Schepenen om binnen het middenkaderteam een project 

interne milieuzorg te starten op de gemeentediensten. Verder werd o.a. gewerkt rond volgende 

onderwerpen: 

• papier (recyclage, recto verso kopiëren, zoveel mogelijk gebruik van email en kladpapier, 

gescheiden inzameling en versnipperaar (om vertrouwelijke documenten alsnog te kunnen 

recycleren zonder risico op bekendwording van de inhoud),…), 

• cateringproducten (melk en fruitsap in statiegeldflessen, losse suiker, koffie van de wereldwinkel, 

...) 

• plaatsen van wormenbakken in verschillende gemeentescholen 

• voorzien van fietsen voor de kleine verplaatsingen (containerpark, gemeentehuis, sportdienst, 

jeugddienst, alle scholen en gemeentedepot) 

• de aankoop van milieuvriendelijke kantoorproducten 

• opmaak afsprakennota met het college van Burgemeester en Schepenen 

• studie schoonmaakproducten (+ inventaris) en na evaluatie aankoop milieuvriendelijke 

schoonmaakproducten evenals beperken van het gebruik en opleiding van de betrokken diensten 

• studie milieuvriendelijke verven en vernissen 

• checklist rond duurzaam bouwen voor gemeentelijke bouwprojecten 

• uitsluitend gebruik van Copro-gekeurd steenpuin bij openbare werken en werken in eigen beheer 

• Gebruik van hemelwater 


De gemeente heeft de Samenwerkingsovereenkomst Vlaams Gewest-Gemeenten ‘Milieu als opstap naar 

duurzame ontwikkeling’ 2002-2004 ondertekend. Door deze ondertekening de gemeente zich 

geëngageerd om een intern milieuzorgsysteem in te voeren. 

Art. 5.1.2.1.3. ‘gemeentelijke diensten’ van de Samenwerkingsovereenkomst geeft als volgt de opzet van 

het intern milieuzorgsysteem: 

Art. 5.1.2.1.3.2. Interne Milieuzorg: de gemeente zet een milieuzorgsysteem op voor haar eigen diensten 

Dit miliieuzorgsysteem houdt rekening met de inhoud van de gekozen clusters. Ter ondersteuning van 

haar beleid zal de gemeente ervoor zorgen dat ze zelf een voortrekkersrol opneemt. Daartoe neemt ze de 

nodige maatregelen en acties voor de eigen werking. 

Specifieke bepalingen inzake de rapportering over de uitvoering van elke cluster, zijn opgenomen in de 

respectievelijke clusters. 


In bestaande faciliteiten kan milieubewust gedrag niet altijd optimaal doorgevoerd worden (bvb. naar 

energie- en waterbesparing). Op sommige terreinen is eveneens onvoldoende kennis aanwezig om 

milieubewuster te werk te gaan. 


Tenslotte vraagt het uitwerken van interne milieuzorg ook veel administratie. Het geleverde werk is hierbij 

niet altijd in verhouding tot het resultaat. 


De gemeente wenst voor haar eigen diensten een IMZS verder uit te bouwen. Zij wil daarbij het 

milieubewust gedrag bij het eigen personeel en in de eigen werking behouden en verder ontwikkelen. 

Verder wil ze het overtollig gebruik/verbruik van middelen en producten vermijden alsook een 

kostenbesparing realiseren (bvb. verminderde verwijderingskosten van restafval en een gedaald 

energieverbruik). Door een dergelijke werkwijze wordt ook een voorbeeldfunctie naar inwoners en 

bedrijven vervuld. De gemeente hecht eveneens belang aan een goed interne en externe communicatie 

rond interne milieuzorg. Hiervoor dient er zeker een terugkoppeling van de resultaten te gebeuren naar de 

gemeentediensten zelf en naar de bevolking toe. 

(Zie ook 3.1.1.4 Doelstellingen en visie bij milieuverantwoord productgebruik) 


Actie I2 

Identificatie 

Titel Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

Classificatie 2.2.4. Interne milieuzorg 


Beschrijving De gemeente Staden wenst het bestaande milieuzorgsysteem in de komende 

periode verder uit te werken. Hierbij zullen de reeds genomen maatregelen (zie 

‘Bestaande toestand’) verder gezet worden. Verder zullen ook enkele nieuwe 

acties ondernomen worden: 

- Implementeren van de studie rond het mogelijk gebruik van 

milieuvriendelijke verven en vernissen. 

- Verder uitwerken van het reductieprogramma inzake bestrijdingsmiddelen 

- Aankoop van een wagen op LPG 

- Gebruik van hemelwater stapsgewijs verder invoeren (met automatische 

overschakeling op stadswater indien nodig) 

- Streven naar duurzaam wateren energiegebruik 

- Optimaliseren van de interne communicatie betreffende milieu-items 

- Advies inwinnen bij de milieuambtenaar betreffende de aankoop van 

bepaalde producten 

- Goede communicatie van de inspanningen die de gemeente doet 

betreffende milieu naar de bevolking toe (voorbeeldfunctie) alsook binnen 

de eigen diensten 

Het is de bedoeling via deze acties aandacht te besteden aan meerdere aspecten 

naast enkel de kostprijs. Ook duurzaamheid, kwaliteit, milieuvriendelijkheid, 

beschikbaarheid,… spelen een rol. 


Sleutelwoorden 

Voor meer informatie betreffende deze actie wordt verwezen naar de 

desbetreffende clusters. 

Intern milieuzorgsysteem 

Gebied Grondgebied Staden 

Doelstelling Verder uitbouwen van IMZS om zo te komen tot een meer milieuverantwoord 

gedrag in eigen diensten. Verder wordt een kostenbesparing en het opzetten van 

een voorbeeldfunctie naar de bevolking toe nagestreefd. 

Doelgroep(en) Gemeentelijke diensten en de bevolking 

Initiatiefnemer Milieudienst 

Betrokken Alle gemeentelijke diensten, ambtelijk overleg Middenkader en 

actoren 

managementsteam 

Indicatoren Inventarissen, checklists 

Termijnplanning 2005-2009 


Relaties met 

andere acties 

- Actie I4: Uitbouwen van een managementteam 

- Actie I5: Dienstoverschrijdende samenwerking rond milieu en natuur verder 

zetten 

- Actie VS-MP1: Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende 

milieuverantwoord productgebruik (SO) 


vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door de openbare 

diensten (SO) 

- Actie W-O1: Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater 

en sensibilisering van de verschillende doelgroepen 

- Actie W-O7: Beter gebruik maken van de bestaande technische middelen voor 

waterbeheersing 

- Actie W-O11: Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van 

waterlopen en grachten met potenties 

- Actie W-G1: Onderzoeken van de infiltratiemogelijkheden in de gemeente 

Staden, uitbouwen van de voorbeeldfunctie en sensibilisering naar de 

doelgroepen toe. 

- Actie W-DW1: Opvolgen van de watermeters van een aantal gemeentelijke 

gebouwen 

- Actie W-DW2: Uitvoeren van een beperkte wateraudit en het doorvoeren van 

een aantal verbeteringen/aanpassingen bij nieuwe projecten (SO) 

- Actie NE-N6: Uitvoeren van een ecologisch wegbermen graslandbeheer 

- Actie NE-L2: Opvolgen van studies/plannen met betrekking tot landschap 

(GRUP's, landschapsstudies Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke, 

Spoorwegbedding en studie Drevenlandschap) 

- Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische 

paden en routes 

- Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van 

harmonisch parken groenbeheer 

- Actie H2: Uitbouwen van de voorbeeldfunctie van de gemeente inzake geluid 

- Actie H5: Vervangen van de verlichting 

- Actie M2: Afstemmen van het mobiliteitsbeleid op het milieubeleid (SO) 

- Actie M3: Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot 

mobiliteit (SO) 

- Actie E1: Energieboekhoudingsysteem invoeren voor een aantal gemeentelijke 


Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

2.2.5 Inventarissen en MMIS 

gebouwen 

- Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen 

diensten 

- Actie D1: Optimaal benutten van de verschillende communicatiekanalen 

- Actie 98: De provincie zal steden en gemeenten ondersteunen bij het opzetten 

van hun communicatie over hun intern milieuzorgsysteem. 

- Actie 101: De provincie zal een digitaal uitwisselingsplatform opzetten tussen 

provincie en gemeenten. 

Geen acties in relatie met gemeenten 

Volgens noodzaak. De budgetten voor het uitvoeren van de diverse acties in het 

kader van interne milieuzorg worden bij de specifieke acties vermeld. 

De milieuambtenaar zorgt voor de uitwerking van het IMZS. 

De uitwerking van een IMZS vraagt geen aanwerving van extra personeel, wel 

wordt van elk personeelslid binnen de gemeentelijke diensten medewerking 

verwacht. 


Vanuit de milieudienst wordt reeds jaren gestreefd naar een digitale inventaris en bijhouden van de 

beleidsprojecten rond afval en milieu. Ook binnen de gemeentelijk GIS-projecten worden verschillende 

inventarissen opgestart. Tot op heden werden volgende projecten opgestart: 

• database milieuvergunningen (CEMOS –Cevi) 

• access database van alle milieuklachten (MKROS) 

Door aan te sluiten op een dergelijke databank kunnen de klachten op een uniforme manier 

worden geregistreerd en kan er aan een doorgedreven klachtenbehandeling/opvolging worden 

gewerkt. 

Momenteel wordt in Staden gewerkt met een eigen klachteninventaris (o.b.v. MKROS). Van zodra 

MKROS operationeel is, ziet de gemeente er geen probleem in om hierop over te schakelen. 

• invoeren natuurvergunningen via natuurvergunningenloket 

De milieuambtenaar volgde hiervoor in 2003 een opleiding, maar momenteel is deze databank 

nog niet operationeel. Het aantal natuurvergunningsaanvragen in Staden is echter vrij klein. 

• opmaak register vervuilde gronden in Cemos 

Dit pakket werd aangekocht in 2004 en is vanaf oktober 2004 operationeel. 

In Staden bestaat er geen (digitale) databank van de rioleringen. De gemeente beschikt wel over een 

atlas van de rioleringen. De rioleringsdatabank van Vlaanderen wordt opgebouwd door Aquafin in 

samenwerking met de Vlaamse Milieumaatschappij. De gemeente zal dit systeem in gebruik nemen van 

zodra het beschikbaar gesteld wordt. 

De vier databanken van het Gewestelijk Milieu Management Informatiesysteem (MMIS) zijn momenteel 

nog niet operationeel. De gemeente volgt de ontwikkelingen hieromtrent verder op. 



In de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 zijn vier databanken van het Gewestelijk Milieu 

Management Informatiesysteem (MMIS) opgenomen nl. eMIL (voorheen MILO), natuurvergunningenloket, 

gewestelijke rioleringsdatabank en MKROS. Deze dienen door de gemeenten gebruikt en aangevuld te 

worden van zodra ze operationeel zijn. 

Indien de gemeente haar eigen databanken verder wenst te gebruiken, dient zij dit te verantwoorden in 

haar milieujaarprogramma. 


Bepaalde databanken zijn nog niet operatoneel. Voor het natuurvergunningenloket en MKROS werd 

echter wel reeds een opleiding gegeven. Deze opleidingen zouden beter gegeven worden op het moment 

dat de databanken operationeel zijn, zodat de opgedane kennis onmiddellijk in de praktijk kan toegepast 

worden. Daarbij komt nog dat voor het ingeven van de gegevens in de databanken vaak extra personeel 

vereist is. 


De gemeente Staden wenst haar medewerking te verlenen aan het MMIS. Dit beoogt een stapsgewijze 

ontwikkeling van een algemeen en geïntegreerd milieu-informatiesysteem waarin alle beschikbare en 

relevante milieugegevens van alle milieu-overheidsinstellingen via een algemeen toegankelijk medium 

(internet) raadpleegbaar gesteld worden. Een dergelijk milieu-informatiesysteem is ten dienste van het 

milieu- en natuurbeleid of andere beleidstakken en dit op alle bestuurs- en besluitvormingsniveaus of ten 

behoeve van allerhande rapporteringen en onderzoeksopdrachten ten voordele van het algemeen belang 

van de samenleving. 

Wanneer de vier databanken van het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem operationeel 

worden, zal de gemeente Staden werk maken van het uitbouwen van de verschillende databanken (eMIL, 

MKROS, Natuurvergunningenloket, Gewestelijke Rioleringsdatabank). 


Actie I3 

Identificatie 

Titel Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – MMIS 

(SO) 

Classificatie 2.2.5. Inventarissen en MMIS 


Actieplan 

Beschrijving In de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 zijn vier databanken van het 

Gewestelijk Milieu Management Informatiesysteem (MMIS) opgenomen, nl. eMIL, 

Natuurvergunningenloket, gewestelijke Rioleringsdatabank en MKROS. Deze 


dienen door de gemeenten gebruikt en aangevuld te worden van zodra ze 

operationeel zijn. De gemeente Staden zal hieraan haar medewerking verlenen en 

zal eveneens deelnemen aan de opleidingen over de databanken. 

In het kader van de gewestelijke rioleringsdatabank zullen ook de ARP’s 

geactualiseerd worden. Inzake MKROS zal jaarlijks het meldpunt voor klachten 

bekend gemaakt worden. 

Sleutelwoorden MMIS, databanken, EMIL, MKROS, gewestelijke Rioleringsdatabank, 

Natuurvergunningenloket 


Doelstelling Meewerken aan het MMIS om zo te komen tot een beter milieu- en natuurbeleid 

Doelgroep(en) Niet van toepassing 

Initiatiefnemer Vlaams Gewest, Gemeentebestuur 

Betrokken Milieudienst, Openbare werken, Ruimelijke Ordening 

actoren 

Indicatoren Gebruik databanken 

Termijnplanning Databanken opstarten tijdens de planperiode van zodra operationeel 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

- Actie H1: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen en bestrijden van 

geluidshinder 

- Actie H7: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen/beperken van 

bodemverontreiniging en reliëfwijzigingen 

/ 

/ 

Afhankelijk van de technische vereisten zal budget voorzien worden voor de 

aansluiting op de databanken. 

Geen bijkomend personeel 

2.2.6 Integratie op gemeentelijk vlak 


Binnen de gemeente Staden wordt er reeds een goede samenwerking gerealiseerd tussen de 

verschillende diensten. Samenwerking met andere diensten dan de milieudienst wordt steeds belangrijker 

omdat samenwerking en overleg het strategisch instrument bij uitstek is voor de realisatie van een 

horizontale geïntegreerd beleid. De gemeente volgt hierin een tweesporen beleid. Enerzijds wordt contact 

onderhouden met externe diensten en besturen (Vlaamse overheid, Ovam, VLM, Provincie, IVRO , …) en 

anderzijds wordt binnen het middenkaderteam overleg gepleegd met alle interne diensten inzake 

duurzame ontwikkeling en uitvoering van het milieujaarplan. 

In deze context hecht het gemeentebestuur ook veel belang aan het wekelijks overleg met de 

verschillende diensten en het trimesteriële middenkaderteam. Dit middenkaderteam kan gezien worden 

als een soort ambtelijk overleg en van de vergaderingen wordt steeds een verslag opgemaakt. Onder 

andere volgende items kwamen reeds aan bod: pesten op het werk, interne milieuzorg, fietsvergoeding, 

toelichting ‘Zonder is gezonder’, … Elk onderwerp waar verschillende diensten bij betrokken zijn, kan in dit 


middenkaderteam behandeld worden. De vertegenwoordiger van elke dienst geeft de informatie steeds 

door aan de personeelleden van zijn eigen dienst. 

Daarnaast beschikt Staden eveneens over een managementteam. Dit initiatief staat echter nog in zijn 

kinderschoenen en de structuur is dan ook nog niet voldoende uitgebouwd. Momenteel zitten in dit team: 

de secretaris, de ontvanger, de stedenbouwkundig ambtenaar en het hoofd van de technische dienst. 

Voor specifieke punten kunnen ook andere betrokken personen uitgenodigd worden. Het 

managementteam houdt zich onder andere bezig met het opvolgen en op mekaar afstemmen van allerlei 

plannen binnen de gemeente. De gemeente wil dit managementteam verder optimaliseren. 

Daarenboven wordt door gemeente Staden gezorgd voor coördinatie van het milieubeleidsplan met de 

milieujaarprogramma’s, de andere bestaande plannen binnen de gemeente, waaronder het GNOP en het 

mobiliteitsplan, en de bestaande plannen van de hogere overheden. 


Door de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 verbindt de gemeente er zich toe 

te werken aan een geïntegreerd duurzaam lokaal milieubeleid. Dit heeft tot gevolg dat alle doelstellingen 

in het kader van de samenwerkingsovereenkomst op elkaar moeten worden afgestemd. Verder dient er 

eveneens een ambtelijk overleg georganiseerd te worden. Bij dit ambtelijk overleg worden ten minste 

ambtenaren uit de verschillende milieusectoren en de beleidsdomeinen landbouw, energie, ruimtelijke 

ordening, stedenbouw, mobiliteit, volksgezondheid, de technische diensten en andere opportune diensten 

betrokken. Dit ambtelijk overleg kan aansluiten bij de bestaande overlegstructuren van de gemeente of 

stad en kan verschillende vormen aannemen. 

Indien gewenst kan een gemeente/stad gemotiveerd afwijken van dit ambtelijk overleg. Er wordt dan via 

informeel overleg gewerkt aan projecten die de integratie tussen de verschillende diensten bevorderen. 

Gemeenten/steden die niet beschikken over een formeel ambtelijk overleg dienen jaarlijks in het MJP ten 

minste 3 projecten of initiatieven te beschrijven waaruit de integratie van de verschillende diensten blijkt. 


Geen knelpunten 


De gemeente zal zo efficiënt mogelijk (en zonder al teveel formaliteiten) verder werken aan een 

geïntegreerd duurzaam lokaal milieubeleid. Dit impliceert dat ten minste de verschillende doelstellingen 

die de gemeente beoogt met het aangaan van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar 

duurzame ontwikkeling’ op elkaar worden afgestemd. Bij de opmaak van gemeentelijk beleidsplannen zal 

er ook steeds een coördinatie gebeuren met reeds bestaande plannen (bvb rond ruimtelijke ordening, 

mobiliteit, …) in de gemeente en met plannen van de hogere overheden. Hiermee samenhangend wenst 

de gemeente ook de werking van het managementteam te optimaliseren. 

Communicatie van het lokale milieubeleid naar de verschillende gemeentelijke diensten is eveneens een 

belangrijke doelstelling van de gemeente Staden. 


Verder zullen de verschillende gemeentelijke diensten indien er zich een mogelijkheid voordoet, opnieuw 

samenwerken rond thema’s die verschillende diensten aanbelangen. 


Actie I4 

Identificatie 

Titel Uitbouwen van het managementteam (SO) 

Classificatie 2.2.6 Integratie op gemeentelijk vlak 


Actieplan 

Beschrijving Staden beschikt reeds over een middenkaderteam en een managementteam. Het 

managementteam is momenteel echter nog onvoldoende uitgebouwd. Het 

managementteam houdt zich o. a. bezig met het opvolgen en op mekaar 

afstemmen van allerlei plannen binnen de gemeente. De gemeente wil dit 

managementteam verder optimaliseren. 

Wat betreft de communicatie binnen de gemeente verkiest de gemeente een 

informele aanpak (bvb via mail, …) 

Sleutelwoorden managementteam, integratie 


Doelstelling Verder werken aan een geïntegreerd duurzaam lokaal milieubeleid door: 

- streven naar een maximale afstemming tussen het milieubeleid en andere 

beleidsplanningsprocessen 

- opzetten van een goede communicatie tussen de verschillende diensten 

Doelgroep(en) Niet van toepassing 

Initiatiefnemer Managementteam en gemeentebestuur 

Betrokken Managementteam, verschillende gemeentediensten 

actoren 

Indicatoren Niet van toepassing 

Termijnplanning Lange termijn 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 


zetten 





(SO) 

- Actie W-IW1: Verderzetting van de DuLo-waterplannen (SO) in de 

deelbekkenbeheerplannen 

- Actie W-IW2: Uitwerken van het integraal waterbeleid 






eleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie I5 

MINA-plan 3: Integrale milieubeleidsplanning stimuleren 

Geen bijkomende middelen 


Identificatie 

Titel Dienstoverschrijdende samenwerking rond milieu en natuur verder zetten 

Classificatie 2.2.6 Integratie op gemeentelijk vlak 


Actieplan 

Beschrijving Door de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 verbindt 

de gemeente er zich toe te werken aan een geïntegreerd duurzaam lokaal 

milieubeleid. 

In het verleden heeft Staden reeds verschillende dienstoverschrijdende acties 

ondernomen: 

- samenwerking tussen twee technische diensten (werken in eigen beheer en 

milieudienst) rond rationeel watergebruik en gebruik van hemelwater 

- inrichting van een mountainbikeroute (samenwerking milieudienst-sportdienst) 

- actie rond restafval in de kindervang (samenwerking kinderopvangenmilieudienst) 

De personeelsleden van de kinderopvang kregen een toelichting over 

composteren naar aanleiding van de grote hoeveelheid afval die ze produceerden. 

Daarna werd composteren geïntroduceerd in de kinderopvang. 

- samenwerking rond IMZ (alle diensten) 


De gemeente wil ook in de toekomst verder werk maken van dergelijke acties. Het 

middenkaderteam kan hiervoor eventueel ingeschakeld worden. 

integratie, dienstoverschrijdende samenwerking 

Gebied Grondgebied gemeente 

Doelstelling Verder werken aan een geïntegreerd duurzaam lokaal milieubeleid 

Doelgroep(en) Verschillende gemeentelijke diensten 

Initiatiefnemer Milieudienst, gemeentebestuur 

Betrokken 

actoren 

Gemeentelijke diensten 

Indicatoren Aantal dienstoverschrijdende acties 



Relaties met 

andere acties 

- Actie I2: Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

- Actie I4: Uitbouwen van het managementteam 



Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

2.2.7 Toezicht 




(SO) 

- Actie VS-A2: Stimuleren van het thuiscomposteren (SO) 

- Actie W-O8: Aandacht voor ruimte voor water op gemeentelijk niveau 


gebouwen 

- Actie W-DW2: Uitvoeren van een beperkte wateraudit en het doorvoeren van een 

aantal verbeteringen/aanpassingen bij nieuwe projecten (SO) 








diensten 

/ 

MINA-plan 3: Integrale milieubeleidsplanning stimuleren 

Geen afzonderlijk budget vereist 

Afhankelijk van de actie zullen de verschillende diensten overleg plegen. 


De milieudienst en/of de politie houden geen systematisch milieutoezicht op de als hinderlijke ingedeelde 

inrichtingen van tweede en derde klasse maar treden wel op naar aanleiding van klachten. Door de 

milieudienst werd in samenwerking met de lokale politie cel milieu een systeem (o.b.v. MKROS) opgezet 

om op een gestructureerde manier de milieu- en natuurklachten te inventariseren, op te volgen en te 

evalueren. Op het moment dat MKROS operationeel wordt, zal deze databank gebruikt worden voor het 

opvolgen en afhandelen van klachten. 

Staden heeft een persoon met een Vlarem-bekwaamheidsbewijs in dienst. 


De gemeente dient te beschikken over een persoon met een Vlarem-bekwaamheidsbewijs 

(samenwerkingsovereenkomst 2005-2007, niveau 1). Deze persoon wordt in het bijzonder belast met de 


controle op de als hinderlijke ingedeelde inrichtingen van tweede en derde klasse, conform art. 58 van 

Titel I van het Vlarem. 

Indien de gemeente niet beschikt over een persoon met een Vlarem-bekwaamheidsbewijs, dient de 

gemeente een overeenkomst af te sluiten met de politiezone. 

Verder dient de gemeente eveneens overtredingen op andere wetgeving (bvb. overtredingen op de 

natuurvergunningen, vrije velddelicten of illegaal ontwijkgedrag) aan te pakken. 


Door de hoge werkdruk is het niet altijd mogelijk om nog ter plaatse controles te gaan uitvoeren op het 

terrein. Toezicht vereist soms ook de nodige technische kennis. Het is echter niet altijd mogelijk voor de 

milieudienst om mee te blijven met de nieuwe technologieën. 

Daarnaast is de adviserende en controlerende opdracht van een milieuambtenaar soms moeilijk 

combineerbaar. Zo dient de milieuambtenaar bvb. voor bepaalde zaken samen te werken met de 

landbouwers, maar anderzijds moet hij ook controles bij hen uitvoeren. In de gemeente Staden probeert 

men dit op te lossen door samen te werken met de politie (de milieuambtenaar doet de opzoekingen rond 

het dossier en de politie doet dan de eigenlijke controle en stelt indien nodig een PV op). 


De gemeente streeft ernaar een grotere drijfveer te creëren bij de verschillende doelgroepen om de 

wetgeving na te leven. Hiertoe richt zij haar toezicht o.a. op hinderlijke inrichtingen niveau 3 en 2, op 

natuurvergunningen, op vrije velddelicten en op sluikstorten. 

Verder wil de gemeente haar aandacht richten op volgende zaken: 

• Verderzetting van het gestructureerde systeem van inventaris, opvolgen en evalueren van 

milieuklachten 

• Behouden van een centraal aanspreekpunt voor milieu- en natuurklachten 

• Goede samenwerking tussen de politie en de milieudienst enerzijds en de milieu-inspectie en de 

milieudienst anderzijds verder zetten 


Volgende acties kwamen reeds vroeger aan bod: 

- Actie I1: Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en publicaties 

- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – MMIS (met het gebruik 

van MKROS) 

Actie I6 

Identificatie 

Titel De samenwerking met de milieu-inspectie verder zetten 

Classificatie 2.2.7 Toezicht 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden heeft een goede samenwerking met de milieu-inspectie. Zo 

wordt er bvb. samengewerkt rond geluidsklachten bij bedrijven. Hierbij doet de 

milieuambtenaar de eerstelijnszorg (uitvoeren van een 2-3 tal oriënterende 

metingen) van zowel klasse 1 als klasse 2 bedrijven. Hiervan wordt een verslag 

opgemaakt en dit wordt bezorgd aan de milieu-inspectie die dan op haar beurt 

meer metingen kan uitvoeren. Indien het om een klasse 2 bedrijf gaat, ontvangt de 

gemeente een advies van de milieu-inspectie. Een klasse 1 bedrijf wordt verder 

afgehandeld door de milieu-inspectie. 

Staden werkt verder ook reeds mee aan de campagnes van de milieu-inspectie 

rond specifieke hinderlijke inrichtingen (bvb. sauna’s, wasserijen, …). 


Deze samenwerking zal de komende jaren verder gezet worden. 

Samenwerking, milieu-inspectie, toezicht, hinderlijke inrichtingen 


Doelstelling Via de samenwerking tussen gemeente en milieu-inspectie de wetgeving beter 

doen naleven. 

Doelgroep(en) Bedrijven 

Initiatiefnemer Milieudienst en milieu-inspectie 

Betrokken 

actoren 

Politie, bedrijven 

Indicatoren Aantal samenwerkingen tussen gemeente en milieu-inspectie 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


MMIS (met het gebruik van MKROS) 


geluidshinder 

/ 

Doorheen het MINA-plan 3 komt de toezichtsfunctie van de gemeenten 

verschillende keren aan bod. 



2.2.8 Samenwerkingsverbanden 


De gemeente Staden werkt met verschillende instanties en organisaties samen: 

- Voor de selectieve inzameling, ophaling en verwerking van de huishoudelijke afvalstoffen is de 

gemeente Staden aangesloten bij de Intercommunale voor vuilverwijdering en –verwerking voor 

Roeselare en Ommeland (IVRO). Deze intercommunale staat in voor het ophalen, zowel aan huis als 


van het containerpark, van de restfractie, PMD en papier en karton. Tevens wordt ook het ingezamelde 

afval van het containerpark opgehaald onder beheer van de IVRO. Op regelmatige tijdstippen komen 

de milieuambtenaren van al de gemeenten (aangesloten bij de IVRO) samen om het afvalbeleid te 

bespreken. Deze vergaderingen gaan telkens door in Roeselare bij de IVRO. 

- De kringwinkel Midden-West-Vlaanderen in Roeselare wordt ondersteund door de gemeente. 

- De gemeente heeft een overeenkomst met curitas rond het plaatsen van textielcontainers op haar 

grondgebied. 

- De gemeente ondersteunt de scholen m.b.t. MOS 

- Via de gemeentelijke werkgroep gezondheidspromotie wordt jaarlijks gewerkt rond een aantal acties 

waaronder rond het gezond ontbijt (met o.a. het onderdeel bio-wereldontbijt), de verkoop van het 

peperkoekenhartje, voordrachten rond gezondheidsthema’s en drugpreventie. Hierbij wordt 

samengewerkt met betrokken organisaties. 

- De gemeente werkt samen met alle andere betrokken waterbeheerders mee aan de opmaak van de 

DuLo-waterplannen/deelbekkenbeheerplannen voor de deelbekkens waartoe zij behoort. 

- Met de winkels werd samengewerkt rond ‘Met belgerinkel naar de winkel’ 

- Met Natuurpunt wordt gewerkt rond gierzwaluwen. Natuurpunt zorgt voor de nestkasten, geeft de 

locaties aan waar de nestkasten moeten komen en doet de opvolging. De gemeente hangt de 

nestkasten op. 

- Met Proclam wordt samengewerkt rond ‘Vier voor twee’, ‘Behaag het landschap’ en de 

landschapsbedrijfsplannen. 

- Ieder jaar wordt er door VELT i.s.m. de milieuraad een infosessie georganiseerd rond een bepaald 

thema (bvb. afvalarm tuinieren, alternatieve bestrijding insecten). 

- De dienst MINAWA van de provincie West-Vlaanderen werkt voor heel wat zaken nauw samen met de 

gemeente. 

- De regionale overlegfora (bvb. van wvi en de provincie) worden opgevolgd door de gemeente; 

- Met andere gemeenten wordt naargelang de noodzaak of wenselijkheid samengewerkt (formeel of 

informeel). Zo leent Staden het materiaal van haar afvaldag uit aan Houthulst voor hun afvaldag. Rond 

NME wordt samengewerkt met Moorslede, Roeselare en Izegem. 


Samenwerkingsverbanden gebeuren meestal op vrijwillige basis. In de samenwerkingsovereenkomst 

‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ wordt dit evenwel sterk aangemoedigd. 

In de clusters wordt echter wel aandacht besteed aan de wettelijke verplichtingen binnen die clusters en 

hoe deze uitgevoerd worden (bvb. ophaling van afvalstoffen binnen de cluster vaste stoffen). 


De gemeente wordt geconfronteerd met de moeilijke bereikbaarheid van bepaalde doelgroepen. Bij het 

organiseren van acties zijn het vaak dezelfde gemotiveerde burgers die zich engageren om bvb te zetelen 

in adviesraden of werkgroepen. 

Daarnaast is samenwerken met andere organisaties en instanties eveneens een tijdrovende bezigheid. 

Hierdoor is het zeer moeilijk om nog bijkomende samenwerkingen aan te gaan. 



De komende jaren zal de gemeente trachten een maximaal aantal burgers (en doelgroepen) te bereiken, 

eventueel door te werken via andere kanalen. Om te komen tot een breder draagvlak inzake milieu zal de 

gemeente ook gebruik maken van haar samenwerkingsverbanden. 

De gemeente wil daarnaast haar goede samenwerking met andere overheden, zoals o.a. de provincie en 

andere gemeenten, verder zetten. Deze samenwerking kan het milieu immers enkel ten goede komen en 

zal zeker een meerwaarde bieden voor de verschillende partners. 


Actie I7 

Identificatie 

Titel Verder zetten huidige samenwerkingsverbanden 

Classificatie 2.2.8 Samenwerkingsverbanden 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden heeft reeds heel wat samenwerkingsverbanden (zie 

bestaande toestand). Deze samenwerkingen hebben hun nut in het verleden reeds 

ruimschoots bewezen en komen het milieu zeker ten goede. In de toekomst wil de 

gemeente deze samenwerkingsverbanden dan ook verder zetten. Wegens 

tijdsgebrek is het niet mogelijk om nog nieuwe samenwerkingsverbanden aan te 

gaan. 

Sleutelwoorden Samenwerkingsverbanden 


Doelstelling Goede samenwerking met partners verder zetten 

Doelgroep(en) Bevolking 


Betrokken Alle betrokken organisaties en instanties 

actoren 

Indicatoren Aantal samenwerkingsverbanden en de resultaten hiervan 



Relaties met 

andere acties 

- Actie I6: De samenwerking met de milieu-inspectie verder zetten 

- Actie VS-A4: Verder zetten van de bestaande acties rond afval 

- Actie VS-A5: Bestendigen van de goede resultaten betreffende restafval (SO) 

- Actie VS-A2: Stimuleren van het thuiscomposteren (SO) 

- Actie VS-A7: Aanpakken van zwerfvuil/sluikstorten (SO) 



- Actie W-O6: Samenwerken rond water in het kader van Milieuzorg Op School 

- Actie W-E1: Afwerken en uitvoeren van het erosiebestrijdingsplan 

- Actie NE-N3: Broedvogels lokaal beschermen door creatie van nestgelegenheid 

- Actie NE-L1: Landschappelijke integratie van bedrijven/ambachtelijke zones door 

opmaak van landschapsbedrijfsplannen en aanleg van groenschermen 


Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

- Actie H1 : Voeren van een beleid gericht op het voorkomen en bestrijden van 

geluidshinder 

- Actie M1 : Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag 

(SO) 

- Actie GB1: Opvolgen van het project rond de ecowoningen 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan zit de samenwerking tussen provincie en 

gemeenten als een rode draad door heel het plan. Acties specifiek gericht naar de 

doelgroep gemeenten zijn terug te vinden onder 3.3 Gemeenten. 

Uit MINA-plan 3: 

- Samenwerking met lokale en provinciale besturen 

- Ondersteuning van gebiedsgericht werken van regionale en lokale overheden 

De actieve rol versterken van de milieu- en natuurverenigingen en socioculturele 

organisaties 

- Milieuoverleg Lokale Overheden (MILO) en andere overlegfora 



2.3 Adviesraad voor milieu en natuur 

2.3.1 Beschrijving van de bestaande toestand 

a) De oprichting 

In navolging van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en de 

vorige milieuconvenanten is er reeds sinds 1993 een milieuraad actief in Staden. 

b) De samenstelling 

In de gemeenteraad van 08-03-2001 werd de samenstelling van de gemeentelijke adviescommissie voor 

milieu en natuur vastgelegd. Vervolgens werden in de gemeenteraad van 07-05-2001 de stemgerechtigde 

leden aangesteld. 

De samenstelling en adviesverlening van de milieuraad werd opnieuw vastgelegd in de nieuwe statuten 

en in een nieuwe afsprakennota met het college van Burgemeester en Schepenen (in gemeenteraad van 

30-10-2003). De werkwijze werd bepaald door de milieuraad in het huishoudelijk reglement (vergadering 

milieuraad van 29-05-2001). Jaarlijks wordt ook een jaarverslag opgemaakt en een werkplan voor het 

komende jaar. 

Op de website www.milieuraad.be bevindt zich een overzicht van de samenstelling van de adviesraad 

voor milieu en natuur. De milieuraad bestaat uit 22 leden met 18 stemgerechtigde leden. 


c) De vergaderfrequentie 

De milieuraad komt minstens 6 maal per jaar samen. 1 vergadering wordt gebruikt om een uitstap te 

organiseren. 

d) De opdracht 

De milieuraad is een belangrijke actor in het creëren van een draagvlak voor het gemeentelijk milieu- en 

natuurbeleid en in het stimuleren van het maatschappelijk debat met betrekking tot dit gemeentelijk milieu- 

en natuurbeleid. De milieuraad wordt om advies gevraagd over aangelegenheden die te maken hebben 

met het gemeentelijk en intergemeentelijk beleid inzake leefmilieu, natuur en duurzame ontwikkeling. 

In de GECORO is de milieuraad eveneens vertegenwoordigd via de milieuambtenaar en de voorzitter van 

de milieuraad. Via hen kan de milieuraad dan opmerkingen en adviezen inzake milieu doorgeven. 

e) De financiële en/of logistieke en informatieve ondersteuning door de gemeente 

Het secretariaat van de milieuraad gebeurt door de milieuambtenaar. Bij deze taak kan de 

milieuambtenaar onbeperkt gebruik maken van de aanwezige technische ondersteuning op de dienst. Alle 

materiaal wordt geleverd door het gemeentebestuur, de milieuraad kan gratis al de gemeentelijke lokalen 

gebruiken voor de vergaderingen en naast de kosten voor voordrachten (150 euro/jaar), die gedragen 

worden door de milieuraad, betaalt het gemeentebestuur alle andere kosten. De milieuraad ontvangt 

jaarlijks 500 euro van de gemeente. Hiermee worden o.a. voordrachten gegeven, acties georganiseerd en 

geschenken (in kader van milieu en natuur) aangekocht (bvb voor compostmeesters, mensen uit 

werkgroep, …). 

f) Het jaarverslag 

Conform de samenwerkingsovereenkomst dient de milieuraad een jaarverslag op te stellen waarin de 

werking van de raad wordt geëvalueerd. 

De jaarverslagen zullen jaarlijks worden toegevoegd aan het milieujaarprogramma. 

Verder wordt er in Staden eveneens gewerkt met een enquête over het voorbije werkjaar. De leden van 

de milieuraad kunnen via een evaluatieformulier hun opmerkingen/suggesties geven met betrekking tot de 

werking van de milieuraad. Hieruit volgen dan conclusies en acties om de werking van de milieuraad te 

optimaliseren. 

2.3.2 Beleids- en wettelijk kader 

In het kader van de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 (niveau 1) dient de gemeente ten laatste 6 

maanden na het ondertekenen van deze overeenkomst over een gemeentelijke adviesraad voor milieu en 

natuur of milieuraad te beschikken. Deze milieuraad dient de gemeente te adviseren over het 

gemeentelijk milieu- en natuurbeleid en kan zelf ook acties organiseren. 

2.3.3 Knelpunten 

De adviezen van de milieuraad zijn niet altijd even goed onderbouwd. Indien de adviezen goed 

onderbouwd zijn, worden deze door het college gevolgd. Het beter onderbouwen van de adviezen zou 

dus kunnen leiden tot meer goedgekeurde initiatieven en adviezen door het college. 


Rond de werking van de milieuraad is er vooral een probleem rond vervanging van leden. Het is niet altijd 

eenvoudig om een goede vervanger te vinden voor iemand die stopt met zetelen in de milieuraad. 

2.3.4 Doelstellingen en visie 

De gemeente zal ernaar streven de milieuraad zo optimaal mogelijk bij haar beleid te betrekken. Om het 

bestuur op een degelijke wijze te kunnen adviseren is het van belang dat de leden van de milieuraad 

voldoende informatie en mogelijkheid tot vorming krijgen. Het beleid engageert zich verder om met de 

adviezen van de milieuraad, mits goede onderbouwing, rekening te houden. Hiertoe dient de werking van 

de milieuraad geoptimaliseerd te worden, nl. het beter onderbouwen van de adviezen. 

Een verdere goede samenwerking bewerkstelligen tussen de verschillende adviesraden is een andere 

belangrijke doelstelling naar de toekomst toe. 

2.3.5 Acties 

Actie I8 

Identificatie 

Titel Werking van de milieuraad optimaliseren 

Classificatie 2.3 Adviesraad voor milieu en natuur 


Actieplan 

Beschrijving I.k.v. de SO 2002-2004 diende de gemeente ten laatste 6 maanden na het 

ondertekenen van deze overeenkomst over een gemeentelijke adviesraad voor 

milieu en natuur of milieuraad te beschikken. Deze dient de gemeente te adviseren 

over het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid en kan zelf ook acties organiseren. 

Momenteel heeft de milieuraad van Staden reeds een vrij goede werking. 

Volgende zaken gebeurden reeds: 

- samenwerking met de jeugdraad rond het speelbos 

- oprichting van een aantal werkgroepen (o.a. rond thuiscomposteren) 

- organiseren van infovergaderingen 

- participatie aan vormingsinitiatieven 

In de toekomst zal deze werking verder gezet worden. Er zal/zullen naargelang de 

kansen zich voordoen: 

- verder samengewerkt worden met adviesraden binnen en buiten de gemeente 

- werkgroepen opgericht worden rond bepaalde onderwerpen 

- verder infovergaderingen georganiseerd worden 

- deelgenomen worden aan overleg- en vormingsinitiatieven. De gemeente zal de 

leden van de milieuraad aansporen hieraan deel te nemen indien een duidelijke 

meerwaarde aangeboden wordt. 

Tenslotte zal de milieuraad ook trachten om via diverse initiatieven een grotere 

bekendheid te verwerven bij de bevolking (uit enquête). 

Sleutelwoorden Milieuraad, werking 



Doelstelling Via een goede werking van de milieuraad het milieu- en natuurbeleid in de 

gemeente maximaal ondersteunen. 

Doelgroep(en) Vertegenwoordigers van de milieuraad 

Initiatiefnemer Milieuraad 

Betrokken 

actoren 

Milieuraad, gemeentebestuur 

Indicatoren Aantal gevolgde adviezen 

Termijnplanning 2005 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

2.4 Participatie (niveau 2) 

- Actie I9: Verder organiseren van infomomenten bij belangrijke dossiers 

- Actie VS-MP5: Aanpakken van zwerfvuil/sluikstorten 

- Actie NE-N3: Broedvogels lokaal beschermen door creatie van nestgelegenheid 

- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijks initiatief "Dag van de Natuur" 

- Actie 102: De Provincie zal desgewenst de samenwerking tussen gemeentelijke 

milieudiensten en gemeentelijke milieuraden, in overleg met de gemeenten, 

stimuleren en coördineren. 

- Actie 105: De Provincie zal vanuit de gebiedsgerichte werking regionale 

overlegtafels organiseren voor sleutelfiguren uit de gemeentelijke MINA-raden. 


- Participatie op lokaal vlak bevorderen 


De toelage van de milieuraad is voorzien op begrotingsartikel 879/332-02. 



Om het maatschappelijk draagvlak voor het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid te vergroten, plaatst de 

gemeente regelmatig artikels rond milieu en natuur op de website en in het infoblad. Daarnaast maakt de 

gemeente ook gebruik van bewonersbrieven en wijkvergaderingen (bvb. over herinrichting, 

groenvoorziening, komst nieuw cultureel centrum, …) om de inwoners bij het beleid te betrekken. 


Participatie is opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame 

ontwikkeling’ op niveau 2. De gemeenten die niveau 1 ondertekenden zijn hiertoe niet verplicht. 


De gemeente wordt geconfronteerd met de moeilijke bereikbaarheid van bepaalde doelgroepen. Bij het 

organiseren van acties zijn het steeds dezelfde gemotiveerde burgers die zich engageren om mee te 

werken aan een actie of in een adviesraad of werkgroep te zetelen. 



Naar de toekomst toe wil de gemeente de bevolking blijvend betrekken bij het beleid. Hiertoe zullen verder 

informatievergaderingen en overlegmomenten georganiseerd worden. Ook de milieuraad kan hierbij 

ingezet worden. Dit alles zal het maatschappelijk draagvlak voor het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid 

zeker ten goede komen. 

2.4.5 Acties 

Actie I9 

Identificatie 

Titel Verder organiseren van infomomenten bij belangrijke dossiers 

Classificatie 2.4 Participatie 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil verder blijven werken aan participatie via allerhande kanalen 

zoals overlegmomenten, infovergaderingen, wijkvergaderingen, bewonersbrieven, 

… Zo zal er bvb. een infomoment voorzien worden voor het milieubeleidsplan 

Sleutelwoorden Infomoment 


Doelstelling De bevolking blijvend betrekken bij het milieu- en natuurbeleid. 


Initiatiefnemer Gemeentebestuur, milieudienst 

Betrokken 

actoren 

Milieuraad 

Indicatoren Opkomst bij de infomomenten 

Termijnplanning 


Doorlopende actie 

Relaties met - Actie D2: Streven naar een grotere betrokkenheid van de verschillende 

andere acties doelgroepen bij het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid 

Provinciaal 

beleidskader 

/ 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


- Participatie op lokaal vlak bevorderen 




3. Milieubeleid per cluster 


3.1 Vaste stoffen 


3.1.1 Milieuverantwoord productgebruik 


3.1.1.1.1 Algemene beschrijving van het milieuprobleem 

Onder milieuverantwoord productgebruik verstaat men het efficiënt inzetten van producten en een keuze 

voor producten en/of systemen die de minste milieueffecten veroorzaken in hun volledige levensloop (van 

grondstoffase over de productie- en gebruiksfase tot en met de afvalfase). Dit betekent dat er gestreefd 

wordt naar de beperking van de uitputting van grondstoffen, van de milieuschade van de productie, het 

gebruik en de verwerking na gebruik. 

De gemeenten kunnen hieraan werken door enerzijds de bevolking of doelgroepen voor 

milieuverantwoord productgebruik te sensibiliseren en anderzijds door de werking van de eigen diensten 

op een milieuverantwoorde manier te organiseren (voorbeeldfunctie). Dit laatste betekent dat het 

aankoopbeleid en de werkingsprocedures binnen de eigen diensten in deze zin moeten aangepast 

worden. Dit geldt zowel voor de taken uitgevoerd in eigen beheer als deze uitgevoerd door derden in 

opdracht van de gemeente. 

3.1.1.1.2 De toestand in de gemeente Staden 

In de gemeente Staden zijn er reeds verschillende initiatieven genomen rond milieuverantwoord 

productgebruik: 

Rond kantoormaterialen 

- gebruik van gerecycleerd papier 

- aankoop van milieuvriendelijke (heropvulbare markeerstiften, potloden zonder lak,…) en energiezuinige 

kantoorproducten 

- er wordt gekozen voor het gebruik van herlaadbare batterijen, de gemeente voorziet bovendien een 

oplaadpunt 

Rond cateringproducten 

- melk en fruitsap in statiegeldflessen, losse suiker, koffie van de wereldwinkel, ... 

- aankoop van koffie en wijn bij Oxfam 

- verkoop van biologisch ontbijtpakketten ten voordele van ‘Kom op tegen kanker’ (met milieuraad) 

Rond schoonmaakmiddelen 

- opmaak studie rond (milieuvriendelijke) schoonmaakproducten. Uit deze studie zou moeten blijken welke 

producten het meest geschikt zijn voor gebruik binnen de gemeente. 

- opleiding schoonmaakpersoneel betreffende juiste dosering en juist gebruik van de producten 

- opmaak inventaris van de gebruikte schoonmaakproducten 

- centralisatie aankoop schoonmaakproducten 

- aankoop van milieuvriendelijke schoonmaakproducten 

Rond materialen voor tuinen groenaanleg, -onderhoud en –meubilair 

- opmaak reductieplan bestrijdingsmiddelen 

In het kader van het verminderde gebruik van bestrijdingsmiddelen wordt sinds 2003 een nulgebruik 

toegepast op alle speelpleinen (ter bescherming van de veiligheid van de kinderen). De groenarbeiders 

volgden in 2003-2004 een opleiding inzake bestrijdingsmiddelen en de aankoop van bestrijdingsmiddelen 


werd gecentraliseerd. Verder maakt Staden gebruik van alternatieve producten en een onkruidbrander 

waar mogelijk. 

- het aanstellen van een parttime rattenvanger in dienst van de gemeente (sinds 2003, daarvoor 1 dag per 

week) in het kader van het reductieplan bestrijdingsmiddelen en de nieuwe Europese wetgeving. Sinds 1 

januari 2004 mag geen vergif voor muskusratten meer gebruikt worden en mag enkel nog mechanische 

bestrijding toegepast worden. Deze werking is veel arbeidsintensiever en dient nauwkeurig opgevolgd te 

worden. Via de aanwerving van een parttime rattenvanger wenst Staden het gebruik van schadelijke 

producten voor de rattenbestrijding te beperken en de mechanische bestrijding uit te breiden. De 

resultaten van de huidige werking zijn goed. 

- gebruik van kastanjehout in groenaanleg 

- gebruik van compost met VLACO-label door de gemeentelijke groendienst bij het uitvoeren van 

beplantingswerken 

Rond bouwen onderhoudsmaterialen 

- gebruik van FSC gelabeld hout door de groendienst/technische dienst (proefproject ‘Lummelhoekje’ + 

informeren schrijnwerkerij + bloembakken uit FSC-gelabeld hout) 

- studie milieuvriendelijke verven en vernissen. Uit deze studie zou moeten blijken welke producten het 

meest geschikt zijn voor gebruik binnen de gemeente. 

- checklist rond duurzaam bouwen voor gemeentelijke bouwprojecten 

- uitsluitend gebruik van Copro-gekeurd steenpuin bij openbare werken en werken in eigen beheer 


3.1.1.2.1 Bovengemeentelijk niveau 

In het kader van milieuverantwoord productgebruik zijn volgende zaken van belang: 

Decreet van 21-12-2001 houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door de 

openbare diensten (B.S. 31-01-2002). In voorgaand decreet wordt het verbod opgelegd van het gebruik 

van bestrijdingsmiddelen: 

- in openbare parken en plantsoenen; 

- op minder dan 6 meter van waterlopen, vijvers, moerassen of andere oppervlaktewaters; 

- op wegranden, bermen en andere terreinen van het openbaar domein die deel uitmaken van de 

weg of erbij horen, autosnelwegen, waterwegen en spoorwegen inbegrepen; 

- in natuur- en bosgebieden of kwetsbare gebieden zoals vallei- of brongebieden; 

- op de terreinen die al dan niet behoren tot het openbaar domein en die voor openbaar nut 

gebruikt worden of horen bij een gebouw dat voor openbaar nut gebruikt wordt (in eigendom, 

vruchtgebruik, pacht, opstalhouder, huur). 

Vanaf 2004 mogen in principe geen bestrijdingsmiddelen meer gebruikt worden. Daartoe dient een 

reductieprogramma voor een nulgebruik ingediend te worden, wat geheel conform het decreet is. Om tot 

een stapsgewijze afbouw te komen dient een reductieprogramma met een afwijking op het nulgebruik 

ingediend te worden. Het nulgebruik moet dan uiterlijk op 01-01-2015 bereikt worden. 

In het MINA-plan 3 komen een aantal maatregelen en instrumenten aan bod waarbij ook de gemeenten 

een rol spelen: 

- milieubewustwording en gedragswijziging (ecoconsumptie) stimuleren. 


- uitvoering verzekeren van het ‘decreet tot vermindering van het gebruik van pesticiden door 

openbare diensten in het Vlaamse Gewest’. 

- verminderd gebruik van bestrijdingsmiddelen bij industrie, landbouw, particulieren en openbare 

diensten stimuleren via voorlichting en sensibilisering. 

Ook in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 wordt een actie rond milieuverantwoord 

productgebruik gepland waarbij de gemeenten betrokken partner zijn: 

- Actie 12: het ondersteunen van de gemeenten bij de sensibilisering van het milieuverantwoord 

productgebruik en het ter beschikking stellen van informatie en een modelgebruiksregister. 

3.1.1.2.2 Gemeentelijk niveau 

De gemeenten die niveau 1 van de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het Vlaams Gewest - 

Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” ondertekenen zijn verplicht om in de cluster 

“Vaste stoffen” een aantal acties uit te werken en aan een aantal voorwaarden te voldoen. 

De gemeente dient het milieuverantwoord productgebruik te implementeren in de werking van de eigen 

gemeentelijke diensten. Hierbij wordt volgende timing vooropgesteld; 

• In 2005 (of het startjaar voor de gemeenten die de SO 2002-2004 niet ondertekenden) dienen 

volgende zaken (zgn. prioritaire producten) geïmplementeerd te worden in de eigen diensten: 

- reductie van bestrijdingsmiddelen 

- duurzaam geëxploiteerd hout 

- secundaire grondstoffen (minstens compost en breekpuin) 

• In 2006, of het jaar volgend op het startjaar, dient de gemeente het milieuverantwoord 

productgebruik van de prioritaire producten verder te zetten en wordt er bovendien ook voor 

een ander product het milieuvriendelijk productgebruik geïmplementeerd. 

• In 2007, of het tweede jaar volgend op het startjaar, wordt bijkomend het milieuverantwoord 

productgebruik voor nog een ander product opgenomen in de werking van de eigen diensten. 

Hierbij wordt opgemerkt dat de producten, waarvoor het milieuverantwoord productgebruik 

geïmplementeerd wordt, vanaf 2006 uit minstens drie verschillende productgroepen dienen te komen. 


Het is voor de gemeente niet altijd duidelijk welke producten milieuvriendelijker zijn. Er moet immers 

rekening gehouden worden met de volledige levensloop van een bepaald product. De gemeente beschikt 

verder over onvoldoende kennis rond milieuverantwoord productgebruik. Duidelijke informatie omtrent de 

milieuvriendelijkheid van verschillende producten is hierbij vaak moeilijk te verkrijgen. 

Inzake bestrijdingsmiddelen is er een mentaliteitswijziging (grotere tolerantie voor onkruid) nodig bij de 

bevolking en de gemeente. 

De gemeente levert momenteel reeds behoorlijke inspanningen ter beperking van de gebruikte 

bestrijdingsmiddelen, doch het nulgebruik wordt als moeilijk haalbaar ervaren. Men verwacht dat 

nulgebruik veel extra middelen (personeel en materiaal) zal vergen, wat in de praktijk niet altijd makkelijk 

realiseerbaar is. De gemeente ontving ook nog geen feedback van de hogere overheid betreffende de 

ingediende reductieprogramma’s van 2003 en 2004. 

Verder moeten ook particulieren overtuigd zijn van een verminderd gebruik van bestrijdingsmiddelen en 

moeten overdoseringen voorkomen worden. Deze problematiek ligt echter gevoelig bij de bevolking. 


De sensibilisering naar de bevolking toe rond milieuverantwoord productgebruik is eerder beperkt. Het 

betreft dan ook een moeilijke materie, die niet voor iedereen toegankelijk is. 

Burgers baseren hun productkeuze op allerhande factoren. Vaak is de duurzaamheid van een bepaald 

product weinig bepalend bij de aankoop. 

De gemeente Staden is bereid milieuvriendelijke producten te gebruiken binnen de gemeentelijke 

diensten. Het verkrijgen van dergelijke materialen is niet altijd evident (bvb. lange wachttijden, 

moeilijkheden bij het vinden van leveranciers, …), zo ondervond de gemeente ondermeer problemen bij 

het verkrijgen van FSC-gelabeld hout. Verder is de hoge kostprijs van deze producten soms ook een 

knelpunt. 

Het uitwerken van acties rond milieuverantwoord productgebruik vergt veel tijd. Vaak is de gewenste 

informatie niet direct voorhanden en dienst men zelf nog heel wat opzoekingswerk te verrichten alvorens 

tot actie kan overgegaan worden. 


3.1.1.4.1 Op lange termijn 

- Streven naar een milieuverantwoord productgebruik in de gemeentelijke diensten en bij de 

bevolking. 

3.1.1.4.2 Tijdens de planperiode 

De visie en de doelstellingen van de gemeente bestaan uit de volgende pijlers: 

- De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is door haar activiteiten zo 

weinig mogelijk het milieu te belasten. De acties die binnen de eigen diensten leiden tot een 

positief resultaat zullen bekendgemaakt worden aan de bevolking en tegelijkertijd zal de 

gemeente voor deze succesvolle acties alles in het werk te stellen om bij haar inwoners of 

groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren; 

- Het risico van gevaarlijke stoffen voor mens en milieu moet tot een aanvaardbaar en zo mogelijk 

verwaarloosbaar niveau worden teruggebracht; 

- Het uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente; 

- Met betrekking tot het gebruik van bestrijdingsmiddelen zijn de doelstellingen van de gemeente 

Staden de volgende: 

o werklieden en burgers bewust maken van het voordeel van het reduceren van het gebruik 

van bestrijdingsmiddelen; 

o het gebruik in de eigen diensten reduceren om de verspreiding van milieugevaarlijke 

stoffen te vermijden; 

o voldoen aan de bepaling van het Decreet tot vermindering van het gebruik van 

bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaams Gewest. 

- Wat de interne milieuzorg betreft wenst de gemeente verder werk te maken van de aankoop van 

milieuvriendelijke kantoormaterialen, schoonmaakmiddelen en cateringproducten. Het opstellen 

van een inventaris van gekochte materialen, papiergebruik, … om later evaluatie en bijsturing toe 

te laten is noodzakelijk. De gemeente wenst eveneens het gebruik van FSC gelabeld hout en 

secundaire grondstoffen in haar diensten verder te stimuleren. De ervaring opgedaan in de eigen 

diensten inzake milieuverantwoord productgebruik kan vervolgens aangewend worden voor 

nieuwe initiatieven. 


- Gepaste vorming voor de eigen diensten voorzien 


Volgende acties zijn verbonden met het milieuverantwoord productgebruik: 



- Actie I4: Uitbouwen van een managementteam (SO) 

Actie VS-MP1 

Identificatie 

Titel Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende 


Classificatie 3.1.1. Milieuverantwoord productgebruik 

SO DuLo Vaste stoffen, niveau 1 

Beschrijving Door het ondertekenen van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap 

naar duurzame ontwikkeling’ 2002-2004 diende Staden te werken rond 

milieuverantwoord productgebruik. Deze werking wordt verder uitgewerkt in de SO 

2005-2007. Voor bestrijdingsmiddelen is ook het decreet houdende de 


van belang. 

Staden wenst het milieuvriendelijk productgebruik binnen de eigen diensten verder 

te zetten, en uit te breiden waar mogelijk. 

Bestaande acties die zullen worden verder gezet: 

- Gebruik van FSC-gelabeld hout (opname in bestekken) 

- Bij openbare werken en werken in eigen beheer wordt uitsluitend Coprogekeurd 

breekpuin gebruikt. 

- Ook bij de keuze van schoonmaakmiddelen, cateringproducten, 

kantoormateriaal wordt de voorkeur gegeven aan milieuvriendelijke producten 

- Gebruik van een checklist rond duurzaam bouwen bij de bouw van 

gemeentelijke gebouwen. 

- Verminderd gebruik van bestrijdingsmiddelen binnen de gemeentelijke diensten 

- De aankoop van de producten voor de gemeentelijke scholen werd 

gecentraliseerd. Ook hier worden bij voorkeur milieuvriendelijke producten 

aangekocht. 

Nieuwe acties: 

- De resultaten van de lopende studie (2004-2005) betreffende het mogelijke 

gebruik van milieuvriendelijke verven en vernissen zal geïmplementeerd 

worden. 

- Evaluatie en verder uitwerken van het gebruik van milieuvriendelijke 

kantoormaterialen 



- gebruik van compost met VLACO-label in eigen diensten 

- Succesvolle acties in eigen diensten communiceren naar de doelgroepen toe 

Milieuverantwoorde producten, FSC-gelabeld hout, COPRO-gekeurd breekpuin, 

compost, bestrijdingsmiddelen 


Doelstelling Het introduceren van milieuvriendelijke producten binnen de gemeentelijke 

diensten met de bedoeling om het milieu zo minder te belasten. 

Doelgroep(en) Gemeentelijke diensten, doelgroepen 


Betrokken 

actoren 


Indicatoren Inventaris van de aangekochte producten 

Termijnplanning 2005-2008: Spreiding van de verschillende acties over de planperiode 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-MP2 

- Actie I1: Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en 

publicaties 





(SO) 

- Actie VS-MP4: Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord 

productgebruik communiceren naar de bevolking 

- Actie 12: Het ondersteunen van de gemeenten bij de sensibilisering van het 

milieuverantwoord productgebruik en het ter beschikking stellen van informatie en 

een modelgebruiksregister. 

Decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door 

de openbare diensten 

Uitvoering maatregelenprogramma bestrijdingsmiddelen (uit MINA-plan 3): 

- milieubewustwording en gedragswijziging (ecoconsumptie) stimuleren 

- uitvoering verzekeren van het ‘decreet tot vermindering van het gebruik van 

pesticiden door openbare diensten in het Vlaamse Gewest’ 

- verminderd gebruik van bestrijdingsmiddelen bij industrie, landbouw, particulieren 

en openbare diensten stimuleren via voorlichting en sensibilisering 

Geen bijkomende middelen (eventuele meerkost voor het gebruik van 

milieuvriendelijke producten wordt niet bijkomend opgenomen in de begroting, de 

huidige middelen zouden moeten volstaan) 


Identificatie 

Titel Opvolgen en uitvoeren van het decreet houdende de vermindering van het 

gebruik van bestrijdingsmiddelen door de openbare diensten (SO) 



SO DuLo Vaste Stoffen – niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Volgens het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 moet de druk van 

bestrijdingsmiddelen op het leefmilieu tegen 2005 gehalveerd zijn in vergelijking 

met 1990. Op 21 december 2001 keurde het Vlaams Parlement het decreet, 

houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door 

openbare diensten in het Vlaamse Gewest, goed. Vanaf 2004 mogen openbare 

besturen in principe geen pesticiden meer gebruiken, tenzij ze dit in een 

afbouwplan grondig motiveren. Naar aanleiding werd een draaiboek opgesteld 

voor de gemeenten. De bedoeling is om ten laatste in 2015 binnen de openbare 

diensten te komen tot een nulgebruik van pesticiden. 

Momenteel neemt Staden reeds heel wat initiatieven op het vlak van 

bestrijdingsmiddelen. Deze initiatieven zullen in de toekomst verdergezet worden; 

- Nulgebruik op alle speelpleinen en andere plaatsen waar kinderen komen. 

- Verzorgen van een degelijke opleiding van de groenarbeiders betreffende het 

gebruik van bestrijdingsmiddelen. 

- inventaris groenareaal en gebruikte bestrijdingsmiddelen 

- gebruik van alternatieve bestrijdingsmiddelen (o.a. alternatieve producten en 

onkruidbrander) 

- info-avond rond het thema ‘de onderhoudsarme en natuurvriendelijke tuin, hij 

bestaat! 

- Laten keuren van de gebruikte sproeitoestellen 

- Enkel 2 erkende arbeiders voeren de sproeiwerkzaamheden uit 

- proefproject langsheen de Sleihagestraat met onkruidborstel (2.5 km) 

De gemeente zal het reductieplan betreffende bestrijdingsmiddelen verder 

uitwerken. Volgende zaken zijn reeds gepland: 

- Voor nieuwe aanplantingen zal men waar mogelijk gebruik maken van een 

anti-worteldoek ter voorkoming van onkruidgroei. 

- Bewust maken van burgers om het gebruik te beperken via 2 info-avonden 

milieuvriendelijk tuinieren en folder 

- Uitbreiden van het proefproject 

Sleutelwoorden Bestrijdingmiddelen – Reductieplan 


Doelstelling - Het gebruik van bestrijdingsmiddelen binnen de gemeentelijke diensten 

geleidelijk afbouwen en hieraan gekoppeld het uitbouwen van een 

milieuvriendelijk gemeentelijk groenonderhoud. 

- Voldoen aan de bepalingen van het decreet 

Doelgroep(en) Bevolking, gemeentepersoneel, bedrijven, landbouwers 

Initiatiefnemer Milieuambtenaar – Gemeentebestuur 

Betrokken Technische dienst – Groendienst 

actoren 

VELT en de milieuraad 

Indicatoren Gebruikte hoeveelheid bestrijdingsmiddelen 

Termijnplanning Doorlopende actie: geleidelijke afbouw over de volledige periode 2005-2009. 


Relaties met 

andere acties 

- Actie I1: Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en 

publicaties 




Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-MP3 




…) 



- Actie W-O1: Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater 

en sensibilisering van de verschillende doelgroepen 




Decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen 

door de openbare diensten 



pesticiden door openbare diensten in het Vlaamse Gewest’. 

- verminderd gebruik van bestrijdingsmiddelen bij industrie, landbouw, 

particulieren en openbare diensten stimuleren via voorlichting en sensibilisering 

Budget wordt voorzien op de begroting 

De milieuambtenaar is aangesteld als coördinator. 

Aanwerven bijkomende arbeider in de groendienst (voor de periode aprilnovember) 

Identificatie 

Titel Voorzien van de nodige opleidingen in het kader van milieuverantwoord 

productgebruik (bvb. rond pesticiden, schoonmaakmiddelen, …) 



Actieplan 

Beschrijving Staden wenst het milieuvriendelijk productgebruik binnen de eigen diensten verder 

te zetten, en uit te breiden waar mogelijk. Hiervoor is het nodig dat de betrokken 

diensten op de hoogte blijven van de nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. 

Indien er relevante opleidingen, vormingen of infovergaderingen gegeven worden 

rond milieuverantwoord productgebruik zal de milieuambtenaar hieraan 

deelnemen. 

Sleutelwoorden opleidingen, milieuverantwoord productgebruik, nieuwe ontwikkelingen 


Doelstelling Gepaste vorming rond milieuverantwoord productgebruik voor de eigen diensten 

voorzien zodat zij deze informatie kunnen aanwenden in de gemeentelijke 

diensten, maar ook een aanspreekpunt voor milieuverantwoord productgebruik 

kunnen zijn voor de doelgroepen (o.a. scholen, inwoners, …). 

Doelgroep(en) 


Initiatiefnemer Gemeentebestuur, alle instanties die opleidingen inrichten 

Betrokken Milieudienst 

actoren 

Indicatoren Aantal gevolgde opleidingen 



Relaties met - Actie VS-MP1: Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende 

andere acties milieuverantwoord productgebruik (SO) 



(SO) 

Provinciaal - Actie 12: Het ondersteunen van de gemeenten bij de sensibilisering van het 

beleidskader milieuverantwoord productgebruik en het ter beschikking stellen van informatie en 


Gewestelijk Decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door 

beleidskader de openbare diensten 




pesticiden door openbare diensten in het Vlaamse Gewest’ 



Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-MP4 


Geen extra personeel nodig 

De milieudienst dient tijd vrij te maken om naar deze opleidingen te kunnen gaan. 

Identificatie 

Titel Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord productgebruik 

communiceren naar de bevolking 



Actieplan 

Beschrijving Via het volgen van opleidingen betreffende milieuverantwoord productgebruik wil 

de gemeente voor deze materie een aanspreekpunt vormen naar de doelgroepen 

(o.a. scholen, inwoners, …) toe. 

De acties rond milieuverantwoord productgebruik die binnen de eigen diensten 

leiden tot een positief resultaat zullen bekendgemaakt worden aan de bevolking en 

tegelijkertijd zal de gemeente voor deze succesvolle acties alles in het werk te 

stellen om bij haar inwoners of groepen van inwoners eenzelfde gedrag te 

stimuleren. Deze communicatie kan gebeuren via verschillende kanalen: 

- infoblad 

- website 



- info-momenten 

- … 

milieuverantwoord productgebruik, doelgroepen, informeren, communiceren van 

resultaten 

Gebied Grondgebied van de gemeente 

Doelstelling Stimuleren van de verschillende doelgroepen tot milieuverantwoord productgebruik 

Doelgroep(en) Bevolking, scholen 


Betrokken 

actoren 

Milieudienst, groendienst 

Indicatoren Aantal artikels in het infoblad, items op de website 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-MP5 





(SO) 



…) 








Budget voorzien bij begrotingsartikel 87901/124-02 


Identificatie 

Titel Promoten van biologische en duurzame producten 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden tracht biologische en duurzame producten te promoten naar 

de bevolking toe. De gemeente vervult hierin een voorbeeldfunctie door zelf de 

voorkeur te geven aan biologische en duurzame producten. Binnen de eigen 

gemeentelijke diensten wordt zoveel mogelijk voor biologische en duurzame 

catering-producten (bvb. koffie, wijn, fruitsap van Oxfam) gekozen. Ook zal 


aandacht besteed worden aan streekproducten. 

Door concrete acties zal de gemeente trachten ook de bevolking aan te zetten tot 

het gebruik van dergelijke producten: 

- Staden werkt jaarlijks mee aan de week van de Bio-landbouw. 

- In het kader van de actie ‘Kom op tegen kanker’ verdeelt het gemeenstebestuur 

van Staden biologische ontbijtpakketten onder de bevolking. 

Sleutelwoorden Biologische en duurzame producten 


Doelstelling Bewustmaking van de bevolking betreffende biologische en duurzame producten 


Initiatiefnemer Milieuambtenaar, gemeentebestuur 

Betrokken Landbouwers, Oxfam Wereldwinkel, Actie ‘Kom op tegen kanker’ 

actoren 

Milieudienst, gemeentelijke werkgroep gezondheidspromotie 

Indicatoren 



Relaties met / 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

3.1.2 Afvalstoffen 





Bij de meeste productie- en consumptieprocessen ontstaan niet-bruikbare reststoffen. Gedeelten hiervan 

komen als emissies in de lucht of als lozingen in het water terecht. Wat achterblijft zijn de (vaste) 

afvalstoffen of kortweg het afval. Wettelijk is afval als volgt omschreven: ‘elke stof of elk voorwerp 

waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen’. 

Afval is er altijd al geweest. Iedereen wordt er dagelijks mee geconfronteerd en wellicht daarom geniet de 

afvalstoffenproblematiek een ruime belangstelling. Voor de huishoudens houdt het probleem meestal op 

met het aan de deur zetten van hun vuilniszak. Het probleem is echter complexer dan dat. Zo is een 

bepaalde stof niet voor iedereen een afvalstof. 

Het thema heeft betrekking op het beheersen van de effecten van het ontstaan en de verwerking van 

afvalstoffen. Bij onzorgvuldig beheer kan de verwerking van afvalstoffen een aantal milieuproblemen mee 


veroorzaken zoals verontreinigingen van lucht, water en bodem, het verloren gaan van grondstoffen en 

energie, het ruimtebeslag, enz. 

Daarnaast worden heel wat gemeenten ook geconfronteerd met zwerfvuil. Al een aantal jaren proberen 

verschillende instanties in Vlaanderen naar oplossingen te zoeken voor het zwerfvuil dat in Vlaanderen 

rondslingert. Zowel OVAM, provincie en gemeente hebben op tijd en stond en elk op hun eigen manier al 

meermaals geprobeerd het zwerfvuil uit het straatbeeld te doen verdwijnen, desalniettemin is uit 

onderzoek gebleken dat zwerfvuil nog steeds behoort tot één van de grootste ergernissen van de 

bevolking. Sigarettenpeuken, snoeppapier, lege blikjes, plastic zakken al dan niet gevuld met nog andere 

rommel, spuitbussen, fietsen, hondenpoep, soms zelfs hele kledingstukken of afgedankte matrassen 

vormen een bron van visuele verontreiniging. Eenmaal gedumpt, begint het afval aan een zwerftocht en 

trekt op deze manier nog meer vuil aan en zet mensen aan tot sluikstorten. Het overgrote deel van het 

zwerfvuil breekt niet af en vorm een risico voor gezondheid (aantrekken van insecten en ongedierte) en 

veiligheid (gebroken glas, verroeste metalen). Het opruimen ervan is een dure onderneming. 


3.1.2.1.2.1 Algemene gegevens betreffende de inzameling en ophaling 

Inzameling en ophaling 

Voor de selectieve inzameling, ophaling en verwerking van de huishoudelijke afvalstoffen is de gemeente 

Staden aangesloten bij de Intercommunale voor vuilverwijdering en -verwerking voor Roeselare en 

Ommeland (IVRO). Deze opdrachthoudende vereniging staat in voor het ophalen, zowel aan huis als van 

het gemeentelijk containerpark, van de restfractie, PMD en papier en karton. Tevens wordt ook het 

ingezamelde afval van het gemeentelijk containerpark opgehaald onder beheer van IVRO. Verder staat 

IVRO ook in voor de opgestelde glasbollen. 

Wekelijks organiseert de gemeente Staden een ophaling (op afroep) van snoeihout. Deze ophaling is 

betalend: 20€ per vracht (9m³). Het opgehaalde hout wordt naar het containerpark gebracht. 

Indien gewenst biedt de gemeente maandelijks ook een hakseldienst aan huis aan, dit tegen dezelfde 

prijs (20€ per vracht). 

Het PMD-afval wordt om de 14 dagen huis-aan-huis opgehaald door de firma Van Gansenwinkel in 

opdracht van IVRO. De Papier-, Metaal- en Drank-verpakkingen worden door de bewoners verzameld in 

blauwe zakken (€ 3 voor 20 stuks) en aan de deur opgehaald. Het PMD wordt gesorteerd door de firma 

Vangansewinkel uit Roeselare. 

Het gemengd papieren kartonafval wordt om de 4 weken huis-aan-huis opgehaald, dit door de firma Van 

Coppenolle uit Kortemark in opdracht van IVRO. Na ophaling wordt het gesorteerd door de firma Dopa uit 

Roeselare. 

Ook tuinafval wordt aan huis opgehaald. Dit gebeurt door middel van speciale containers (180 l – 280 l - 

1000 l). Momenteel (zomer 2004) maken 96 gezinnen gebruik van deze service. 

Twee maal per jaar wordt er een huis-aan-huisinzameling van grof vuil georganiseerd. Deze ophaling is 

gratis en wordt verzorgd door de firma Van Coppenolle. Het vuil wordt selectief opgehaald. Hout, metaal 

en grofvuil worden afzonderlijk opgehaald. 


De restfractie van het huisvuil wordt wekelijks opgehaald door Van Coppenolle. Uiteindelijk wordt dit afval 

verbrand in de verbrandingsinstallaties van de IVRO. 

In Staden krijgen de inwoners geen gratis huisvuilzakken. Sinds 2003 worden er twee soorten groene 

restafvalzakken te koop aangeboden, nl. van 30L en van 60L. Een 30L-zak kost 0,50 euro, een 60L-zak 

1,00 euro. Voor KMO’s bestaat er de oranje KMO-zak met een inhoud van 60L. Deze kost eveneens 1,00 

euro. Dit KMO-afval wordt geregistreerd aan de hand van verkoopslijsten (ingevuld door de gemeente) en 

heeft als voordeel dat de hoeveelheid restafval zo aanzienlijk kan dalen. 

Herbruikbare goederen worden gratis opgehaald door de Kringwinkel ’Middden West-Vlaanderen’ of 

kunnen afgegeven worden in de containerparken van Staden of Roeselare. 

Containerpark en losse containers in de gemeente 

Op het containerpark worden volgende fracties selectief ingezameld: papier, karton, gekleurd glas 

(flessen, bokalen,…), wit glas (flessen, bokalen,…), vlak glas (vensterglas, dubbel vensterglas, gekleurd 

vensterglas, spiegelglas), bouwen sloopafval, steenslag, wit- en bruingoed, metalen gemengd, gemengd 

tuinafval, snoeihout, houtafval en boomstronken, PMD, frituurolie en –vetten, motorolie en brandstoffen, 

kleine batterijen, auto-batterijen, KGA-afval (o.a. TL-lampen, spaarlampen, inktcartidges, verf, solventen, 

zuren en basen, schoonmaakmiddelen, ongebruikte chemicaliën, laboafval, producten met kwik, 

pesticiden, spuitbussen, brandblusmiddelen, fotografisch zilver, injectienaalden van particulieren, 

restanten van ongekende samenstelling, verpakkingen met resten van afvalstoffen), kledij (container 

textiel Curitas NV), container voor kringloopgoederen, asbesthoudend afval, stortafval, piepschuim, 

plastiekfolie, plastic bloempotjes,… 

Het recycleerbaar afval zoals papier, glas, enz. wordt opgehaald door private verwerkingsfirma’s. Het 

overige afval zoals niet-recycleerbaar/brandbaar afval wordt naar de verbrandingsoven van Roeselare 

(IVRO) weggevoerd voor verbranding. De afvalstoffen kunnen gratis afgeleverd worden op het 

containerpark. Het groenafval wordt afgehaald en gecomposteerd door Stercompost nv. De verwerking 

van houtafval (behandeld hout) gebeurt door verschillende firma’s. 

Recupel VZW werd opgericht om de aanvaardingsplicht van wit- en bruingoed te realiseren. Hierdoor 

wordt het mogelijk dat gemeenten niet verder moeten betalen voor de inzameling en verwerking van oude 

elektrische apparaten. Recupel zorgt voor diverse soorten containers op het containerpark, waar de 

bevolking gratis haar oude toestellen kwijt kan. De gemeente wordt betaald volgens de aangebrachte 

hoeveelheden voor het stapelen en eventueel sorteren van deze goederen. 

In 2001 werd de inzameling van wit- en bruingoed opgestart door IVRO. IVRO onderzoekt de mogelijkheid 

van een Regionaal Overslag Station. 

Het glas wordt verzameld in de typische glasbollen, die verspreid staan opgesteld over de gemeente op 

de best aangewezen plaatsen. Per 1.000 inwoners wordt er 1 glasbol geplaatst. In Staden staan er 12 

glasbollen (10 verspreid over de gemeente en 2 op het containerpark). Er wordt onderscheid gemaakt 

tussen wit en gekleurd glas. De glasbollen worden regelmatig geledigd door de firma Trans Vanheede in 

opdracht van IVRO. 

Met textiel kunnen de bewoners van Staden op verschillende plaatsen terecht. Naast het containerpark 

van Roeselare of Staden, kan men met textiel immers ook terecht in de verschillende Curitas 

kledingcontainers die in de gemeente opgesteld staan. 

Beleid naar specifieke doelgroepen toe 


In het verleden kampte de gemeente met restafval dat door marktkramers achtergelaten werd. Om dit 

probleem te vermijden werden duidelijke afspraken gemaakt met de marktkramers. Alle marktkramers 

nemen nu hun afval terug mee. 

Ook naar verenigingen toe treft Staden speciale maatregelen betreffende afval. Zo zullen op manifestaies, 

feesten en andere aangelegenheden afvaleilanden geplaatst worden. Bovendien zal de gemeente de 

vereniging vragen een aanspreekpunt aan te stellen. Zo weet de gemeente bij klachten (achtergebleven 

zwerfvuil,enz.) direct naar wie ze zich moet richten. 

KMO’s van het volledige werkgebied van IVRO krijgen in het speciale KMO-park te Roeselare de 

mogelijkheid hun recycleerbare afvalstoffen te sorteren. Men kan er terecht met piepschuim, krimpfolie, 

rekfolie, landbouwfolie, houtafval en metaal. 

De hierboven vermelde selectief in te zamelen afvalstoffen worden ook van de eigen gemeentediensten 

verzameld (bedrijfsafvalstoffen van de eigen diensten). In de gemeentelijke gebouwen en bij de 

administratie (inclusief scholen en OCMW) is er een maximale selectieve inzameling van PMD, glas, 

plastic, papier en karton, cartridges,… Op gemeentelijke kerkhoven is er sedert twee jaar een selectieve 

inzameling van groenafval en kransen. Bij gemeentelijk onderhoud van groen wordt het afval ter plekke 

verwerkt, wortels worden naar het containerpark gebracht. Inzake het reinigen van rioolkolken worden de 

attesten bijgehouden. Straten worden niet geveegd. 

3.1.2.1.2.2 Cijfers betreffende het huishoudelijk afval 

Ieder jaar wordt in het MINA-jaarprogramma melding gemaakt van de ingezamelde hoeveelheden afval, 

uitgesplitst in de verschillende fracties. 

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de evolutie voor restafval in de gemeente Staden. Binnen het 

restafval worden volgende fracties onderscheiden; 

- huisvuil 

- grofvuil 

- gemeentevuil 

- sorteerresidu PMD. 

Het is duidelijk dat het restafval binnen Staden voor het grootste deel bestaat uit huisvuil en op de tweede 

plaats uit grofvuil. 

Zoals blijkt uit onderstaande grafiek is de hoeveelheid restafval in Staden de voorbije jaren gedaald. 

Vanaf 2003 werden er geen gratis zakken meer gegeven en werd het KMO-afval niet meer bij het 

restafval gerekend. Hierdoor is er een sterke daling van de hoeveelheid restafval zichtbaar, met als gevolg 

dat Staden reeds onder de 150 kg restafval/inwoner per jaar zit. Binnen de afvalintercommunale is Staden 

ook één van de betere gemeenten op gebied van restafval. 


De voorbije jaren deed Staden heel wat inspanningen om de hoeveelheid restafval terug te dringen. De 

inwoners werden aangespoord zoveel mogelijk te sorteren en gebruik te maken van de gescheiden 

ophaling en de diverse sorteermogelijkheden op het containerpark. 

kg/inw 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

Evolutie restafval te Staden 

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 

jaartal 

Sorteerresidu PMD 

Gemeentevuil 

Grof vuil 

Huisvuil 

Hierdoor is de hoeveelheid gescheiden afval die binnen de gemeente verzameld wordt aanzienlijk 

gestegen. Dit is te zien op onderstaande 

Evolutie 

figuur. 

gescheiden 

Als voorbeeld 

fracties te 

worden 

Staden 

hier de fracties glas (het zgn. 

‘holglas’, exclusief vlak glas), papier en karton PMD en groenafval (tuinafval + snoeihout) weergegeven. 

120 

Kg/inw 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 

jaartal 

Groenafval 

Papier en karton 

WVI - GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN STADEN 2005-2009 58 

Glas 

PMD

Onderstaande tabel geeft een korte vergelijking tussen de hoeveelheid afval te Staden in 2002 en het 

Vlaamse gemiddelde (in hetzelfde jaar). 

Binnen Staden werd in 2002 meer restafval opgehaald dan het gemiddelde over alle Vlaamse gemeentes, 

dit komt tot uiting bij de opgehaalde hoeveelheden huisvuil en gemeentevuil. 

Wat betreft de fracties papier en karton, PMD en glas zit Staden onder het Vlaamse gemiddelde. Er werd 

daarentegen meer groenafval opgehaald binnen de gemeente. 

3.1.2.1.2.3 Acties 

kg/inw. Staden Vlaanderen 

Huisvuil 139,8 122,8 

Gemeentevuil 0 5,9 

Grofvuil 33,8 40,5 

Papier en karton 59 69,8 

Groenafval 100 87 

PMD 10,88 12,5 

Glas 27,5 29,3 

Preventie 

- Om het thuiscomposteren te stimuleren worden compostvaten en wormenbakken gesubsidieerd te koop 

aangeboden op het gemeentelijk containerpark. Er werd ook een compostmeesterwerking (met 

demostand) opgezet. De 9 compostmeesters verzorgen o.a. info-avonden, infostanden op beurzen en 

geven ook uitleg naar de lagere scholen toe. Wanneer iemand thuis wenst te composteren gaat één van 

de compostmeesters ter plaatse, hij/zij start het compostvat op, verstrekt de nodige uitleg en geeft gratis 

gehakseld hout en een roerstok aan de nieuwe composteerder. 

Staden promoot de compostmeesterwerking via verschillende kanalen; op de site van de milieudienst, 

via de afvalkalender, in de plaatselijke infokrant, in micro (info IVRO), en via doorverwijs door de 

milieudienst. 

De gemeente Staden neemt ook deel aan de dag/maand van de compostmeester. Verder worden er 

door IVRO compostcursussen georganiseerd, worden er verschillende informatiebrochures verspreid. 

Staden maakt bovendien gebruik van de compostkoffer die door IVRO ter beschikking worden gesteld. 

- In 2004 werd de demostand rond composteren aangevuld met een proefproject langzaam-groeiend 

gazon en gewoon gazon. Deze actie had niet het gewenste resultaat (door een overmatig gebruik van 

compost). Daarom zal deze actie binnenkort opnieuw opgestart worden. 

- In het kader van de promotie van het afvalarm tuinieren organiseerde de gemeente Staden reeds 

verschillende (3) info-avonden. Bovendien werd een brochure opgesteld omtrent dit onderwerp. 

- De gemeente verdeelt antireclamestickers en leent herbruikbare bekers uit. Er zijn 500 herbruikbare 

bekers ter beschikking, indien meer bekers nodig zijn wordt doorverwezen naar de steden Kortrijk en 

Brugge. 

- Binnen de gemeentelijke diensten wordt zo weinig mogelijk papier gebruikt door o.a. recto verso te 

kopiëren, zoveel mogelijk gebruik te maken van email en kladpapier, gescheiden inzameling en het 

gebruik van een versnipperaar. 

- Onderhoud van een gedeelte van het gemeentelijk grasoppervlakte met een mulching machine en 

subsidiereglement rond mulching/hakselaar vanaf april 2004. 

- Subsidie voor herbruikbare luiers 

Hergebruik 

- Verhakseld hout wordt op het containerpark gratis ter beschikking gesteld aan de bevolking. 


Selectieve inzameling 

Zie 3.1.2.1.2.1. Algemene gegevens betreffende de inzameling en ophaling. 

Ontwijkgedrag 

- Alle klachten omtrent sluikstorten en –branden worden in de databank MKROS ingegeven. 

De gemeente Staden stelde eveneens een reglement/belasting op in het kader van sluikstorten. Wanneer 

klachten betreffende sluikstorten gemeld worden, worden deze onmiddellijk opgevolgd. Er wordt ter 

plaatse gegaan, en de stortplaats wordt voorzien van een speciaal bord met aangepaste slogan. Op die 

manier tracht de gemeente de burger bewust te maken van de problematiek van het sluikstorten. Na één 

week wordt het afval verwijderd. 

- Organiseren van zwerfvuilacties i.s.m. scholen en verenigingen of andere acties rond zwerfvuil en 

sluikstorten. 

Naar scholen toe werden reeds verschillende initiatieven genomen zowel wat betreft preventie, hergebruik 

en selectieve inzameling. De gemeente Staden werkt immers actief mee aan de actie MOS – milieuzorg 

op school. Hierbij gaat de aandacht in de eerste plaats uit naar lagere school kinderen. In het schooljaar 

2003-2004 werd gewerkt rond het thema ‘afval’. Hierbij werden verschillende acties uitgewerkt. Alle lagere 

scholen (6 verschillende scholen op 10 locaties) behaalden het MOS-logo. Voor het schooljaar 2004-2005 

konden de scholen ofwel verder werken rond het thema ‘afval’, ofwel starten met het thema ‘water’. Alle 

deelnemende scholen opteerden voor de tweede optie, schooljaar 2004-2005 zal dus binnen de Stadense 

scholen in het teken staan van ‘water’. 

Hieronder worden enkele acties vermeld die opgezet werden in het kader van MOS-thema afval. Deze 

acties zullen in de toekomst (indien mogelijk) verder gezet worden. 

→ Bedeling gratis boterhamdozen aan de leerlingen in het basisonderwijs (1 e en 4 e leerjaar) 

→ Kinderen worden vertrouwd gemaakt met de principes van het sorteren, dit gebeurt door 

middel van de zogenaamde ‘afvalstraatjes’. 

→ Verder tracht men de kinderen ook aan te zetten tot het hergebruik van materialen (vb. 

kladpapier) 

→ Afsluiten van een milieucharter met de verschillende scholen 

→ Organisatie van een ‘dag van het afval’ voor alle Stadense scholen (o.a. bezoek aan het 

containerpark, spel rond milieuvriendelijke producten, zelf papier maken, afvalpiramide, 

leren composteren in samenwerking met de compostmeesters, ...) 

→ Organisatie van tentoonstelling rond afval (in het kader van de dag van het afval) 

→ Opstarten project wormenbak op school 

→ Subsidiëren van drinkwaterfonteinen (alle scholen, eventueel ook kinderopvangcentra) 

→ Promoten van het gebruik van de Fost-plus recyclagekoffer bij de scholen in Staden. 

De acties die momenteel in de scholen lopende zijn, worden zo mogelijk uitgebreid naar de 

kinderopvangcentra. Zo wordt ondermeer gecomposteerd in de kinderopvangcentra. Bovendien zullen 

ook hier drinkwaterfonteintjes geplaatst worden. 



Afvalstoffendecreet, decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen 

(B.S., 25 februari 1981), grondig gewijzigd bij decreet van 20 april 1994, vormt het kader voor het Vlaams 

afvalstoffenbeleid dat gericht is op preventie, hergebruik en recuperatie. 


Het Vlaams Gewest heeft in het kader van afvalstoffen een aantal belangrijke initiatieven genomen: 

- Inwerkingtreding van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) per 1 

oktober 1996 in uitvoering van het bodemsaneringsdecreet, met een systematische aanpak van 

historische verontreiniging en preventie van toekomstige verontreiniging. 

- Goedkeuring van het Vlaams reglement inzake de voorkoming en het beheer van afvalstoffen 

(VLAREA) door de Vlaamse Regering op 17 december 1997 met bundeling van nieuwe en 

geactualiseerde uitvoeringsbesluiten van het afvalstoffendecreet. 

- Vaststelling van het Uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen 2003-2007 (UHA) op 18 

december 2002 dat de preventie, de selectieve inzameling en de eindverwerking van 

huishoudelijk afval behandelt. Het plan wil de preventie en de recyclage van deze afvalstoffen 

sterk stimuleren. Daarom geeft het Uitvoeringsplan, in vergelijking met de vorige planperiode, 

scherpere taakstellingen aan en stelt het nieuwe acties en instrumenten voor. Uit dit plan vloeien 

verplichtingen voort voor het gemeentelijk afvalstoffenbeleid. Met de opmaak van het plan en het 

organiseren van de uitvoering ervan kan project 12 van het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 

(MINA-plan 3) als afgerond beschouwd worden. Het overlegplatform staat verder in voor de 

opvolging, de evaluatie en de bijsturing van het Plan. 

In het MINA-plan 3 komen een aantal maatregelen en instrumenten aan bod waarbij ook de gemeenten 

een rol spelen: 

- milieubewustwording en gedragswijziging (ecoconsumptie) stimuleren, selectieve inzameling 

verplichten en verder optimaliseren. 

- hergebruik van producten bevorderen 

- thuiscomposteren bevorderen 

- mestoverschot wegwerken (via handhaving en vergunningenbeleid) 

- de landbouwsector verder gevoelig maken voor de mestproblematiek 

- illegale praktijken van afvalbehandeling en ontwijkgedrag verminderen 

- uitvoeren van het uitvoeringsplan ‘organisch biologische afvalstoffen’. 

- project 12: Uitvoeringsplan ‘Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007’. 

Ook in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 worden een groot aantal acties rond afval gepland, bij 

velen daarvan zijn de gemeenten betrokken partner: 

- Actie 13: het voortzetten van de werking van het provinciaal overlegplatform voor de preventie en 

het beheer van huishoudelijke afvalstoffen. 

- Actie 14: bevorderen van gedifferentieerde tarifering via participatie aan stuurgroepen 

- Actie 15: ondersteunen van gemeenten en steden inzake voorbeeldprojecten rond afvalpreventie 

en hen inspiratie leveren voor een veelzijdig preventiebeleid. 

- Actie 16: bevorderen van de professionalisering van containerparken. 

- Actie 23: bijdragen tot de beleidsontwikkeling omtrent zwerfvuil op gemeentelijk niveau. 

- Actie 25: de preventie, het hergebruik en de selectieve inzameling van afvalstoffen via haar 

doelgroepenbeleid stimuleren. 

- Actie 30: streven naar een uniformisering van de selectieve inzameling van KMO-afval. 

Op lange termijn wil men op Vlaams niveau de milieudruk, verbonden aan de afvalproductie, terugdringen 

tot een niet te vermijden minimum. Om dit te bereiken wordt de hiërarchie in het afvalbeheer gevolgd, 

waarbij de milieueffecten maximaal worden beperkt en het verlies aan grondstoffen en energie minimaal 

blijft. Het afvalbeleid steunt hierbij op de zogenaamde ladder van Lansink. Het voorkomen van afvalstoffen 

is het belangrijkste doel. De afvalstoffen die vervolgens ontstaan dienen zoveel mogelijk te worden 


gerecupereerd. Hiermee zijn de verschillende vormen van recyclage en composteren bedoeld. De 

afvalstoffen die niet kunnen worden voorkomen of gerecupereerd, dienen op de meest milieuvriendelijke 

manier te worden verwijderd, waarbij het verbranden (met energieterugwinning) van afval de voorkeur 

verdient boven storten. 

Volgende doelstellingen inzake afval zijn opgenomen in het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007: 

- de hoeveelheid bedrijfsafvalstoffen verminderen t.o.v. 2002 

- de productie van bedrijfsafval blijft meer achter op de economische groei t.o.v. 2002 

- de hoeveelheid definitief verwijderde bedrijfsafvalstoffen vermindert met minstens 20% t.o.v. 2000 

(2010) 

- de totale hoeveelheid huishoudelijk afval blijft minstens gelijk of vermindert t.o.v. 2000 

- de productie van huishoudelijk afval blijft meer achter op de groei van de consumptie t.o.v. 2000 

- de hoeveelheid definitief verwijderde huishoudelijke afvalstoffen vermindert tot gemiddeld 150 kg 

per inwoner 

- In het UHA 2003-2007 en in de SO 2002-2004/2005-2007 worden er ook specifieke doelstellingen 

per gemeente opgelegd: 

- Voor de reductie van het terminaal te verwijderen huishoudelijk afval gelden voor alle individuele 

gemeenten de volgende doelstellingen (= afval dat voor verbranden en storten wordt aangeboden 

moet naar beneden): 

Jaar UHA 2003-2007 SO 2002-2004/2005-2007 

2002 220 kg/inw 

2003 180 kg/inw (Vlaams), max. 220 kg/inw (gem.) 

2004 200 kg/inw 

2005 

2006 

165 kg/inw (Vlaams), max. 200 kg/inw (gem.) Vanaf 2005: maximaal de 

doelstellingen van het vigerende 

UHA 

2007 150 kg/inw (Vlaams) 

- De inzameling van het huishoudelijk (en daaraan gelijkgesteld) afval is decretaal een opdracht 

voor de gemeenten. Elke gemeente moet er zorg voor dragen, al dan niet in samenwerking met 

andere gemeenten, dat de huishoudelijke afvalstoffen op regelmatige tijdstippen worden 

opgehaald of op een andere wijze worden ingezameld. 

Sommige gemeenten verzorgen deze taak in eigen beheer, andere doen een beroep op privéondernemers 

of vertrouwen deze opdracht toe aan hun huisvuilverwerkende intercommunale. 

- De Vlaamse regering bepaalt welke huishoudelijke afvalstoffen afzonderlijk moeten worden 

opgehaald of op een andere wijze moeten worden ingezameld met het oog op hun nuttige 

toepassing of verwijdering. Ter zake kan de Vlaamse regering algemene regels stellen. 

- Hoewel de verwijdering van het huishoudelijk afval geen uitdrukkelijk wettelijke opdracht is, 

beschouwen alle gemeenten dit als een gemeentelijke taak. De Raad van State stelde (dd. 24 

oktober 1996) dat in art. 135 par. 2 van de Gemeentewet de bevoegdheid besloten ligt voor de 

gemeenten tot inzameling en verwijdering van huishoudelijke afvalstoffen en dat deze 

bevoegdheid werd bekrachtigd in het afvalstoffendecreet (Ontwerp-Provinciaal Milieubeleidsplan 

Provincie Antwerpen). 

Van belang is eveneens het beleidsplan van de afvalintercommunale waartoe de gemeente Staden 

behoort. De IVRO (Intercommunale voor vuilverwijdering en –verwerking voor Roeselare en Ommeland) 

heeft een beleidsplan voor de periode 2001-2006. 


De krachtlijnen van dit beleidsplan zijn: 

• Verdere aanpassing van de huisvuilverbrandingsinstallatie. 

• Vermindering van het restafval tot 170 kg tegen 2003. 

• De vervuiler betaalt. 

• Verbeteren werking containerparken. 

• Meer aandacht aan sensibilisering. 

• Uitbreiden van de groenafvalregio. 

• Starten met een KMO-park. 

Vermeldenswaardig is het feit dat dit beleidsplan nog steunt op het Uitvoeringsplan Huishoudelijke 

Afvalstoffen 1997-2001. Ondertussen is er reeds een nieuw Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 

2003-2007 met strengere bepalingen. 



Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 ondertekenen zijn verplicht om in 

de cluster “Vaste stoffen” een aantal acties uit te werken en aan een aantal voorwaarden te voldoen 

Voor wat betreft vaste stoffen zijn volgende punten van belang: 

• Het stimuleren van afvalpreventie door 

o Het aanbieden van compostvaten of andere middelen om thuis te composteren 

o het aanbieden van anti-reclamestickers. 

o Voorgaande acties dienen ondersteund te worden door minstens een passieve 

sensibilisatie van de inwoners. 

o Verder dient de gemeente jaarlijks een actieve sensibilisatie rond de preventie van 

minstens één afvalstof uit te voeren. 

• Stimuleren van het hergebruik van afvalstoffen door de samenwerking met een door VLAREA 

erkend kringloopcentrum. 

• Een basisdienstverlening van selectieve inzamelingen aanbieden aan de inwoners. Organiseren 

van de selectieve inzameling van GFT- of groenafval, papier en karton, PMD-afval, KGA en grofvuil 

(zie ook UHA) 

• De eigen bedrijfsafvalstoffen selectief inzamelen. 

• Uitbaten van een vergund containerpark overeenkomstig de minimum uitbatingsvoorwaarden 

opgenomen in het vigerende Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen of sluiten van een 

overeenkomst met een naburige gemeente of intercommunale; 

• De gemeente voert jaarlijks minstens een passieve sensibilisering rond drie opgegeven thema’s 

(jaarlijks een ander thema). 

Thema 1: sluikstorten, sluikstoken, zwerfvuil 

Thema 2: het verkeerd aanbieden van afvalstoffen, of andere vormen van illegaal ontwijkgedrag 

Thema 3: Duidelijkheid creëren ten aanzien van KMO’s en zelfstandige ondernemers over de 

mogelijkheden om van de gemeentelijke kanalen voor de inzameling van afvalstoffen gebruik te 

maken. De gemeente communiceert dit naar de KMO’s en zelfstandige ondernemers gevestigd in 

de gemeente. 

• De acties en maatregelen die de gemeente uitvoert, dienen te leiden tot maximaal 200 kg restafval 

per inwoner per kalenderjaar. 



Een algemeen knelpunt betreft het feit dat de gemeente geen greep heeft op het productbeleid ivm het 

voorkomen van afval. 

Zoals in vele gemeenten het geval is, blijven ook zwerfvuil en sluikstorten een probleem vormen in 

Staden. De problemen situeren zich voornamelijk langs school- en recreatieve routes. Regelmatig worden 

er ook zakjes vuilnis in de gemeentelijke vuilnisbakken gedeponeerd. Het opsporen van de 

verantwoordelijken is echter zeer moeilijk. 

Staden krijgt regelmatig te kampen met groenafval dat in de wegbermen wordt gedeponeerd. Dit ondanks 

het feit dat de gemeente een huis-aan-huis ophaling van groenafval voorziet en men bovendien met 

groenafval op het containerpark terecht kan. 

De ‘sorteerregels’ rond PMD blijven moeilijk voor de bevolking. Hoewel de gemeente in het verleden 

reeds verschillende malen aandacht besteedde aan het sorteren van PMD-afval (artikels in de infokrant 

van de gemeente, in ‘de Micro’ (het krantje van IVRO), tips op de afvalkalender) blijft het verkeerd 

sorteren van PMD-afval frequent voorkomen. De milieudienst wordt regelmatig gecontacteerd met vragen 

betreffende het correct sorteren van PMD-afval. 



- Terugbrengen van het afvalaanbod naar een minimum dat niet te vermijden is. 

- Minimale verschuiving van het probleem naar de compartimenten water, lucht en bodem 

- Voorkomen van sluikstorten en zwerfvuil 


- Staden wenst de goede resultaten betreffende afval te behouden. 

- Het blijven toepassen van het principe ‘de vervuiler betaalt’ in het te voeren beleid. Dit zal ondermeer 

toegepast worden op het containerpark, waar zal geregistreerd worden hoeveel keer een bepaalde 

persoon gebruik maakt van het containerpark. In de toekomst wenst men misbruik van het 

containerpark (afleveren grote hoeveelheden bouw- of tuinmateriaal) te vermijden. 

- Het optimaliseren van de werking van het containerpark. 

- Aanpakken van sluikstorten en zwerfvuil om zo te komen tot een schoner milieu (o.a. door 

sensibilisering, sancties, verscherpt toezicht, foto’s in infoblad, belastingreglement sluikstorten, 

zwerfvuilactie, ...). 

- De voornaamste doelstelling betreft een verdere daling van de hoeveelheid huishoudelijk afval per 

inwoner. Hierbij moet het sensibiliseringsbeleid verder gezet worden, ondermeer door het steunen van 

de compostmeesterwerking, ondersteuning van eco-shopping,…; 

- Blijvend stimuleren van hergebruik via de kringwinkel, thuiscompostering, mulching, … 

- Speciaal naar de scholen toe, wil de gemeente verder werken in het kader van het MOS-project. 

- Naar verenigingen en manifestaties toe wil men het afvalbeleid verder uitwerken. 

- Het beperken van visuele hinder 

- Verder zetten van het communicatiebeleid en de sensibilisering rond afvalvoorkoming en -verwijdering 



Volgende acties hebben eveneens betrekking op de subcluster afvalstoffen: 


- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – MMIS (SO) 


- Actie I7: Verder zetten huidige samenwerkingsverbanden 


- Actie D2: Streven naar een grotere betrokkenheid van de verschillende doelgroepen bij het gemeentelijk 

milieu- en natuurbeleid 

Actie VS-A1 

Identificatie 

Titel De sensibilisering van de doelgroepen (bevolking, bedrijven, verenigingen, 

scholen, …) verder zetten (SO) 

Classificatie 3.1.2. Afvalstoffen 

SO DuLo Vaste Stoffen, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving In het verleden ondernam Staden reeds verschillende sensibiliseringsacties. Naar 

de toekomst toe wil Staden (in samenwerking met de IVRO) onder meer: 

- de bedrijven sensibiliseren en informeren betreffende hun afvalbeleid 

- het aspect afval bij het organiseren van evenementen in rekening brengen 

- afvalinformatie-stands opstellen 

- de bevolking sensibiliseren rond het gratis ophalen van hakseling op het 

containerpark, de sorteerregels inzake PMD en de kringwinkel (uit enquête). 

- verderwerken met de scholen in het kader van MOS rond onder meer het aspect 

afvalpreventie (zie actie W-O6 inzake MOS en de actie rond drinkwaterfonteinen). 

Sleutelwoorden Sensibilisering, bevolking, bedrijven, verenigingen, evenementen 


Doelstelling Via sensibilisering de doelgroepen aanzetten om minder afval te produceren. 

Doelgroep(en) Bevolking, bedrijven, verenigingen, scholen 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur, Milieudienst 

Betrokken IVRO 

actoren 

Indicatoren Hoeveelheid afval 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 


- Actie D2: Streven naar een grotere betrokkenheid van de verschillende 

doelgroepen bij het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid 

- Actie 15: De Provincie zal aan steden en gemeenten ondersteuning geven voor 

voorbeeldprojecten inzake afvalpreventie via een provinciaal subsidiereglement en 

ze zal hen inspiratie leveren voor een veelzijdig preventiebeleid. 

- Actie 100: De Provincie zal subsidiereglementen en voorbeeldteksten t.b.v. 

sensibilisering meer gemeenschappelijk voor de gemeenten ontwikkelen. 

- Actie 112: De Provincie zal het project MOS-Milieuzorg op School in 


Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A2 

samenwerking met het Vlaams Gewest en de gemeentebesturen verder 

ondersteunen en begeleiden. 

MINA-plan 3: 

- Hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen verminderen 

- Project 12: Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007 

Budget voor sensibilisering voorzien op begrotingsartikel 87901/124-02 


Identificatie 

Titel Stimuleren van het thuiscomposteren (SO) 

Classificatie 3.1.2 Afvalstoffen 


Actieplan 

Beschrijving Staden stimuleert het thuiscomposteren op allerhande manieren. Ook in de 

toekomst zal men het thuiscomposteren blijven promoten. Dit zal ondermeer 

gebeuren door volgende acties: 

- Aanbieden van compostvaten voor een democratische prijs 

- Kinderen vertrouwd maken met de principes van thuiscomposteren door te 

composteren in scholen, kinderopvangcentra,etc. 

- Informatie omtrent thuiscomposteren verstrekken door middel van folders,etc. 

om goede resultaten te bereiken en ongedierte te vermijden 

- Blijvend ondersteunen van de compostmeesterwerking 

- Uitbouwen van de demostand composteren op het containerpark 

(heropstarten proefproject rond langzaam groeiend gras) 

- Deelname aan de compostmaand 

- Mogelijkheden aanbieden tot het volgen van de cursus tot compostmeester 

Sleutelwoorden Thuiscomposteren 


Doelstelling Verminderen van de aangeboden hoeveelheid restafval 


Initiatiefnemer Milieuambtenaar, Gemeentebestuur 

Betrokken Compostmeesters 

actoren 

Indicatoren Cijfers betreffende de opgehaalde hoeveelheid restafval in de gemeente 

Aantal verkochte compostvaten 

Termijnplanning Doorlopende actie, volledige termijn 2005 - 2009 


Relaties met - Actie VS-A5: Bestendigen van de goede resultaten betreffende restafval (SO) 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 


Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A3 

MINA-plan 3: 

- Hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen verminderen: thuiscomposteren 

bevorderen 


Voor de aankoop van compostvaten worden de nodige budgetten voorzien op 

begrotingsartikel 87601/124-04. 

Voor de sensibilisering rond composteren worden de nodige budgetten voorzien 

op begrotingsartikel 87901/124-02. 


Identificatie 

Titel Promoten van de herbruikbare boodschappentas 



Beschrijving In samenwerking met IVRO wenst de gemeente Staden in het kader van 

‘afvalarm winkelen’ het gebruik van wegwerpdraagtassen te beperken (SO). 

Hiertoe zullen de inwoners van Staden gestimuleerd worden de herbruikbare 

(stoffen) boodschappentas te gebruiken. Daarnaast wil de gemeente het gebruik 

van papieren zakken in winkels eveneens promoten (uit enquête). 

Sleutelwoorden Herbruikbare boodschappentas 


Doelstelling Beperken van de hoeveelheid wegwerptassen 

Doelgroep(en) Bevolking Staden 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur, IVRO 

Betrokken Winkeliers 

actoren 

Indicatoren Hoeveelheid herbruikbare boodschappentassen 




andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 


voorbeeldprojecten inzake afvalpreventie via een provinciaal subsidiereglement 

en ze zal hen inspiratie leveren voor een veelzijdig preventiebeleid. 

MINA-plan 3: 



Middelen 

Totaal voorzien Geen bijkomende middelen 


udget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A4 


Identificatie 

Titel Verder zetten van de bestaande acties rond afval 



Actieplan 

Beschrijving Staden onderneemt al heel wat acties rond afval, zowel rond selectieve inzameling 

als rond preventie (zie 3.1.2.1.2. De toestand in de gemeente Staden). Om de 

bevolking blijvend te stimuleren tot het beperken en selectief inzamelen van afval 

worden volgende bestaande maatregelen in de toekomst verder gezet: 

- Subsidie voor eco-luiers 

- Verdelen van gratis stickers ‘Geen reclamedrukwerk’ (SO) 

- Subsidies mulchgrasmachines/hakselaars 

- Samenwerking met de kringwinkel ‘Midden West-Vlaanderen’ (SO) 

- Samenwerking met de scholen in het kader van MOS 

- Selectieve inzameling 

Daarnaast zal de gemeente in haar eigen diensten het goede voorbeeld blijven 

geven. De bestaande initiatieven zullen verder gezet worden. 

Sleutelwoorden Eco-luiers, stickers ‘Geen reclamedrukwerk’, kringwinkel, MOS 


Doelstelling Afval voorkomen 

Doelgroep(en) Bevolking, scholen 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur, milieudienst 

Betrokken Scholen, kringwinkel 

actoren 

Indicatoren Hoeveelheid afval, hoeveelheid aangebracht materiaal in de kringwinkel 



Relaties met - Actie I2: Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

andere acties - Actie I7: Verder zetten huidige samenwerkingsverbanden 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 


voorbeeldprojecten inzake afvalpreventie via een provinciaal subsidiereglement en 

ze zal hen inspiratie leveren voor een veelzijdig preventiebeleid. 

- Actie 112: De Provincie zal het project MOS-Milieuzorg op School in 



MINA-plan 3: 

Hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen verminderen door: 

- milieubewustwording en gedragswijziging (ecoconsumptie) stimuleren, selectieve 

inzameling verplichten en verder optimaliseren. 

- hergebruik van producten bevorderen 

- thuiscomposteren bevorderen 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A5 

Project 12: Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007 

Budgetten worden voorzien op volgende begrotingsartikels: 87901/124-02 (o.a. 

MOS-project, subsidie eco-luiers, stickers), 766/124-06 en 87901/331-01 

(mulching). 


Identificatie 

Titel Bestendigen van de goede resultaten betreffende restafval (SO) 



Actieplan 

Beschrijving Momenteel (2003) is de gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid restafval per inwoner 

van Staden reeds gedaald onder de 150kg. Men wenst deze goede resultaten te 

behouden. 

De bevolking zal blijvend gemotiveerd worden tot sorteren en recycleren. 

Verder zal wordt ook de communicatie naar de burger toe (meedelen van 

resultaten, folder met afvaltips bij de aankoop van restafvalzakken, etc.) een 

belangrijke element vormen in het bestendigen van de resultaten. 

Verder zal de gemeente (in samenwerking met IVRO) ook blijven instaan voor de 

selectieve inzameling van PMD, snoeihout (mogelijkheid tot verhakselen aan 

huis) ,papier en karton, tuinafval en grof vuil. Door deze selectieve inzameling 

hoopt Staden de hoeveelheid aangeboden restafval tot een minimum te 

beperken. 

Sleutelwoorden Restafval, sensibilisering 


Doelstelling Bestendigen van de hoeveelheid restafval 


Initiatiefnemer Gemeentebestuur, IVRO 


actoren 

Indicatoren Gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid restafval per inwoner 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 


- Actie VS-A1: De sensibilisering van de doelgroepen (bevolking, bedrijven, 

verenigingen, scholen, …) verder zetten (SO) 

- Actie VS-A6: Optimaliseren van de werking van het containerpark 


voorbeeldprojecten inzake afvalpreventie via een provinciaal subsidiereglement 


Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A6 

en ze zal hen inspiratie leveren voor een veelzijdig preventiebeleid. 

MINA-plan 3: 





Identificatie 

Titel Optimaliseren van de werking van het containerpark 



Actieplan 

Beschrijving De werking van het containerpark zal gedurende de planperiode verder 

geoptimaliseerd worden. Zo zal o.a. de identiteitscontrole van de bezoekers van 

het containerpark in de toekomst meer gestructureerd worden. Op basis van een 

badge/de identiteitskaart (systeem nog uit te werken) zullen de nodige controles 

uitgevoerd worden. Op die manier hoopt men bezoekers van buitenaf te weren. 

Verder zal ook getracht worden om het toezicht op het sorteren te verhogen om zo 

te komen tot een nog betere sortering (uit enquête). 

Indien op intercommunaal niveau beslist wordt tot het invoeren van gedeeltelijke 

tarifering (van bepaalde fracties) of inzameling van nieuwe fracties (bvb. 

landbouwfolie) zal Staden mee onderhandelen en beslissen over de invoering. 

Voor Staden is het van belang dezelfde werkwijze op de containerparken binnen 

IVRO aan te houden, daar de inwoners ook op de andere intercommunale parken 

terecht kunnen. Het principe ‘de vervuiler betaalt’ blijft echter prioritair. 

Sleutelwoorden Containerpark 


Doelstelling Daling van de aangeboden hoeveelheid afval op het containerpark 


Initiatiefnemer IVRO, Gemeentebestuur 


actoren 

Indicatoren Registratie van de bezoekers van het containerpark 

Termijnplanning De start van de registratie wordt voorzien rond 2006 – 2007 



andere acties 

Provinciaal - Actie 16: De Provincie zal de professionalisering van containerparken 

beleidskader bevorderen. 

Gewestelijk MINA-plan 3: 


eleidskader - Project 12: Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie VS-A7 

Kosten containerpark voorzien in begrotingsartikel 87601/124-06 


Identificatie 

Titel Aanpakken van zwerfvuil/sluikstorten (SO) 



Actieplan 

Beschrijving Naast het passief sensibiliseren rond zwerfvuil wenst Staden nu ook een actieve 

sensibilisatiecampagne op te starten. 

Sinds 2004 plaatst de gemeente Staden bij wijze van sensibilisering een 

opvallende slogan bij plaatsen met veel zwerfvuil (sluikstorten). Na één week 

wordt het vuil verwijderd door de gemeentelijke diensten. Aangezien men 

tevreden is over de huidige werkwijze zal deze in de toekomst verder gezet 

worden. 

Bovendien zal Staden eveneens meewerken aan de grootscheepse zwerfvuilactie 

opgezet door de provincie en alle West-Vlaamse afvalintercommunales 

(waaronder IVRO). Door de schaal waarop deze actie zal georganiseerd worden, 

hoopt men de nodige ruchtbaarheid te kunnen gegeven worden aan deze 

zwerfvuilactie. Er zal op twee fronten gewerkt worden. Eerst en vooral wordt er 

een grote sensibilisatie gepland (met affiches, ...). Hieraan zal er een actieve 

‘zwerfvuilopruimactie’ gekoppeld worden in maart 2005. Afhankelijk van de 

evaluatie zal deze actie jaarlijks herhaald worden vanaf 2005 

Tenslotte zal binnen de milieuraad een actiegroep zwerfvuil opgericht worden met 

de bedoeling om de problematiek rond zwerfvuil en sluikstorten continu te blijven 

opvolgen. 

Sleutelwoorden Zwerfvuil, sluikstorten 


Doelstelling Verminderen van de hoeveelheid zwerfvuil en sluikstorten 


Initiatiefnemer Gemeentebestuur, IVRO, provincie 

Betrokken Milieuraad 

actoren 

Indicatoren Opgehaalde hoeveelheid zwerfvuil, aantal gevallen van sluikstorten 

Termijnplanning Actie met slogan: doorlopende actie 

Zwerfvuilactie provincie: maart 2005 

Oprichting actiegroep zwerfvuil: 2005-2009 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

/ 

- Actie 23: De Provincie zal bijdragen tot de beleidsontwikkeling omtrent zwerfvuil, 

zowel op gewestelijk als op gemeentelijk niveau. 

MINA-plan 3: 


Budget voor zwerfvuil en sluikstorten valt onder begrotingsartikel 87901/124-02 



3.2 Water 


3.2.1 Integraal waterbeleid 



Het onderwerp van het integraal waterbeleid zijn de watersystemen en het geheel van menselijke en 

maatschappelijke gebruiksfuncties en activiteiten dat samenhangt met het watersysteem. Een 

watersysteem is een samenhangend en functioneel geheel van oppervlaktewater, grondwater, de 

waterbodems en de oevers, met inbegrip van de daarin voorkomende levensgemeenschappen en alle 

bijhorende fysische, chemische en biologische processen, en de daarbij horende technische 

infrastructuur. Integraal Waterbeleid beoogt het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en 

herstellen van watersystemen met het oog op het bereiken van de randvoorwaarden die nodig zijn voor 

het behoud van dit watersysteem als zodanig, en met het oog op het multifunctionele gebruik, waarbij de 

behoeften van de huidige en komende generaties in rekening worden gebracht (uit Vlaams 

milieubeleidsplan 2003-2007). 

Integraal waterbeleid vereist een gebiedsgerichte benadering: de afstemming zal immers geconcretiseerd 

worden in een bepaald stroomgebied en dus op maat van dat stroomgebied. De verschillende 

watersystemen in Vlaanderen zijn geografisch afgebakend in rivierbekkens die worden gekenmerkt door 

hun hydrologische, geomorfologische, ecologische en functionele samenhang. 

Bij integraal waterbeleid zijn verschillende beleidsdomeinen en bestuurlijke niveaus betrokken partij. Niet 

alleen aspecten die met het waterbeheer zelf te maken hebben zullen aan bod komen, maar ook het 

gebied in al zijn aspecten errond. Dit maakt dat ook maatregelen die betrekking hebben op ruimtelijke 

ordening, natuurbeheer, landbouw en landinrichting getroffen zullen worden. Er zal immers niet alleen 

behoefte zijn aan interne afstemming (functionele samenhang tussen de kwantiteits-, kwaliteits- en 

inrichtingsaspecten van oppervlakte- en grondwater) maar ook aan externe afstemming (waterbeheer met 

andere beleidsterreinen). 


Momenteel worden alle aspecten rond water vaak nog apart behandeld. De opmaak van de DuLowaterplannen/deelbekkenbeheerplannen 

is een manier om integraal waterbeleid ingang te doen vinden in 

de stad. Deze plannen worden opgemaakt per deelbekken. De term DuLo-waterplan wordt daarbij 

gedefinieerd in de samenwerkingsovereenkomst 2002-2004, de term deelbekkenbeheerplan in het 

Decreet Integraal Waterbeleid. In de SO 2005-2007 is niet langer sprake van een DuLo-waterplan, maar 

eveneens van een deelbekkenbeheerplan (daar de SO afgestemd werd op het decreet). 

In onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van de deelbekkens waar Staden deel van uitmaakt. 

Naam Nummer Provincie Contactgegevens 

Blankaartbekken 01-06 West-Vlaanderen Jef Casteleyn (Diensthoofd dienst 

waterlopen, provincie West-Vlaanderen) 

Mieke De Leeuw (Coördinator integraal 

waterbeleid, provincie West-Vlaanderen) 

Handzamevaart - Krekelbeek 01-08 West-Vlaanderen Zie hierboven 

Martjesvaart - Sint-Jansbeek 01-07 West-Vlaanderen Zie hierboven 

Mandel 05-03 West-Vlaanderen Zie hierboven 


Het proces tot opmaak van een DuLo-waterplan in het kader van de SO 2002-2004 diende doorlopen te 

worden in samenwerking met alle betrokken waterbeheerders binnen het afgebakende deelbekken, zijnde 

gemeenten, provincies, Vlaams Gewest en polders. De provincies hebben hierbij een rol van bemiddelaar 

en regisseur. 

In 2004 werden de eerste twee stappen (projectorganisatie en doelstellingennota) doorlopen. De opmaak 

van de documenten gebeurde door wvi, de coördinatie gebeurde door de provincie West-Vlaanderen, 

dienst waterlopen. Dit alles gebeurde in nauw overleg (vergaderingen, bevraging) met de betrokken 

gemeenten en polders. Bovendien werden alle bepalingen die het decreet aan een deelbekkenbeheerplan 

stelt, meegenomen bij de opmaak van de eerste stappen van de DuLo-waterplannen. 

In de gemeenteraad van 27/05/2004 besliste Staden om deel te nemen aan het samenwerkingsverband 

voor de opmaak van het DuLo-waterplan voor de deelbekkens ‘Blankaartbekken’, ‘Martjesvaart – Sint- 

Jansbeek’, ‘Handzamevaart – Krekelbeek’ en de ‘Mandel’. 

In onderstaande is tabel worden de reeds ondernomen stappen kort weergegeven. 

Stap 1 Projectorganisatie Blankaartbekken Handzamevaart - Martjesvaart - Mandel 

Krekelbeek Sint-Jansbeek 

1.1 Voorbereidend overleg en toelichting aan de 

gemeenten via het regionaal overleg met de 

gemeentelijke milieuverantwoordelijken en de 

regiocomités 

2003 2003 2003 2003 

1.2 Oprichting begeleidingsgroep, voorstelling en 

bespreking van de nota projectorganisatie 

12/03/2004 26/02/2004 12/03/2004 08/03/2004 

1.3 Goedkeuringsbeslissing van Staden omtrent Nog niet 

Nog niet 

Nog niet Nog niet 

de nota projectorganisatie 

goedgekeurd goedgekeurd goedgekeurd goedgekeurd 

Stap 2 Doelstellingennota 

2.1 Voorstelling en bespreking van de nota 

basisinventarisatie 

16/06/2004 30/06/2004 16/06/2004 29/06/2004 

2.2 Voorstelling en bespreking van de 

discussienota 

28/09/2004 11/10/2004 28/09/2004 14/10/2004 

2.3 Oriënterend overleg (voorleggen 

discussienota aan klankbordgroep) 

16/11/2004 16/11/2004 16/11/2004 09/11/2004 

2.4 Voorstelling en bespreking van de 

doelstellingennota 

dec 2004 dec 2004 dec 2004 dec 2004 

2.5 Goedkeuringsbeslissing van Staden omtrent 

de doelstellingennota 

dec 2004 dec 2004 dec 2004 dec 2004 

Hieronder zijn de vertegenwoordigers van Staden in de toen opgerichte begeleidingsgroep weergegeven. 

Hierbij dient aangegeven dat deze groep instond voor stappen 1 en 2 in de opmaak van het DuLowaterplan. 

Deze samenstelling kan wijzigen bij het verderzetten van het planproces (opmaak actieplan) in 

het kader van het decreet Integraal Waterbeleid. 

Begeleidingsgroep 

Afgevaardigden voor Staden Functie 

Dhr. Noël Bardyn 

Diensthoofd technische dienst 

Dhr. Jeroen Vermeersch 

Milieu-ambtenaar 

Dhr. Dirk Demeulenaere 

Schepen van openbare werken 

Dhr. Mario Snaet 

Schepen van leefmilieu 


In het plan worden het definitieve zoneringsplan inzake waterzuivering van het Vlaams Gewest en de 

gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen van de betrokken gemeenten geïntegreerd. Daarnaast is ook de 

wisselwerking met het ruimtelijk beleid een belangrijk aandachtspunt. De doelstelling is te komen tot een 

duurzaam lokaal waterbeleid binnen elk deelbekken. 

Meer gedetailleerde informatie omtrent integraal waterbeleid is terug te vinden in de DuLo-waterplannen/ 

deelbekkenbeheerplannen. 



De Europese Kaderrichtlijn Water (KRLW) (RL 2000/60/EG) schetst de hoofdprincipes voor het 

waterbeheer op het niveau van de Europese lidstaten. Er is gekozen voor een integrale benadering van 

de luiken kwaliteit, kwantiteit en ecologie. De bedoeling is om tegen eind 2015 in alle Europese wateren 

een goede oppervlaktewatertoestand en een goede grondwatertoestand te bereiken, zowel wat kwantiteit 

als chemische en ecologische kwaliteit aangaat. Omdat watersystemen nu eenmaal niet binnen 

administratieve grenzen passen staat een stroomgebiedbenadering hierin centraal met het opstellen van 

stroomgebiedbeheerplannen en maatregelenprogramma’s. 

Het Decreet betreffende het Integraal Waterbeleid van 18 juli 2003 legt de basis voor een planmatig 

waterbeleid in Vlaanderen op bekken- en deelbekkenniveau. De organisatie op bekkenniveau zal bestaan 

uit een bekkenbestuur (politiek niveau van het bekken, met vertegenwoordigers van het Vlaams Gewest 

en mandatarissen van de provincies en van de deelbekkens), een bekkensecretariaat (ambtelijke pijler die 

instaat voor de dagelijkse werking van het bekken) en een bekkenraad (vertegenwoordiging van 

maatschappelijke belangengroepen betrokken bij het integraal waterbeleid). Op het niveau van de 

deelbekkens zullen er waterschappen opgericht worden. Het decreet voorziet ook bepalingen rond 

verschillende instrumenten om een integraal beleid uit te voeren zoals de watertoets, afbakening van 

oeverzones, onteigening, recht van voorkoop, aankoopplicht en vergoedingsplicht. 

Het Vlaams Integraal Wateroverleg Comité werd in mei 1996 opgericht om het integraal waterbeleid in 

Vlaanderen beleidsmatig vorm te geven, te begeleiden en de realisatie ervan op te volgen. Door 

goedkeuring van het decreet op integraal waterbeleid op 9 juli 2003 werd bepaald dat het VIWC 

vervangen wordt door het CIW (Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid). Het is belast op niveau 

Vlaams Gewest met de voorbereiding, planning, controle en opvolging van het integraal waterbeleid. Het 

waakt over de uniforme aanpak van de bekkenwerking en is belast met de uitvoering van de beslissingen 

van de Vlaamse regering inzake integraal waterbeleid. 

Het integrale bekkenbeheerplan dat voor elk van de elf bekkens van het Vlaams Gewest in opmaak is, zal 

dit beleid verder concretiseren. Hiervoor was in het verleden in elk van de elf rivierbekkens een 

bekkencomité en een ambtelijk orgaan actief. Het bekkencomité had een adviserende rol en zorgde voor 

de responsabilisering van de partners in het waterbeleid. Het ambtelijk overlegorgaan had als 

belangrijkste opdracht de dossiers die voor advies werden voorgelegd aan het bekkencomité technisch 

voor te bereiden. Deze structuren worden omgevormd tot een bekkensecretariaat, bekkenbestuur en 

bekkenraad. Io deelbekkenniveau komen er waterschappen (zie boven). 

De Vlaamse hydrografische atlas (VHA). Er wordt een Vlaamse hydrografische atlas van alle waterlopen 

opgemaakt en bijgehouden. Deze atlas bevat de klassering, de functietoekenning (tot op heden nog niet), 

de geografische en de niet-geografische basisinformatie inzake de waterlopen en grachten zoals de 


lengte van de lijn of omtrek, de naam van het oppervlaktewater, de bestemming voor de waterkwaliteit en 

een unieke code per wateroppervlak. De aanvullende informatie inzake onbevaarbare waterlopen wordt 

door de provincies opgemaakt, bijgehouden en gekoppeld aan de VHA. De aanvullende informatie inzake 

de waterwegen wordt door het bevoegde bestuur opgemaakt, bijgehouden en gekoppeld aan de VHA. De 

Vlaamse regering bepaalt de regels voor het opmaken en bijhouden van de basis- en de aanvullende 

informatie. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels met betrekking tot de procedure van het ter 

inzage leggen. 

Hierna volgt een overzicht van de acties van het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3): 

- samenwerking op lokaal niveau bevorderen. 

- opmaak deelbekkenbeheerplannen (zesjaarlijks) 

- sensibiliseren rond duurzaam waterbeheer en –gebruik. 

- participatie bij de opmaak van de deelbekkenbeheerplannen. 

Ook in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 worden een groot aantal acties rond integraal 

waterbeleid gepland, bij velen daarvan zijn de gemeenten betrokken partner: 

- Actie 33: maximaal integreren van de doelstellingen van het integraal waterbeleid in het 

provinciaal beleid. 

- Actie 34: de provincie zal erover waken dat de beginselen van het integraal waterbeleid 

geïntegreerd worden in haar beleid inzake ruimtelijke ordening. 

- Actie 35: duurzaam watergebruik bij bedrijven aanmoedigen via vergunningen. 

- Actie 36: coördineren en afstemmen van de gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen. 

- Actie 38: de provincie zal met andere waterbeheerders werk maken van de aanpak van de 

verontreiniging van waterbodems. 

- Actie 39: onderzoeken hoe financieringsinstrumenten ontwikkeld kunnen worden voor de sanering 

van waterbodems. 


De eerste stap tot integraal waterbeleid werd gegeven in de samenwerkingsovereenkomst 2002-2004. 

Deze eerste SO verplichtte gemeenten ertoe te komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid. Dit betrof 

een brongerichte en geïntegreerde aanpak m.b.t. het remediëren en voorkomen van wateroverlast, 

waterverontreiniging, verdroging, aantasting van het natuurlijk milieu van watersystemen en erosie. 

De gemeenten die niveau 1 van de SO 02-04 ondertekenden, zoals Staden, verbonden zich er toe om 

tegen eind 2004 de eerste stappen te zetten in de richting van een duurzaam lokaal waterplan (DuLowaterplan) 

voor ieder deelbekken waar de gemeente deel van uitmaakt. Dit omvatte het opzetten van een 

projectorganisatie en het formuleren van streefbeelden in een doelstellingennota. 

In de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007, niveau 1 wordt hierop verder gegaan. De Vlaamse 

regering keurde op 28-05-2005 de samenwerkingsovereenkomst goed. Deze overeenkomst werd in 

overeenstemming gebracht met het decreet Integraal Waterbeleid, zodat er niet langer sprake is van 

DuLo-waterplannen maar wel van deelbekkenbeheerplannen. 

In overeenstemming met het Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid werkt de 

gemeente mee aan de opmaak van de deelbekkenbeheerplannen, met rapportering daarover in het 

milieujaarprogramma. Zowel bij het opmaken van specifieke actieplannen en programma’s als bij de 

uitvoering dient de communicatie naar de maatschappelijke sectoren en de burgers te gebeuren in 

overleg met de betrokkenen van de deelbekkenorganisaties. 



De waterproblematiek wordt tot op heden nog onvoldoende integraal benaderd. Zo wordt op verschillende 

vlakken reeds heel wat ondernomen, maar een rode draad ontbreekt momenteel nog. Er wordt nog teveel 

gewerkt met ad hoc oplossingen en er is nog onvoldoende samenhang tussen de verschillende aspecten 

van water. Een uitgebreide visie over het duurzaam lokaal beheer van de verschillende waterlopen en hun 

stroomgebieden en een globale aanpak inzake de vertraagde afvoer van hemelwater, de sanering van 

afvalwaterlozingen, de kwaliteit van de riolering en de zuiveringsinfrastructuur, het voorkomen en 

beperken van diffuse verontreiniging, de bestrijding van erosie en sedimenttransport naar de waterlopen, 

het kwalitatief, kwantitatief en ecologisch duurzaam waterlopenbeheer en het duurzaam drinkwaterbeheer 

is dan ook wenselijk. 

Daarnaast worden de principes van integraal waterbeleid nog onvoldoende in praktijk gebracht. Er is bij 

de waterbeherende instanties nog geen traditie voor een multisectoriële benadering van het waterbeheer. 

De traditionele visie en werkwijze wordt in vele gevallen nog toegepast. 

Het gevoerde waterbeleid zit eveneens teveel versnipperd over verschillende overheden, instanties, 

wetten, decreten en besluiten. Daarbij komt dat de uitvoeringsbesluiten vaak lang op zich laten wachten. 



- De waterproblematiek integraal benaderen en komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid. 

- Integratie van het beleid inzake water in alle gemeentelijke diensten. 


- Het uitwerken van een duurzaam lokaal waterbeleid. 

- De gemeente vertegenwoordigen in de werkgroepen rond water. 


Sommige acties m.b.t.integraal waterbeleid zijn uitgewerkt in 2.2.4 Interne milieuzorg, 2.2.6 Integratie op 

gemeentelijke vlak, 2.2.8 Samenwerkingsverbanden en 3.1.1 Milieuverantwoord productgebruik. Het gaat 

hierbij om volgende acties: 


- Actie I4: Uitbouwen van het managementteam (SO) 

- Actie I5: Dienstoverschrijdende samenwerking rond milieu en natuur verder zetten 


- Actie VS-MP2: Opvolgen en uitvoeren van het decreet houdende de vermindering van het gebruik van 

bestrijdingsmiddelen door de openbare diensten (SO) 

Daarnaast zijn natuurlijk ook alle acties rond oppervlaktewater, grondwater, grondwater, waterbodem, 

erosie en duurzaam watergebruik hier van belang. 


Actie W-IW1 

Identificatie 

Titel Verderzetting van de DuLo-waterplannen (SO) in de deelbekkenbeheerplannen 

Classificatie 3.2.1. Integraal waterbeleid 

SO DuLo Water, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Door de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap 

naar duurzame ontwikkeling 2002-2004’ diende Staden de eerste twee stappen 

van de DuLo-waterplannen (projectorganisatie en doelstellingennota) op te maken 

voor elk deelbekken waartoe de gemeente behoort. Voor Staden zijn dit de 

deelbekkens Handzamevaart-Krekelbeek, Blankaartbekken, Martjesvaart – Sint- 

Jansbeek en Mandel. 

Het deelbekkenbeheerplan is de verderzetting van het Dulo-waterplan. In 

overeenstemming met het Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal 

waterbeleid dient de gemeente verder mee te werken aan de opmaak van de 

deelbekkenbeheerplannen voor elk deelbekken waartoe de gemeente behoort. 

Ook in de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007, dat in overeenstemming werd 

gebracht met het decreet, is opgenomen dat gemeenten dienen mee te werken 

aan deelbekkenbeheerplannen. In deze plannen worden acties, maatregelen, 

middelen en termijnen opgenomen om de vooropgestelde doelstellingen inzake 

integraal waterbeleid te bereiken. De gemeente zal hieraan meewerken. 

Sleutelwoorden Decreet integraal waterbeleid, DuLo-waterplan, deelbekkenbeheerplan 

Gebied Grondgebied van de gemeente 

Doelstelling Opstellen van een duurzaam lokaal waterbeheer waarin rekening gehouden wordt 

met alle aspecten. 


Initiatiefnemer Vlaams Gewest (bekkenbeheerplan)- provincie (deelbekkenbeheerplan) 

Betrokken Gemeentebestuur, milieuambtenaar, technische dienst, ruimtelijke ordening 

actoren 

Indicatoren 

Termijnplanning De deelbekkenbeheerplannen moeten uiterlijk op 22 december 2006 voor het 

eerst worden vastgesteld en bekendgemaakt. Staden zal actief deelnemen aan de 

opmaak ervan, binnen een samenwerkingsverband gecoördineerd door de 

provincie 


Relaties met Alle acties verband houdende met water, verspreid over het thema water 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 

Actie 33: De provincie zal de opdrachten voortvloeiend uit het decreet integraal 

waterbeleid en de uitvoeringsbesluiten uitvoeren. Dit omvat o.a. de oprichting en 

het secretariaat van de waterschappen. Verder zal de provincie een regisserende 

en bemiddelende rol vervullen. 

Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid 

De opmaak van deelbekkenbeheerplannen is ook opgenomen in het Vlaams 

Milieubeleidsplan 2003-2007 



budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-IW2 

Kosten voor de opmaak van het deelbekkenbeheerplan 

Afhankelijk van de bepalingen binnen het op te richten samenwerkingsverband 

Identificatie 

Titel Uitwerken van het integraal waterbeleid 

Classificatie 3.2.1. Integraal waterbeleid 


Actieplan 

Beschrijving Staden wil de komende jaren het integraal waterbeleid goed uitwerken. Hiertoe zal 

de gemeente een aantal initiatieven nemen tijdens de planperiode: 

- Verder vertegenwoordigen van de gemeente in werkgroepen rond water (bvb. 

vergaderingen DuLo’s, vergaderingen rond IJzerbekken vanuit bekkencomités, 

vergaderingen van VLARIO) 

- Sensibilisering van de bevolking o.a. via het gemeentelijk infoblad 

Dit kan bvb. gaan over: wat is de watertoets/integraal waterbeleid, acties uit de 

DuLo-waterplannen, … 

- Verder meewerken aan de opmaak van de bekkenbeheerplannen (waar de 

gemeente toe behoort) voor wat betreft de gemeentelijke bevoegdheden. 

- Gebruik maken van de bouwen/of milieuvergunning in functie van integraal 

waterbeleid 

- De watertoets verder integreren in het gemeentelijk beleid 

- Toetsing van alle gemeentelijke investerings- en andere activiteiten inzake 

waterbeheer aan de doelstellingen en beginselen van integraal waterbeleid. 

- Betrekken van de milieudienst bij alle zaken i.v.m. water 

- Het opmaken van een gemeentelijk jaarprogramma (met acties rond water) dat 

door het middenkaderteam/managementteam wordt opgesteld. 

Sleutelwoorden Integraal waterbeleid, watertoets, werkgroepen rond water 


Doelstelling Komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid. 

Doelgroep(en) Bevolking, Gemeentelijke diensten 


Betrokken Provincie, Vlaams Gewest, VLARIO, Aquafin, VMM 

actoren 

Indicatoren 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk / 





/ 


eleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

3.2.2 Oppervlaktewater 





3.2.2.1.1.1 Oppervlaktewaterkwaliteit 

Ondanks een gevoelige verbetering gedurende het voorbije decennium is het nog steeds niet goed 

gesteld met de oppervlaktewaterkwaliteit in Vlaanderen. 

De verbeteringen van de oppervlaktewaterkwaliteit, als gevolg van saneringen die binnen en buiten 

Vlaanderen hebben plaatsgevonden, zijn belangrijk maar niet voldoende om de kwaliteitsdoelstellingen te 

halen. De visstand is verbeterd, maar van een verregaand herstel ervan in de grote rivieren is er nog geen 

sprake. 

Uit die hiervoor geschetste, niet echt gunstige situatie, mag niet afgeleid worden dat alle reeds getroffen 

maatregelen vruchteloos zouden zijn geweest of slecht gekozen. De onbevredigende waterkwaliteit van 

vandaag is de resultante van enerzijds de dramatische uitgangssituatie in de jaren zeventig en tachtig 

toen de (openbare) waterzuivering in grote delen van Vlaanderen haast niet bestond, het 

vergunningenbeleid dat onvoldoende onderbouwd was en de ondermaatse handhaving, en anderzijds het 

curatief effect van de ingezette middelen. Sinds de jaren tachtig is er op regionaal vlak gestart met de 

uitbouw van waterzuiveringsinstallaties, collectoren en pompstations (bovengemeentelijke 

waterzuiveringsinfrastructuur). In de jaren negentig kwam deze uitbouw in een stroomversnelling doordat 

een veelvoud aan middelen werd vrijgemaakt om een ambitieus investeringsprogramma te realiseren. 

Daarnaast werd er in de voorbije jaren ook een systeem met een geïntegreerde milieuvergunning, een 

zwaardere heffing op afvalwater en een beter uitgebouwd handhavingssysteem operationeel. 

De waterkwaliteit wordt bepaald door de handelingen van de vervuilers (huishoudens, industrie, landbouw 

en diffuse bronnen), de effectiviteit van de afvalwaterzuivering en het zelfreinigend vermogen van de 

waterloop. 

In Vlaanderen zijn zuurstofbindende stoffen een belangrijke oorzaak van verontreiniging van het 

oppervlaktewater. Zuurstofbindende stoffen zijn organische stoffen (eiwitten, koolhydraten, vetten,…) 

waarbij er tijdens de afbraak zuurstof aan het ontvangende water wordt onttrokken. Daardoor daalt het 

zuurstofgehalte in het water tijdelijk, wat tot het afsterven van zuurstofbehoevende organismen (zoals 

vissen) kan leiden en op termijn tot het verdwijnen van gevoelige soorten. 

Een tweede belangrijk probleem vormt de lozing van de nutriënten stikstof en fosfor. Deze stoffen kunnen 

eutrofiëring veroorzaken wat aanleiding kan geven tot algenbloei in bepaalde periodes van het jaar. 

Stikstof zorgt ook voor nitraatverontreiniging, die de drinkwaterproductie in gevaar brengt. Dit laatste geldt 


ook voor zware metalen en organische microverontreinigingen (vooral pesticiden) waarvan nog steeds 

aanzienlijke hoeveelheden in het oppervlaktewater worden aangetroffen. 

In het verleden hanteerde de overheid al te vaak een zogenaamd “end- of-pipe”-beleid, waarbij vooral de 

verontreiniging van de waterlopen werd aangepakt. Deze manier van doen is niet langer houdbaar en 

levert bovendien niet het gewenste resultaat op. Tegenwoordig zijn de uitgangspunten van het beleid: 

voorkomen, saneren aan de bron, de vervuiler betaalt, het voorzorgsprincipe en het stand-still-beginsel. 

De belangrijkste consequentie is dat de verantwoordelijkheid voor de vervuiling bij de veroorzakers wordt 

gelegd. 

3.2.2.1.1.2 Oppervlaktewaterkwantiteit 

In een natuurlijke situatie valt de neerslag op een min of meer doorlaatbare bodem waarbij het 

hemelwater (gedeeltelijk) in de bodem kan dringen. Het hemelwater dat niet in de bodem kan dringen 

wordt vertraagd (onder meer onder invloed van de begroeiing) naar grachten afgevoerd, waar het wordt 

geborgen. Na verdere infiltratie in de gracht en eventuele evapotranspiratie door de aanwezige planten 

wordt het vertraagd naar de waterloop afgevoerd. 

Door menselijke ingrepen is deze oorspronkelijke situatie grotendeels verdwenen. De neerslag valt op 

verharde oppervlakken waar het water niet in de grond kan dringen en wordt dan door riolen en 

collectoren versneld en gecentraliseerd, (in plaats van verspreid over verschillende lozingspunten) naar 

de waterloop of de RWZI (rioolwaterzuiveringsinstallatie) afgevoerd. 

Ook hemelwater afkomstig van niet-verharde oppervlakken wordt versneld en gecentraliseerd afgevoerd. 

De laatste jaren zijn namelijk een aanzienlijk aantal grachten verdwenen, waardoor een belangrijke 

bergings- en infiltratiecapaciteit verloren gaat, met als gevolg een grotere en snellere afvoer van het 

hemelwater die gepaard gaat met erosieproblemen. Ook de gebruikte landbouwtechnieken (vorming van 

een ploegzool door het gebruik van zware machines,…) leiden ertoe dat het hemelwater minder in de 

bodem kan dringen en dat erosieverschijnselen meer en meer de kop opsteken. 

Eenmaal in de waterloop aangekomen, wordt het water dikwijls in een strak keurslijf gedwongen, omdat 

de natuurlijke overstromingsplaatsen in valleigebieden verdwenen zijn. Als deze natuurlijke 

buffercapaciteit in natte periodes niet meer kan gebruikt worden, ontstaan er overstromingen. 

De hoeveelheid en de snelheid van de hemelwaterafvoer naar de waterlopen zijn sterk toegenomen ten 

koste van de aanvulling van de grondwatertafel. In sommige delen van Vlaanderen is het evenwicht 

zodanig verstoord dat er meer water aan de ondergrond onttrokken wordt (voor drinkwaterproductie en 

industrie), dan dat er aangevuld wordt. Deze situatie kan plaatselijk wateroverlast én 

verdrogingsproblemen meebrengen. Verdroging uit zich in de verandering van vegetatie die van 

grondwater afhankelijk is en van de daarmee samenhangende fauna. Ook voor de aantasting en/of het 

verdwijnen van aquatische ecosystemen is verdroging mee verantwoordelijk. Op langere termijn kan de 

grondwaterwinning in het gedrang komen. 

Acties tegen wateroverlast (oppervlaktewater) gaan hand in hand met acties tegen verdroging 

(grondwater). Het gaat met andere woorden over het herstellen van het kwantitatief evenwicht in de 

verhouding grondwater/oppervlaktewater, maar ook in de verhouding onttrokken water/toegevoegd water. 

Concrete acties moeten in de eerste plaats gericht zijn op het herstel van de oorspronkelijke watercyclus, 

of althans op een goede kunstmatige benadering ervan. 


- De meest eenvoudige manier om de waterafvoer naar de waterloop te vertragen is de scheiding 

van hemelwater en afvalwater, gekoppeld aan de uitbouw van een goed functionerend 

grachtenstelsel, waarlangs het hemelwater vertraagd kan worden afgevoerd. Naast dit voordeel 

zorgt een gescheiden stelsel ook voor een verbetering van het rendement van de 

waterzuiveringsinstallaties. Met een natuurtechnische inrichting kan het grachtenstelsel bovendien 

zorgen voor een ecologische meerwaarde en een bijkomende zuivering. 

- Tegelijkertijd moet er ook gestreefd worden naar het herstel en de instandhouding van de 

natuurlijke structuur van de waterlopen. Een sterk meanderende waterloop kan namelijk veel 

meer water bergen dan een rechtgetrokken kanaal en heeft ook een ecologische meerwaarde. 

Daarbij dienen ook de overstromingsgebieden daar waar mogelijk opnieuw benut te worden. 

Tenslotte moet er ook rationeel gebruik gemaakt worden van het beschikbare water, om er voor te zorgen 

dat de hoeveelheid gebruikt water de hoeveelheid toegevoegd water (hemelwater) niet overstijgt. 

- Er mag niet meer water gebruikt en onttrokken worden dan strikt noodzakelijk is. 

- Er mag geen hoogwaardig water gebruikt worden voor laagwaardige toepassingen. 

3.2.2.1.1.3 Structuurkenmerken 

De structuurkenmerken spelen net als de waterkwaliteit en -kwantiteit een belangrijke rol voor het 

waterecosysteem. 

Natuurlijke waterlopen kronkelen zich door het landschap, hebben binnen- en buitenbochten, holle, bolle, 

zachte en steile oevers. Deze kenmerken maken de diversiteit uit van de Vlaamse waterlopen. Het 

uniformiseren van deze verschillen heeft grote gevolgen voor de flora en de fauna van de waterloop. 

Een meanderende waterloop met voedselarm water en begroeide oevers kan zeer veel nutriënten en 

sediment bergen. Deze waterloop kan een groot deel van de binnenkomende voedingstoffen zelf 

verwerken en heeft een groter waterbergend vermogen. Water- en oeverplanten nemen voedingsstoffen 

op en zorgen ook voor schuil-, paai-, nest- en opgroeigelegenheid voor waterdieren. Indien dergelijke 

waterloop wordt rechtgetrokken en plantengroei onmogelijk wordt gemaakt in en rond de waterloop, gaat 

het waterbergend en zelfreinigend vermogen van de waterloop sterk achteruit. 


Wat betreft oppervlaktewater is veel informatie te vinden in de DuLo-waterplannen die momenteel in 

opmaak zijn. 

Hierna volgt er een beknopt overzicht van de gegevens i.v.m. oppervlaktewater in gemeente Staden die 

voorhanden zijn. 

3.2.2.1.2.1 Oppervlaktewaterkwaliteit 

Fysico-chemisch en biologisch meetnet van VMM 

Op 18/06/2004 werden de resultaten opgevraagd van de Prati-index en de BBI van verschillende 

waterlopen in de gemeente Staden en dit voor de periode 1990-2003 (bijlage 2). 

Op basis van de Prati-index volgens zuurstof kan gesteld worden dat de waterlopen in Staden matig 

verontreinigd tot verontreinigd zijn en dat de waterkwaliteit in de meetperiode min of meer stabiel blijft. De 


Vijverbeek en de Bombebeek zijn al jaren verontreinigd. Op de Zarrenbeek is de waterkwaliteit de laatste 

tien jaar geëvolueerd van zwaar verontreinigd-verontreinigd naar verontreinigd tot aanvaardbaar (t.h.v. de 

Grote Veldstraat). 

Op basis van de biotische index van de afgelopen jaren zijn de waterlopen in Staden overwegend van een 

slechte tot zeer slechte kwaliteit. Voor de Mandel (t.h.v. de Cortonstraat in Oostnieuwkerke) is de kwaliteit 

geëvolueerd van zeer slechte kwaliteit naar een matige kwaliteit Op de Zarrenbeek wordt t.h.v. de Grote 

Veldstraat een matige kwaliteit waargenomen. Bij al het voorgaande dient wel opgemerkt te worden dat 

het hier gaat om een beperkt aantal metingen. De biotische index geeft een beter beeld van de 

waterkwaliteit dan de Prati-index, omdat de biotische index een beeld geeft van de kwaliteit gedurende 

een lange periode, terwijl de Prati-index meer op een momentopname is gebaseerd. 

Gedetailleerde en geactualiseerde gegevens kunnen geraadpleegd worden op de website van VMM 

(www.vmm.be). 

MAP-meetnet 

Op 18/06/2004 werden de resultaten van het MAP-meetnet in de gemeente Staden opgevraagd (bijlage 

3). Staden ligt in een kwetsbare zone water. 

De metingen geven de evolutie van de nitraatconcentratie weer gedurende de laatste 2 jaar (01/06/2002 

tot 21/05/2004) voor volgende beken: Zarrenbeek-Luikbeek, Broenbeek-Stadendrevebeek, Polderbeek en 

de Mandel. Uit deze grafieken blijkt dat de norm van 50 mg NO3/l op alle meetpunten wordt overschreden 

en dit voornamelijk in de wintermaanden (vanaf oktober) en het voorjaar. 

Riolering, waterzuivering en ARP’s 

Staden is een landen tuinbouwgemeente die hydrografisch behoort tot twee bekkens: het centrum van 

Staden en het noorden van Westrozebeke behoren tot het IJzerbekken (Handzamevaart), 

Oostnieuwkerke en het zuiden van Westrozebeke tot het Leiebekken (De Mandel). 

De gemeente behoort tot drie zuiveringsgebieden: het zuiveringsgebied Staden, het zuiveringsgebied 

Roeselare (Oostnieuwkerke) en het zuiveringsgebied Westrozebeke. De RWZI’s van Staden en 

Roeselare zijn in exploitatie en de bovengemeentelijke infrastructuur is er uitgebouwd. Voor 

Westrozebeke is de bovengemeentelijke infrastructuur gepland. De uitbouw ervan zal voor een gevoelige 

waterkwaliteitsverbetering van de Vijverbeek, als bovenloop (bronbeek) van de Mandel, zorgen. 

De gemeente beschikt niet over een TRP (Totaal Rioleringsplan), maar wel over twee ARP’s (Algemene 

rioleringsplannen): één voor Staden en één voor Oostnieuwkerke en Westrozebeke. Deze plannen 

dateren van 1978 en 1979, maar werden nog niet volledig uitgevoerd. 

Verder voert de gemeente bij wegenwerken camera-onderzoeken uit om de staat van de riolering na te 

gaan. Voor Oostnieuwkerke werd in het kader van een project van Aquafin een hydronautstudie 

uitgevoerd. Daarnaast gebeurde er ook nog een kleine hydronautstudie voor de Blommenwijk. 

De Leidraadkaart inzake riolering werd door VMM opgesteld en voorgesteld aan de gemeente op 26-03- 

2002. Deze kaart geeft de ligging van de reeds bestaande rioleringen, de geplande rioleringen volgens de 

investeringsprogramma’s en de in het verleden reeds in de TRP’s (Totaal RioleringsPlan) voorziene 

rioleringen weer. Daarnaast is er ook een overzicht van de in VLAREM II opgenomen zuiveirngszones. 

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de stand van zaken betreffende riolering en zuivering in de 

gemeente Staden (VMM, 2003). Meer dan de helft van de woningen gelegen in de gemeente Staden is 

aangesloten op de riolering, zo blijkt uit de huidige rioleringsgraad (58,2%). Ongeveer een derde van het 

afvalwater wordt bovendien gezuiverd (huidige zuiveringsgraad 39,4%). 


Huidige RG* 58,2 % 

Toekomstige RG 71,6 % 

Huidige ZG** 39,4 % 

Toekomstige ZG 61,8 % 

* RG: rioleringsgraad 

** ZG: zuiveringsgraad 

De ARP’s werden zoals eerder gesteld nog niet volledig uitgevoerd. Vooral in het centrum van Staden 

dient nog riolering aangelegd te worden langs gewestwegen en belangrijke invalswegen. De gemeente 

volgt echter meerdere dossiers op. Dit is onder meer het geval voor het gehucht Sleihage, een dossier 

waarbij Hooglede en AWV betrokken zijn. Een subsidieaanvraag is verder lopende voor de 

Kapelleriestraat - aanleg van gescheiden riolering, waarbij dit project een deel van de oplossing kan 

bieden aan het probleem inzake de te grote aanvoer van oppervlakte- en hemelwater naar de RWZI van 

Staden. Dit dossier is echter niet langer opgenomen op het rollend vijfjarenprogramma van VMM. 

Subsidiereglement individuele zuiveringsinstallatie 

Aansluitend op de aanleg van grootschalige rioleringen en collectoren wil de gemeente een oplossing 

bieden voor verspreide lozingspunten in het buitengebied. In de gemeenteraad van 14 juli 2000 werd de 

gemeentelijke subsidieregeling voor de bouw van een individuele zuiveringsinstallatie bij particuliere 

woningen in zuiveringszone C en het buitengebied vastgesteld. De premie bedraagt 1.000,00 euro. 

3.2.2.1.2.2 Oppervlaktewaterkwantiteit 

De gemeente Staden heeft naast tal van waterlopen 3e categorie ook een aantal waterlopen van 2e 

categorie (o.a. de Mandel). Waterlopen van 1ste categorie en bevaarbare waterlopen zijn er niet op het 

grondgebied van Staden. 

De gemeente Staden heeft geen recent overstroomde gebieden op haar grondgebied. Gedetailleerde en 

geactualiseerde gegevens kunnen geraadpleegd worden op de website www.gisvlaanderen.be/geovlaanderen/overstromingskaarten. 

In de gemeenteraad van 12/07/1999 werd het subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en 

infiltratievoorzieningen goedgekeurd. De premie bedraagt 247,89 euro. Voor hemelwaterputten geldt de 

subsidie enkel voor vernieuwbouw. Het installeren van hemelwaterputten zorgt ervoor dat er minder 

hemelwater versneld wordt afgevoerd, maar ook dat er minder kostbaar drinkbaar water wordt verbruikt. 

De gemeente Staden beschikt eveneens een bouwverordening voor hemelwaterinstallaties voor 

nieuwbouw. Wat betreft infiltratievoorzieningen bekijkt de gemeente de projecten geval per geval. Indien 

mogelijk wordt geopteerd voor waterdoorlatende oppervlakken. 

Er werd in de gemeente ook een groendak aangelegd op de bushalte voor het gemeentehuis. Dergelijke 

groendaken zorgen onder meer voor een tragere afvloeiing van het hemelwater. 

Bij de opmaak van de gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (o.a. Mandelvallei) zal een 

onderscheid in zones gemaakt worden. Hierbij zullen laaggelegen weiden die nog onder water komen te 

staan, gevrijwaard blijven. 


3.2.2.1.2.3 Structuurkenmerken 

In de periode 1992-1994 werd door de UIA, in opdracht van AMINAL, een studie uitgevoerd omtrent de 

waardevolle beekecosystemen in de diverse stroombekkens van het Vlaams Gewest. Hierbij werden de 

structuurkenmerken van de Stadense waterlopen beoordeeld aan de hand van veldwaarnemingen 

(meanderend patroon, stroomkuilenpatroon en de aan- of afwezigheid van holle oevers) en de analyse 

van luchtfoto’s (het meanderend patroon). De veldwaarnemingen klasseren de waterlopen van Staden als 

zwak tot zeer zwak (Bombebeek en Vijverbeek), de analyse van luchtfoto’s geeft overwegend een zwakke 

tot matige kwaliteit. 

Op het grondgebied van de gemeente Staden zijn er geen prioritaire vismigratieknelpunten gekend. Wel is 

er een vismigratieknelpunt (fase 4, voorlopig niet op te lossen) op de Zarrenbeek (150 m stroomopwaarts 

van de uitmonding van de Spanjaardbeek in de Zarrenbeek). 

De gemeente Staden heeft op basis van een voorbeeldreglement uit de samenwerkingsovereenkomst 

‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 2002-2004 een reglement met betrekking tot het 

overwelven van baangrachten opgesteld. Dit reglement werd echter niet goedgekeurd door de provincie 

West-Vlaanderen. Staden heeft vervolgens aan de Vlaamse overheid een nieuwe voorbeeldtekst 

gevraagd om zo te komen tot een gemeentelijk reglement dat ook door de provincie West-Vlaanderen 

wordt goedgekeurd. De Provincie heeft zich geëngageerd om voor alle gemeenten een juridisch correct 

model van reglement op te maken dat naar de lokale situatie kan ingevuld worden. Staden wacht op dit 

reglement om een gemeentelijk reglement op te maken. 

Wat betreft het maaibeheer wordt er in het kader van het drevenproject van de provincie 5 km bermen 

gemaaid volgens het wegbermdecreet (met afvoer van maaisel). Het maaibeheer zal hier de komende 

jaren verder uitgewerkt en aangepast (naargelang de potenties) worden. Daarnaast worden er in Staden 

nog 30 km andere bermen gemaaid volgens het wegbermdecreet. De andere bermen worden twee maal 

per jaar gemaaid, nl. na 15 juni (eerste maaibeurt) en na 15 september (tweede maaibeurt) zonder afvoer 

van maaisel. 

Reitwerken worden om jaarlijks tijdens de winter uitgevoerd. Het materiaal wordt eveneens op de oevers 

gedeponeerd. 

Verder werd door de gemeente in het verleden ook reeds een gracht ontbuisd in het gehucht Colliemolen. 

Daarnaast zal ook de Keuneleutepolderbeek ontbuisd worden. 

Langs de Vijverbeek werden in het verleden blok- en plakzoden als oeverversteviging gebruikt. Dit 

procédé wordt echter niet meer toegepast omdat het economisch niet verantwoord is. 

In 1982-1983 werd in Westrozebeke de Moerasbeek gesaneerd. De beekbodems werden afgezet met 

halve betonbuizen en de oeverversteviging bestond uit gepenetreerde steenslag. Deze maatregel was 

verre van ecologisch en de gemeente wordt geconfronteerd met het uitspoelen van de steenslag 

waardoor de Moerasbeek elk jaar geruimd dient te worden. 




Oppervlaktewaterkwaliteit 

De wet van 24 mei 1983 betreffende de kwaliteitsobjectieven van oppervlaktewater en 

uitvoeringsbesluiten. Ondertussen zijn in VLAREM II gelijkaardige voorschriften opgenomen. 

Toewijzing van functies (productie drinkwatercategorie A1, A2, A3, zwemwater, viswater en 

schelpdierwater) voor oppervlaktewater wordt geregeld in het besluit van de Vlaamse regering van 8 

december 1998. 

De wetgeving inzake de vergunnings- en meldingsplicht, de vergunningsprocedures en de voorwaarden 

inzake lozingen staan aangegeven in VLAREM I en II. Vlarem I bepaalt welke lozingen van afvalwater al 

dan niet meldings- of vergunningsplichtig zijn. In Vlarem II zijn de algemene en sectorale 

lozingsvoorwaarden opgenomen. Vlarem II bevat tevens bepalingen voor de afvoer van huishoudelijk 

afvalwater afkomstig van niet-ingedeelde inrichtingen (woongelegenheden). 

Het Besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004 (die het B. Vl. R. van 28 augustus 1999 opheft) 

houdende de vaststelling van gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, 

infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater. 

De wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. Deze 

wet heeft betrekking op de werking en bevoegdheden van de waterzuiveringsmaatschappijen, 

lozingsvoorwaarden voor afvalwater en preventieve maatregelen die door de wetgever kunnen worden 

opgelegd. In uitvoering van deze wet werden in VLAREM II milieukwaliteitsnormen voor 

oppervlaktewateren opgenomen. Art. 2 van de wet van 26 maart 1971 heeft ervoor gezorgd dat art. 90 

van het Veldwetboek zijn belang verloren heeft voor de openbare oppervlaktewateren, maar dit artikel is 

nog steeds van kracht voor private waterlopen en vijvers. 

De ministeriële omzendbrief van 4 juli 2003 met een addendum bij de ministeriële omzendbrief van 21 

november 2001 met betrekking tot de beoordeling van de verenigbaarheid van de lozing van 

bedrijfsafvalwater op de openbare riolering met de beleidsaanpak inzake RWZI-exploitatie. De 

omzendbrief omschrijft het beslissingskader inzake het aspect lozing van bedrijfsafvalwater dat moet 

gevolgd worden door alle - bij het afvalwaterbeleid betrokken - diensten en instanties. 

Het decreet van 20 maart 1991 betreffende het Investeringsfonds. Deze wet regelt de subsidiëring van 

gemeentelijke investeringen inzake riolering en regenafvoerleidingen andere dan prioritaire. 

Het decreet van 21 december 2001 houdende wijziging van de wet van 26 maart 1971 bepaalt dat 

gemeenten 100% subsidie kunnen krijgen voor de aanleg van een 2 DWA (droog weer afvoer) riolering en 

de bijhorende werken voor de afvoer van hemelwater. Ook voor de bouw van een KWZI (kleinschalige 

waterzuiveringsinstallatie) tot 2.000 IE kan een subsidie van 100% verkregen worden. De subsidie voor 

alle andere gescheiden rioleringsstelsels bedraagt 75%. 

Het B.Vl.R. van 1 februari 2002 (dat het vroegere B.Vl.R. van 15 juli 1997 opheft) betreffende de 

subsidiëring van de aanleg door de gemeenten van openbare rioleringen, andere dan priotritaire 

rioleringen, en van de bouw door de gemeenten van kleinschalige rioolwaterzuiveringsinstallaties. De 

subsidiëring van gemeentelijke rioleringen in zijn huidige vorm is sinds het subsidiebesluit van 30 maart 

1996 in voege. Sinds huidige subsidiëring bestaat de mogelijkheid tot het bekomen van 100% subsidie 

voor de rioleringskost. 


De Europese Nitraatrichtlijn (91/676/EEG) wil de waterverontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen 

verminderen en verdere verontreiniging voorkomen. 

Het decreet van 23 januari 1991 tot bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door 

meststoffen werd gewijzigd op 20 december 1995 in het kader van het Mestactieplan (MAP). Het 

mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten hebben gevolgen voor de bemestingslimieten, de uitrijperioden 

en een aantal gebiedsgerichte bepalingen. De uitvoering van deze regelgeving werd toevertrouwd aan de 

VLM, afdeling Mestbank. Specifieke gemeentelijke bevoegdheden situeren zich op het vlak van het 

toezicht en de milieuvergunning. Goedkeuring van de wijzigingen aan het decreet werden in de loop der 

jaren uitgevoerd, waarbij deze ook voor de milieuvergunning van belang zijn. 

Er bestaan verschillende Codes van goede praktijk, o.m. inzake de aanleg van openbare riolen, 

individuele voorbehandelingsinstallaties en kleinschalige rioolwaterzuiveringsinstallaties (uitgave 

december 1996), aangevuld met een code betreffende de herwaardering van grachtenstelsels, 

hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen (maart 1999). In oktober 2002 werd een code met betrekking 

tot het ontwerp en gebruik van DWA-systemen in Vlaanderen uitgebracht. 

Ook in het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) worden een aantal acties geformuleerd die 

tot doel hebben de oppervlaktewaterverontreiniging tegen te gaan: 

- subsidiëringsprogramma’s bijsturen en de subsidies voor de gemeentelijke rioleringen en 

gemeentelijke KWZI’s verhogen 

- controle van de gemeentelijke waterzuiveringsinfrastructuur organiseren. 

- vergunningen lozing bedrijfsafvalwater verfijnen. 

- afbouw van de veestapel stimuleren en tot 1 januari 2007 een vergunningenstop handhaven. 

- handhaving inzake bemestingsbepalingen versterken. 

- sensibiliseren inzake mestproblematiek. 

- controle op de emissies van de industrie via een degelijk handhavingsbeleid. 

De acties rond oppervlaktewaterkwaliteit in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zitten vervat in de 

subcluster integraal waterbeleid. 

Oppervlaktewaterkwantiteit 

Hier zijn vooral VLAREM I en II van belang. 

De Wet op de Polders en Wateringen van 3 juni 1957 bepaalt de bevoegdheden van de polders. Binnen 

hun omschrijving staan zij in voor het beheer van alle onbevaarbare waterlopen met uitzondering van de 

waterlopen 1 ste categorie. De meeste polderbesturen beheren daarnaast nog een uitgebreid net van 

kleinere waterlopen (de zogenaamde 4 de categorie). 

De omzendbrief met betrekking tot vaststelling van de code van goede praktijk voor de aanleg van 

openbare riolen en individuele waterzuiveringsinstallaties van 31 juli 1996 licht het rioleringsbeleid toe. 

Met het subsidiëringsbesluit inzake openbare rioleringen, andere dan prioritaire rioleringen, van 30 maart 

1996 worden de gemeenten aangespoord om meer te investeren in de uitbouw van het gemeentelijk 

rioleringsnet. 


Dit besluit werd gewijzigd op 23 maart 1999. Door deze wijziging kunnen de gemeenten 75% subsidie 

krijgen voor de aanleg van gescheiden rioleringsstelsel. Zij dienen wel een gericht beleid inzake buffering 

van hemelwater te voeren om nog in aanmerking te kunnen komen voor subsidiëring. Dit dient de 

gemeente te doen door: 

- het vaststellen van een gemeentelijke bouwverordening waarbij voor nieuwbouw en 

vernieuwbouw de installatie van een hemelwaterput met een minimale inhoud van 3 m³ met 

hergebruik of installatie van een infiltratievoorziening verplicht gesteld wordt, en; 

- het vaststellen van een gemeentelijke subsidieregeling voor de installatie van een hemelwaterput 

en/of een infiltratievoorziening conform de code van goede praktijk, en; 

- het vaststellen van een gemeentelijke verordening inzake afzonderlijke huisaansluitingen voor 

nieuwbouw en vernieuwbouw voor de gescheiden afvoer van afvalwater en hemelwater, waarbij 

de afvoer van hemelwater naar een gemengd stelsel slechts wordt toegelaten bij ontstentenis van 

een infiltratievoorziening, een gracht, een oppervlaktewater of een hemelwaterafvoerleiding 




Het MINA-plan 3 formuleert een aantal acties met betrekking tot verdroging: 

- sensibiliseren rond duurzaam waterbeheer en –gebruik. 

- waterlopen goed beheren en onderhouden. 

- overstromingsgebieden afbakenen en inrichten. 

- subsidiëren en samenwerken bij uitvoering van lokale waterbeheerprojecten. 

De acties rond oppervlaktewaterkwantiteit in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zitten vervat in 

de subcluster integraal waterbeleid. 

Structuurkenmerken 

De Wet op de Polders en Wateringen van 3 juni 1957 bepaalt de bevoegdheden van de polders. Binnen 

hun omschrijving staan zij in voor het beheer van alle onbevaarbare waterlopen met uitzondering van de 

waterlopen 1 ste categorie. De meeste polderbesturen beheren daarnaast nog een uitgebreid net van 

kleinere waterlopen (de zogenaamde 4 de categorie). 

De wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen. 

De algemene wetgeving omtrent het beheer van onbevaarbare waterlopen. 

Door KB van 5 oktober 1992 worden de bevaarbare waterlopen, waterwegen, aangeduid en de 

bevoegdheid aan het Vlaamse Gewest toegekend. 

Het KB van 5 augustus 1970 houdende algemeen politiereglement van de onbevaarbare waterlopen, dat 

belangrijke verplichtingen en geboden oplegt aan personen die in de nabijheid van een waterloop grond 

bezitten en bewerken. 

Het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (vervangt in het 

Vlaams Gewest bijna volledig de wet op het natuurbehoud van 1973). 


Het Bermbesluit van 27 juni 1984 houdende maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd 

door publiekrechterlijke rechtspersonen en de omzendbrieven van 1987, 1991 en 1993. Dit besluit geeft 

richtlijnen omtrent het beheer van bermen en taluds, ook langs waterlopen. 

De Benelux Beschikking M 96 (5) van 26 april 1996 inzake vismigratie stelt dat vismigratie mogelijk moet 

gemaakt worden tegen 2010 voor alle vissoorten op alle waterlopen in de hydrografische bekkens van de 

Benelux. 

Het Vademecum Natuurtechniek: Inrichting en Beheer van waterlopen is een handleiding die 

verschillende technieken en materialen vermeldt waarmee waterloopbeheer en oeverherstel op een 

natuurvriendelijke manier kunnen uitgevoerd worden. 

Het Vademecum Natuurtechniek: Inrichting en Beheer van wegen is een handleiding die verschillende 

technieken en materialen vermeldt waarmee wegen (langs een waterloop) op een natuurvriendelijke 

manier kunnen aangelegd worden. 

Het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 geeft een aantal acties met betrekking tot de 

structuurkenmerken van waterlopen: 

- sanering van prioritaire vismigratieknelpunten en voorkomen van nieuwe migratieknelpunten 

- herstellen van de hydromorfologische structuur van de waterlopen. 


De acties rond structuurkenmerken van waterlopen in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zitten 

vervat in de subcluster integraal waterbeleid. 


Zoals reeds eerder vermeld bij integraal waterbeleid, is de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het 

Vlaams Gewest - Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 van belang. 

Voor de oppervlaktewaterkwaliteit zijn volgende acties van belang: 

- Instrumentarium niveau 1: 

o De gemeente beschikt over een persoon met het VLAREM-bekwaamheidsbewijs. Deze 

persoon wordt in het bijzonder belast met de controle op de als hinderlijk ingedeelde 

inrichtingen van tweede en derde klasse, conform art. 58 van VLAREM I. Indien de 

gemeente niet beschikt over een persoon met een VLAREM-bekwaamheidsbewijs sluit 

de gemeente een overeenkomst af met de politiezone, waarin een samenwerking wordt 

afgesproken. 

o De gemeente treedt op als conflictbemiddelaar bij lokale hinderproblemen die veroorzaakt 

worden door alle inrichtingen en handelingen, met uitzondering van klasse 1. 

o De gemeente verbindt zich ertoe om met betrekking tot de gegevensinvoer van het 

Gewestelijk Milieu Management Informatiesysteem (MMIS) een bijdrage te leveren tot de 

vier databanken: 

het milieuvergunningenloket (eMIL) 

het milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) 

de rioleringsdatabank 

natuurvergunningenloket 


o Integratie: de gemeente zal werken aan een geïntegreerd duurzaam lokaal milieubeleid. 

Dit impliceert tenminste dat de verschillende doelstellingen die de gemeente beoogt met 

het aangaan van deze overeenkomst op elkaar worden afgestemd. Hiertoe wordt 

ambtelijk overleg georganiseerd of gewerkt via geïntegreerde projecten. 

- Cluster water niveau 1: 

o De gemeente verbindt er zich toe een gemeentelijke premie toe te kennen voor de bouw 

van individuele zuiveringsinstallaties. 

o Van zodra de wijziging van de zuiveringszones bekrachtigd is door de gemeente of in het 

deelbekkenbeheerplan moet het gemeentelijk subsidiereglement voor individuele 

afvalwaterzuivering hieraan aangepast worden. 

o De gemeente geeft de nodige ruchtbaarheid aan de verschillende subsidieregelingen 

door middel van een jaarlijkse publicatie in het gemeentelijk infoblad. Indien de gemeente 

over een website beschikt is het aangewezen de verschillende subsidieregelingen ook 

hier op te nemen. 

Voor de oppervlaktewaterkwantiteit zijn volgende acties van belang: 

- Instrumentarium niveau 1: zie oppervlaktewaterkwaliteit 


o De gemeente verbindt er zich toe een gemeentelijke premie toe te kennen voor de aanleg 

van een hemelwaterinstallatie. 


van een infiltratievoorziening voor niet-verontreinigd hemelwater. 


door middel van een jaarlijkse publicatie in het gemeentelijk infoblad. Indien de gemeente 

over een website beschikt is het aangewezen de verschillende subsidieregelingen ook 

hier op te nemen. 

Voor de structuurkenmerken zijn volgende acties van belang: 


o Het onderhouden aan elke waterloop en grachtenstelsel moet specifiek afgestemd zijn op 

de verschillende functies en kenmerken van de beek. Vanuit kwantitatief, kwalitatief en 

ecologische duurzaam waterlopenbeheer moet het onderhoud van de waterlopen en de 

oevers uitgevoerd worden conform de richtlijnen uitgewerkt in spoor 6 van de 

methodologie voor de opmaak van de deelbekkenbeheerplannen. Dit geldt in het 

bijzonder voor het maaien ruimingsbeheer van waterlopen en voor natuurvriendelijke 

oeverinrichting en –bescherming. 

o De gemeente verbindt er zich toe om bij alle geplande buitengewone werken en bij alle 

werken op waterlopen rekening te houden met vismigratie. In praktijk betekent dit dat bij 

herstel van bestaande of de aanleg van nieuwe infrastructuur geen verval, noch te hoge 

stroomsnelheid en noch te lage waterstand gecreëerd wordt. Indien dit niet haalbaar is 

dienen compenserende maatregelen aangebracht te worden. 

o Opmaken en bekendmaken van een gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven van 

baangrachten 

De gemeente verbindt er zich toe een gemeentelijk reglement op te maken m.b.t. het 

overwelven van baangrachten. Hierin worden minstens de bepalingen opgenomen zoals 

weergegeven bepaald in het door het Vlaamse Gewest geleverde voorbeeldreglement 

o De gemeente geeft de nodige ruchtbaarheid aan het reglement door middel van een 

jaarlijkse publicatie in het gemeentelijk infoblad. 



Algemeen 

Onder waterbeheersing wordt vaak enkel aandacht besteed aan wateroverlast. Nochtans dient 

waterbeheersing in een ruimer kader gezien te worden. 

Op verschillende vlakken wordt door de gemeente reeds heel wat ondernomen, maar een rode draad 

ontbreekt momenteel nog. Er wordt nog teveel gewerkt met ad hoc oplossingen en er is nog onvoldoende 

samenhang tussen de verschillende aspecten van water. 

De gemeente en de provincie bekleden een voorbeeldfunctie voor wat betreft het aanvragen van 

vergunningen voor het uitvoeren van werken. De provincie vraagt echter vaak geen vergunning aan voor 

het uitvoeren van werken. Ze omzeilen de wetgeving door alle werken als onderhoudswerken te 

beschouwen. Op die manier vermijden ze eveneens een openbaar onderzoek. 

Tenslotte is ook de samenwerking tussen de verschillende diensten betrokken bij oppervlaktewater, zowel 

intern als extern (VMM, Aquafin) niet optimaal. 


De kwaliteit van het oppervlaktewater op het grondgebied van de gemeente is slecht. Hier zijn 

verschillende verklaringen voor de vinden. 

Waarschijnlijk zijn er nog steeds een beperkt aantal niet-vergunde lozers, hoewel niet-vergunde lozers 

door de gemeente worden aangespoord zich in regel te stellen. Daarnaast heeft Staden eveneens te 

kampen met vergunde lozers die de normen niet respecteren. 

Momenteel is er ook nog onduidelijkheid over de indeling in zuiveringszones van het grondgebied van de 

gemeente. Er is een definitieve indeling nodig, zodat vooral de zuivering in het buitengebied kan 

aangepakt worden (kleinschalige versus individuele zuivering). Hierdoor is er in het buitengebied nog 

geen waterzuivering voorzien (kleinschalig of individueel) waardoor er nog een aantal lozers zijn. Bij 

nieuwbouw wordt de zuivering wel aangeraden en wordt de subsidie bewust hoog gehouden. Een 

probleem dat hiermee samenhangt is het feit dat er tot op heden geen controle achteraf is van de 

individuele waterzuiveringsinstallaties bij particulieren. 

Verder is het huidig rioleringsstelsel overwegend van het niet-gescheiden type. De gemeente legt in haar 

bouwvergunningen wel reeds de scheiding tot op perceelsniveau op, maar een controle op de aansluiting 

is er nog niet. Door het niet-gescheiden rioleringsstelsel zal een deel hemelwater samen met het 

afvalwater naar de RWZI afgevoerd worden, waardoor deze niet optimaal kan werken. Bovendien komt 

een deel van het afvalwater samen met het hemelwater rechtstreeks in het oppervlaktewater terecht, wat 

de kwaliteit ervan niet ten goede komt. Hier en daar komen er ook nog parasitaire debieten (bvb grachten 

aangesloten op riolering) voor en werken de overstorten veel te frequent. 

Er is in Staden eveneens geen duidelijk overzicht van de rioleringsinfrastructuur en ook de staat van de 

riolering is onvoldoende gekend. Dit komt omdat tot op heden de beschikbare gegevens (vnl. 

terreinkennis) nog niet opgenomen zijn in een databank. Ook de 2 ARP’s werden nooit geactualiseerd. 

Het zou interessant zijn om o.a. de soort riolering, de diameter en het bouwjaar op te nemen in een 

dergelijke databank. Deze gegevens kunnen bekomen worden door het uitvoeren van hydronautstudie’s. 

De opstart van een goede databank (Aquagis van Aquafin) was gepland naar aanleiding van de cross 

border lease, maar door het niet doorgaan van dit project ligt alles momenteel stil. 


Een ander knelpunt betreft de problemen met het bekomen van subsidies voor riolering. De subsidies 

worden toegekend op basis van de beoordeling van het dossier a.h.v. een aantal parameters. De dossiers 

in Staden zijn van die aard dat slecht gescoord wordt, waardoor de gemeente niet in aanmerking komt. Dit 

is ook het geval met het dossier Kapelleriestraat. Bovendien slaan de subsidies enkel op rioleringswerken, 

niet op andere werken zoals bvb. wachtaansluitingen. 

Inzake de mestproblematiek kunnen er verschillende knelpunten aangehaald worden: 

• overbemesting zorgt voor waterverontreiniging 

• de meststoffen gebruikt door tuiniers worden niet in rekening gebracht. 

Verder wordt er in de gemeente eveneens teveel strooizout gebruikt en doet er zich o.a. in de waterputten 

algenbloei voor. 

Tenslotte zou het verzamelen van gegevens omtrent oppervlaktewater (o.a. de inventarisatie van 

lozingspunten op kaart) op een hoger niveau moeten gebeuren. Het is niet wenselijk dat elke gemeente 

op zich dergelijke taken moet uitvoeren. Een dergelijke taak is eerder weggelegd voor de Vlaamse 

Milieumaatschappij. 


Het dempen van grachten komt nog teveel voor. 

In de loop der jaren is de natuurlijke berging in Staden verdwenen door de omzetting naar akkerland. 

Hierdoor moet nu gezocht worden naar andere gronden die deze functie kunnen overnemen. 

Aan de Luikebeek komen er soms straten onder water te staan. 

Voor wat betreft infiltratie is het concept zelf wel gekend in de gemeente maar over de lokale 

toepasbaarheid is weinig tot niets geweten. Wel is het zo dat de hoeveelheid verharde oppervlaktes 

alsmaar toeneemt wat tot gevolg heeft dat infiltratie beperkt worden. In dit verband dient ook gewezen te 

worden op de nieuwe gewestelijke stedenbouwkundige verordening terzake, die deze materie behandelt. 


Algemeen gesteld is de waterkwaliteit van veel beken laag. Dit heeft tot gevolg dat er momenteel weinig 

potenties/mogelijkheden zijn. Waar er zich echter kansen voordoen, is het van belang dat er een 

ecologische visie opgebouwd wordt waarbij uitgegaan wordt van het stand-still principe en het uitbouwen 

van de beperkte mogelijkheden. Dit is bvb. het geval met de Keuneleutepolderbeek. Het is de bedoeling 

om deze beek te ontbuizen en opnieuw te laten meanderen. 

Een ander knelpunt betreft het feit dat kennis omtrent het ecologisch inrichten en beheren van waterlopen 

soms ontbreekt bij de gemeente en de aannemers waarmee samengewerkt wordt. 

Het lozen van bepaalde (bijtende) producten (zoals bvb. soda) vanuit de groetenverwerkende industrie 

zorgt ervoor dat de oeverbeplanting in bepaalde waterlopen kapot gaat. Lozingen van diepvriesbedrijven 

zorgen op de Bombebeek dan weer voor het afkalven van oevers. Ook het overmatig gebruik van 

herbiciden heeft een negatieve invloed op de oevers. 


Tenslotte is er onvoldoende budget en mankracht beschikbaar voor het uitwerken van projecten rond het 

verbeteren van de structuurkenmerken van de waterlopen. Zo zijn bvb. natuurlijke oeververstevigingen in 

de gemeente Staden beperkt tot onbestaande. Het verbeteren van de structuurkenmerken is een item dat 

zowel bij de politiek als bij de bevolking geen hoge prioriteit geniet. 




- Het halen van de basiswaterkwaliteit of beter voor alle waterlopen op het grondgebied van de 

gemeente. Hiervoor zal o.a. toezicht gehouden worden op de vergunde lozers en zullen niet-vergunde 

lozers opgespoord worden. Aangezien niet alle waterlopen onder de gemeentelijke bevoegdheid 

vallen, zal hiervoor samengewerkt worden met een aantal bovengemeentelijke instanties zoals de 

provincie, VMM, Aquafin, enz. 

- De gemeente Staden zal voor het terugdringen van de vervuiling door gezinnen een zo uitgebreid 

mogelijk gescheiden rioleringsstelsel uitbouwen. De gemeente zal proberen een sturende rol te 

spelen ten opzichte van instanties zoals Aquafin en VMM om het budget hiervoor binnen de perken te 

houden. 

- Parasitaire debieten dienen zoveel mogelijk opgespoord en afgekoppeld te worden. 

- Waar de aanleg van een rioleringsstelsel niet mogelijk is zal de gemeente instaan voor de uitbouw 

van kleinschalige zuiveringsinstallaties en/of de bouw van individuele zuiveringsinstallaties door 

inwoners stimuleren. 


- Creëren van ruimte voor water, met aandacht voor het principe in andere beleidsdomeinen zoals 

ruimtelijke ordening. 


- Het ontwikkelen van een goede ecologische visie met betrekking tot de waterlopen die potenties 

hebben. 

- Het meer ecologisch beheren van de waterlopen (met potenties) op het grondgebied van de 

gemeente Staden. 

- Bij werken aan een waterloop steeds een grondige inventarisatie uitvoeren van zowel de ecologische 

als de maatschappelijke karakteristieken van de oevers van een waterloop en haar omgeving. 



- Opstellen en opmaken van een duidelijke afbakening van de verschillende zuiveringszones. De 

gemeente zal het voorstel van het Vlaams Gewest met betrekking tot de indeling van het grondgebied 

in zuiveringszones evalueren en indien nodig verfijnen en aanpassen. 

- De lozingen afkomstig van huishoudens in het buitengebied beperken door het opleggen/subsidiëren 

van IBA’s 


- Bij de bouw van nieuwe rioleringen maximaal opteren voor een gescheiden rioleringsstelsel en het 

opzetten van afkoppelingsprojecten waarbij hemelwater gescheiden van het afvalwater afgevoerd 

wordt. Hierbij zal de gemeente eveneens een systeem uitwerken om de correcte aansluiting op de 

riolering ter plaatse na te gaan. 

- De gemeente Staden zal verder een sturend lozingsvergunningenbeleid voeren met het oog op het 

behalen van de basiswaterkwaliteit. Bij klachten over vervuiling door vergunde lozingen of meldingen 

van niet-vergunde lozingen zal de gemeente optreden. 

- De gemeente zal de rioleringen inventariseren en de gegevens invoeren in de rioleringsdatabank. 

- Sensibiliseren van de bevolking en de bedrijven (via vergunning) omtrent het verminderen van de 

watervervuiling. 


- De waterproblematiek zal opgenomen worden in de verschillende planningsprocessen (waaronder de 

ruimtelijke ordening). 


- Er zal gestreefd worden naar een natuurvriendelijk oeverbeheer van de waterlopen met potenties die 

onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. Er zal naar gestreefd worden om zo weinig 

mogelijk rechttrekkingen of inbuizingen van waterlopen uit te voeren, het gebruik van harde 

materialen voor oeverherstel te verminderen en het gebruik van een bepaald materiaal steeds aan te 

passen aan een gegeven situatie en de gegeven randvoorwaarden zodat de kwaliteit van de gracht 

niet verder afneemt. Het ophogen van laaggelegen weiden zal ook niet meer toegelaten worden. 


De acties hieronder vermeld zijn de gemeentelijke acties rond oppervlaktewater. Daarnaast zijn er ook 

nog acties die vallen onder het deelbekkenbeheerplan. De opmaak van een actieplan per deelbekken is 

een eerste stap en wordt voorzien tegen 2006. Het ligt voor de hand dat in het actieplan heel wat zaken 

vervat zullen zitten die van toepassing zijn op Staden. De acties uit dit actieplan zullen opgenomen en 

verduidelijkt worden in de milieujaarprogramma’s van de gemeente. 

Een deel van de acties opgenomen in de andere milieuthema’s hebben ook een positieve invloed op het 

oppervlaktewater. Het gaat om acties in de delen 2.2.4 Intene milieuzorg, 2.2.5 Inventarissen en MMIS, 

2.2.6 Integratie op gemeentelijk vlak, 2.2.8 Samenwerkingsverbanden, 3.1.1 Milieuverantwoord 

productgebruik, 3.2.1 Integraal waterbeleid, 3.2.4 Waterbodem en 3.2.6 Duurzaam watergebruik. Het gaat 

hierbij om volgende acties: 


- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – MMIS (SO) (met o.a. de 

uitbouw van rioleringsdatabank en actualiseren van de ARP’s) 



- Actie VS-MP1: Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende milieuverantwoord 

productgebruik (SO) 



- Actie W-IW1: Verderzetting van de DuLo-waterplannen (SO) in de deelbekkenbeheerplannen 



- Actie W-W1: Opvolgen van de wettelijke bepalingen omtrent het ruimen van waterlopen 

- Actie W-W2: Meewerken aan acties voor waterlopen 1 ste en 2 de categorie 

- Actie W-DW3: Sensibiliseren van de verschillende doelgroepen met betrekking tot duurzaam 

watergebruik 

- Actie NE-N4: Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en paaiplaatsen en organisatie 

overzetacties 


Algemeen 

Actie W-O1 

Identificatie 

Titel Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater en 

sensibilisering van de verschillende doelgroepen. 

Classificatie 3.2.2 Oppervlaktewater 


Actieplan 

Beschrijving Staden zal de scheiding van afvalwater en hemelwater (+ eventueel olieen 

vetafscheider) verder toepassen bij nieuwe gemeentelijke projecten. Een dergelijk 

project is het nieuwe gemeenschapscentrum. Daarnaast heeft de gemeente in het 

verleden eveneens een olieen vetafscheider geplaatst op het containerpark en in 

de depot. 

Verder heeft de gemeente ook de intentie om tegen 2015 het gebruik van 

bestrijdingsmiddelen af te bouwen en het gebruik van waterschadelijke producten 

(bvb. schoonmaakmiddelen) in eigen beheer te beperken. 

Bij nieuwe gemeentelijke projecten zal geopteerd worden voor waterdoorlatende 

verhardingen. Momenteel werd reeds waterdoorlatende verharding aangelegd bij 

de fietsen wandelverbinding. Een nieuw project waarbij waterdoorlatende 

verharding zal gebruikt worden, is het gemeenschapscentrum. 

Tenslotte zal de gemeente ook aandacht besteden aan de sensibilisering van de 

bevolking om minder water te vervuilen. Dit kan bvb. gebeuren door het 

communiceren van de goede resultaten in de eigen diensten via het infoblad. De 

verschillende doelgroepen (landbouw, bevolking) zullen ook bewust gemaakt 

worden van de problematiek en wettelijke bepalingen inzake bemesting. Dit zal 

gebeuren aan de hand van de beschikbare metingen uit het MAP-meetnet 

(toelichting). 

Sleutelwoorden Voorbeeldfunctie, sensibilisering, waterdoorlatende verharding, olieen 

vetafscheider 


Doelstelling Het verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit en het verhogen van de infiltratie 

van oppervlaktewater in de bodem. 

Doelgroep(en) Bevolking, landbouwers, bedrijven 



Betrokken Studiebureaus, ontwerpers, architecten, technische dienst, dienst stedenbouw, 

actoren 

milieudienst, groendienst 

Indicatoren Kwaliteit van het oppervlaktewater 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


Actie W-O2 





milieuverantwoord productgebruik en het ter beschikking stellen van informatie. 

Decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door 

de openbare diensten 




MINA-plan 3: Sensibiliseren inzake mestproblematiek. 


Bij nieuwe projecten zit de meerkost van bovenvermelde maatregelen vervat in de 

totale kostprijs 

Voor het budget voor de reductie van bestrijdingsmiddelen: zie actie VS-MP2 


Identificatie 

Titel Voeren van een geïntegreerd en doorgedreven rioleringsbeleid. 



Actieplan 

Beschrijving Staden legt in de bouwvergunning reeds de scheiding van afval- en hemelwater 

op. De verplichte aansluiting op de openbare riolering is eveneens al van 

toepassing. Deze zaken zullen verder gezet worden en bijkomend zal Staden nog 

een aantal nieuwe initiatieven uitwerken: 

- Uitbouwen van een gescheiden stelstel en uitvoeren van afkoppelingsprojecten 

- Uitwerken van een systeem om de aansluiting op de riolering ter plaatse 

kosteloos te controleren. 

Bovenstaande initiatieven zullen er eveneens voor zorgen dat het probleem van de 

frequent werkende overstorten wordt opgelost. 

Sleutelwoorden Riolering, gescheiden stelsel, overstorten 


Doelstelling Optimaliseren van de werking van het RWZI en het verbeteren van de 

oppervlaktewaterkwaliteit. 




Betrokken Aquafin 

actoren 

Indicatoren Percentage gescheiden stelsel en aantal uitgevoerde controles op de aansluiting 

van de riolering 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 


beleidskader - Subsidiëringsprogramma’s bijsturen en de subsidies voor de gemeentelijke 

rioleringen en gemeentelijke KWZI’s verhogen. 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O3 

Middelen worden voorzien volgens noodzaak 


Identificatie 

Titel Meewerken aan de bouw van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil de zuiveringsgraad op haar grondgebied stelselmatig opdrijven. 

Hiervoor zal een RWZI gebouwd worden in Westrozebeke. Daarnaast is er 

eveneens sprake van een KWZI te Vijfwege. Hiervoor wacht de gemeente echter 

op de afbakening van de zuiveringszones. 

Sleutelwoorden RWZI, Westrozebeke, KWZI, Vijfwege 


Doelstelling Opdrijven van de zuiveringsgraad 



Betrokken VMM, Aquafin 

actoren 

Indicatoren Stijging van de zuiveringsgraad 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 


eleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O4 

MINA-plan 3: 

- Subsidiëringsprogramma’s bijsturen en de subsidies voor de gemeentelijke 

rioleringen en gemeentelijke KWZI’s verhogen. 

Volgens noodzaak 


Identificatie 

Titel Voeren van een gericht vergunningenbeleid. 



Actieplan 

Beschrijving Staden neemt reeds een aantal maatregelen om lozingen in oppervlaktewater via 

de vergunningen te beperken. Daarbij moet in elke aanvraag/melding een plan 

gevoegd te worden waarop staat hoe het hemelwater, huishoudelijk en 

bedrijfsafvalwater afgevoerd worden. Indien een hemelwaterput aanwezig is, moet 

het volume aangegeven worden. 

Bij een aanvraag tot lozing in oppervlaktewater wordt steeds advies aangevraagd 

bij VMM. Dit advies wordt ook daadwerkelijk gevolgd. Indien nodig wordt een olieen 

vetafscheider of een zuivering voor afvalwater opgelegd. 

Verder worden er ook geen nieuwe ongezuiverde lozingen op oppervlaktewater 

meer gecreëerd of toegelaten. 

Sleutelwoorden Vergunning, lozing, oppervlaktewater 


Doelstelling Verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater 

Doelgroep(en) Bedrijven, Bevolking 


Betrokken VMM, Milieu-inspectie, provincie (voor klasse 1 bedrijven), dienst ruimtelijke 

actoren 

ordening 

Indicatoren Kwaliteit van het oppervlaktewater 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

MINA-plan 3: 

- vergunningen lozing bedrijfsafvalwater verfijnen. 

- afbouw van de veestapel stimuleren en tot 1 januari 2007 een vergunningenstop 

handhaven. 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O5 


- controle op de emissies van de industrie via een degelijk handhavingsbeleid. 



Identificatie 

Titel Verder zetten subsidie individuele waterzuivering en verfijnen indeling 

zuiveringszones (SO) 



Beschrijving In de gemeenteraad van 14 juli 2000 werd de gemeentelijke subsidieregeling voor 

de bouw van een individuele zuiveringsinstallatie bij particuliere woningen in 

zuiveringszone C en het buitengebied vastgesteld. De premie bedraagt momenteel 

1.000 euro. Deze subsidie zal ook tijdens de planperiode verder gezet worden. 

Daarnaast wil de gemeente ook de controle op de goede werking van de 

zuiveringsinstallaties achteraf beter uitwerken. 

Van zodra de gemeente de definitieve indeling van de zuiveringszones ontvangt 

van het Vlaams Gewest zal de gemeente eveneens een duidelijke afbakening van 

de verschillende zuiveringszones opmaken. De gemeente zal het voorstel van het 

Vlaams Gewest met betrekking tot de indeling van het grondgebied in 

zuiveringszones evalueren en indien nodig verfijnen en aanpassen. 

Sleutelwoorden Subsidie, individuele zuiveringsinstallatie, controle, zuiveringszones 


Voor de subsidies: enkel zuiveringszone C en het buitengebied 

Doelstelling Verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater. 


Initiatiefnemer Voor subsidies: Gemeentebestuur, Vlaams Gewest 

Voor zuiveringzones: Aquafin, VMM, Gemeentebestuur 

Betrokken Milieudienst en technische dienst, milieu-inspectie 

actoren 

Indicatoren Aantal uitbetaalde subsidies 

Termijnplanning Subsidies: doorlopende actie 

Uitvoering controles: 2005-2009 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 


eleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O6 

Er wordt jaarlijks een budget voorzien voor de uitbetaling van de subsidies op het 



Identificatie 

Titel Samenwerken rond water in het kader van Milieuzorg Op School 



Beschrijving De gemeente Staden werkte in het verleden reeds samen met de scholen rond 

afval in het kader van het MOS-project. Deze samenwerking wordt verder gezet 

met nu de nadruk op water. Om de scholen te ondersteunen zal de gemeente 

Staden opnieuw werken met een charter dat tussen de gemeente en de scholen 

kan afgesloten worden. Ook zal een waterkoffer ter beschikking gesteld worden 

aan alle scholen en zullen er drinkwaterfonteinen geplaatst worden. Voor deze 

laatste actie (plaatsen drinkwaterfonteinen) is er in 2005 een samenwerking 

gepland met LOGO Roeselare-Tielt en Green. Hierbij zal Green werken rond het 

afvalpreventieaspect, LOGO rond het educatief lessenpakket (om het gebruik in te 

burgeren bij leraars en leerlingen) en de coördinatie. Het is aan de gemeente om 

de actie in te bedden in de bestaande werking. 

Sleutelwoorden MOS, water, scholen, samenwerking, charter 


Doelstelling Kinderen bewustmaken van de kwaliteit van oppervlaktewater en het belang van 

duurzaam watergebruik. 

Doelgroep(en) Scholen, kinderen en hun ouders 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur, Milieudienst, LOGO Roeselare-Tielt, Green 

Betrokken Provincie, scholen, stad Roeselare (voor uitlenen van kit) 

actoren 

Indicatoren / 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

- Actie I7: Verder zetten huidige samenwerkingsverbanden. 

- Actie W-DW3: Sensibiliseren van de verschillende doelgroepen met betrekking 

tot duurzaam watergebruik. 

- Actie 111: De Provincie zal het onderwijs verder in zijn NME-opdracht 

ondersteunen via de realisatie van educatieve leskoffers en lesprojecten, de 

ontwikkeling van voorbeeldinitiatieven, de vorming van leerkrachten, de opleiding 

van koffermeesters en Natuurouders, de Week van de Zee, de educatieve uitbouw 

van de provinciedomeinen enz. in nauw overleg met het onderwijs zelf. 

- Actie 112: De Provincie zal het project MOS - Milieuzorg op School in 



Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O7 


/ 

Middelen zullen voorzien worden op begrotingsartikel 87901/124-02 (volgens 

noodzaak) 


Identificatie 

Titel Beter gebruik maken van de bestaande technische middelen voor 

waterbeheersing. 



Beschrijving Met betrekking tot waterbeheersing (beheersen van debieten (debietregeling en 

vertraagde afvoer)) zijn er reeds heel wat technische mogelijkheden. Het kan o.a. 

gaan om knijpleidingen (tot een bepaald debiet), wervelventielen (niet gestuurde, 

op maat gemaakte debietregelaars), achterwaartse overstorten,… Tot op heden 

werd hiervan nog onvoldoende gebruik gemaakt bij projecten in de gemeente. Het 

is de bedoeling om hieraan meer aandacht te besteden tijdens de planperiode. 

Bovendien is een uitgebreide hydronautstudie nodig indien ingrijpende zaken 

gepland worden op het vlak van riolering, bvb. door het bijkomend inplanten van 

een verkaveling. De gemeente zal dit tijdens de planperiode realiseren. Momenteel 

zijn dergelijke studies in opmaak voor de ambachtelijke zones Ter Eike en 

Spanjestraat. 

Sleutelwoorden Technische middelen, watebeheersing, hydronautstudie 


Doelstelling Optimaal gebruik maken van de beschikbare technische middelen voor 

waterbeheersing. 

Doelgroep(en) Technische dienst 

Initiatiefnemer Gemeentebestuur, Technische dienst 

Betrokken Aquafin, projectontwikkelaars 

actoren 

Indicatoren / 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 


eleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


Actie W-O8 

Middelen zullen voorzien worden volgens noodzaak (bvb. hydronautstudie) 


Identificatie 

Titel Aandacht voor ruimte voor water op gemeentelijk niveau. 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente onderneemt reeds een aantal initiatieven. Zo worden er 

oeverstroken aangekocht en ingericht worden bij de Mandel. Daarnaast worden er 

eveneens bouwvrije zones voorzien in de GRUP’s en wordt maximaal rekening 

gehouden met de waterlopen. Zo wordt in de stedenbouwkundige voorschriften 

van het GRUP Mandelvallei een bouwverbod opgenomen. 

Naar de toekomst toe zal de gemeente blijven rekening houden met de waterlopen 

bij het uitwerken van nieuwe projecten of plannen. 


Tenslotte zal de gemeente blijven gebruik maken van de milieu- en 

bouwvergunning (opleggen van voorwaarden zoals bvb. beperkte verharding, …) 

om wateroverlast te voorkomen. 

Ruimte voor water, GRUP, wachtbekken, milieu- en bouwvergunning 


Doelstelling Wateroverlast voorkomen. 

Doelgroep(en) / 


Betrokken 

actoren 

opmakers van GRUP’s, dienst ruimtelijke ordening 

Indicatoren / 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk / 




- Actie W-O9: Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en 

infiltratievoorzieningen (SO) 

/ 


eleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O9 



Identificatie 

Titel Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en infiltratievoorzieningen 

(SO) 

Classificatie 1.2.Oppervlaktewater 


Actieplan 

Beschrijving In de gemeenteraad van 12/07/1999 werd het subsidiebesluit voor 

hemelwatergebruik en infiltratievoorzieningen goedgekeurd (zie 3.2.2.1.2 De 

toestand in de gemeente Staden, bij oppervlaktewaterkwantiteit). Het installeren 

van hemelwaterputten zorgt ervoor dat er minder hemelwater versneld wordt 

afgevoerd, maar ook dat er minder kostbaar drinkbaar water wordt verbruikt. 

Infiltratie zorgt dan weer voor een aanvulling van het grondwater. Elk jaar worden 

er een 16-tal aanvragen tot subsidie voor regenputten ingediend. Wat betreft 

infiltratievoorzieningen werden er tot op heden nog geen aanvragen ingediend. 

Beide subsidies zullen verder gezet worden en zullen jaarlijks bekend gemaakt 

worden in het gemeentelijk infoblad en op de website. Verder zal de gemeente 

eveneens het huidige subsidiebesluit afstemmen op de nieuwe gewestelijke 

stedenbouwkundige verordening terzake. 

Sleutelwoorden Subsidie, hemelwaterinstallatie, infiltratievoorziening 

Gebied Volledige grondgebied 

Doelstelling Vertraagde afvoer van hemelwater naar de oppervlaktewateren realiseren en via 

een subsidie burgers aanzetten om rationeel om te springen met water. 

Beschermen van de grondwatervoorraden door verhoogde infiltratie 



Betrokken Vlaams Gewest 

actoren 

Technische dienst, milieudienst 

Indicatoren Aantal uitbetaalde subsidies 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

- Actie W-O8: Aandacht voor ruimte voor water op gemeentelijk niveau. 





MINA-plan 3: 

- Duurzaam watergebruik verhogen. 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O10 

- Watervoerende lagen beschermen en herstellen 

- Groot- en kleinschalige infiltratie bevorderen 

Budget voor sensibilisering: voorzien op begrotingsartikel 87901/124-02 

Budget voor uitbetaling subsidies: voorzien op begrotingsartikel 87901/331-01 


Identificatie 

Titel Sensibilisering over groendaken. 



Actieplan 

Beschrijving Groendaken zorgen onder meer voor een tragere afvloeiing van het hemelwater 

en dragen zo bij tot het voorkomen van wateroverlast. De gemeente Staden heeft 

een groendak geïnstalleerd aan het gemeentehuis. Dit project zal geëvalueerd 

worden en indien de resultaten positief zijn, zal de gemeente ook de nodige 

sensibilisering rond groendaken ondernemen. Zo zal er een infostand rond 

groendaken op het containerpark voorzien worden. Verder zullen ook andere 

kanalen benut worden (infoblad, …). 

Sleutelwoorden Groendak, sensibilisering, infostand 


Doelstelling Stimuleren van de aanleg van groendaken. 



Betrokken / 

actoren 

Indicatoren Aantal groendaken in de gemeente 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Budget voor sensibilisering wordt jaarlijks voorzien op begrotingsartikel 87901/124- 

02 




Actie W-O11 

Identificatie 

Titel Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van waterlopen en 

grachten met potenties. 



Actieplan 

Beschrijving Er zal gestreefd worden naar een natuurvriendelijk(e) beheer/inrichting van de 

waterlopen met potenties die onder de verantwoordelijkheid van de gemeente 

vallen. Hiermee wordt o.a. bedoeld zo weinig mogelijk rechttrekkingen of 

inbuizingen van waterlopen uitvoeren, het gebruik van harde materialen voor 

oeverherstel verminderen en het gebruik van een bepaald materiaal steeds aan te 

passen aan een gegeven situatie en de gegeven randvoorwaarden zodat de 

kwaliteit van de waterloop niet verder afneemt. Het ophogen van laaggelegen 

weiden zal eveneens niet meer toegelaten worden. Bij werken aan een waterloop 

zal ook steeds een grondige inventarisatie gebeuren van zowel de ecologische als 

de maatschappelijke karakteristieken van de oevers van een waterloop en haar 

omgeving. 

Een concreet initiatief dat kadert binnen het GNOP betreft het project rond de 

Keuneleute-Polderbeek. Het is de bedoeling om deze beek te ontbuizen en 

opnieuw te laten meanderen. 


Indien er zich tijdens de planperiode nieuwe mogelijkheden zouden voordoen, zal 

de gemeente ook hier werk van maken. 

Waterloop, gracht, natuurvriendelijk(e) beheer/inrichting, Keuneleute-Polderbeek 


Doelstelling Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van waterlopen/grachten. 


Initiatiefnemer Gemeentebestuur, Milieudienst, Technische dienst 

Betrokken 

actoren 

Indicatoren 

/ 



Relaties met 

andere acties 



- Actie W-O13: Toepassen van het gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven 

van baangrachten (SO) 

- Actie NE-N1: Verder uitvoeren GNOP-project 'Keuneleute en omgeving' 

- Actie NE-N4: Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en 

paaiplaatsen en organisatie overzetacties 


Provinciaal - Actie 33: De Provincie zal de doelstellingen van het integraal waterbeleid 


eleidskader maximaal integreren in haar eigen beleid. Daartoe zal zij o.a. het aspect ecologie 

maximaal meenemen in het beheer, inrichting en herstel van waterlopen 2 e 

categorie, rekening houdend met de principes van integraal waterbeleid. 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O12 

MINA-plan 3: 

- herstellen van de hydromorfologische structuur van de waterlopen. 




Identificatie 

Titel Voorkomen van vismigratieknelpunten (SO) 

Classificatie 1.2.Oppervlaktewater 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente verbindt zicht ertoe om bij alle geplande werken (herstel of aanleg 

van nieuwe infrastructuur) aan waterlopen rekening te houden met vismigratie. 

Hiertoe zal in de mate van het mogelijke geen nieuw verval, geen te hoge 

stroomsnelheid of geen te lage waterstand gecreëerd worden. Indien dit niet 

mogelijk is, zal de gemeente zoeken naar compenserende maatregelen. 

Sleutelwoorden vismigratie 


Doelstelling Het opnieuw mogelijk maken van vismigratie om op die manier de basis te leggen 

voor een blijvende herbevolking en herstel van de visbestanden in Vlaanderen. 

Doelgroep(en) Technische dienst, Bevolking 


Betrokken VMM, andere waterbeheerders 

actoren 

Indicatoren Visbestand 



Relaties met - Actie W-IW1: Verderzetting van de DuLo-waterplannen (SO) in de 

andere acties deelbekkenbeheerplannen 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

- Actie 33: De Provincie zal de doelstellingen van het integraal waterbeleid 

maximaal integreren in haar eigen beleid. Daartoe zal zij o.a. de 

vismigratieknelpunten wegwerken. 

MINA-plan 3: 

- Vrije vismigratie mogelijk maken in zoveel mogelijk prioritaire waterlopen. 

Middelen 



udget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-O13 


Identificatie 

Titel 

Toepassen van het gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven van 

baangrachten (SO) 



Actieplan 

Beschrijving Door het overwelven van baangrachten wordt aan het hemelwater de mogelijkheid 

ontnomen om in de bodem te infiltreren, wat verdroging in de hand werkt. Verder 

zorgt het overwelven van baangrachten ook voor de versnelde afvoer van 

hemelwater en wordt de bergingscapaciteit verkleind. 

Staden heeft op basis van een voorbeeldreglement uit de SO 2002-2004 een 

reglement met betrekking tot het overwelven van baangrachten opgesteld. Dit 

reglement werd echter niet goedgekeurd door de provincie West-Vlaanderen. 

Staden heeft vervolgens aan de Vlaamse overheid een nieuwe voorbeeldtekst 

gevraagd om zo te komen tot een gemeentelijk reglement dat ook door de 

provincie wordt goedgekeurd. De provincie heeft zich geëngageerd om voor alle 

gemeenten een juridisch correct modelreglement op te maken dat naar de lokale 

situatie kan ingevuld worden. Van zodra dit reglement beschikbaar is, zal Staden 

de nodige stappen ondernemen om een dergelijk reglement op te maken, goed te 

keuren en toe te passen. Dit reglement zal vervolgens bekend gemaakt worden 

aan de bevolking. 

Sleutelwoorden Baangrachten, overwelven, reglement 

Gebied Volledig grondgebied, specifiek landelijk gebied 

Doelstelling Komen tot een duurzaam grachtenbeheer 

Doelgroep(en) Bevolking, specifiek landbouwers 


Betrokken Technische dienst, Ruimtelijke ordening, Vlaams Gewest, Provincie 

actoren 

Indicatoren Aantal aanvragen tot overwelven van baangrachten 

Opmaak: van zodra modelreglement beschikbaar 


Toepassing: na goedkeuring gemeentelijk reglement 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


- Actie W-O11: Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van 

waterlopen en grachten met potenties 

Actie 100: De Provincie zal subsidiereglementen en voorbeeldteksten t.b.v. 


- MINA-plan 3: Waterlopen goed beheren en onderhouden. 



budget 

Inzet van 

personeel 

3.2.3 Grondwater 





Grondwater is het water dat zich in de bodem bevindt. Het wordt gevoed door infiltratie van hemelwater in 

infiltratiegebieden, die soms vrij ver kunnen gelegen zijn, en door waterlopen, grachten en kanalen op 

bepaalde onderdelen van hun traject. De infiltratie van hemelwater in de bodem is afhankelijk van een 

groot aantal parameters zoals temperatuur, begroeiing, topografie, intensiteit en frequentie van 

regenbuien, bodemgesteldheid, grondwaterstanden, enz. Afhankelijk van onder andere de aard van de 

ondergrond verplaatst het grondwater zich met variabele snelheid naar kwelgebieden of 

grondwaterwinningen. De uiteindelijke samenstelling van het grondwater dat spontaan aan het 

aardoppervlak opwelt of op min of meer grote diepte gewonnen wordt, is afhankelijk van de samenstelling 

van de bodemlagen of gesteente waardoor het gefilterd wordt vooraleer het aan de oppervlakte komt. 

Door menselijke ingrepen gaat echter een belangrijke bergings- en infiltratiecapaciteit verloren. Zo kan het 

water minder in de bodem dringen door het toenemende aantal verharde oppervlakken. Dit water wordt 

dan door riolen en collectoren versneld en gecentraliseerd (in plaats van verspreid over verschillende 

lozingspunten) naar de waterloop of de RWZI (rioolwaterzuiveringsinstallatie) afgevoerd. Ook hemelwater 

afkomstig van niet-verharde oppervlakken wordt versneld en gecentraliseerd afgevoerd. De laatste jaren 

zijn namelijk een aanzienlijk aantal grachten verdwenen, met als gevolg een grotere en snellere afvoer 

van het hemelwater die gepaard gaat met erosieproblemen. Ook de gebruikte landbouwtechnieken 

(vorming van een ploegzool door het gebruik van zware machines, drainage van de landbouwpercelen…) 

leiden ertoe dat het hemelwater minder in de bodem kan dringen en dat erosieverschijnselen meer en 

meer de kop op steken. 

Het grondwater verlaat de bodem ofwel door kunstmatige onttrekking (grondwaterwinning), ofwel op 

natuurlijke wijze (bronnen, oppervlaktekwel, evapotranspiratie). In sommige delen van Vlaanderen wordt 

er echter meer water aan de ondergrond onttrokken (voor drinkwaterproductie en industrie), dan dat er 

aangevuld wordt. Deze grote tijdelijke en permanente onttrekkingen van grondwater zorgen voor een 

belangrijke verlaging van de grondwatertafel, wat aanleiding geeft tot verdroging en de vermindering van 

de grondwaterreserve met uiteindelijk capaciteitsvermindering of onbruikbaarheid van de 

grondwaterwinningen tot gevolg. 


De kwaliteit van het grondwater in Staden is zeer slecht. De gemeente baseert zich hiervoor op de 

informatie die zij ontvangt van AMINAL, Afdeling Water. In Oostnieuwkerke (t.h.v. de Vijverbeek en aan 

het sportterrein/voetbalplein) en aan de Keuneleute bevindt er zich een meetpunt voor het grondwaterpeil. 


Resultaten van zowel metingen van grondwaterkwaliteit als -kwantiteit heeft de gemeente echter niet in 

haar bezit. 

Voor meer informatie rond grondwater kan de website http://dov.vlaanderen.be/html/index.html 

geraadpleegd worden. 

Staden beschikt via de milieuvergunningen over een overzicht van de vergunde grondwaterwinningen. In 

de gemeente is de vraag naar grondwater zeer groot. Vooral de diepvriesbedrijven en de slachthuizen 

hebben nood aan water uit de Sokkel (diep grondwater). Daarnaast heeft ook de tuinbouwsector nood 

aan grote hoeveelheden water voor beregening. 

Naast de vergunde grondwaterwinningen vermoedt de gemeente dat er ook nog tal van onvergunde 

grondwaterwinningen in de gemeente aanwezig zijn. Indien een onvergunde grondwaterwinning wordt 

vastgesteld, treedt de gemeente hiertegen op. 

In gemeentelijke gebouwen wordt geen gebruik gemaakt van grondwater. 

Verder heeft Staden reeds de volgende beslissingen en acties rond grondwater goedgekeurd en 

ondernomen: 

- Door de gemeente werd in 1999 een subsidiebesluit goedgekeurd voor de plaatsing van een 

infiltratiesysteem. De subsidie voor het plaatsen van een infiltratiesysteem kent echter geen succes (nog 

geen enkele subsidie uitbetaald sinds 2000) gezien er in de ondergrond een ondoorlaatbare kleilaag zit 

die geen water doorlaat wat uiteraard de infiltratie sterk bemoeilijkt. 

- Project ‘Rationeel Waterbeheer in de groenteproducerende en groenteverwerkende industrie in de regio 

Roeselare-Tielt’ actief ondersteunen. Deze studie werd uitgevoerd door de GOM - West-Vlaanderen. Het 

doel van deze studie was te komen tot een beter waterbeheer in de groenteproducerende en – 

verwerkende industrie en tot een betere valorisatie van waterbronnen in de regio Roeselare-Tielt ten 

behoeve van landen tuinbouw en de groenteverwerkende industrie. Uit het eindrapport blijkt dat in deze 

regio zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het diep grondwater achteruitgaat. Zo worden de 

drinkwaternormen in de meeste stalen overschreden, vooral voor wat betreft de concentratie aan fluor en 

natrium. De stijghoogte in Staden is in de periode van 1979-2000 van ongeveer -75 m gedaald naar -150 

m onder de top van de Sokkel. 



Het decreet van 28 juni 1985 en zijn uitvoeringsbesluiten (VLAREM I en II) zijn van toepassing op de 

onttrekkingen van grondwater. 

Decreet van 24 januari 1984 houdende maatregelen inzake het grondwaterbeheer. 

De basisreglementering over gebruik en bescherming van het grondwater. 

B. V. R. van 27 maart 1985 houdende reglementering van en vergunning voor het gebruik van grondwater 

en de afbakening van waterwingebieden en beschermingszones. 

Inzake infiltratie (bodemgebruik) kan verwezen worden naar het decreet van 24 juli 1996 houdende de 

ruimtelijke planning, de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en de 

stedenbouw, de wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen, de wet van 22 juli 

1970 op de ruilverkaveling uit kracht van wet en het decreet van 21 december 1988 houdende oprichting 

van de Vlaamse Landmaatschappij (m.b.t. de landinrichting). 










toezicht en de milieuvergunning. Goedkeuring van de wijzigingen aan het decreet werden uitgevoerd in de 

loop der jaren, waarbij deze ook voor de milieuvergunning van belang zijn. 

Zie ook het wettelijk kader bij de subcluster integraal waterbeleid. 

Het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) vermeldt een aantal acties: 

- watervoerende lagen beschermen en herstellen. 

- bemestingsvoorwaarden meer gebiedsgericht maken. 

- afbouw van de veestapel stimuleren en tot 1 januari 2007 een vergunningenstop handhaven. 


- sensibiliseren inzake mestproblematiek. 

- standplaatsverdroging in de natuurlijke structuur en in internationaal beschermde gebieden 

terugdringen. 

- groot- en kleinschalige infiltratie bevorderen. 

- zie ook acties bij subcluster rationeel watergebruik. 

Het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 van de provincie West-Vlaanderen vermeldt eveneens een 

actie rond grondwater: 



Zoals reeds eerder vermeld bij integraal waterbeleid is de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het 

Vlaams Gewest - Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 van belang. 

Voor grondwater zijn volgende acties van belang: 

- Instrumentarium niveau 1: zie oppervlaktewaterkwaliteit 



van een infiltratievoorziening voor niet-verontreinigd hemelwater. 

o De gemeente geeft de nodige ruchtbaarheid aan de subsidieregeling door middel van een 

jaarlijkse publicatie in het gemeentelijk infoblad. Indien de gemeente over een website 

beschikt is het aangewezen de subsidieregeling ook hier op te nemen. 


Een eerste knelpunt gaat over het feit dat de gemeente geen zicht heeft op de kwaliteit/kwantiteit van het 

grondwater. De gemeente heeft geen weet van eventuele bronnen van verontreinigingen (bvb. door 

infiltratie/rechtstreekse lozing van verontreinigende stoffen zoals nitraten, zware metalen, pesticiden, …). 


Algemeen is het wel zo dat overbemesting en het onoordeelkundig gebruik van pesticiden leidt tot 

verontreiniging van ondiep grondwater. Lekkende en buiten gebruik gestelde brandstoftanks, 

verontreiniging tijdens het vullen van de houders en het niet reglementair opslaan van gevaarlijke stoffen 

kunnen eveneens een bedreiging voor de grondwaterkwaliteit vormen en stellen regelmatig een probleem. 

Het gebruik van niet-drinkbaar putwater kan een gevaar betekenen voor de volksgezondheid. Uit de 

analyses van het putwater (ongeveer 2 à 3 per jaar) blijkt immers dat het putwater niet drinkbaar is. Dit 

vormt in wezen geen probleem aangezien nagenoeg iedereen kan aansluiten op stadswater. Alle huizen 

langs een openbare weg zijn aansluitbaar (behalve 2), waterleiding is in private wegen met meer dan 1 

woning aangelegd tot de eerste woning. Dat de mogelijkheid tot aansluiten bestaat, wil echter nog niets 

zeggen over het gebruik van putwater. 

Daarnaast vormen de eindpunten van de waterleiding eveneens een probleem. Hier komt het water soms 

stil te staan waardoor de kwaliteit ervan niet optimaal is. Om dit probleem op te lossen zou 

overgeschakeld moeten worden op een gesloten circuit. 

De voorraden grondwater komen om verschillende redenen onder druk te staan. Enerzijds is er een 

afnemende bevoorrading van de grondwaterlagen door o.a. de toenemende verharding. Dit leidt tot een 

versnelde afvoer van hemelwater, een verminderde infiltratie en een geringere aanvulling van de 

grondwatertafel. In dit verband dient wel gewezen te worden op de nieuwe gewestelijke 

stedenbouwkundige verordening terzake. 

Anderzijds worden de grondwatervoerende lagen van de paleozoïsche sokkel en de Formatie van Landen 

door overexploitatie met uitputting bedreigd. De achteruitgang van deze diepe grondwatervoerende lagen 

en het ontstaan van een steeds groter wordende afpompingstrechter is grotendeels te wijten aan 

industriële winningen (vooral door de dievriesbedrijven en slachthuizen) die ook op het grondgebied van 

Staden gevestigd zijn. De grote hoeveelheid grondwater die opgepompt wordt door bedrijven wordt soms 

ook onoordeelkundig gebruikt. 

Tenslotte is er binnen de gemeente onvoldoende kennis over de verdroging van de natuur te Staden, ten 

gevolge van onvoldoende infiltratie in de ondiepe grondwaterlaag. 



- Verdroging door versnelde afvoer van hemelwater voorkomen en kwelgebieden in stand houden 

of herstellen (o.a. GNOP-project rond Keuneleute-Polderbeek) 

- Verontreiniging van het grondwater maximaal tegengaan door o.a. het reduceren van het gebruik 

van bestrijdingsmiddelen en de inzet van meer milieuvriendelijke middelen (bvb. 

schoonmaakmiddelen) in openbare diensten en zo een voorbeeldfunctie vervullen naar de 

doelgroepen toe. Hieraan gekoppeld dient eveneens de nodige sensibilisering te gebeuren. 


- Het voeren van een gericht grondwaterbeleid in functie van de draagkracht van de watervoerende 

laag. 


- Verzamelen van informatie over infiltratiemogelijkheden voor hemelwater en oppervlaktewater in 

de gemeente Staden om zo een zicht te krijgen op de plaatsen waar de grondwatertafel kan 

aangevuld worden. Van het moment dat deze informatie beschikbaar is, zal hierover de nodige 

sensibilisering naar de bevolking gebeuren. 

- De voorbeeldfunctie van de gemeente naar de burgers toe verder uitwerken (bvb door 

inventarisatie en reductie van bestrijdingsmiddelen gebruikt in eigen beheer, rationeel 

watergebruik, …). 

- Stimuleren van rationeel watergebruik, het verminderen van de onttrokken hoeveelheid 

grondwater en het gebruik van hemelwater voor laagwaardige toepassingen (door o.a. het 

uitwerken van educatie- en sensibiliseringscampagnes naar de doelgroepen toe) 

- Optreden bij klachten over illegale of niet-reglementaire winningen. 

- De doelgroepen bewustmaken van de noodzaak van de naleving van de wettelijke maatregelen 

inzake bemesting, het oordeelkundig gebruik van bestrijdingsmiddelen en bestaande 

alternatieven. 


Een deel van de acties rond grondwater is reeds uitgewerkt onder 3.1.1 Milieuverantwoord 

productgebruik, 3.2.1. Integraal waterbeleid, 3.2.2. Oppervlaktewater en 3.2.6. Duurzaam watergebruik. 

Het gaat hierbij om volgende acties: 




- Actie W-O1: Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater en sensibilisering van 

de verschillende doelgroepen (link met bemesting). 


- Actie W-O9: Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en infiltratievoorzieningen (SO) 

- Actie W-O13: Toepassen van het gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven van baangrachten (SO) 

- Actie W-DW3: Sensibiliseren van de verschillende doelgroepen met betrekking tot duurzaam 

watergebruik 

Actie W-G1 

Identificatie 

Titel Onderzoeken van de infiltratiemogelijkheden in de gemeente Staden, uitbouwen 

van de voorbeeldfunctie en sensibilisering naar de doelgroepen toe. 

Classificatie 3.2.3 Grondwater 


Actieplan 

Beschrijving Tot op heden heeft de gemeente geen zicht op locaties waar infiltratie mogelijk is 

binnen de gemeente. Het is de bedoeling dat Staden informatie verzamelt over de 

mogelijkheden voor infiltratie in de bovenste watervoerende laag op haar 

grondgebied. Van zodra de plaatsen waar ondiepe infiltratie mogelijk is, gekend 

zijn zal deze informatie gecommuniceerd worden aan de doelgroepen via o.a. het 

infoblad. 

Daarnaast zal de gemeente eveneens een info-avond over infiltratie organiseren 


voor de bevolking. 

In de mate van het mogelijke zal bij de bouw van gemeentelijke infrastructuur ook 

steeds getracht worden om de infiltratie te bevorderen (bvb. door het gebruik van 

kleinschalig materiaal voor verhardingen, waterdoorlatende klinkers, ..). Hiervoor 

beschikt Staden o.a. over een checklist. Twee concrete projecten zijn het 

ontmoetingscentrum en het landschapintegratieplan ‘De Wankaarde’. 

Sleutelwoorden Locaties voor infiltratie, sensibilisering, gemeentelijke infrastructuur 


Doelstelling Een overzicht krijgen op de locaties waar infiltratie mogelijk is en de doelgroepen 

hiervan op de hoogte brengen via sensibilisatie en het uitbouwen van de 

voorbeeldfunctie. 



Betrokken Technische dienst, Ruimtelijke ordening 

actoren 

Indicatoren / 



Relaties met - Actie W-O9: Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en 

andere acties infiltratievoorzieningen (SO) 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-G2 

MINA-plan 3: 






Identificatie 

Titel Verder zetten van een grondwaterbeleid in functie van de draagkracht van de 

watervoerende lagen. 

Classificatie 3.2.3 Grondwater 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden voert momenteel reeds een beleid gericht op antiverdroging. 

Zo worden de adviezen van Afdeling Water bij milieuvergunningen steeds 

opgevolgd en indien nodig worden er ook bijkomende voorwaarden opgelegd. 

Naar de toekomst toe wil de gemeente blijven een evaluatie maken bij de 

aanvraag van nieuwe milieuvergunningen, alsook het gebruik van alternatieven 

voor grondwater stimuleren (bvb. via subsidies) en/of verplichten (bvb. opleggen 


van hergebruik van afvalwater na zuivering, hemelwater, oppervlaktewater, … via 

de milieuvergunning). Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de studies “Best 

Beschikbare Technieken (BBT)”, die opgemaakt worden door VITO (Vlaamse 

Instelling voor Technologisch Onderzoek). Deze studies worden per bedrijfssector 

opgesteld en geven de mogelijkheden tot invoeren van milieuvriendelijke 

technieken. Daarbij wordt rekening gehouden met alle facetten, zo wordt ook een 

hoofdstuk gewijd aan de economische draagkracht en mogelijkheden van de 

sector. De bestaande technieken worden in de studies afgewogen, om uiteindelijk 

te komen tot aanbevelingen. 

Daarnaast zullen er ook voorwaarden opgenomen worden in de bouwvergunning 

(bvb. voorzien van infiltratiesystemen of de aanleg van doorlatende oppervlakken 

(opritten, parkeerterreinen)), indien uit de studie (zie actie W-G1) blijkt dat infiltratie 

in de bovenste grondwaterlaag mogelijk is. Door dergelijke initiatieven te 

stimuleren of op te leggen krijgt neerslag meer kans om in de bodem te dringen en 

wordt het grondwater aangevuld. 

Sleutelwoorden Grondwater, milieuvergunning, bouwvergunning, infiltratie 


Doelstelling Beschermen van de grondwatervoorraden door een beleid te voeren gericht op 

antiverdroging. 

Doelgroep(en) Bevolking, bedrijven 


Betrokken Ruimtelijke ordening, Afdeling Water 

actoren 

Indicatoren Toestand van de grondwaterkwantiteit. 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 



- Actie W-G1: Onderzoeken van de iniltratiemogelijkheden in de gemeente Staden, 

uitbouwen van de voorbeeldfunctie en sensiblisering naar de doelgroepen toe. 



- Actie 34: De Provincie zal er over waken dat de beginselen van het integraal 

waterbeleid geïntegreerd worden in haar beleid inzake ruimtelijke ordening (in 

planningsprocessen en bij het goedkeuren en adviseren van structuur- en 

uitvoeringsplannen). 

- Actie 35: De Provincie zal, via haar vergunningverlenende bevoegdheid, 

bedrijven aanmoedigen tot een duurzaam watergebruik, specifiek voor grondwater 

en hemelwater. 

MINA-plan 3: 






3.2.4 Waterbodem 



Waterbodems worden in deze context beschouwd als de bodems van waterlopen die altijd of een groot 

deel van het jaar onder water staan. De waterbodem omvat over het algemeen twee belangrijke lagen. 

Enerzijds is er de oorspronkelijke, historische bodem van de waterloop en een sedimentlaag anderzijds. 

De sedimentlaag bestaat uit zwevend materiaal dat bovenstrooms of door bodemerosie wordt 

meegevoerd. Het zwevend materiaal bezinkt nadat het geladen is (en dus zwaarder wordt) met allerlei 

elementen die in oplossing waren. Vooral kleideeltjes adsorberen gemakkelijk opgeloste moleculen en 

vormen een voedselrijke laag. Op die manier fungeert de waterbodem als buffer en filter voor het 

oppervlaktewater. Uit de waterbodem kunnen eveneens grondstoffen gewonnen worden die als 

bouwstoffen gebruikt worden (zand, grint,…). 

Als de kleine zwevende deeltjes echter ook geladen zijn met antropogene of verontreinigende stoffen 

worden soms zeer hoge concentraties aan verontreinigende stoffen gemeten en dit zowel in de 

sedimentlaag als in het oppervlaktewater zelf (door de opwarreling van verontreinigde deeltjes). Een 

verontreinigde waterbodem kan er aldus voor zorgen dat vooropgestelde waterkwaliteitsdoelstellingen niet 

bereikt worden, drinkwaterwingebieden bedreigd en overstromingsgebieden verontreinigd worden. 

Verontreiniging van de waterbodem kan verder ook zorgen voor de bedreiging van de verschillende 

organismen die deze waterbodem voor verschillende doeleinden gebruiken. Zo breken micro-organismen 

het organisch materiaal dat op de bodem terechtkomt af. Planten en andere organismen gebruiken de 

bodem eveneens als voedingsbron. Bentische organismen verschuilen zich dan weer in de waterbodem. 

Ook het kwantitatieve aspect van de waterbodemproblematiek mag niet onderschat worden. In de 

hellende delen van de Vlaamse Leem- en Zandleemstreek is bodemerosie een ernstig en onderschat, 

maar vooral bijna onzichtbaar probleem. Bodemerosie is een grote bron van sediment in de waterloop. 

Deze suspensie kan pas in de benedenloop bezinken en dichtslibbing zorgt daar voor hydraulische en 

ruimtelijke problemen. Deze transportactiviteit van de waterlopen dient dan ook aangepakt te worden. 


Staden ligt op de hydrografische scheidingslijn van het bekken van de IJzer en het bekken van de Leie. 

De terreinhoogten variëren tussen 50,00 tot 30,00 m TAW voor de scheidingslijn, met 23,00 m TAW naar 

de Mandel toe en 15,00 m TAW naar de Zarrenbeek toe. De vervuiling van de waterbodems van de 

Vijverbeek (Leie) en de Moerasbeek (IJzer) is grotendeels toe te schrijven aan de lozing van afvalwater 

van het centrum van Westrozebeke, dat op deze scheidingslijn gelegen is. Dit afvalwater zal in de 

toekomst gezuiverd worden in de RWZI Westrozebeke. 

In 1998 werd door AMINAL afdeling Water een rapport uitgebracht met de karakterisatie van de bodems 

van de Vlaamse onbevaarbare waterlopen. Deze studie had geen meetpunten op het grondgebied van 

Staden. Er kunnen uit deze studie wel een aantal algemene conclusies getrokken worden: 

- Voor arseen en extraheerbare organohalogenen was de kwaliteit van de meeste onderzochte 

waterlopen niet afwijkend ten opzichte van de referentie. Voor cadmium en chroom gold voor het 

grootste deel van het West-Vlaams grondgebied hetzelfde, behalve voor een aantal zijbeken en - 

riviertjes van het Scheldebekken waar afwijkende en sterk afwijkende waarden ten opzichte van de 


eferentie gevonden werden. Voor nikkel werden in de meeste West-Vlaamse onbevaarbare 

waterlopen geen afwijkende waarden gevonden. Voor West-Vlaanderen werden er voor zink enkel 

lichte afwijkingen vastgesteld in de onbevaarbare waterlopen van het Schelde- en IJzerbekken. 

- Voor kwik en zink vertoonden minder dan de helft van de onderzochte West-Vlaamse onbevaarbare 

waterlopen een afwijkende waarden. In de zijbeken en riviertjes van de Schelde werd er voor kwik licht 

afwijkende tot sterk afwijkende waarden genoteerd. 

- Voor koper en lood werden in iets meer dan de helft van de meetpunten in de onbevaarbare West- 

Vlaamse waterlopen licht afwijkende tot afwijkende waarden gevonden. 

- Voor apolaire koolwaterstoffen en PAK’s werden er her en der lichte tot sterke afwijkende waarden ten 

opzichte van de referentie gevonden. Voor organochloorpesticiden en PCB’s werden er eveneens licht 

afwijkende tot afwijkende waarden gevonden. Vooral in een deel van de onbevaarbare waterlopen in 

het Yzerbekken werden geen afwijkende waarden vastgesteld. 

- Voor de globale triade beoordeling van de onderwaterbodems kan voor de meetpunten in West- 

Vlaanderen gesteld worden dat ze in klasse 3 en 4 vallen (met klasse 1 = beste kwaliteit en klasse 4 = 

slechtste kwaliteit). 

De Vlaamse Milieumaatschappij is in maart 2000 gestart met de uitbouw van een waterbodemmeetnet. 

Bedoeling is de ecologische kwaliteit van de waterbodem in kaart te brengen. 

In de periode 2000-2002 heeft VMM op 450 meetplaatsen de waterbodem bemonsterd (analyse volgens 

de triademethode). De resultaten van deze meetcampagne werden verzameld in het rapport 

waterbodemkwaliteit 2002. Uit dit rapport blijkt dat er in de Watervlietbeek in Staden uitzonderlijk hoge 

concentraties aan PCB’s (tot 10.000 keer de referentie) en grote overschrijdingen voor minerale olie en 

kwik worden aangetroffen. Hierdoor behoort de Watervlietbeek-Moerasbeek volgens de 

triadekwaliteitsbeoordeling tot de 10 meest verontreinigde meetplaatsen (op basis van de 450 

onderzochte meetplaatsen). 

In Staden bevinden er zich dd. 13/07/2004 6 meetpunten, nl. op de Luikbeek (927000 Linde, St- 

Jansstraat), de Vijverbeek (629000 Kruisstraat, na Vijverbos), de Mandel (608000 Meiboomstraat, kapel 

OLV St.-Jan), de Watervlietbeek-Moerasbeek (966000 Foncieregoedstraat, Foncieregoed), de 

Zarrenbeek-zijbeek-Luikbeek (924800 De Carninstraat, voorbij kerkhof) en de Zarrenbeek-Luikbeek 

(925000 Kerkhofblommenstraat). Alle meetpunten hebben volgens de triade-beoordeling de eerste 

prioriteit voor verder saneringsonderzoek. De globale beoordeling is echter onbekend. 

Gedetailleerde en geactualiseerde gegevens kunnen geraadpleegd worden op de website van VMM 

(www.vmm.be). 

Binnen de gemeente worden ruimingswerken volgens noodzaak uitgevoerd. De gemeente opteert ervoor 

om zo weinig mogelijk te ruimen. Bij waterlopen waarvan vermoed wordt dat ze verontreinigd zijn, worden 

analyses uitgevoerd. 

Voor de kruidruiming verwijzen we hier naar ‘De toestand in de gemeente Staden’ bij subcluster 3.2.2 

Oppervlaktewater, structuurkenmerken. 



De wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen belast het Vlaams Gewest met 

het beheer van de waterlopen van 1 ste categorie, de provincies met het beheer van de waterlopen van 2 de 

categorie en de gemeenten met het beheer van die van 3 de categorie. Volgens deze wet kunnen de 

ruimingsproducten op de aangelande percelen gedeponeerd worden binnen een strook van 5 m van de 


oever. De ruimingsspecie moet gelijkmatig over beide oevers verdeeld worden. De aangelanden hebben 

een soort “ontvangstplicht”. 

Het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen: ruimingsspecie 

valt, zodra deze aan de waterloop onttrokken is, onder het afvalstoffendecreet. Ruimingsspecie werd 

eveneens als afvalstof opgenomen in de Europese Afvalcatalogus. Ruimingsspecie is overeenkomstig de 

indeling van het afvalstoffendecreet een bedrijfsafvalstof en een bijzondere afvalstof en kan onder 

sommige omstandigheden een gevaarlijke afvalstof zijn. Dit decreet heeft een meer concrete invulling 

gekregen door het Vlaams Reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (VLAREA). 

Het decreet van 21 april 1983 houdende de ruiming van onbevaarbare waterlopen stelt dat 

ruimingsproducten die schadelijk zijn voor het normale gebruik van de aangelande percelen onverwijld 

verwijderd moeten worden op kosten van de beheerder (de gemeente voor de waterlopen 3 de categorie). 

De term “schadelijk” werd echter niet nader omschreven. 

Het decreet van 24 januari 1984 houdende maatregelen inzake grondwaterbeheer heeft als consequentie 

dat ruimingsspecie niet in waterwingebieden en de bijhorende beschermingszones mag afgezet worden. 

Het decreet van 22 februari 1995 (BS 29 april 1995) betreffende de bodemsanering en het Vlaams 

Reglement betreffende de bodemsanering (BS 27 maart 1996). De bodemsaneringswetgeving kan tot een 

verplichting van sanering van de waterbodem leiden en beperkt de mogelijkheid van afzet van 

ruimingsspecie op de oevers. 

Voor waterbodems bestaan er geen bodemsaneringsnormen, wat betekent dat pas tot sanering moet 

worden overgegaan als OVAM tot het besluit komt dat de verontreiniging een ernstige bedreiging vormt 

voor het aquatisch ecosysteem. AMINAL afdeling Water heeft een beoordelingsmethode uitgewerkt die 

invulling geeft aan het begrip “ernstige bedreiging”, namelijk de Triade methode. In beginsel moet de 

beheerder van de waterloop als eigenaar instaan voor de sanering. De waterloopbeheerder moet 

vermijden dat door het aanbrengen van ruimingsspecie op de oever de kans bestaat dat de aangelande 

percelen opgenomen worden in het register van de verontreinigde gronden. De beheerder mag dus geen 

nieuwe bodemverontreiniging veroorzaken. Dit probleem is reëel bij de aanwending van ruimingsspecie 

als bodem, overeenkomstig de VLAREA-wetgeving, op gronden van het bestemmingstype V. In principe 

zou de beheerder gevorderd kunnen worden op basis van art. 1832 van het Burgerlijk Wetboek wegens 

waardevermindering van het perceel. 

Het B. Vl. R. van 28 mei 1985. Ruimingspecie is geen gevaarlijke afvalstof, behalve wanneer de 

concentratie van een bepaalde verontreiniging de norm van bijlage 3 van bovenvermeld besluit zou 

overschrijden. Indien zou blijken dat de baggerspecie een gevaarlijke afvalstof is, moet voor de berging 

van die baggerspecie, als “hinderlijke inrichting”, een MER-studie worden uitgevoerd volgens het B. Vl. R. 

van 23 maart 1989 (art. 3.7.). 

Het Vlaams reglement houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne van 1 juni 1995 

(meermaals gewijzigd) of VLAREM II regelt de technische bepalingen omtrent het inrichten en het beheer 

van monostortplaatsen voor ruimingsspecie afkomstig uit waterlopen behorende tot het openbaar 

hydrografisch net. 

Het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (VLAREA) (B. Vl. Reg. 5 december 2003) 

catalogeert bagger- en ruimingsspecie als een bijzondere afvalstof, die in aanmerking kan komen als 

secundaire grondstof nl. als bodem of in/als bouwstof. 


Om te bepalen of de ruimingsspecie al dan niet kan afgezet worden op de oevers (gebruik als bodem), 

dienen er voorafgaandelijk analyses te gebeuren en moet een bestemming gezocht worden in functie van 

de kwaliteit. Ruimingsspecie dat aan bijlage 8 van het VLAREBO voldoet mag als bodem gebruikt worden 

binnen de 5 meterstrook van de waterloop. 

Ruimingsspecie dat niet als bodem kan gebruikt worden, kan nog gebruikt worden als niet-vormgegeven 

bouwstof of, na omvorming, als vormgegeven bouwstof, overeenkomstig de eisen van het VLAREA. 

Wanneer aan bovenvermelde voorwaarden niet voldaan is, rest enkel de mogelijkheid om de specie af te 

voeren naar een vergunde stortplaats. 

Het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) geeft een aantal acties die ook op de 

waterbodem betrekking hebben: 

- de historische ruimingsachterstand van hydraulische en ecologische aard wegwerken en bagger- 

en ruimingspecie verwerken volgens BATNEEC (zie ook project 7). 

- sedimenttoevoer in waterlopen beperken. 


actie rond waterbodem: 

- Actie 38: inventariseren van de kwaliteit van onderwaterbodems en indien noodzakelijk sanering 

van de verontreinigde bodems van de provinciaal beheerde waterlopen. De resultaten worden 

ingevoerd in de waterbodemdatabank. 

- Actie 39: onderzoeken hoe financieringsinstrumenten ontwikkeld kunnen worden voor de sanering 

van waterbodems. 

- Actie 36: Via haar doelgroepenbeleid zal de provincie begeleidend optreden om de beperking van 

erosie te stimuleren. 


Zoals reeds eerder vermeld bij integraal waterbeleid is de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het 

Vlaams Gewest - Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 op gemeentelijk 

niveau van belang. In deze samenwerkingsovereenkomst zijn er echter geen bepalingen opgenomen die 

specifiek gericht zijn op de waterbodem. Dit thema hangt echter nauw samen met het thema erosie, 

vandaar dat we hier verwijzen naar de subcluster erosie. 


Er zijn momenteel weinig concrete gegevens beschikbaar over de kwaliteit van de waterbodems in de 

gemeente. Er werden tot op heden geen systematische analyses uitgevoerd van het geruimde slib. De 

kostprijs van dergelijke analyses alsook de kostprijs voor het afvoeren van vervuild slib ligt hiervoor te 

hoog. 

De hoge kosten van slibafvoer geven aanleiding tot het minderen van het ruimen of tot het deponeren van 

het slib op de oevers (onafhankelijk van de slibkwaliteit). In sommige gevallen is het slib vermoedelijk 

verontreinigd, alhoewel dit niet bevestigd wordt wegens het ontbreken van slibanalyses. 




- Werken aan het verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater, daar oppervlaktewater en 

waterbodem elkaar wederzijds beïnvloeden. 

- Komen tot niet-verontreinigde waterbodems op het grondgebied van de gemeente door het 

saneren van de waterbodem van verontreinigde beken en waterlopen. 


- Opvolgen van de wettelijke bepalingen omtrent het behoud, herstel en onderhoud van waterlopen. 

- Ruimingen van waterlopen die omwille van hydraulische redenen moeten uitgevoerd worden, 

uitvoeren met de minst mogelijke milieuhinder. 

- Voorkomen van verdere waterbodemverontreiniging 


Een deel van de acties voor de verbetering van de kwaliteit van waterbodems is reeds uitgewerkt bij 3.2.1 

Integraal waterbeleid, 3.2.2 Oppervlaktewater en 3.2.5 Erosie. Het gaat om volgende acties: 


- Actie W-O2: Voeren van een geïntegreerd en doorgedreven rioleringsbeleid 

- Actie W-O3: Meewerken aan de bouw van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) 

- Actie W-O4: Voeren van een gericht vergunningenbeleid 

- Actie W-O5: Verder zetten subsidie individuele waterzuivering en verfijnen indeling zuiveringszones (SO) 

- Actie W-O11: Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van waterlopen en grachten met 

potenties 


- Actie W-E2: Informeren en ondersteunen van de landbouwers rond erosie 

Actie W-W1 

Identificatie 

Titel Opvolgen van de wettelijke bepalingen omtrent het ruimen van waterlopen. 

Classificatie 3.2.4 Waterbodem 


Actieplan 

Beschrijving Staden zal de problematiek rond het ruimen van slib en andere wettelijke 

bepalingen omtrent het behoud, herstel en onderhoud van waterlopen verder 

opvolgen. 

Verder zal de gemeente eveneens trachten het ruimen van waterlopen zoveel 

mogelijk te voorkomen (bvb. door in de plaats van ruimen te reiten, door 

sedimenttransport te beperken, …). 

Sleutelwoorden Wetgeving, slib, waterlopen 


Doelstelling Verbeteren van de waterbodemkwaliteit. 


Doelgroep(en) Bevolking, Landbouwers, Bedrijven 


Betrokken Milieudienst, Technische dienst, provincie 

actoren 

Indicatoren Nieuwe wetgeving, uitgevoerde ruimingen 

Termijnplanning Opvolgen wetgeving: Doorlopende actie 


Relaties met - Actie I1: Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en 

andere acties publicaties 




Provinciaal - Actie 38: De Provincie zal de kwaliteit van de onderwaterbodems verder 

beleidskader inventariseren. Indien noodzakelijk wordt een stapsgewijze sanering van de 

verontreinigde bodems van de provinciaal beheerde waterlopen uitgevoerd. De 

resultaten worden ingevoerd in een waterbodemdatabank. 

- Actie 39: De Provincie zal onderzoeken of en desgevallend hoe 

financieringsinstrumenten ontwikkeld kunnen worden voor de sanering van 

waterbodems. 


beleidskader - De historische ruimingsachterstand van hydraulische en ecologische aard 

wegwerken en bagger- en ruimingspecie verwerken volgens BATNEEC. 

- Ondersteuning van het beleid rond waterbodems. 

- Project 7: Waterbodemverontreiniging. 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-W2 



Identificatie 

Titel Meewerken aan acties voor waterlopen 2 de categorie. 

Classificatie 3.2.4 Waterbodem 


Actieplan 

Beschrijving Als de provincie, die verantwoordelijk is voor de onbevaarbare waterlopen 2 de 

categorie, acties willen ondernemen in verband met waterlopen die gesitueerd zijn 

op het grondgebied van de gemeente Staden, zal de gemeente hieraan haar 

medewerking verlenen. 

Sleutelwoorden Waterlopen 


Doelstelling Optimaliseren van het beheer van de waterlopen. 




Betrokken Provincie West-Vlaanderen 

actoren 

Indicatoren / 




andere acties deelbekkenbeheerplannen 

Provinciaal - Actie 38: De Provincie zal de kwaliteit van de onderwaterbodems verder 

beleidskader inventariseren. Indien noodzakelijk wordt een stapsgewijze sanering van de 

verontreinigde bodems van de provinciaal beheerde waterlopen uitgevoerd. De 

resultaten worden ingevoerd in een waterbodemdatabank. 

- Actie 39: De Provincie zal onderzoeken of en desgevallend hoe 

financieringsinstrumenten ontwikkeld kunnen worden voor de sanering van 

waterbodems. 


beleidskader - De historische ruimingsachterstand van hydraulische en ecologische aard 

wegwerken en bagger- en ruimingspecie verwerken volgens BATNEEC. 

- Ondersteuning van het beleid rond waterbodems. 

- Project 7: Waterbodemverontreiniging. 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

3.2.5 Erosie 

Geen bijkomend budget 




Bodemerosie is het losmaken, het opnemen, het transporteren en het afzetten van bodemdeeltjes door 

water, ijs en/of wind. Ook het bewerken van de bodem kan erosie veroorzaken. Bodemerosie door water 

en bewerkingserosie zijn de meest voorkomende erosievormen in Vlaanderen en komen voor op bijna alle 

hellende akkers met een leem- en zandleembodem. 

Bewerkingserosie is de netto hellingafwaartse beweging van bodemmateriaal die optreedt bij het 

mechanisch of manueel bewerken van de bodem op hellende percelen. 

Bij bodemerosie door water wordt het geërodeerde bodemmateriaal door afstromend hemelwater van 

hellingen afgevoerd naar lager gelegen terreinen, waar het afgezet of verder afgevoerd wordt via het 

afwateringssysteem. Regelmatig optredende bodemerosie van beperkte omvang kan verminderd worden 

door een aantal vrij eenvoudige technieken. Dit type van erosie belemmert op lange termijn een duurzame 

ontwikkeling gezien voortschrijdende erosie de bodemvruchtbaarheid vermindert; het wegspoelen van de 

vruchtbare teeltlaag zorgt ervoor dat op termijn de minder vruchtbare lagen (soms zelfs het tertiaire 

materiaal met een andere textuur (zand, klei) of een afzetting rijk aan stenen) gaan dagzomen en 


zodoende de teeltlaag gaan vormen. Op korte termijn zijn er meer lokale effecten zoals het wegspoelen 

en onderslibben van zaaigoed en kiemplanten, het verlies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen en een 

ongelijke gewasontwikkeling. 

Om de wateren sliboverlast ,die bij zeer extreme weersomstandigheden kan optreden, te beheersen, zijn 

kleinschalige erosiewerken nodig. Een aantal daarvan dienenzorgvuldig ontworpen te worden. Dergelijke 

werken kunnen verantwoord zijn om modderoverlast en schade aan wegen en particuliere eigendommen 

te voorkomen, om het dichtslibben van rioleringen, waterwegen, spaar- en wachtbekkens te vertragen en 

om problemen in waterzuiveringsinstallaties te voorkomen. 

De intensiteit waarmee bodemerosie door water optreedt is afhankelijk van vijf factoren: 

- neerslag: hoeveelheid en intensiteit; 

- bodemtype en -structuur: leem- en zandleembodems zijn het meest erosiegevoelig, vooral 

wanneer hun gehalte aan organisch materiaal laag is (minder dan 2,5%) en de bodems zeer 

droog zijn (cf. zomeronweders). 

- reliëf: de belangrijkste parameters zijn de hellingsgraad en de hellingslengte; 

- vegetatie: zeer belangrijke factor: bedekken van het bodemoppervlak, verhoogde 

oppervlakteruwheid, inbreng van organisch materiaal en wortelontwikkeling in de bodem 

verhogen de schuifweerstand; optimaal is een terrein permanent begroeid houden (bvb. 

grasland). 

- menselijke ingrepen: 

o erosiewerende maatregelen zoals hagen, groenbemesters, bomenrijen, perceelsranden, 

grachten,… helpen erosie te bestrijden; 

o onbedekte bodems werken erosiebevorderend; bepaalde teeltrotaties verminderen de 

organische stof in de bodem; bepaalde culturen zoals maïs kunnen erosie in de hand 

werken; het scheuren van grasland op hellingen kan het erosiefenomeen vergroten; het 

uitvoeren van bodembewerking onder te natte omstandigheden en/of met te zwaar 

materiaal en/of op bodems met een te laag organische stof gehalte veroorzaakt 

structuurbederf met een verhoogd risico op erosie tot gevolg. 

Vermits neerslag, bodemtype en -structuur en het reliëf niet of nauwelijks beïnvloedbaar zijn, zullen 

maatregelen om erosie te verminderen vooral betrekking hebben op het verkorten van de helling, de 

landbouwpraktijk en een aantal landinrichtingstechnieken. Het verwijderen van microreliëf en natuurlijke 

barrières dient vermeden te worden. 

Voor het beheersen van slib- en wateroverlast kan er werk gemaakt worden van een verhoogde infiltratie, 

het afremmen van oppervlakkig afstromend water en lokale berging, onder meer door het aanleggen van 

bufferstroken langs percelen, wegen en waterlopen en van retentiebekkens en vloeiweiden om de lokale 

waterbergingscapaciteit te verhogen. Een volledig netwerk van berging en gecontroleerde en vertraagde 

afvoer kan ontworpen worden. 

Winderosie doet zich voor als verstuivingen van droge, meestal zandige gronden op open terrein waar de 

vegetatie grotendeels werd verwijderd. Deze vorm van erosie is in Vlaanderen minder belangrijk. Toch 

kunnen akkers met losse en voldoende fijne zandkorrels te lijden hebben onder winderosie. 


De gemeente Staden bezit veel erosiegevoelige gronden. De problemen situeren zich voornamelijk op de 

Heuvelrug. Hier treedt o.a. afspoeling en afkalving van de oevers op. Het gaat hier o.a. over volgende 

straten op de Heuvelrug: Kasteelstraat, Kleine Veldstraat, Molenstraat en de nog niet verharde 

landwegen. 

Ingaand op de problematiek van de bodemerosie op de Heuvelrug binnen de gemeente werd in 2003 

i.s.m. het Vlaamse Gewest en de provincie West-Vlaanderen gestart met de opmaak van een 

erosiebestrijdingsplan. Met dit plan wenst de gemeente de problematiek op een gestructureerde manier 


aan te pakken. De uitwerking van het plan geschiedt in overleg met de plaatselijke actoren (o.a. 

landbouwers, aangrenzende gemeenten). 

De gemeente Staden behoort samen met Wervik tot de erosiecluster West II, maar heeft de intentie een 

inhaalbeweging te maken om zo alsnog aan te kunnen sluiten bij de erosiecluster West I die momenteel 

reeds verder staat. Het studiebureau Belconsulting staat in voor de opmaak van het plan. In 2003-2004 

werd gestart met het opsporen van de probleemgebieden in de gemeente (o.a. door het contacteren van 

de landbouwers via de landbouwtelling en terreinbezoeken) en het sensibiliseren van de inwoners. Het 

einde van de studie is voorzien in 2005. Het eerste project wordt verwacht tegen 2008. 



In het kader van de EU-verordening 2078/92 zullen er in Vlaanderen tegemoetkomingen aangeboden 

worden o.a. voor het inzaaien van groenbemesters, voor perceelsrandenbeheer (langs holle wegen, 

waterlopen, wegbermen, houtige landschapselementen) en voor het beheer van houtige kleine 

landschapselementen. 

Subsidies op gemeentelijk niveau voor milieuvriendelijke landbouw dienen de Europese, federale en 

Vlaamse wetgeving te respecteren. 

Op 7 december 2001 werd het B. Vl. R. houdende de subsidiëring van de kleinschalige 

erosiebestrijdingsmaatregelen die door de gemeenten worden uitgevoerd (Erosiebesluit) goedgekeurd. 

Het is gericht op een brongerichte aanpak van bodemerosie en voorziet subsidies voor het opmaken van 

een gemeentelijk bodemerosiebestrijdingsplan en voor het uitvoeren van kleinschalige 

erosiebestrijdingswerken. Voor de opmaak van dergelijk erosiebestrijdingsplan werd een Code van Goede 

Praktijk door de Afdeling Land van AMINAL opgesteld. 

In de Code voor Goede Landbouwpraktijk (deel nutriënten), opgesteld door de Administratie Land- en 

Tuinbouw van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, wordt een hoofdstuk gewijd aan erosie. 

Hoewel deze code niet bindend is, geeft hij tips en aanbevelingen voor het voorkomen en bestrijden van 

erosie binnen de landbouw, om op vrijwillige basis tot een duurzame landbouwexploitatie te komen. 

In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) worden volgende acties rond erosie vermeld: 

- ervaring met erosiebestrijding opbouwen, maatregelen nemen in alle gebieden met potentiële 

en actuele erosierisico’s (zie ook project 8). 



actie rond erosie: 

- Actie 36: Via haar doelgroepenbeleid zal de provincie begeleidend optreden om de beperking van 

erosie te stimuleren. 



De gemeenten die niveau 1 van de samenwerkingsovereenkomst van het Vlaams Gewest - Gemeenten 

“Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 ondertekenen zijn verplicht om in de cluster 

“water” een aantal acties uit te werken en aan een aantal voorwaarden te voldoen. In de cluster water 

komt ook bodemerosie aan bod. Indien blijkt dat dit een aandachtspunt is, kan de gemeente 

sensibiliseringsacties organiseren. Onderwerpen die gegeven worden zijn: 

- Het aanleggen van een demonstratieveld; 

- Het organiseren van een excursie; 

- Het organiseren van een informatieavond of -middag rond erosiebestrijding 

Onder bepaalde voorwaarden kan de gemeente hiervoor subsidies krijgen. 

Indien de gemeente bovendien beschikt over een door de administratie goedgekeurd gemeentelijk 

erosiebestrijdingsplan kan deze eveneens van subsidies genieten voor de individuele benadering van 

landbouwers met percelen gelegen in gebieden ‘knelpunten bodem’, zoals bedoeld in de code van goede 

praktijk voor het opmaken van een gemeentelijk erosiebestrijdingsplan. 


Algemeen kan gesteld worden dat erosieproblemen vaak zeer lokaal optreden. Dit vereist een 

gebiedsgerichte benadering (eventueel tot op perceelsniveau). De zandleemgrond in Staden behoort tot 

de meest erosiegevoelige bodems van de wereld. Een duidelijk zicht op de erosieproblematiek in Staden 

ontbreekt voorlopig echter. 

Verder komen door erosie bodemdeeltjes in waterlopen terecht wat kan leiden tot een daling in de 

waterkwaliteit en tot sedimentatie. Erosie zorgt er ook voor dat de bovenste vruchtbare toplaag verdwijnt 

waardoor meer bemesting nodig wordt voor eenzelfde opbrengst. 

Daarnaast werken verschillende activiteiten erosie in de hand. Zo heeft een verkeerd bodemgebruik een 

negatieve invloed op erosie. Ook bestrijdingsmiddelen kunnen erosie vergroten doordat ze het 

wortelstelsel van planten (die de bodemdeeltjes gedeeltelijk vasthouden) vernietigen. 

Zoals reeds vroeger vermeld doen er zich in Staden eveneens problemen voor met afkalvende oevers (zie 

3.2.2.3 Knelpunten). 



- Voorkomen of maximaal beperken van erosie door het uitwerken van het actieplan van het 

erosiebestrijdingsplan 


- Opmaken en uitwerken van het erosiebestrijdingsplan. 

- Vestigen van de aandacht op het bestaan van problemen met betrekking tot erosie en de nodige 

informatie verstrekken naar de landbouwers toe. Hieraan gekoppeld zal de gemeente het gebruik 

van technieken die erosie tegengaan en het aanleggen of behouden van erosiewerende 

elementen aanmoedigen. 

- Beleid van hogerhand inzake erosie ondersteunen. 



Een deel van de acties voor het voorkomen van erosie is reeds uitgewerkt in 3.2.1. Integraal waterbeleid, 

3.2.2 Oppervlaktewater en 3.3.1. Natuur. Het gaat om volgende acties: 


- Actie NE2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

Actie W-E1 

Identificatie 

Titel Afwerken en uitvoeren van het erosiebestrijdingsplan 

Classificatie 3.2.5 Erosie 


Actieplan 

Beschrijving Ingaand op de problematiek van de bodemerosie op de Heuvelrug binnen de 

gemeente werd in 2003 i.s.m. het Vlaamse Gewest en de provincie West- 

Vlaanderen gestart met de opmaak van een erosiebestrijdingsplan. Staden 

behoort samen met Wervik tot de erosiecluster West II, maar heeft de intentie een 

inhaalbeweging te maken om zo alsnog aan te kunnen sluiten bij de erosiecluster 

West I die momenteel reeds verder staat. Het studiebureau Belconsulting staat in 

voor de opmaak van het plan. In 2003-2004 werd gestart met het opsporen van de 

probleemgebieden in de gemeente (o.a. door het contacteren van de landbouwers 

via de landbouwtelling en terreinbezoeken) en het sensibiliseren van de inwoners. 

Het einde van de studie is voorzien in 2005. Het eerste project wordt verwacht 

tegen 2008. 

Met dit plan wenst de gemeente de erosieproblematiek op een gestructureerde 

manier aan te pakken. De uitwerking van het plan zal geschieden in overleg met 

de plaatselijke actoren (o.a. landbouwers, aangrenzende gemeenten). Hierbij zal 

zeker gebruik gemaakt worden van het handboek “Richtlijnenboek 

erosiebestrijdingsmaatregelen” van AMINAL. 

Sleutelwoorden Erosiebestrijdingsplan, Belconsulting 


Doelstelling Voorkomen en beperken van erosie. 

Doelgroep(en) Bevolking, landbouwers 


Betrokken Provincie, Afdeling Land 

actoren 

Indicatoren Problemen met erosie 

Termijnplanning Het einde van de studie is voorzien in 2005. Het eerste project wordt verwacht 

tegen 2008. 



andere acties deelbekkenbeheerplannen. 

Provinciaal 

beleidskader 

- Actie 36: Via haar doelgroepenbeleid zal de provincie begeleidend optreden om 

de beperking van erosie te stimuleren. 


Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-E2 

MINA-plan 3: 

- Ervaring met erosiebestrijding opbouwen, maatregelen nemen in alle gebieden 

met potentiële en actuele erosierisico’s (zie ook project 8). 

- Sedimenttoevoer in waterlopen beperken. 

Budget wordt voorzien op het begrotingsartikel 910/733-60. 


Identificatie 

Titel Informeren en ondersteunen van de landbouwers rond erosie. 

Classificatie 3.2.5 Erosie 


Actieplan 

Beschrijving Hoewel erosie overal kan optreden, is het vooral binnen de landbouwsector dat de 

gevolgen van erosie opgemerkt worden. Landbouwers kunnen echter een aantal 

zaken ondernemen om de gevolgen beperkt te houden onder meer door het 

inzaaien van groenbemesters, door het optimaliseren van de bodemstructuur, door 

het aanleggen of behouden van lineaire elementen zoals houtkanten, door de 

manier van ploegen, … Rond deze technieken werden reeds brochures 

uitgegeven o.a. door AMINAL. De gemeente zal de brochure ’Werk maken van 

erosiebestrijding’ beschikbaar stellen voor haar inwoners. 

Daarnaast zal Staden naar de landbouwers ook nog via andere kanalen 

sensibilisering voeren om erosie te beperken (gebruik makend van het 

Richtlijnenboek erosiebestrijdingsmaatregelen van AMINAL). Zo zal de gemeente 

de landbouwers informeren over mogelijkheden om erosie te bestrijden alsook 

over de bestaande subsidiereglementeringen. De kanalen die de gemeente 

hiervoor ter beschikking heeft zijn o.a.: 

- het infoblad 

- de landbouwtelling 

- de website 

- het organiseren van een info-avond of excursie 

- het aanleggen van een demonstratieproject waar erosieverminderende 

maatregelen genomen worden 

- de integratie van erosiepreventiemaatregelen in de GRUPS 

Tenslotte engageert de gemeente zich te zoeken naar vormen van 

beheerovereenkomsten met landbouwers. 

Sleutelwoorden Erosie, landbouwers, particulieren, beheerovereenkomsten 


Doelstelling Voorkomen en beperken van erosie. 

Doelgroep(en) Landbouwers, Bevolking 



Betrokken 

actoren 

Provincie, Afdeling Land, landbouworganisaties 

Indicatoren Aantal beheerovereenkomsten 


Extra informatie / 

Relaties met 

andere acties 

- Actie W-E1: Verder afwerken en uitvoeren van het erosiebestrijdingsplan. 

Provinciaal - Actie 36: Via haar doelgroepenbeleid zal de provincie begeleidend optreden om 

beleidskader de beperking van erosie te stimuleren. 


beleidskader - Ervaring met erosiebestrijding opbouwen, maatregelen nemen in alle gebieden 

met potentiële en actuele erosierisico’s (zie ook project 8). 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

De kosten voor de sensibilisering rond erosie zitten vervat onder begrotingsartikel 

87901/124-02. 

Kosten met betrekking tot beheerovereenkomsten zullen opgenomen worden in de 

begroting volgens noodzaak. 

Geen bijkomend personeel. 

3.2.6 Duurzaam watergebruik 



Om aan onze waterbehoeften te voldoen zijn er verschillende bronnen beschikbaar, voornamelijk 

grondwater en oppervlaktewater. Het merendeel van het gebruikte water is leiding- of grondwater: water 

van hoge kwaliteit. Voor de productie van leidingwater wordt ongeveer de helft oppervlakte- en de helft 

grondwater gebruikt. Omdat grondwater over het algemeen kwalitatief stabieler is dan oppervlaktewater 

en minder behandeling vereist, en oppervlaktewater niet altijd op de juiste manier voorhanden is, is de 

vraag naar grondwater groot en blijft ze groeien. 

Het gebruik van grondwater door o.a. het gebruik van hoogwaardig water voor doeleinden waarvoor laag 

kwalitatief water voldoende is, alsook de verminderde voeding van de ondiepe grondwaterlagen door 

hemelwater (door de aanleg van wegen, gebouwen, parkeerterreinen, opritten en door de afvoer van het 

hemelwater naar gemengde riolering) zorgt voor problemen. 


Binnen de gemeente worden er reeds heel wat waterbesparende maatregelen genomen in de eigen 

gemeentelijke gebouwen. Zo heeft de gemeente reeds op een aantal plaatsen waterspaartoetsen en een 

automatische stopzetting van de spoeling van toiletten. Verder wordt ook zoveel mogelijk gebruik gemaakt 

van hemelwater. De gemeente zal de gemeentelijke gebouwen eveneens systematisch doorlichten door 


een wateraudit per gebouw op te maken. In 2004 werd gestart met de bibliotheek en de sportinfrastructuur 

gezien dit gebouwen zijn met een groot waterverbruik. Daarna zullen de gebouwen aangesloten worden 

op hemelwater en zullen alle kranen, douchekoppen en WC’s waar nodig vervangen worden door 

waterbesparende elementen. 

Verder wordt de milieudienst via een checklist om advies gevraagd bij nieuwbouwprojecten en renovaties. 

Met bovenstaande initiatieven probeert de gemeente haar voortrekkersrol naar haar doelgroepen toe waar 

te maken. 

Sensibilisering naar de bevolking gebeurt wel, maar is tot op heden vrij beperkt. Overige doelgroepen 

werden nog niet benaderd. Naar de bedrijven toe is deze sensibilisering zeker van belang aangezien in 

Staden de vraag naar grondwater vanuit de bedrijven (o.a. diepvriesbedrijven, slachthuizen en 

tuinbouwbedrijven) zeer groot is. Daarbij komt nog dat de kwaliteit van het grondwater zeer slecht is. 

Hierdoor hebben alle grote bedrijven reeds hun eigen zuivering. 

Een ander initiatief van de gemeente is de subsidie voor het plaatsen van een hemelwaterput. De 

gemeente wil aan de hand van deze subsidie de burgers stimuleren om het kostbaar drinkwater minder te 

gebruiken voor laagwaardige toepassingen. 



Het Besluit van de Vlaamse Regering van 13 december 2002 (dat het vroegere B. Vl. R. van 15 maart 

1989 opheft) houdende reglementering inzake de kwaliteit en levering van water, bestemd voor 

menselijke consumptie is van belang op Vlaams niveau. 

Het Vlaams reglement houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne van 1 juni 1995 

(meermaals gewijzigd) of VLAREM II bevat milieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater dat bestemd is 

voor de productie van drinkwater. 

Vlarem I omvat de wetgeving inzake vergunnings- en meldingsplicht voor grondwateronttrekkingen. 




Het Decreet van 24 mei 2002 betreffende water voor menselijke aanwending legt een aantal 

verplichtingen op aan de waterleveranciers, waaronder een aantal milieugerichte maatregelen zoals het 

verzekeren van milieuzorg en het voeren van acties in verband met duurzaam watergebruik. 

De EG-richtlijn 98/83/EG betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water. 

In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) worden volgende acties rond duurzaam 

watergebruik vermeld: 

- concreet uitwerken van het gebruik van tweedecircuitwater. 

- duurzaam watergebruik verhogen. 

- project 16: Strategische visie watervoorziening en watergebruik. 



actie rond duurzaam watergebruik: 


- Actie 37: de provincie zal via het POVLT en Proclam toepassingsgericht onderzoek uitvoeren 

naar beperking, zuivering en hergebruik van afvalwater in landen tuinbouw. 

- Actie 41: de provincie zal via haar doelgroepenbeleid duurzaam watergebruik stimuleren. 

- Actie 42: de provincie zal haar toelagereglement inzake watervoorziening evalueren en zo nodig 

aanpassen in functie van duurzaam watergebruik. 


De Gemeentewet van 27 mei 1989 regelt de bevoegdheid van de gemeenten i.v.m. de 

drinkwatervoorziening. 

Verder is, zoals reeds eerder vermeld , de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het Vlaams Gewest - 

Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 van belang. Voor duurzaam 

watergebruik zijn volgende acties van belang: 


o De gemeente verbindt zich ertoe om in het geval van nieuwbouw, herbouw of verbouwing 

van gemeentelijke gebouwen een audit van het gebouw in kwestie uit te voeren m.b.t. tot 

de mogelijkheden van een duurzaam watergebruik. 

o De gemeente verbindt zich ertoe om conform de resultaten van deze audit concrete 

maatregelen te implementeren in het ontwerp. 

o De gemeente kan voor de opmaak van een wateraudit een gewestelijke subsidie 

ontvangen op voorwaarde dat een rapport van de audit wordt opgemaakt waarin de 

bevindingen worden toegelicht. 

o De gemeente verbindt er zich toe gemeentelijke premies toe te kennen voor de aanleg 

van een hemelwaterinstallatie en voor de aanleg van een infiltratievoorziening voor nietverontreinigd 

hemelwater. 


d.m.v. een jaarlijkse publicatie in het gemeentelijk infoblad. Indien de gemeente over een 

website beschikt is het aangewezen de subsidieregelingen ook hier op te nemen. 


Een eerste knelpunt waar de gemeente mee geconfronteerd wordt, is het feit dat het waterverbruik niet 

nauwkeurig genoeg gekend is. De meterstanden worden nog niet stelselmatig bijgehouden, er zijn enkel 

gegevens beschikbaar via de facturatie. Deze gegevens zijn onvoldoende om adequaat in te kunnen 

spelen op bvb. piekverbruiken. 

Verder zijn waterbesparende maatregelen soms ook moeilijk te realiseren (bvb. door de hoge kostprijs). 

Vooral voor oude gebouwen stelt er zich hier een probleem. Bij nieuwe gebouwen kunnen 

waterbesparende maatregelen gemakkelijker ingevoerd worden. 

Tenslotte wordt rationeel watergebruik nog onvoldoende toegepast, zowel in de gemeentelijke diensten 

als bij de doelgroepen. Enerzijds wordt nog teveel water verspild en anderzijds wordt water van goede 


kwaliteit nog te vaak gebruikt voor laagwaardige toepassingen. Zo wordt er bvb. nog onvoldoende gebruik 

gemaakt van hemelwater. 



- Streven naar een duurzamer watergebruik bij de verschillende doelgroepen 


- Optimalisatie van het gebruik van drinkwater (kwalitatief en kwantitatief rationeel watergebruik) 

- Streven naar een duurzamer watergebruik binnen de gemeentelijke diensten. 

- Het watergebruik van de inwoners (via sensibilisering), de bedrijven (via vergunning), de scholen 

(via MOS) en de landbouwers (via vergunning) doen dalen. Naar de toekomst toe heeft de 

gemeente de intentie om specifieke communicatieacties te gaan voeren naar de burgers en 

doelgroepen toe. 


Een deel van de acties rond duurzaam watergebruik kwam reeds vroeger aan bod. Het gaat hier over 

volgende acties: 





- Actie W-O9: Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en infiltratievoorzieningen (SO) 

- Actie W-G2: Verder zetten van een grondwaterbeleid in functie van de draagkracht van de 

watervoerende lagen 

Actie W-DW1 

Identificatie 

Titel Opvolgen van de watermeters van een aantal gemeentelijke gebouwen. 

Classificatie 3.2.6 Duurzaam watergebruik 


Actieplan 

Beschrijving Staden zal voor een aantal gemeentelijke gebouwen starten met het bijhouden van 

de meterstanden in het kader van “meten is weten”. Op die manier wil men lekken 

en overmatig waterverbruik sneller opsporen. Vanaf 2005 zal een driemaandelijkse 

controle ingevoerd worden waarbij gestart zal worden met de gebouwen met het 

grootste verbruik (sportinfrastructuur, bibliotheek, scholen). Verder worden in de 

scholen acties gepland in het kader van MOS. Deze actie gaat ook samen met het 

luik energie (zie actie E1). 

Hieraan gekoppeld zal er een sensibilisering rond duurzaam watergebruik 



gebeuren naar het personeel toe (bvb. via stickers op kranen, direct melden van 

lekken, artikel in personeelsblad, …). De gemeente zal over deze initiatieven 

jaarlijks rapporteren in het milieujaarprogramma. De resultaten in het kader van 

“meten is weten” zullen ook bekendgemaakt worden. 

Waterverbruik, gemeentelijke gebouwen, meterstanden 


Doelstelling Het waterverbruik beperken 

Doelgroep(en) Gemeentepersoneel 


Betrokken 

actoren 

Technische dienst, milieudienst 

Indicatoren Waterverbruik binnen de gemeente 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-DW2 



gebouwen 

/ 

MINA-plan 3: 




Identificatie 

Titel Uitvoeren van een beperkte wateraudit en het doorvoeren van een aantal 

verbeteringen/aanpassingen bij nieuwe projecten (SO) 



Actieplan 

Beschrijving Staden zal voor nieuwe projecten een beperkte wateraudit laten uitvoeren, die 

minimaal alle aspecten vermeld in de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 zal 

bevatten. Met de resultaten van deze audit zal dan rekening gehouden worden bij 

het uitvoeren van het project. Zo kan door de gemeente geopteerd worden voor 

spaardouchekoppen, elektronische kranen, waterspaarzame toiletten, automatisch 

overschakelsysteem voor hemelwater/stadswater inplementeren in bestaande 

gebouwen, … Verder wordt de milieudienst via een checklist om advies gevraagd 

bij nieuwbouwprojecten en renovaties. 

Op dit moment zijn er reeds een aantal projecten gekend waar een beperkte 

wateraudit zal uitgevoerd worden: 

- sportinfrastructuur 


- bibliotheek 

- gemeentelijke scholen 

Deze projecten zullen via diverse kanalen bekend gemaakt worden bij de 

bevolking. Op die manier probeert de gemeente haar voorbeeldfunctie waar te 

maken. 

Sleutelwoorden Wateraudit, nieuwe bouwprojecten, verbouwingen, checklist 


Doelstelling Het watergebruik tot een minimum beperken door het invoeren van 

waterbesparende maatregelen. 



Betrokken Technische dienst 

actoren 

Indicatoren Waterverbruik 


Beperkte wateraudit in sportinfrastructuur, bibliotheek en gemeentelijke scholen: 

2005-2009 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie W-DW3 



zetten 

/ 

MINA-plan 3: 


Beperkte wateraudit bibliotheek/sportinfrastructuur (+ uitvoeren maatregelen): 

budget van 5000 euro voorzien op begrotingsartikel 767/125-06 

Bij nieuwe projecten zal budget voorzien worden op de begroting 


Identificatie 

Titel Sensibiliseren van de verschillende doelgroepen met betrekking tot duurzaam 

watergebruik. 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente zal de verschillende doelgroepen (o.a. bevolking, bedrijven, 

landbouwers, gemeentepersoneel, …) stimuleren om op een verantwoorde manier 

met water om te gaan. Volgende acties worden voorzien: 

- Sensibiliseren van de bevolking via het infoblad (bvb. door lijst met tips te geven) 

- Bekendmaken van de subsidiereglementen via diverse kanalen (infoblad, 

website, …) 



- Duurzaam watergebruik (hemelwater, grijs water, …) bij bedrijven, landbouwers 

aanmoedigen of opleggen via de vergunningen 

- Samenwerking met de scholen rond water via MOS 

Sensibilisering, doelgroepen, duurzaam watergebruik 


Doelstelling Het waterverbruik van de doelgroepen beperken. 

Doelgroep(en) Bevolking, landbouwers, bedrijven, scholen 


Betrokken 

actoren 

Technische dienst,Provincie 

Indicatoren Aantal subsidies, aantal opgelegde voorwaarden in de vergunningen, aantal 

artikels in het infoblad 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 






- Actie W-G2: Verder zetten van een grondwaterbeleid in functie van de 

draagkracht van de watervoerende lagen 




MINA-plan 3: 


Middelen worden voorzien op begrotingsartikel 87901/124-02 




3.3 Natuurlijke entiteiten 


3.3.1 Natuur 



Natuur situeert zich vooral in de open ruimte. Natuur is echter overal aanwezig, het betreft niet alleen de 

aangeduide natuur- en bosgebieden, maar bvb. ook onze beekvalleien. 

Een maat voor natuurlijke rijkdom is de biologische diversiteit. Biologische diversiteit is de 

verscheidenheid aan levende organismen (van allerlei herkomst, met inbegrip van onder andere 

terrestrische, mariene en andere aquatische ecosystemen) en de ecologische complexen waarvan zij deel 

uitmaken. Dit omvat de verscheidenheid binnen soorten, tussen soorten en tussen ecosystemen. 

De natuurlijke verscheidenheid in Vlaanderen stond de afgelopen decennia sterk onder druk door 

menselijke ingrepen (intensivering landbouw, urbanisatie, industriële expansie, recreatie, …) en tal van 

kwetsbare soorten zijn sterk achteruit gegaan. Enerzijds is er het ruimtebeslag van deze 

activiteitssectoren met als gevolg dat habitats verdwijnen of in oppervlakte verkleinen en/of meer 

geïsoleerd raken. Deze versnippering vormt in Vlaanderen één van de belangrijkste oorzaken voor de 

achteruitgang van de natuurwaarden. Die isolatie wordt nog versterkt doordat lijnen puntvormige 

landschapselementen, die voor vele organismen dienst doen als verbindingswegen tussen habitats, in het 

moderne cultuurlandschap sterk in aantal verminderd zijn. Anderzijds zijn er de kwalitatieve verstoringen 

zoals verandering van klimaat, verzuring, vermesting, verdroging en alle vormen van verontreiniging. 

Vooral in de gebieden die economisch en sociaal goed scoren, is de natuur vaak teruggedrongen tot een 

aantal restgebieden. De gemeenten binnen deze regio worden dan ook als groen-, bos- en natuurarm 

beschouwd. Dit betekent niet dat de natuur geen rol meer speelt in deze gebieden. De natuurgebieden 

zijn klein en versnipperd, geïsoleerd en bedreigd, maar kunnen toch een specifieke waarde vertonen. 


- Huidige toestand (naar GRS, 1998 en GNOP, 1996) 

o Algemeen: 

De natuurlijke elementen met een relevante ecologische waarde zijn schaars in Staden als gevolg 

van intensief landbouwkundig gebruik, versnippering en vooral bemesting waarbij bodem, grond- 

en oppervlaktewater zijn beïnvloed. Fragmentair zijn nog enkele kleine en middelgrote 

bosrestanten met voorjaarsaspecten bewaard gebleven. Ook de traditionele 

perceelsrandbegroeiing en oeverbegroeiing is grotendeels verdwenen. Hellings- en 

beekdalgraslanden, kleine taluds, poelen en sloten vormen plaatselijk nog kleine 

biotoopcomplexen. 

Ook het GNOP stelt dat slechts weinig oppervlakte in de gemeente Staden een actuele hoge 

biologische waarde representeert (zie GNOP, 1996). Deze waarde moet tot voor enkele decennia 

veel hoger zijn geweest en kwam voor onder de vorm van in een sterke variatie aan 

vegetatietypes samen met begeleidende faunacomponenten. Het blijkt dat vooral vanaf het einde 

van de Eerste Wereldoorlog talrijke resterende bossen en kleinschalige akker-, wei- en 

hooilandstructuren werden opgeslorpt in een steeds verdergaande intensifiëring en/of wijziging 

van het bodemgebruik, mogelijk door voortschreidende mechanisatie: 

Lokale bosontginning (o.m. Stadendreve, Heidengoed en Brieke); 

Lokale grondinname voor zandwinning (o.m. Sparre); 


Algemene kavelverruiming met verwijdering van perceelsrandbegroeiing en/of scheuren 

van grasland; 

Lokale wijziging in het regime van natuurlijke waterhuishouding (o.m. drainage, aanleg 

van waterreservoirs); 

Algemene grondinname voor gebouwenconstructies (loodsen, serres). 

Kleine en onregelmatige perceelsstructuren hielden slechts daar stand waar extreme 

topografische en bodemkundige condities een optimale kavelindeling verhinderden. Dit is volgens 

het GNOP vermoedelijk de belangrijkste reden waarom samenhangende biotoopcomplexen 

actueel ontbreken en/of teruggebracht zijn tot zeer fragmentaire lijnen en vlakken. Uit deze laatste 

groep hebben de grazige taluds en hellinggraslanden actueel nog de meest waardevolle 

ecologische condities. 

o Specifieke toestand per ecotoop (naar Econnection, 2001): 

Gemakkelijkheidshalve en om een beter inzicht in de natuurwaarden van Staden te verkrijgen, 

behandelen we de voorkomende vegetaties van akkers, graslanden en lijnen puntvormige 

elementen: 

Akkers: 

Een belangrijk aandeel binnen de gemeente wordt gebruikt als akkergebied voor 

akkerbouwgewassen en groententeelt. De ecologische waarde van deze gebieden is zeer 

gering tot nihil. (Weg)bermen langs de akkerpercelen zijn zeer smal en worden soms nog of 

accidenteel bemest en/of besproeid of kennen randinvloeden met als gevolg dat waarden zich 

hier niet kunnen ontwikkelen. Bij natte perioden zijn veel diverse akkerpercelen, voornamelijk 

gelegen bij de beekvalleitjes en in de kwelgebieden, nauwelijks bewerkbaar. 

Graslanden: 

Het aandeel graslanden is de laatste decennia sterk afgenomen. Deze zijn nog enkel terug te 

vinden in de van nature nattere deelgebieden waar enige bron- en kwelwerking aanwezig is. 

Vooral op de westelijke heuvelflank komt de meeste wateruitsijpeling voor. Veel van deze 

permanente weilanden werden echter reeds omgezet in akker- en tuinbouwgrond. Dit is vaak 

slechts tijdelijk wanneer zich een aantal drogere jaren voordoen. Bij natte jaren heeft men de 

grootste moeite om deze gronden als akker- en tuinbouwgrond te bewerken. Alhoewel deze 

weilandgebieden een vrij hoge landschappelijke waarde hebben, gezien er ook nog kleine 

landschapselementen (KLE) voorkomen, is de biologische rijkdom ervan zeer gering. Dit heeft 

voornamelijk te maken met het voedselrijk karakter van het gebied, de intensieve begrazing 

en de sterke bemesting. De graslanden behoren dan ook vrijwel uitsluitend tot het 

raaigrastype met een soortenarm karakter. Vooral sterke en snelgroeiende grassen zoals 

Engels raaigras, Kropaar en Beemdgras komen er voor, terwijl de kruidenvegetatie meestal 

beperkt is tot Vogelmuur, Kruipende boterbloem en Gewone paardebloem. Nochtans kunnen 

enkele van deze graslanden zeker tot meer bloem- en kruidenrijkere vegetaties ontwikkeld 

worden bij een extensiever en verschralend beheer. Vooral de graslanden op de meest 

uitgesproken kwelgebieden en steile hellingen lenen zich hiertoe, bv. bij het Polderbosje en 

ten westen van het Foncièregoed. 

Een ander type van graslanden met natuurlijke potenties zijn deze op drogere, zuurdere 

gronden op de heuvelplateau’s. Momenteel resteert hiervan nog slechts een klein perceel 

gelegen bij de hoeve Bultekot. Hier is de deklaag zeer beperkt en de bodem is er 

uitgesproken keiig. Een gelijkaardige situatie komt voor ten noorden en ten zuiden van het 

Keuneleutebosje. Hier zijn de gronden als akkerland in gebruik. Op dergelijke situaties 

kunnen vrij schrale, bloemrijke graslanden van het Glanshavertype ontwikkeld worden die 

gezien hun specifiek microklimaat (warme zuidhelling of beschutting) ook interessant kunnen 

zijn voor ondermeer vlinders. 


Lijn- en puntvormige elementen: 

De lijnen puntvormige elementen kunnen opgedeeld worden in twee groepen, namelijk de 

opgaande begroeiing en de vlakvormige elementen. 

- De eerste groep omvat diverse knotbomen- en bomenrijen. De knotbomen zijn 

het best vertegenwoordigd en bestaan uit zowel knotwilg als knotpopulier. Het 

zijn voornamelijk reeds oude aanplantingen die vaak in een aftakelingsfase 

verkeren of slecht onderhouden zijn. Zij hebben wel een zekere ecologische 

waarde voor diverse organismen, maar vooral een hoge landschappelijke 

waarde. Jonge aanplant is vrijwel niet terug te vinden binnen het plangebied. 

Hierdoor vallen steeds grotere gaten in de rijbeplantingen zodat de transparantie 

van het landschap toeneemt. Tevens werden vaak hele rijen weggekapt en 

bleven enkel de hoekbomen op de perceelshoeken over als perceelsmarkering. 

Deze KLE zijn vrijwel volledig teruggedrongen tot de nattere kwel- en 

beekvalleigronden als randbeplanting van weilanden. Beekbegeleidende 

beplanting met bomenrijen is zogoed als volledig verdwenen. Ook 

straatbeplanting is beperkt tot de grotere, vooral provinciale wegen gezien over 

het algemeen de wegbermen zeer smal zijn. 

- Een tweede groep van KLE zijn de vlakvormige elementen in de vorm van de 

vele waterpartijen die in het gebied voorkomen. Enerzijds bestaan deze uit nog 

vrij natuurlijke poelen in weilandgebied, anderzijds komen tal van 

waterspaarbekkens voor die worden aangelegd, vaak in folie, ten behoeve van de 

groententeelt en de serretuinbouw. Deze bekkens hebben door hun slechte 

fysische eigenschappen, het ontbreken van enige vegetatie en hun vaak zeer 

voedselrijk karakter een zeer geringe ecologische waarde. Hier spelen echter ook 

beleids- en administratieve aspecten mee zoals heffingen op gronden 

oppervlaktewater. De natuurlijke poelen zijn ontstaan door oude bomkraters of 

werden als veedrinkplaats uitgegraven. Zij herbergen over het algemeen nog 

enige natuurwaarden in de vorm van aquatisch planten- en dierenleven, 

voornamelijk amfibieën. Meer en meer worden ze echter vergraven en vergroot 

als waterspaarbekken waardoor hun ecologische waarde sterk vermindert. 

- Reeds uitgevoerde en lopende acties mbt het thema ‘natuur’: 

o Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP): 

Binnen Staden wordt er een actief natuurbeleid gevoerd. Er worden acties ondernomen rond 

KLE, paddentrek, veedrinkpoelen, wegbermen, uitvoering van GNOP-projecten door gericht 

aankopen of ruilen van gronden en opmaak van beheersplannen voor deze gebieden. 

Door Belconsulting werd in 1996 het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP) van 

Staden opgemaakt. Het GNOP werd goedgekeurd door de gemeenteraad van 28 november 

1996. 

De beleidsvisie binnen het GNOP kan als volgt worden samengevat: 

akkerlandgebruik afstemmen op vrijwaring van de erfgoedwaarden; 

bosgebruik afgestemd op de verpleging van hellingbos/beekdalbos; 

gestuurde bosontwikkeling afgestemd op hellingbos/beekdalbos; 

graslandgebruik afgestemd op hooiweide/hooiland en graasweide/hooiweide; 

verpleging/(her)aanplant van houtkanten-(knot)bomen; 

herinrichting/(her)aanleg van poelen; 

behoud/herstel van bronnen; 

herinrichting van waterbevoorradingsputten; 

aangepaste beek/oeverinrichting; 

ontwikkeling van rietkantbegroeiing; 


aanleg van wandelpaden; 

bermbehoud en -ontwikkeling; 

In het kader van het GNOP werden de biologisch waardevolle gebieden aangehaald. Deze 

gebieden zijn de volgende: 

Omgeving Hof van Watervliet-Bovenloop Lentebosbeek; 

Omgeving Spriet; 

Omgeving Fonciergoed-Bovenloop Moerasbeek; 

Omgeving Keuneleute-Bovenloop Polderbeek; 

Vijverbos-Bovenloop Vijverbeek; 

Omgeving Heidengoed-Bovenloop Engelse Beek; 

Bovenloop Mandel; 

Omgeving Waterhof-Middenloop Vijverbeek; 

Omgeving Kap; 

Middenloop Mandel; 

Bovenloop Bombebeek; 

Omgeving Kasteelgoed; 

Bovenloop Stadendrevebeek; 

Omgeving Militair domein-Middenloop Stadenbergbeek; 

Omgeving Stadenberg; 

Bovenloop Luikbeek; 

Omgeving Stadenreke; 

Omgeving ’s Graveneke; 

Omgeving Kongo-Bovenloop Vuilepanbeek; 

Benedenloop Luikbeek; 

Benedenloop Spanjaardsbeek-Bovenloop Zarrenbeek. 

De volgende acties met betrekking tot natuur werden reeds binnen de gemeente ondernomen: 

Opvolging GNOP-projecten: 

Het actieplan van het GNOP van Staden gaat uit van vier GNOP-projecten: 

- omgeving Keuneleute-Polderbeek, 

- omgeving Militair domein, 

- omgeving ’s Graveneke en 

- omgeving Spanjaardsbeek-bovenloop Zarrenbeek. 

Binnen de fase 2 van het GNOP werd één concreet actieplan uitgewerkt, met name voor 

de omgeving Keuneleute-Polderbeek. Aangezien de gemeente reeds in het gebied 

gronden in bezit had, werd door het gemeentebestuur beslist om met dit GNOP-project te 

starten. Eens dit gerealiseerd, is het de intentie van de gemeente om ook concrete acties 

binnen de andere drie GNOP-gebieden uit het actieplan te realiseren. 

De realisatie van het actieplan voor het gebied van de Keuneleute-Polderbeek is reeds 

goed gevorderd. Verschillende percelen in het actiegebied werden bijkomend verworven. 

Het gebied is ondertussen 11 ha groot. Dit project werd gestart in 1996 met het uitvoeren 

van een onderhoudskap van een gedeelte van het hakhoutbos. Het natuurgericht 

onderhoud en herinrichting in functie van natuureducatie gebeurt in samenwerking met de 

landschapswacht, gebruik makend van MINA-werkers. In 2001 werd het aanwezige 

weiland verschraald. Het aanleggen van een knuppelpad ter ontsluiting van het gebied 

gebeurde in 2002. In dat jaar werd ook bij holle wegen streekeigen groen aangeplant en 

werden deze beheerd conform het bermbesluit. Daarnaast werden bijkomende 

oversteekplaatsen voor padden in het gebied aangelegd. In 2003 werden een 

beheersplan opgemaakt, KLE aangelegd en het hooiland in samenwerking met een 

plaatselijke landbouwer verder verschraald. 


Delen van het actieplan van het GNOP worden in alle GNOP-gebieden toegepast, met 

name subsidiereglementen rond KLE. 

Volgens de milieudienst is er in het GNOP te weinig aandacht besteed aan natuur in de 

bebouwde omgeving. 

o Aanleg paddenoversteekplaatsen/aanleggen bijkomende paddenpaaiplaats: 

Binnen de MINA-raad van Staden werd een werkgroep ‘paddentrek’ opgericht met als 

doelstelling het aanleggen van oversteekplaatsen voor padden, het sensibiliseren van de 

bevolking en het recruteren van vrijwillige medewerkers. Door deze werkgroep werd binnen 

Staden nagegaan waar de paddentrek het meest bedreigd is door het verkeer. Eén van de 

realisaties is het aanleggen van een paaiplaats voor padden bij de speelbossen te 

Oostnieuwkerke en Staden door de aankoop van gronden. In 2003 werd daar de actie 

‘oversteekplaats’ opgestart. Dergelijke actie is ook gepland in Westrozebeke. De nodige 

aandacht wordt aan de acties gegeven door via de scholen de mogelijkheid tot plaatsbezoek 

te bieden. 

o Kleine landschapselementen (KLE): 

Rond KLE zijn de volgende acties lopende: 

Aan landschapsonderhoud en ontwikkeling werken met alle landelijke actoren nl. 

bedrijven, landbouwers, bewoners 

Starten met de uitvoering van het beheersplan voor wat betreft het herstel van KLE 

Het herstel, aanplanten en aanleggen van KLE in nieuw verworven gebieden. 

De landelijke actoren financieel helpen bij het aanplanten en het onderhouden van de 

KLE (streekeigen gemengde hagen, knotbomen, struwelen, veedrinkpoelen). Het 

stimuleren gebeurt via een gemeentelijk subsidiereglement om streekeigen bomen en 

hagen aan te planten (1996) en via een subsidiereglement voor het onderhoud 

(1999). In 1998 werd door Staden het subsidiereglement voor KLE uitgewerkt en 

uitgebreid met een subsidiereglement voor veedrinkpoelen (poelen ecologisch 

aanleggen en onderhouden). Het uitwerken van een verordening voor 

groenschermen voor bedrijven gebeurde in 2004. 

Op heden is in Staden het stand-still-principe i.v.m. KLE toegepast. Dit systeem loopt 

goed en door de veelvuldige toepassing van subsidiereglementen in combinatie met 

landschapsbedrijfplannen werd een stand-still bereikt. 

o Natuurbeheer en -ontwikkeling: 

Beheer nieuw aangekochte gronden in samenwerking met plaatselijke landbouwers 

Verder zetten lopende natuurbeheerswerken 

Opwaarderen van gemeentelijke graslanden als ecologische stapstenen door het het 

starten met een inventarisatie van mogelijks interessante gemeentelijke graslanden 

i.s.m. de provincie (3 ha). Gezien de grote vraag bij de provincie zal deze actie pas 

vanaf 2005 uitgevoerd worden. 

o Berminventaris en -beheer: 

In 2003 werd op het grondgebied van Staden 8 km wegbermen van het ontgonnen deel van 

het Bos van Houthulst geïnventariseerd door wvi. Uit deze studie blijkt dat het gebied in de 

laatste 20 à 30 jaar enkele van zijn ecologisch interessante soorten kwijtgespeeld is. 

Momenteel is de bermbegroeiing in de onderzochte bermen van Staden op één uitzondering 

(de Klerkenstraat) na sterk gedegradeerd. Desondanks worden op een groot deel van de 

bermen de gemiddelde waarde van de bermvegetatie voor centraal West-Vlaanderen 

overschreden. Bijzonder aan de bermen is het voorkomen van bos- en zoomplanten. 

In Staden wordt sinds 1998 29 km berm ecologisch beheerd door jaarlijks twee maal te 

maaien (juni en september) en het maaisel af te voeren conform het wegbermendecreet. In 

2002 werd een cursus gevolgd door de werkgroep ‘wegbermbeheer’ van de gemeente om de 

systematiek voor de inventarisatie van wegbermen van A. Zwaenepoel (wvi) onder de knie te 


krijgen. In het najaar van 2002 werden door vrijwilligers binnen de MINA-raad (gestart op 11 

september) reeds twee bermen geïnventariseerd volgens de aangeleerde methode. De 

gemeente heeft op dit ogenblik nog geen goedgekeurd bermbeheersplan. 

Ook de bermen van een aantal provinciale wegen (zoals Provinciebaan, 

Passendalesteenweg, Poelkapellesteenweg) krijgen een ecologisch beheer, uitgevoerd door 

de provincie. Vanaf 2001 wordt er drie maal per jaar gemaaid (15 mei, 15 juli, 15 september) 

om een snelle verschraling te realiseren. Daarna wordt, indien de verschraling inderdaad 

voldoende is opgetreden, overgeschakeld op een normaal maaibeheer van twee maal per 

jaar. De voorkomende bermen van deze provinciale wegen worden als ‘berm met potentieel 

esthetische waarde’ (matig waardevol) beschouwd. 

o Sensibilisering: 

Aanleg van een ‘keur-jeuze-neuze-route’ met infopanelen 



Het gebiedsgericht natuurbeleid in Vlaanderen wordt ook in belangrijke mate vorm gegeven vanuit het 

internationale natuurbeleid. De Europese Unie verplicht de lidstaten via twee complementaire richtlijnen, 

de Vogelrichtlijn (EG-richtlijn 79/409/EEG van 2 april 1979) en de Habitatrichtlijn (EG-richtlijn 92/43/EEG 

van 21 mei 1992) tot het afbakenen van een aantal bijzondere beschermingszones. 

- Sinds 2 april 1979 werd de EU-Vogelrichtlijn 79/409/EEG van de Europese Commissie van kracht 

inzake het behoud van de vogelstand. Volgens artikel 4.1 van deze richtlijn moeten er speciale 

beschermingsmaatregelen getroffen worden voor de leefgebieden van de in Bijlage I van deze richtlijn 

vermelde vogelsoorten, opdat deze soorten daar waar zij nu voorkomen kunnen voortbestaan en zich 

kunnen voortplanten. Deze in Bijlage I opgenomen lijst werd door de Richtlijn 85/411/EEG van de 

Europese Commissie inzake het behoud van de vogelstand uitgebreid tot 144 vogelsoorten. In 

Vlaanderen werden 23 EU-Vogelrichtlijngebieden afgebakend. Binnen Staden worden geen EG- 

Vogelrichtlijngebieden aangetroffen. 

- De EU-Habitatrichtlijn 92/43/EEG van 21-05-1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke 

habitats en de wilde flora en fauna beoogt het waarborgen van de biologische diversiteit, door het 

instandhouden van de natuurlijke habitats en van de wilde fauna en flora binnen de EU-lidstaten. In 

Vlaanderen werden 40 EG-Habitatrichtlijngebieden aangeduid. Een gedeelte van het EG- 

Habitatrichtlijngebied “Bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen: westelijk deel 

(BE2500004-1)” binnen de grenzen van de gemeente. Het gaat om een gedeelte van het bos van 

Houthulst. De aanwezigheid van dit EG-Habitatrichtlijngebied kan een weerslag hebben op het 

natuurbeleid in de gemeente aangezien binnen de samenwerkingsovereenkomst hogere subsidies 

uitgereikt worden binnen speciale beschermingszones. 

Voor de instandhouding van de habitats zal een Europees ecologisch netwerk (Natura 2000) worden 

gevormd, bestaande uit speciale beschermingszones (EG-Habitatrichtlijngebieden). Op basis van lijsten 

van gebieden voorgesteld door de lidstaten, zal de Commissie een lijst selecteren van ‘gebieden van 

communautair belang’. Daarop wijst de lidstaat het gebied als speciale beschermingszone aan. Ook de 

EG-vogelbeschermingszones zullen deel uitmaken van het aldus tot stand gebrachte ecologisch netwerk. 

Binnen beide gebieden (Habitat- en Vogelrichtlijngebieden) geldt een speciaal beschermingsregime. Voor 

plannen en projecten met (kans op) significante negatieve effecten op de natuurlijke kenmerken van het 

gebied moet een passende beoordeling gemaakt worden van de gevolgen voor het gebied, 

rekeninghoudend met de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied. Deze passende beoordeling gaat 

na of er schadelijke effecten zijn en indien dit het geval is, of er alternatieve oplossingen bestaan en welke 

compenserende maatregelen er mogelijk zijn. Zoniet, dan is het plan of project enkel toelaatbaar indien er 


dwingende redenen van groot openbaar belang zijn. Hierbij wordt door de lidstaat alle nodige 

compenserende maatregelen genomen om te waarborgen dat de algehele samenhang van Natura 2000 

behouden blijft. 

Het beleidskader met betrekking tot natuur op Vlaams niveau wordt hoofdzakelijk bepaald door het 

Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (21 oktober 1997) of Natuurdecreet en haar 

uitvoeringsbesluiten. Dit decreet vervangt bijna volledig de vroegere wet op het natuurbehoud van 12 

maart 1973. 

Het Vlaamse beleid inzake natuurbehoud en de vrijwaring van het natuurlijk milieu is gericht op de 

bescherming en ontwikkeling, het beheer en het herstel van de natuur en het natuurlijk milieu, op de 

handhaving of het herstel van de daartoe vereiste milieukwaliteit en op het scheppen van een zo breed 

mogelijk maatschappelijk draagvlak, waarbij educatie en voorlichting van de bevolking inzake 

natuurbehoud wordt gestimuleerd. Het decreet op het natuurbehoud steunt op twee pijlers: 

1. Enerzijds is er het horizontale beleid waarbij er van uitgegaan wordt dat natuur niet langer restgebied 

is, maar als een punt van zorg bij elke activiteit en op elk niveau moet beschouwd worden. Het 

decreet gaat uit van het stand still-principe voor de bestaande natuur, wat betekent dat er geen natuur 

meer verloren mag gaan. Tegelijk wordt een zorgplicht voor de natuur door de burger ingevoerd: het 

verplicht nemen van alle mogelijke maatregelen om de schade aan natuur redelijkerwijze te beperken. 

Vergunningsverlenende overheden, vooral gemeentebesturen, kunnen dus vergunningen weigeren of 

voorwaarden opleggen als vermijdbare natuurschade zou ontstaan. Natuur in de bebouwde omgeving 

behoort specifiek tot de uitvoerende verantwoordelijkheid van de gemeenten. Door de Vlaamse 

regering kunnen maatregelen getroffen worden om de gemeenten hierbij te ondersteunen. Dit geldt 

ook voor het ontwikkelen van KLE door gemeenten om natuurverbindingen tot stand te brengen. 

2. Anderzijds is er het gebiedsgerichte beleid. Cruciaal zullen afbakening van het Vlaamse Ecologische 

Netwerk (VEN) en Integraal Verweving- en Ondersteunend Netwerk (IVON) zijn. Het VEN bestaat uit 

Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO). Het IVON 

bestaat uit natuurverwevingsgebieden (NVWG) en natuurverbindingsgebieden (NVBG). In deze 

gebieden dient een natuurgericht beheer te gebeuren. Onder meer de gemeenten zijn ertoe 

gehouden de nodige maatregelen te nemen om de bestaande natuurwaarden in het IVON te 

beschermen en te ontwikkelen. In deze gebieden zullen een aantal algemene maatregelen ter 

bescherming van het natuurlijk milieu van kracht zijn. Deze maatregelen hebben betrekking op 

natuurinrichting en natuurrichtplannen, vrijwillige beheerovereenkomsten en verwerving (recht van 

voorkoop, onteigening ten algemene nutte) (Bron: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – 

Afdeling Natuur, 1998). 

Op 19 juli 2002 bracht het Vlaamse parlement ingrijpende wijzigingen aan in het Natuurdecreet. Enerzijds 

wilde het de Vlaamse regelgeving in overeenstemming brengen met de Europese Vogel- en 

Habitatrichtlijn. De Vlaamse regering besloot op 19 juli 2002 om de eerste selectie van gebieden voor het 

Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) voorlopig vast te stellen. Bij Besluit van 18 juli 2003 verscheen op 17 

oktober 2003 in het Belgisch Staatsblad de lijst van gebieden die definitief als VEN gebied afgebakend 

zijn. De afbakening van de 2 de fase van het VEN en de afbakening van de IVON-gebieden is reeds 

gestart. Binnen Staden werden tijdens de 1 ste fase geen VEN-gebieden afgebakend. 

Het bermbesluit (B. Vl. Reg. van 27 juni 1984 houdende maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen 

beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen). Het bermbesluit beoogt een natuurvriendelijk 

bermbeheer te stimuleren via een aangepast maaibeheer met daartoe geschikt materieel en met verbod 

tot gebruik van biociden. Het besluit is van toepassing op bermen en taluds langs zowel wegen, 

spoorwegen als waterlopen waarvan het (on)kruidbeheer toebehoort aan o.a. openbare besturen. 


De regelgeving i.v.m. beheerovereenkomsten is verder uitgewerkt in het ministerieel besluit van 04 juni 

1999 (B.S. 21 september 1999). Sinds januari 2000 kunnen landbouwers een beheerovereenkomst 

sluiten met de Vlaamse overheid. In ruil voor het uitvoeren van een aantal maatregelen en het naleven 

van bepaalde voorwaarden krijgt de beheerder jaarlijks een vergoeding. De maatregelen uit de 

beheerovereenkomst zijn erop gericht om de kwaliteit van het milieu, de natuur of het landschap te 

behouden of te verbeteren. 

Het is mogelijk een beheerovereenkomst te sluiten voor zes verschillende beheerdoelstellingen: 

weidevogelbeheer, perceelsrandenbeheer, herstel, ontwikkeling en onderhoud van KLE, botanisch 

beheer, beheerovereenkomst water en beheerovereenkomst natuur. De eerste vier kaderen binnen de 

natuurwetgeving, de laatste twee binnen de mestwetgeving (VLM, 2004d). 

De beheerovereenkomsten voor weidevogelbeheer, botanisch beheer en natuur kunnen slechts in 

bepaalde gebieden afgesloten worden. Binnen Staden is een afbakening voor de afsluiting van 

beheerovereenkomsten voor botanisch beheer gelegen, met name in het noordwesten van de gemeente, 

langs de grens met de gemeente Houthulst, langs de ‘s Graveneikbeek en de Stadenbergbeek. 

De gemeenten hebben de mogelijkheid bijkomende subsidies te verlenen. Staden wacht daarbij op de 

uitwerking van acties binnen het erosieplan om nadien een supplementaire subsidie voor 

perceelsrandenbheer uit te werken. 

Op 01-11-2004 waren op het grondgebied van de gemeente 10 beheersovereenkomsten gesloten, met in 

totaal 4 landbouwers. Volgend overzicht kan gegeven worden: 

Type beheersovereenkomst Aantal 

Aanleg KLE heg 2 

Aanleg KLE poel 1 

Onderhoud KLE heg 1 

Onderhoud KLE poel 6 

De Vlaamse regering kan terreinen die van belang zijn voor het behoud en de ontwikkeling van de natuur 

of voor het behoud en het ontwikkelen van het natuurlijk milieu aanwijzen of erkennen als 

natuurreservaat. Verschillende statuten van beschermd natuurgebied zijn te onderscheiden. “Vlaamse 

natuurreservaten” (vroeger “staatsnatuurreservaten”) worden beheerd door AMINAL, afdeling Natuur. 

Verschillende natuurterreinen zijn in huur of eigendom van terreinbeherende verenigingen. Deze 

natuurreservaten kunnen door de Vlaamse regering als “erkend natuurreservaat” worden aangeduid. De 

overige natuurreservaten zijn niet door de Vlaamse regering erkend. 

Binnen Staden bevinden zich twee natuur-, bosreservaten of gebieden met groenbeheer (gegevens 

afkomstig van AMINAL Afdeling Natuur, mei 2004), met name het Vijverbos en het Keuneleute-Polderbos. 

Het Vijverbos is een openbaar bos met een oppervlakte van ongeveer 9 ha. Het bos is eigendom van het 

Vlaamse Gewest en wordt zodoende beschouwd als 'domeinbos', het wordt beheerd door AMINAL 

afdeling Bos en Groen en is toegankelijk op de wandelpaden. Het Keuneleute-Polderbos is een openbaar 

domein dat eigendom (reeds 11 ha) is van de gemeente en ook beheerd wordt door de gemeente zelf. 

De ecologische waardering van de natuur binnen Staden kan bepaald worden aan de hand van de 

Biologische Waarderingskaart (BWK). Sinds 1990 staat het Instituut voor Natuurbehoud in voor de 

opbouw en publicatie van deze kaarten. De biologische waarderingskaart is een uniforme inventarisatie 

en evaluatie van het Vlaamse Gewest en een landschapsecologische analyse van het gebied. Binnen de 

gemeente Staden is de meest recente BWK-versie versie 2.1. 

De biologisch meest waardevolle gebieden binnen de gemeente zijn: 

- Het Vijverbos aan de Vijverbeek (ten oosten van de kern van Westrozebeke): populierenaanplanten 

en eiken-haagbeukenbos: 


- De bovenloop van de Polderbeek (thv Keuneleute, ten noorden van de kern van Westrozebeke): 

kastanjehakhout met fragmenten van zuur eikenbos; 

- De bovenloop van de Engelse Beek: eiken-haagbeukenbos; 

- Aan de bron van de Vuilepanbeek en 

- De omgeving van de Steenhovenhoek. 

De biologisch waardevolle gebieden binnen de gemeente zijn: 

- De omgeving van Hoeve Heldengoed; 

- De Bovenloop van de Moerasbeek en de omgeving van de Hoeve Fonciergoed; 

- De omgeving van Watervliet en de bovenloop van de Lekkerboterbeek; 

- De omgeving van Stadendreve en bovenloop van de Stadendrevebeek; 

- De omgeving van Tien Geboden (ten noordwesten van Vijfwegen); 

- De omgeving van Stadenberg/Parnassusberg; 

- Percelen grenzend aan de ‘s Graveneikbeek; 

- De omgeving van Kongo en Hogeschuur; 

- De bovenloop van de Zarrenbeek en Spanjaardbeek; 

- De benedenloop van de Luikbeek, ten noorden van de kern van Staden; 

- De bovenloop van de Luikbeek met het Paradijs; 

- De bovenloop van de Bombebeek met Voerman; 

- De bovenloop van de Mandel ten nooroosten van de kern van Oostnieuwkerke; 

- De Steenovenbeek ten zuidoosten van de kern van Oostnieuwkerke en omgeving van 

Steenhovenhoek; 

- De omgeving van de Vijverdam en 

- De bovenloop van de Mandel ten zuidwesten van de kern van Oostnieuwkerke. 

Een aantal gebieden op de BWK krijgen daarenboven een specifieke 'rode' arcering omwille van de 

aanwezige fauna. De afbakening is gebaseerd op die soorten die in de Rode lijst van amfibieën en 

reptielen, libellen, vlinders, broedvogels en zoogdieren (behalve de vleermuizen) zijn opgenomen. Een 

bepaald gebied krijgt een 'rode' arcering omdat er meestal verschillende Rode lijstsoorten samen 

voorkomen, of een soort er in hoge aantallen of dichtheden aanwezig is (Instituut voor Natuurbehoud, 

2004). Binnen Staden is één gebied als arcering aangeduid omwille van de aanwezige fauna. Het gaat 

met name om de zone ten noordwesten van Vijfwegen, grenzend aan het bos van Houthulst op het 

grondgebied van de gemeenten Houthulst en Langemark-Poelkapelle. 

De basis van het ruimtelijk instrumentarium wordt gelegd in het Decreet van 18 mei 1999 houdende de 

organisatie van de ruimtelijke ordening (BS 08 juni 1999) en de diverse latere wijzigingen ervan. 

- Gewestplan: 

Het gewestplan is een bodembestemmingskaart en geeft aanwijzingen over wat toegelaten is binnen 

een bepaald bestemmingsgebied. Aan de afgebakende zones op de gewestplannen zijn algemene en 

aanvullende stedebouwkundige voorschriften gekoppeld die het grondgebruik vastleggen (K.B. 28 

december 1972). In het Decreet van 18 mei 1999 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening 

(BS 08 juni 1999) is vastgelegd dat in de toekomst gewerkt wordt met ruimtelijke uitvoeringsplannen 

(RUP's). De gewestplannen blijven wel gelden zolang ze niet vervangen zijn door deze nieuwe 

plannen. 

De gemeente is gelegen binnen het gewestplan ‘Roeselare-Tielt’, goedgekeurd bij KB van 17 

december 1979. 

De gewestplanbestemmingen binnen de gemeente met betrekking tot de natuurlijke entiteiten zijn: 

o landschappelijk waardevol gebied: in het centrum van de gemeente (noordzuid gericht), ten 

noorden van de kern van Oostnieuwkerke, ten zuiden van de kern van Westrozebeke en ten 

zuidoosten van de Brieke; 


o bosgebied: een heel kleine zone in het noorden van de gemeente, aan bovenloop van de 

Vuilepanbeek; 

o uitbreidingsgebied voor bos: thv Vijfwegen, aan de Tien Geboden; 

o natuurgebied: Vijverbos, omgeving Keuneleute, omgeving Fonciergoed en omgeving 

Stadenberg; 

o natuurgebied met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat: in het zuiden van de 

gemeente, langs de Engelse Beek; 

o groengebied: een kleine zone in de omgeving van de Parnassusberg. 

- Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1997–2007 (RSV): 

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) is een beleidsplan dat op 23 september 1997 door de 

Vlaamse Regering werd goedgekeurd en dat de basis vormt voor het ruimtelijk beleid in de periode 

1997–2007. Het Vlaams Parlement bekrachtigde bij decreet de bindende bepalingen op 19 november 

1997 (BS 17 december 1997). Het geeft het beleidskader weer voor de gewenste ruimtelijke structuur 

en een lange termijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen. Het behandelt de 

structuurbepalende elementen van gewestelijk belang en grensoverschrijdende netwerken. 

In het RSV wordt de gewenste ruimtelijke ontwikkeling gegeven voor vier structuurbepalende 

elementen en componenten op Vlaams niveau: stedelijke gebieden en stedelijke netwerken, het 

buitengebied, economische knooppunten en lijninfrastructuren. Het RSV vormt een kader voor de 

provinciale en gemeentelijke structuurplannen. Elementen uit het richtinggevend gedeelte en 

bindende bepalingen werken door op het provinciale en gemeentelijke niveau. 

Hierna wordt een overzicht gegeven van elementen die betrekking hebben op Staden: 

o Binnen het RSV wordt een onderscheid gemaakt tussen gemeenten gelegen in het stedelijk 

gebied en gemeenten gelegen in het buitengebied. Van de gemeenten gelegen in het 

buitengebied zijn een aantal geselecteerd als economisch knooppunt. De groei van activiteiten 

moet zoveel mogelijk worden opgevangen in de stedelijke gebieden en de economische 

knooppunten. Dit enerzijds om de leefbaarheid en economische slagkracht van de steden te 

versterken en anderzijds om verdere versnippering en aantasting van de open ruimte tegen te 

gaan. 

o Staden is een gemeente gelegen in het buitengebied, ten westen van het regionaal stedelijk 

gebied Roeselare. In het buitengebied overweegt de open ruimte. De natuurlijke en agrarische 

structuur vormen de fysische dragers van de open ruimte. De bebouwde ruimte en infrastructuren 

maken er deel van uit. 

o Het RSV stelt de ontwikkeling van een specifiek beleid voor het buitengebied voorop, namelijk 

een beleid waarbij de essentiële functies worden gevrijwaard en versterkt (landbouw, natuur, bos, 

wonen en werken op niveau van het buitengebied). Het uitgangspunt en basisgegevens zijn het 

bestaand fysisch systeem. 

o In het buitengebied is Staden geselecteerd als specifiek economisch knooppunt. In deze voor 

Vlaanderen strategische lokaties worden de economische ontwikkelingen gestimuleerd en 

geconcentreerd. 

- Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen tot 2007 (PRS): 

Op 24 juli 1996 werd met een nieuw Decreet door de Vlaamse regering aan de provincie een 

volwaardige rol toegekend binnen het ruimtelijk beleid in Vlaanderen. De provincie kan als 

beleidsniveau tussen Vlaanderen en de gemeenten instaan voor de ontwikkeling van een 

samenhangend beleid over de gemeentegrenzen heen, waarbij aandacht gegeven kan worden aan 

gebiedsspecifieke ruimtelijke ontwikkelingen. De uitdaging is het uittekenen van een visie op de 

bovenlokale elementen van de ruimtelijke structuur. 

Door elke provincie werd een provinciaal ruimtelijk structuurplan (PRS) opgemaakt voor het 

grondgebied van de provincie. Het behandelt de structuurbepalende elementen van provinciaal 


elang, en duidt de onderdelen aan die door de provincie of de gemeenten zouden moeten uitgevoerd 

worden. 

Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen (PRS) is definitief goedgekeurd door de 

bestendige deputatie op 6 december 2001 en door de minister van ruimtelijke ordening op 6 maart 

2002. De planhorizon van dit structuurplan is 1 januari 2007. Het omvat een informatief (bestaande 

ruimtelijke structuur), een richtinggevend (visie en gewenste ruimtelijke structuur) en een bindend 

gedeelte (bindende bepalingen). 

De visie en gewenste ruimtelijke ontwikkeling geschetst in het PRS sluit aan bij het Ruimtelijk 

Structuurplan Vlaanderen en geeft een nadere uitwerking en invulling aan de elementen die vragen 

om een samenhangend beleid over de gemeentelijke grenzen heen. De bindende bepalingen vormen 

het kader voor de maatregelen waarmee de provincie de gewenste structuur wil realiseren. 

De gewenste ruimtelijke ontwikkeling wordt uitgewerkt volgens gewenste deelstructuren; de 

nederzettingsstructuur, de natuurlijke structuur, de agrarische structuur, de structuur bedrijvigheid, de 

structuur kleinhandel, de structuur toerisme en recreatie, de structuur van verkeer en vervoer en de 

structuur van het landschap. 

Binnen de cluster “natuurlijke entiteiten” zijn voor Staden de volgende gewenste structuren van 

belang: 

o Wat de gewenste ruimtelijke natuurlijke structuur betreft, heeft de provincie de taak de door het 

Vlaamse Gewest aan te duiden grote eenheden natuur (GEN), grote eenheden natuur in 

ontwikkeling (GENO) en natuurverwevingsgebieden (NVWG), in het PRS hypothetisch gebundeld 

in natuuraandachtszones, te verbinden met natuurverbindingsgebieden en ecologische 

infrastructuur van bovenlokaal belang (zie verder). Staden is niet gelegen in een hypothetisch 

geselecteerde natuuraandachtszone. 

o Binnen de gewenste ruimtelijke agrarische structuur is Staden gelegen op de grens van een 

“intensief gedifferentieerde agrarische structuur” (oosten) en een “grondgebonden agrarische 

structuur” (westen). Het eerste gebied betreft een gebied met zowel grondgebonden als grondloze 

agrarische activiteit, waartussen een optimale verweving gewenst is. Het ruimtelijk beleid moet 

voldoende maatregelen nemen om deze verwevenheid te ondersteunen (gemeenschappelijke 

watervoorziening, afvalwaterzuivering, toelevering, opleiding, afzetmogelijkheden). In het tweede 

gebied moeten grote aaneengesloten gebieden behouden en versterkt worden. In specifieke 

waardevolle lanschappen (bv. op heuvelruggen) kan de grondgebonden landbouw mee 

structurerend zijn. Het ruimtelijk beleid kan gebiedsspecifieke randvoorwaarden aangeven bij de 

ontwikkeling van de landbouw, zoals het weren van glastuinbouw en grondloze veehouderijen. 

Deze randvoorwaarden kunnen echter ook een stimulans betekenen voor nieuwe teelten die 

landschappelijk inpasbaar zijn of voor verbreding van de landbouw naar andere taken (bv. 

toeristisch-recreatief). 

o Naar gewenste structuur voor toerisme en recreatie toe, behoort Staden gedeeltelijk tot een 

“landelijk toeristisch-recreatief netwerk” van de Heuvelstreek. Dergelijke netwerken zijn 

samenhangende gebieden met aantrekkelijke stedelijke kernen, verbonden door toeristischrecreatieve 

lijnelementen. De verlaten spoorwegbedding Boezinge-Langemark is volgens het 

PRS een interessante recreatieve as en wordt aangeduid als toeristisch recreatief lijnelement in 

deze gewenste ruimtelijke structuur. Een fietsen wandelpad wordt er gepland. 

o Binnen de gewenste landschappelijke structuur staat het behouden en het versterken van de 

landschappelijke diversiteit en herkenbaarheid (zowel traditionele landschapskenmerken als 

kenmerken uit recente ingrepen) centraal. 

Binnen Staden worden volgende elementen/componenten indicatief (en niet limitatief) aangeduid 

als structurerend: 

de heuvelrug van Westrozebeke als structurerende reliëfcomponent 

de oude spoorwegbedding Boezinge-Kortemark als structurerend lineair element 


Het beleid voor structurerende elementen en componenten is gericht op het behouden en 

versterken van de visuele kwaliteit en de herkenbaarheid, inclusief de zichtzones. Hierbij dient 

een vrijwaring van bebouwing en andere storende elementen door de afbakening van bouwvrije 

en serrevrije zones in ruimtelijke uitvoeringsplannen te gebeuren. 

Componenten kunnen meerdere landschapseenheden doorkruisen. In Staden gaat het om een 

gaaf landschap. Het ruimtelijk beleid voor gave landschappen is gericht op het behouden en het 

versterken van de traditionele kenmerken en de karakteristieke relicten. Dit impliceert niet dat 

nieuwe ingrepen worden uitgesloten. Wel dient een verhoogde aandacht uit te gaan naar de 

landschappelijke draagkracht van gave landschappen. Ook het maximaal behouden van de open 

ruimte en de structuurkenmerken van het gebied staan voorop. Deze kenmerken zijn onder 

andere de perceelsstructuur, de openheid en meandering van waterlopen. 

De visie van de provincie over de verschillende deelstructuren wordt gebiedsgericht vertaald naar 

verschillende deelruimten. In West-Vlaanderen worden 11 deelruimten onderscheiden: Kustruimte, 

Westkustruimte, Oostendse ruimte, Brugse ruimte, Oostelijke polderruimte, Westellijke polderruimte, 

Heuvel-Ijzerruimte, Veldruimte, Middenruimte, Leieruimte en Interfluviumruimte. 

Staden is gelegen op de grens van de “Middenruimte” en de “Heuvel-Ijzerruimte”: 

o De “Middenruimte” omvat de stedelijke gebieden Roeselare, Tielt en Torhout. Veel aandacht gaat 

uit naar een verweven geïndustrialiseerde landbouw. Rondom het Roeselaarse gaat het in 

hoofdzaak over groententeelt en -verwerking, gelinkt aan de groentenveiling in het centrum. Deze 

sterke economische dynamiek heeft geleid tot een groot aandeel van verspreide (zonevreemde) 

bedrijvigheid en een ongestructureerd landschap. 

• Dynamische activiteiten in de stedelijke gebieden en de specifieke economische 

knooppunten concentreren 

• Een multifunctioneel kanaal uitbouwen 

• De stedelijke gebieden versterken 

• Het regelmatig verspreid rasterpatroon van kernen opwaarderen 

• De verkeersontsluiting optimaliseren 

• Structurerende heuvelruggen, open ruimteverbindingen, beekvalleien en bosgebieden 

vrijwaren 

o De “Heuvel-Ijzerruimte” behoort tot één van de belangrijkste gebieden van de agrarische structuur 

op het Vlaamse niveau (RSV). De dynamische grondgebonden landbouw en de natuurlijke 

structuur nemen een belangrijke plaats in. Deze deelruimte biedt tevens plaats aan 

gedifferentieerde toeristisch-recreatieve plattelandsontwikkeling. 

Binnen de “Heuvel-Ijzerruimte” ondersteunt de aanduiding van bouwvrije zones optimaal de 

grondgebonden landbouw. Er worden randvoorwaarden gecreëerd om de evolutie naar 

glastuinbouw te beheersen. 

- Natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang: 

Het Vlaamse Gewest duidt de grote eenheden natuur (GEN), de grote eenheden natuur in 

ontwikkeling (GENO) en de natuurverwevingsgebieden aan (zie hierboven). De provincie heeft de 

taak deze gebieden te verbinden met natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van 

bovenlokaal belang. Hierdoor ontstaat een netwerk met Vlaamse elementen waarin natuur een hoofd- 

of nevenfunctie vervult en provinciale elementen waar de natuur een ondergeschikte functie heeft 

(Provincie West-Vlaanderen, 2002). 

Natuurverbindingsgebieden zijn gebieden waar kleine natuur- en landschapselementen de migratie 

van organismen (dieren en planten) tussen natuuraandachtszones vergemakkelijken doorheen het 

landschap. Het zijn ruimten die groter zijn dan de KLE op zich die voor die natuurverbinding (zullen) 

zorgen. Hierdoor ontstaat een sterke band met de landschappelijke structuur omdat KLE 

medebepalend zijn voor een bepaald type van landschap. Natuurverbindingsgebieden kunnen 

naargelang hun voorkomen bestaan uit rivieren beekvalleien en uit clusters van KLE en kleine 

natuurgebieden. 


De provincie heeft binnen Staden de volgende natuurverbindingsgebieden en ecologische 

infrastructuur van bovenlokaal belang aangeduid: 

o Een door de provincie geselecteerd vlakvormig natuurverbindingsgebied bestaande uit 

clusters van KLE en kleine natuurgebieden is de Rug van Westrozebeke. 

Clusters van KLE moeten zo veel mogelijk gespaard blijven van activiteiten die niet kaderen 

in een open ruimtebeleid. Ze zorgen tevens voor een hoge landschappelijke herkenbaarheid 

die dient te worden bewaard. 

o Geselecteerde rivieren beekvalleien als natuurverbindingsgebied zijn de Zarrenbeek, 

Steenbeek-Zanddambeek, Broenbeek, Lekkerboterbeek en de Mandel als lijnvormig 

natuurverbindingsgebied. 

Bij rivieren beekvalleien moeten ruimtelijke voorwaarden worden gecreëerd die het integraal 

waterbeheer ondersteunen en die de samenhang tussen de waterloop en de vallei 

versterken. Belangrijk hierbij zijn het behoud en herstel van kleine natuurgebieden en 

landschapselementen, het nastreven van een natuurlijke loop, vrijwaren van bebouwing, 

waterbergend vermogen zo veel mogelijk behouden en versterken en een zo groot mogelijk 

herstel van de winterbedding. 

o De oude spoorwegbedding Boezinge-Kortemark is geselecteerd als droge ecologische 

infrastructuur van bovenlokaal belang. Hier kan een aangepast (berm)beheer, eventueel met 

lijnvormige aanplantingen die in het landschap passen de natuurlijke en landschappelijke 

waarde aanzienlijk verhogen. 

Ruilverkaveling, landinrichting en natuurinrichting: 

- Ruilverkavelingsprojecten: 

Door de wet van 25 juni 1956 wijzigde het ruilverkavelingsinstrument van vrijwillige ruilverkaveling 

naar ruilverkaveling uit kracht van wet. De wet van 12 juli 1970 houdende ruilverkavelingen van 

landeigendommen bij kracht van wet vervangt die van 25 juni 1956 en is nu nog van toepassing. Deze 

wet werd aangevuld door de wet van 11 augustus 1978 houdende bijzondere bepalingen eigen aan 

het Vlaamse Gewest en bood vanaf dan meer mogelijkheden op vlak van natuur- en milieuzorg 

(maatregelen tot landinrichting). Ruilverkaveling is de bevoegdheid van de Vlaamse 

Landmaatschappij (VLM). 

Binnen Staden zijn geen ruilverkavelingsprojecten gesitueerd. 

- Landinrichtingsprojecten 

Omdat in Vlaanderen nood is aan samenwerking bij de bescherming en de inrichting van de open 

ruimte, werd landinrichting in 1988 wettelijk gedefinieerd in het oprichtingsdecreet van de Vlaamse 

Landmaatschappij (VLM). Het oprichtingsdecreet vat landinrichting op als een sectoroverschrijdende 

aanpak voor de bescherming en de actieve inrichting van de open ruimte, in grote gebieden met een 

regionale omvang. 

Binnen Staden zijn geen landinrichtingsprojecten gesitueerd. 

- Natuurinrichtingsprojecten 

De wettelijke grondslag voor de natuurinrichting is te vinden in het Decreet van 21 oktober 1997 

betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (gewijzigd bij Decreet van 19 juli 2002). 

Binnen Staden zijn geen natuurinrichtingsprojecten gesitueerd. 

Milieubeleidsplannen 

- Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3): 

Het MINA-plan 3 voorziet in het kader van natuur volgende acties met de gemeenten als betrokkenen: 

- natuurtechnische milieubouw: verdere integratie binnen de reguliere werking van instanties 

bevoegd voor (spoor)wegen- en waterloopbeheer. 


- proefprojecten (één per provincie) inzake het tijdelijk autoluw maken van gebieden door bundeling 

van verkeersstromen 

- sanering van prioritaire vismigratieknelpunten en voorkomen van nieuwe migratieknelpunten. 

- project 18: prioriteiten ontsnippering. 

- natuurrichtplannen ontwikkelen voor de afgebakende gebieden van de natuurlijke structuur. 

- bijkomende impuls voor beheerwerk (o.a. via MINA-werkers). 

- biodiversiteit in het stedelijk milieu behouden en versterken. 

- handhavingsbeleid in het kader van natuurgerichte milieukwaliteit verscherpen. 

- een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak realiseren. 

- samenwerking met lokale en provinciale besturen. 

- Ecologisch waardevolle gebieden ruimtelijk veilig stellen (o.a. VEN en IVON afbakenen). 

- project 19: Ruimte voor natuur (samenwerking met gemeenten). 

- project 20: Soortendiversiteit. 

- project 22: Zorg voor natuur (verspreiden van informatie en opvolgen vergunningenbeleid). 

- optimaliseren en afstemmen van het inrichtingsinstrumentarium voor het buitengebied. 

- het overleg rond stedelijk milieubeleid verhogen en opmaken van een geïntegreerde beleidsvisie 

stedelijk milieubeleid (+ voorbeeldprojecten). 

- lokale en regionale overheden bijstaan inzake gebiedsgericht milieubeleid (ondersteuning + 

uitbouw informatienetwerk voor eerstelijnszorg). 

- project 23: Instrumenten voor het buitengebied. 

- project 24: Stedelijk milieubeleid. 

- Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008: 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan zijn voor de gemeenten volgende acties van belang: 

- Actie 49: verderzetting bovenlokale begeleiding van gemeenten. 

- Actie 50: verfijnen van het natuurvergunningenbeleid. 

- Actie 51: afstemmen van gewestelijke en gemeentelijke regelgeving rond het wijzigen van houtige 

kleine landschapselementen. 

- Actie 52: ontwikkelen van een leidraad voor gemeenten om groene buffering rond bedrijven te 

realiseren. 

- Actie 55: communiceren rond landschaps-, natuur- en milieuzorg naar de landbouwers toe. 

- Actie 59: voortzetten samenwerkingsverbanden/meerjarenprogramma’s met gemeenten rond 

natuurlijke entiteiten. 

- Actie 60: via overleg en proefprojecten een beleidskader ontwikkelen rond de aanpak van 

‘natuurverbindingsgebieden’. 


In het decreet op het natuurbehoud worden heel expliciete bevoegdheden toegekend aan de gemeenten. 

Ondermeer de gemeenten zijn ertoe gehouden de nodige maatregelen te nemen om de bestaande 

natuurwaarden in het IVON te beschermen, te beheren en te ontwikkelen. Natuur in de bebouwde 

omgeving behoort specifiek tot de uitvoerende verantwoordelijkheid van de gemeenten. Door de Vlaamse 

regering kunnen maatregelen getroffen worden om de gemeenten hierbij te ondersteunen. Dit geldt ook 

voor het ontwikkelen van KLE door gemeenten om natuurverbindingen tot stand te brengen. 

De gemeenten worden bevoegd voor het afleveren van vergunningen voor vegetatiewijziging. Zij kunnen 

dus vergunningen weigeren of voorwaarden opleggen als vermijdbare natuurschade zou ontstaan. De 

gemeentelijke ambtenaren dienen dan ook toe te zien op deze vergunningsplicht. 


Verder is de samenwerkingsovereenkomst (SO) van het Vlaams Gewest - Gemeenten “Milieu als opstap 

naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 van belang. 

De gemeenten kunnen kiezen voor de cluster ‘natuurlijke entiteiten’ waarbij de gemeente zich op niveau 1 

verbindt, per milieujaarprogramma, tot het uitvoeren van minimaal één actie die geen uitvoering heeft aan 

een juridische verplichting. De actie kan ter subsidiëring ingediend worden. 

Gemeentelijke besluiten: 

Door Staden werd een subsidiebesluit voor beheersmaatregelen in de selecteerde GNOP-gebieden 

uitgevaardigd (GR 12 april 1999), waarin ook een beheerscontract voor natte weilanden (5 jaar) is 

opgenomen. 

Daarnaast is er ook een subsidiereglement voor nestkasten voor de volgende soorten: Koolmees, 

Pimpelmees, Huismus en Vliegenvanger (augustus 1999). 

Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP): zie 3.3.1. Natuur. 

Het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) behandelt de structuurbepalende elementen van 

gemeentelijk belang en bevat de taakstellingen met betrekking tot de uitvoering ervan. Op basis van het 

GRS kan het gemeentebestuur op een planmatige en visionaire manier de ruimtelijke ordening en 

stedenbouw op haar grondgebied uitwerken en beheren. Het beschikken over een goedgekeurd GRS, 

stelt het bestuur in staat om in de toekomst autonoom stedenbouwkundige vergunningen af te leveren. 

Staden heeft een goedgekeurd GRS (1998). Het GRS werd opgemaakt door Witab (maakt nu onderdeel 

uit van wvi). In het GRS worden verschillende elementen aangehaald die betrekking hebben op de cluster 

‘natuurlijke entiteiten’. Een overzicht hiervan wordt weergegeven in bijlage 4. 

Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplannen (GRUP): 

Een ruimtelijk uitvoeringsplan wordt opgemaakt in uitvoering van het ruimtelijk structuurplan. 

Het ruimtelijke uitvoeringsplan, 

- is thematische en gebiedsgericht, 

- het bevat voorschriften met betrekking tot de bestemming, inrichting en beheer, 

- het is bindend en dus verplicht te volgen door de overheid, 

- er kunnen geen afwijkingen toegestaan worden, 

- het is verordend, het vormt de beoordelingsgrond voor vergunningen, 

- het vervangt op termijn de plannen van aanleg (bv. BPA), 

- het is gekoppeld aan de planschade en planbaten, 

- voorziet een specifieke regeling voor recht van voorkoop. 

Het doel van ruimtelijke uitvoeringsplannen is de structuurplannen om te zetten in een concreet plan, 

inclusief bestemming, inrichting en beheer. 

Binnen Staden zijn op heden de volgende GRUP’s in opmaak: 

- Mandelvallei Noord en Zuid 

- Heuvelrug 

- Open zone ten NO Stadenkern 

- Ter Eike 

- Kapelleriestraat 

- Wankaarde 

- Tiendenberg 

- Spanjestraat en 

- Centurm Oostnieuwkerke 

In relatie tot de natuurlijke structuur zijn enkel de Mandelvallei en Heuvelrug van belang. Zo zijn er langs 

de oevers van de Mandel zones voor natuurontwikkeling aangeduid. Dit is ook het geval voor de 

Heuvelrug. Binnen het GRUP Heuvelrug wordt ook aandacht besteed aan de natuurlijke aanleg van 

WVI - GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN STADEN 2005-2009 150 

Met opmaak 

Met opmaak

veedrinkpoelen en waterreservoirs, de landschappelijke inkleding van gebouwen, de inrichting van 

beekvalleien (beekdalbos) en oude spoorwegbeddingen, KLE en beheerovereenkomsten. De uitwerking 

van deze GRUP’s wordt door de milieudienst opgevolgd. Het openbaar onderzoek naar deze GRUP’s is 

nog niet aan de orde. 


De oppervlakte aan natuur is gering en versnipperd te Staden. Er zijn slechts twee grotere gebieden 

aanwezig, nl. het Vijverbos en de Keuneleute-Polderbos. Er zijn op heden geen mogelijkheden meer door 

de intensieve landbouwactiviteiten binnen Staden. Er kan ook gesteld worden dat er weinig ruimte ter 

beschikking is voor natuurontwikkeling, dit onder meer door het private karakter van de gronden. Er is 

bovendien geen natuurvereninging actief op het grondgebied van de gemeente, waardoor deze kans op 

ondersteuning van de realisatie van reservaten niet bestaat. 

Binnen Staden wordt de natuurlijke dynamiek van beken verhinderd en is er een belangrijke aantasting 

van het beekvalleienstelsel gaande. De enige dynamiek in het gebied is gebonden aan de beken. 

Oorspronkelijk hebben de beken grotendeels aan de grondslag gelegen van het huidige golvende reliëf. 

Thans is vrije meandering en erosiewerking door landbouw en urbanisatie niet meer toegelaten en 

behoren deze landschapsbepalende processen tot het verleden. Daarnaast waren vroeger de 

beekvalleien veel breder en maakten deel uit van een groter samenhangend geheel. Ze vormden een 

continuïteit in het landschap en waren visueel gemakkelijk herkenbaar. Nu zijn de beekvalleien zeer sterk 

aangetast tot bijna volledig verdwenen. Relicten van voormalige beekvalleien manifesteren zich in het 

landschap, ze zijn herkenbaar als individuele eenheden. 

Een belangrijk knelpunt voor de ontwikkeling van interessante deelgebieden en de hieraan gebonden 

waardevolle vochtminnende en kwelvegetaties en faunistische waarden vormt het reliëf te Staden. In 

combinatie met menselijke ingrepen zorgt het reliëf voor een versnelde evacuatie van regen- en 

grondwater. 

Bedreigingen vanuit de landbouw, zoals bemesting, verdroging door ontwatering, verzuring, gebruik van 

biociden als gevolg van intensivering en schaalvergroting zorgen voor een verschraling van de 

biodiversiteit in Staden. 

Het zandleemgebied van Staden is reeds van oudsher een vrij intensief gebruikt agrarisch gebied, alleen 

gebeurde dit op een meer kleinschalige wijze dan thans het geval is. Grote delen van de heuvelruggen 

waren vroeger bebost. De huidige landbouwexploitatie kan thans als een belangrijke oorzaak beschouwd 

worden voor de achteruitgang van veel planten- en diersoorten. In het gebied heeft zich schaalvergroting 

en intensivering voorgedaan, gecombineerd met het verdwijnen van KLE, (tijdelijke) omzetting van 

grasland in akkerland, ploegen tot zeer dicht bij waterlopen, nivellering van het microreliëf, dempen of 

verwaarlozen van poelen en grachten, uitdiepen van grachten om een versnelde afwatering te realiseren, 

eutrofiëring van water en bodem. Hierdoor zijn een aantal verbindingszones en waardevolle habitats 

verdwenen of ongeschikt geworden. 

Een versnelde afvoer ten behoeve van de landbouw, een betere drainering van de landbouwgronden, het 

vergraven van de kwel- en brongebieden en het oppompen van water ten behoeve van industrie in de 

omgeving, versterken de verdroging zodat waterafhankelijke vegetaties en kwelstromen zo goed als 

verdwenen zijn uit Staden. 

Staden behoort, wat betreft de mestproductie, tot de zogenaamde zwarte gemeenten (zie cluster water). 

Overbemesting van zowel de bodem als het oppervlaktewater uit zich duidelijk in de soortensamenstelling 

van de vegetaties die voorkomen in de graslanden en de beekoevers. Deze zijn zeer soortenarm en de 

voorkomende soorten zijn typische stikstofindicatoren zoals Akkerdistel, Glanshaver, Grote brandnetel, 


Bijvoet, Engels raaigras, Liesgras, e.a. Overbemesting veroorzaakt niet alleen een vermesting van de 

bodem en het oppervlakte- en grondwater, maar heeft door de vervluchtiging van verzurende stoffen 

(voornamelijk ammoniak) ook een sterk verzurende en eutrofiërende werking op de bodem en het water. 

Het gaat ook gepaard met een nitrificatie van de bodem en als gevolg hiervan een ruderalisatie van de 

vegetatie. 

Daarnaast zorgen ook de bedreigingen door de verstedelijking en industriële expansie met wateren 

luchtvervuiling tot gevolg tot een verschraling van de biodiversiteit in Staden. Ten gevolge van 

rechtstreekse lozingen van het huishoudelijk afvalwater in beken en grachten, en de (over)bemesting van 

landbouwgronden (zie hoger), zijn vrijwel alle gronden en waterlopen eutroof en/of sterk vervuild. Vissen, 

waterinsecten en waterplanten zijn zo goed als volledig uit het gebied verdwenen of slecht ontwikkeld. 

Het huishoudelijk afvalwater van een groot deel van Westrozebeke zal in de toekomst gesaneerd worden. 

Een probleem is wel dat nog verschillende woonkernen in het gebied zoals Spriet, Stadendreve, Keiaard 

en landelijk gelegen woongroepen nog niet over een riolering beschikken. 

Het ruimtebeslag van de diverse activiteitssectoren heeft tot gevolg dat habitats verdwijnen of in 

oppervlakte verkleinen en/of meer geïsoleerd raken. 

Hierdoor zijn in het verleden vaak KLE (bomenrijen, hagen, veedrinkpoelen, moerasjes, bermen, 

hakhout,…) verdwenen. KLE vormen een belangrijke schakel in de ecologische infrastructuur. Ze bieden 

nest- en schuilgelegenheid aan talrijke vogels en zoogdieren en zijn op die manier belangrijk. Ook in 

relatie met graslanden zijn KLE interessant omdat dieren daar kunnen foerageren. Met het verdwijnen van 

KLE verdwijnen ook de verbindings- en uitwisselingselementen. Habitats verkleinen, raken geïsoleerd of 

verdwijnen. De biodiversiteit wordt bedreigd. 

Op heden is aan het verdwijnen van KLE in Staden een halt toegeroepen door de uitwerking en 

toepassing van subsidiereglementen en bedrijfslandschapsplannen. 

Staden is van mening dat het afsluiten van beheerovereenkomsten met landbouwers geen geschikte 

methode is voor het herstel van KLE, aangezien dit geen duurzame methode bij bijvoorbeeld de 

overname van het landbouwbedrijf. Staden geeft eerder de voorkeur aan het werken met 

subsidiereglementen. 

Het grootste deel van de bermen in Staden heeft zijn waarde verloren door het foutieve beheer 

(klepelmaaien zonder verwijdering van het maaisel) in de afgelopen decennia. De meest bermen zijn sterk 

verruigd en staan zeer sterk onder invloed van de aanpalende akkers en/of bebouwing. Toch zijn in de 

bermen hier en daar relictsoorten bewaard die hetzij ecologisch, hetzij esthetisch voldoende 

perspectieven bieden om de bermen op korte termijn te kunnen herstellen. Daarnaast zijn er nog een 

aantal bermen aanwezig die interessant zijn vanuit hun landschappelijke context. De problemen bij het 

bermbeheer in Staden zijn de grote bemestingsdruk van de aangrenzende percelen akkerland en de zeer 

smalle wegbermen. Door de smalle wegbermen is in vele gevallen enkel klepelen de meest aangewezen 

beheersmethode. De breedte van de wegberm is daarom een belangrijke limiterende factor om te komen 

tot biologisch meer waardevolle wegbermen. De bermen met potenties zitten momenteel in het pakket 

opgenomen dat ecologisch beheerd wordt (zie bestaande toestand). 

De natuurfunctie weegt soms nog te weinig door bij het vastleggen en respecteren van bestemmingen in 

de open ruimte, alsook in de besluitvorming. Bij beslissingen primeren vaak economische belangen, de 

marktwaarde van de natuur is echter weinig tastbaar. Daarnaast zijn een aantal reglementen 

(wegbermbesluit, natuurdecreet, …) bij de bevolking van Staden nog onvoldoende bekend. 


De gemeente heeft geen vat op het beheer van private waardevolle gebieden. Er is geen 

natuurvereniging actief binnen Staden. Een dergelijk initiatief zou een stuwende kracht kunnen zijn achter 

het gemeentelijk natuur- en milieubeleid en het draagvlak voor natuurbehoud lokaal kunnen vergroten. 



Het doel is om zoveel mogelijk de natuurlijke structuur van de gemeente te behouden en waar mogelijk 

voor verdere uitbouw te zorgen. De verschillende natuurelementen moeten zoveel mogelijk met elkaar in 

verbinding geraken. Dit kan door: 

- Het ontwikkelen van een basisnatuurkwaliteit in de gemeente uitgaande van de eigenheid van de 

ruimtelijke en abiotische omgeving. Dit omvat het versterken van de ecologische functie van de 

biologisch waardevolle gebieden en van de groene corridors (verbindingselementen). Het gaat om de 

gebieden die aangeduid zijn in het GNOP (Belconsulting, 1996) en gebieden die als voorbeeld 

gebruikt werden voor inrichting en beheer in de landschapsstudies Westrozebeke, Heuvelrug 

Houthulst-Zonnebeke (Econnection, 2001 en 2003) en studie Drevelandschap (wvi, 2003). In deze 

laatste studie worden het behouden en optimaliseren van natuurwaarden, het ontwikkelen van 

beekvalleitjes en bovenlopen (brongebieden) tot natuurgebied en/of extensief landbouwgebied binnen 

het intensief akker- en tuingebied alsook het laten uitgroeien van voor landbouw minder waardevolle 

percelen binnen het intensief landbouwgebied tot kleine natuurkernen naar voren geschoven.. 

- Het integreren van de natuur in de bebouwde omgeving. Ook groenelementen in de kernen zoals 

tuinen, groendaken, speelbossen, verkeersgroen, kunnen fungeren als stapstenen voor de 

ecologische infrastructuur. 

De bescherming van kwetsbare of typische soorten kan gebeuren via specifieke maatregelen. Bedreigde 

en/of zeldzaam geworden soorten, zoals Kamsalamander en Groene kikker, maar ook soorten zoals 

Veldleeuwerik, Patrijs, Geelgors, Roodborsttapuit, Steenuil en Haas moeten in het intenstief agrarisch 

landschap kunnen overleven of zich terug in het gebied kunnen vestigen en verspreiden. 

Ook dienen er maatregelen genomen te worden om het maatschappelijk draagvlak voor natuurbehoud en 

natuurontwikkeling te vergroten. Dit kan via sensibilisatieacties en het geven van voldoende informatie 

aan de bevolking en belangengroepen. 


- Het uitvoeren van de acties voorzien in het GNOP: 

o Het verderzetten van de financiële maatregelen in alle gemeentelijke GNOP-gebieden en 

daarbuiten met betrekking tot de aanleg en onderhoud van KLE 

o Aanleg en onderhoud van poelen in samenwerking met de landelijke actoren 

o Het verder uitvoeren van het GNOP-project ‘Keuneleute en omgeving’: 

- Het nemen van specifieke maatregelen ter bescherming van kwetsbare of typische soorten 

- Het vergroten van het lokaal draagvlak voor natuurbehoud en –beheer via: 

o Het ontwikkelen van natuur in de bebouwde omgeving om de natuur dichter bij de bewoners te 

brengen; 

o Het treffen van maatregelen ter bescherming van kwetsbare soorten; 

o Het integreren van de zorgplicht voor natuur in de gemeentelijke besluitvorming binnen diverse 

disciplines; 


o Het spelen van een bemiddelende rol in de relatie tussen natuur en landbouw 

o Het kenbaar maken van het gemeentelijk natuurbeleid bij de lokale bevolking 

- Het nemen van maatregelen om de bestaande interessante wegbermen te behouden en door 

ecologisch beheer er naar streven om van een aantal (29 km) wegbermen in Staden een ecologische 

wegberm te maken 


Volgende acties uit andere (sub)clusters zijn verbonden met de subcluster natuur: 


- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management Informatiesysteem – MMIS (SO) 


- Actie W-O1: Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater en sensiblisering van 

de verschillende doelgroepen 


potenties 



- Actie NE-L1: Landschappelijke integratie van bedrijven/ambachtelijke zones door opmaak van 

landschapsbedrijfsplannen en aanleg van groenschermen 

- Actie NE-L2: Opvolgen van studies/plannen met betrekking tot landschap (GRUP’s, landschapsstudies 

Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke, Spoorwegbedding en studie Drevenlandschap) 




Actie NE-N1 

Identificatie 

Titel Verder uitvoeren GNOP-project ‘Keuneleute en omgeving’ 

Classificatie 3.3.1. Natuur 

SO DuLo Natuurlijke entiteiten: niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Om na de verwerving van het GNOP gebied ‘De Keuneleute-Polderbos’ een 

duurzame ontwikkeling te garanderen werd een beheersplan opgemaakt voor het 

ondertussen reeds 11 ha groot gebied. De uitvoering van het beheersplan steunt 

op het natuurgericht onderhoud en herinrichting van het gebied in uitvoering van 

een inrichtingsplan. Dit zal gebeuren in samenwerking met landschapswacht, 

gebruik makende van het toegestane equivalent MINA-werker. Bij de uit te voeren 

natuurinrichtingsmaatregelen worden infoborden geplaatst om uitleg te geven over 

deze maatregelen. Daarnaast worden educatieve natuurwandelpaden ingericht 

met bewegwijzering en infoborden. Ook de organisatie van gegidste wandelingen 

in het GNOP-gebied zullen uitgevoerd worden in het kader van de Dag van de 

Natuur. 

Daarnaast zal een verdere uitvoering van het goedgekeurde GNOP door de 

aankoop van bijkomende gronden verwezenlijkt worden, alsook het omvormen van 



populierenbos tot gemengd loofhoutbos en maatregelen met betrekking tot het 

onderhoud van KLE financieel ondersteunen. 

Keuneleute/beheersplan/natuureducatie 

Gebied GNOP nr 4: De Keuneleute en omgeving 

Doelstellingen - Stand–stil principe betreffende natuur in het gebied garanderen 

- Bestaande ecotopen versterken 

- Een beter begrip voor de natuur en natuurontwikkeling bijbrengen bij de 

bevolking en daardoor een maatschappelijk draagvlak creëren 

- Uitvoeren van het gemeentelijk structuurplan 

- Voorbeeldfunctie vervullen inzake natuurzorg en natuurontwikkeling 

- Permanent sensibiliseren van de bevolking en samenwerken met de 

plaatselijke landbouwers voor het beheer 

- Uitbouw van GNOP-gebied ‘Keuneleute-Polderbos’ als boeiend en leerrijk 

natuurwandelpad 



Betrokken 

actoren 

AMINAL Bos en Groen, Provincie West-Vlaanderen, Technische dienst, Milieuraad 

Indicatoren Interesse van de bevolking in de werkzaamheden 

Termijnplanning 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met - Actie NE-N2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

andere acties - Actie NE-N5: “Dag van de Natuur” 

Provinciaal 

beleidskader 

- Actie 51: Wijzigen KLE 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-N2 

MINA-plan 3: 

- 15.000 ha natuur- en bosgebieden verwerven tegen 2008 door gericht 

aankoopbeleid 

- Duurzaam beheer uitvoeren in de gebieden in eigendom of in beheer 

- Bijkomende impuls voor beheerwerk door aanwerven van MINA-werkers 

- Project 19 

Zie Inrichtings- en beheersrichtlijnen Polderbos Westrozebeke 

MINA-werkers, Groendienst, Milieudienst 

Identificatie 

Titel Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 



Actieplan 

Beschrijving De landelijke actoren (bevolking, landbouwers) financieel helpen bij het aanplanten 

en het onderhouden van de KLE met name streekeigen gemengde hagen, 



knotbomen, struwelen en veedrinkpoelen. Het stimuleren gebeurt o.a. via 

gemeentelijke subsidiereglementen. 

KLE/ Veedrinkpoelen 

Gebied Landelijk gebied/landschappelijk waardevol agrarisch gebied 

Doelstelling - Stand–stil principe betreffende natuur in het buitengebied garanderen 

- Ontwikkelen en uitbreiden van de natuurlijke stapstenen binnen de gemeente 

- Poelen ecologisch aanleggen en onderhouden met als doel het ecotoop van 

de amfibieën te beschermen 

- Een beter begrip voor de natuur en natuurontwikkeling bijbrengen bij de 

bevolking 

- Het landelijk gebied landschappelijk behouden/herstellen door het 

ondersteunen van landschapsonderhoud 

Doelgroep(en) Bevolking, Landbouwers 


Betrokken 

actoren 

VLM, Technische dienst, Landschapswacht 

Indicatoren Aantal aangevraagde subsidies 

Termijnplanning - Verderzetten subsidiereglementen inzake KLE: 2005-2009 (doorlopend) 

- Sensibiliseren van aangelande gebruikers voor het behoud van de bestaande 

landschapselementen en onderhoud ervan: 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-N3 



- Actie NE-N7: Bekendmaking van vigerende natuurwetgeving 


MINA-plan 3: 

- Samenwerking met lokale en provinciale besturen inzake zorgplicht, 

vergunningen, natuurverbindingsgebieden, KLE's 

- Project 22 

10.000 euro 

Groendienst, Milieudienst 

Identificatie 

Titel Broedvogels lokaal beschermen door creatie van nestgelegenheid 



Actieplan 

Beschrijving Broedvogels lokaal beschermen door middel van de creatie van nestgelegenheid 

voor specifieke vogelsoorten: 

- zwaluwen (oeverzwaluwenwand, nestpannen zwaluwen) 


- gierzwaluwen (nestholten) 

- vogels van bos en tuinen (nestkasten voor Koolmees, Pimpelmees, Huismus, 

Vliegenvanger) 

- uilen (steenuil- en kerkuilnestkasten) 

Om dit te realiseren worden subsidiereglementen uitgewerkt (gierzwaluwen en 

uilen). Deze bestaan reeds voor de koolmees, pimpelmees, huismus en 

vliegenvanger. 

Sleutelwoorden Soortenbescherming broedvogels 


Doelstelling Het doel is de zeldzame soorten (steenuil, kerkuil, zwaluwen en gierzwaluw) en 

vogels van tuinen en bossen in de onmiddellijke omgeving van de mens via een 

aantal maatregelen extra kansen tot broedgelegenheid te geven. 



Betrokken Technische dienst, Milieuraad 

actoren 

Indicatoren Aantal vrijwilligers en aantal aanvragen 

Termijnplanning - Uitvoeren opgestelde subsidiereglementen: 2006-2009 (doorlopend) 

- Verderzetten subsidiereglement voor vogels van bos en tuinen: 2005-2009 

(doorlopend) 

- Gratis ter beschikking stellen van nestholten voor Gierzwaluw: 2005-2009 

(doorlopend) 



andere acties 

Provinciaal Project ‘Buitengewone vogels’ 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-N4 

MINA-plan 3: 

- Milieukwaliteit afstemmen op de behoeften van kwetsbare soorten en habitats 

- Huidige soortendiversiteit bestendigen en bevorderen 

- Project 20: Soortendiversiteit 

1500 euro 

Geen extra personeel vereist 

Identificatie 

Titel Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en paaiplaatsen en 

organisatie overzetacties 



Actieplan 

Beschrijving Binnen de MINA-raad van Staden werd een werkgroep ‘paddentrek’ opgericht met 



als doelstelling het aanleggen van oversteekplaatsen voor padden, het 

sensibiliseren van de bevolking en het recruteren van vrijwillige medewerkers. 

Door deze werkgroep werd binnen Staden nagegaan waar de paddentrek het 

meest bedreigd is door het verkeer. De aanleg van oversteek- en paaiplaatsen 

wordt door de gemeente uitgevoerd en gefinancierd. Eén van de realisaties is het 

aanleggen van een paaiplaats voor padden bij het speelbos te Oostnieuwkerke 

door de aankoop van gronden. Daarnaast werd op reeds twee plaatsen de aanleg 

van paddenoversteekplaatsen voorzien, namelijk te Oostnieuwkerke en Staden 

(later is dit ook voorzien voor Westrozebeke). Daarbij hoort ook het organiseren 

van een pool om de overzet te organiseren. De nodige aandacht aan deze actie 

wordt ook gegeven door via de scholen de mogelijkheid te bieden plaatsbezoeken 

te doen. 

Soortenbescherming amfibieën 

Gebied Moerasstraat en Hogeschuurstraat 

Doelstelling - Bevolking sensibiliseren 

- Kennis bijbrengen bij de bevolking en daardoor een maatschappelijk draagvlak 

creeëren . 

- Bestaande biotopen behouden en daar waar nodig versterken 

- Ecologische structuren ondersteunen 


Initiatiefnemer Werkgroep binnen de milieuraad, Milieudienst 

Betrokken 

actoren 

Gemeente, Bevolking, Scholen 

Indicatoren Medewerking aan de pool/Aantal plaatsbezoeken 

Termijnplanning - Paddenoverzetactie te Oostnieuwkerke en Staden: 2005-2009 (doorlopend) 

- Aanleg bijkomdend oversteekplaast te Westrozebeke: 2005 

- Paddenoverzetactie te Westrozebeke: 2006-2009 (doorlopend) 

- Organisatie plaatsbezoeken door scholen: 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met 

andere acties 

- Actie NE-N1: Verder uitvoeren GNOP-project ‘Keuneleute en omgeving’ 

Provinciaal 

beleidskader 

- Actie 111: Scholen ondersteunen met NME-opdracht 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-N5 

MINA-plan 3: 

- Huidige soortendiversiteit bestendigen en bevorderen 

5000 euro 


Identificatie 

Titel Medewerking aan het jaarlijks initiatief “Dag van de Natuur” 




Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil het draagvlak voor natuur en landschap verbreden. Ze wil dit 

doen door deel te nemen aan de ‘Dag van de Natuur’. Binnen Staden wordt in het 

kader van dit jaarlijk initiatief samengewerkt met de Gezinsbond. De acties die in 

het verleden uitgewerkt werden en in de toekomst verdergezet zullen worden zijn: 

de aanplanting van geboorte- en speelbossen, de aanleg van paaiplaatsen voor 

padden en de inrichting van begeleide bezoeken aan de beheerswerken in het 

GNOP-gebied ‘Keuneleute-Polderbos’. 

Sleutelwoorden Dag van de Natuur/Afhankelijk van geplande jaarlijkse actie 

Gebied Verschilt van jaar tot jaar 

Doelstelling - Het verbreden van het draagvlak voor natuur en natuurbehoud; 

- Inrichtingsmaatregelen gericht op het herstel van de ecologische infrastructuur 

in het landelijke gebied; 

- Verbeteren van het landschapsbeeld. 



Betrokken 

actoren 

Technische dienst, Milieuraad, Gezinsbond, Provincie 

Indicatoren Aantal deelnemers aan acties 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-N6 


- Actie NE-N4: Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en 

paaiplaatsen en organisatie overzetacties 

- Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van 



MINA-plan 3: 

- 15.000 ha natuur- en bosgebieden verwerven tegen 2008 door gericht 

aankoopbeleid 

- Duurzaam beheer uitvoeren in de gebieden in eigendom of in beheer 

- Concretiseren en uitdragen van de principes harmonisch parken groenbeheer 

- Project 19 



Identificatie 

Titel Uitvoeren van een ecologisch wegbermen graslandbeheer 




Actieplan 

Beschrijving In Staden wordt sinds 1998 29 km berm ecologisch beheerd door jaarlijks twee 

maal te maaien (juni en september) en het maaisel af te voeren conform het 

wegbermendecreet. In het kader van het Drevenproject (zie Actie NE-L2) worden 

ook een aantal bermen ecologisch beheerd. Om een gedegen ecologisch 

wegbermbeheer in de toekomst te kunnen blijven voeren is een evaluatie van het 

reeds gevoerde ecologisch beheer noodzakelijk. Hiervoor dient een inventarisatie 

van deze bermen te gebeuren. Ook zullen de landbouwers gestimuleerd worden 

om bermen naast wei- en graslanden ecologisch te beheren. Daarnaast zullen in 

de toekomst gemeentelijke graslanden als ecologische stapstenen opgewaardeerd 

worden door het starten met een inventarisatie van mogelijks interessante 

gemeentelijke graslanden. 

Sleutelwoorden Wegbermbeheer/Graslandbeheer/Inventarisatie 

Gebied 29 km potentieel interessante bermen en 3 ha mogelijks interessante 

gemeentelijke graslanden 

Doelstelling - Stand-stil principe betreffende natuur in het buitengebied en in het centrum 

garanderen 

- Opwaarderen bepaalde bermen en gemeentelijke graslanden als ecologische 

stapstenen 

- Via verdergaande inventarisatie het beheer van de bermen optimaliseren i.f.v 

soortenrijkdom 

Doelgroep(en) Landbouwers 


Betrokken 

actoren 

Technische dienst, Provincie, Vrijwilligers (inventarisaties) 

Indicatoren Soortenrijkdom en kleurrijkdom in beheerde bermen 

Termijnplanning - Maaien van 29 km geselecteerde wegberm en het maaisel af te voeren 

conform het wegbermdecreet: 2005-2009 (doorlopend) 

- Verderzetten van het specifiek maaibeheer in het kader van het Drevenproject: 

2005-2009 (doorlopend) 

- Verder zetten inventarisatie bermen door vrijwilligers: 2005-2009 (doorlopend) 

- Evaluatie wegbermbeheer (incl Drevenproject): 2009 

- Inventarisatie gemeentelijke graslanden: 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


(GRUP’s, landschapsstudies Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke, 



Project ‘Botanisch graslandbeheer’ 

/ 

40.500€ (deel onderhoud bermen conform decreet) 

Inventarisatie: gratis 



Actie NE-N7 

Identificatie 

Titel Bekendmaking van vigerende natuurwetgeving 



Actieplan 

Beschrijving Het niet toepassen van de natuurwetgeving (bv Natuurdecreet, aanvragen van 

natuurvergunning) door particulieren en gemeentepersoneel van diverse diensten 

binnen Staden heeft vaak te maken met het niet correct op de hoogte zijn van 

dergelijke, vaak ingewikkelde, natuurwetgeving. Om alles overzichtelijk weer te 

geven wordt een beknopt overzicht gemaakt wat wanneer van toepassing is en 

welke stappen ondernomen moeten worden. Ook wordt aangegeven waar meer 

gedetailleerde informatie omtrent natuurwetgeving te vinden is (cfr website EMIS). 

Hierbij zal zeker gebruik gemaakt worden en bekendheid gegeven worden aan de 

provinciale brochure ‘Het bos doorheen de bomen’. 

Sleutelwoorden Natuurwetgeving 


Doelstelling - Op de hoogte blijven van niewe regels en wetten ivm natuurbehoud 

- Permanent sensibiliseren van de bevolking 

- Sensibilisering van eigen gemeentelijke diensten die onrechtstreeks met 

natuur te maken hebben (Groendienst, Ruimtelijke Ordening, etc.) 

Doelgroep(en) Bevolking, Gemeentelijke diensten 


Betrokken 

actoren 

Provincie 

Indicatoren / 



Relaties met 

andere acties 

/ 

Provinciaal 

beleidskader 

/ 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

MINA-plan 3: 

- Een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak realiseren 

- Ondersteuning lokale besturen bevorderen 

- Sensibilisering zorgplicht, vergunningen, natuurverbindingsgebieden, KLE's 

- Project 22 




3.3.2 Landschap 



In het landschapsdecreet wordt landschap als volgt gedefinieerd: "Het landschap is een begrensde 

grondoppervlakte met een geringe dichtheid van bebouwing en een onderlinge samenhang waarvan de 

verschijningsvorm en de samenhang het resultaat zijn van natuurlijke processen en van maatschappelijke 

ontwikkelingen." Samen met de natuurelementen heeft de mens het landschap in de loop der jaren vorm 

gegeven. Die combinatie van natuur en cultuur bepaalt de eigenheid van elke streek en er kunnen 

verschillende types landschappen (met telkens hun eigen kenmerken) onderscheiden worden. 

Er doet zich echter een verschraling van het landschap voor, waarbij de kenmerken van landschapstypes 

vervagen of onherkenbaar worden. Traditionele landschappen zijn slechts nog als relicten herkenbaar. 

Door het uitgebreide infrastructuurnetwerk en de hieraan verbonden lintbebouwing is de open ruimte sterk 

versnipperd. De omvang, continuïteit en kwaliteit van KLE (van belang voor migratie en verspreiding van 

plant en dier) neemt voortdurend af. Rivier- en beekvalleien die belangrijke natuurlijke verbindingen 

kunnen vormen, worden geregeld onderbroken door ander ruimtebeslag of cultuurtechnische inrichtingen. 

De kwaliteit en de kwantiteit van het open landschap gaat zo snel achteruit dat ingrijpen noodzakelijk is. In 

de eerste plaats wil men behouden wat nog overblijft en daarnaast wil men wat er nog is verbeteren. Het 

is de bedoeling het meest aandacht te schenken aan de waardevolste landschappen. Daarbij wordt veel 

aandacht gegeven aan de KLE, het klein historisch erfgoed (kappelletjes, wegwijzers, kruisen, 

straatverlichting,…) en de problemen die zich voordoen zoals erosie, illegale kappingen, 

overstromingen,… Een gebied kan om uiteenlopende redenen van landschappelijk belang zijn. Zo worden 

verschillende groepen van landschapswaarden onderscheiden: natuurwetenschappelijke waarde, 

historische waarde, esthetische en sociaal-culturele waarde. Gebiedsgericht kunnen de Vlaamse 

landschappen daarnaast in 4 niveaus opgedeeld worden: 

- ankerplaatsen en beschermde landschappen; 

- relictzones; 

- kleine waardevolle landschappen; 

- nieuwe landschappen en verschraald restlandschap. 

Het is van groot belang dat diversiteit aan landschappen zoveel mogelijk wordt behouden. 


- Historisch landschap en evoluties (naar GRS, 1998): 

Waarschijnlijk was het gebied van Staden tot in de 8 ste eeuw hoofdzakelijk bedekt met natuurbos. 

De primaire kern van Westrozebeke lag op een vlak gedeelte in de heuvelkam, tussen de moerassige 

gebieden rond de bronnen van de Moerasbeek, de Vijverbeek en de Polderbeek. De huidige kern van 

de deelgemeente Staden is ontstaan nabij de Loobeek (Luikebeek), waarschijnlijk in de 12de eeuw. 

Oostnieuwkerke heeft zich gevormd in de vallei van de Mandel, aan de monding van de Vijverbeek, 

waarschijnlijk in de 13 de eeuw. De kleiïge bodem werd bevrucht door het slib van de waterlopen die 

regelmatig buiten hun oevers traden. De 'broeken' of natte stukken land waren geschikt als gras- en 

hooiland. 

Het landschap veranderde in de loop der tijd echter niet alleen door woonuitbreidingen. De 

demografische druk en ontwikkelingen in de landbouw hebben vanaf de middeleeuwen tot 

bosdegradatie geleid. Vooral in de 20ste eeuw is het landschap ingrijpend veranderd. De belangrijkste 

ontbossing heeft plaatsgevonden tijdens de wereldoorlogen, door de nood aan hout aan het front en 


ij de wederopbouw. Bovendien zijn in de tweede helft van deze eeuw heel wat hagen, houtkanten en 

bomenrijen verdwenen door het mechaniseren en intensifiëren van de landbouw. 

De huidige industriële activiteiten zijn veelal historisch gegroeid uit en aan bedrijfszetels die verspreid 

lagen in de open ruimte. Daarnaast heeft ook de landbouw een 'industrialisatie' ondergaan, die zich 

kenmerkt in de intensieve landbouw en grondloze teelten in grote stallingen en serres. De open ruimte 

bleef wel grotendeels een landbouwkarakter behouden, zij het dat dit niet meer refereert aan het oude 

cultuur-historische landschap. Bovendien is door de recente verspreide woonuitbreidingen de open 

ruimte steeds meer onder verstedelijkingsdruk komen te staan. 

- Huidige toestand van het landschap (naar GRS, 1998): 

Staden bevindt zich deels in het landschap van het Houtland (zacht golvend landschap met lokale 

vergezichten, zeer plaatselijk nog traditionele randbegroeiing) en deels op de heuvelrug van 

Westrozebeke (een uitloper van de Westvlaamse Heuvels tot bij Diksmuide, met mooie vergezichten; 

plaatselijk nog begroeid met kleine bossen). 

Een aantal elementen uit de natuurlijke structuur zijn structurerend op regionaal of subregionaal 

niveau: 

o de heuvelrug van Westrozebeke met enkele lokale bossen erop, als markant reliëfelement, en 

waterscheidingsrug tussen Leie- en IJzerbekken te samen met de heuvelrug van Hooglede. 

o de Handzamevallei als belangrijk subregionaal landschapselement en, als onderdeel van de 

graslanden en vogelgebieden van het Oud- en Middelland, ook van ecologisch belang op 

Vlaams niveau. 

o de valleien van de Mandel en Zarrenbeek als structurerende elementen van de open ruimte 

op subregionaal niveau. 

o Het bos van Houthulst dat grotendeels wordt aangeduid als een natuurlijk element van 

(sub)regionaal belang. 

- Landschapsbeleid binnen de gemeente: 

Binnen Staden wordt reeds veel ondernomen inzake landschapsbeleid. Er worden acties uitgevoerd 

rond KLE en landschapsbedrijfsplannen. 

Staden heeft reeds de volgende beslissingen en acties rond landschappen goedgekeurd en/of 

uitgevoerd: 

o Opmaken landschapsintegratieplan van de Wankaarde (met als baken de versterking van de 

Luikebeek): 

In 2003 werd de studie opgestart en gefinaliseerd 

Het landschapsintegratieplan maakt integraal deel uit van de bouwvergunningsaanvraag 

Na uitvoering van de werkzaamheden aan de sportinfrastructuur zal de aanleg gebeuren 

o Opmaken van landschapsstudie van de heuvelrug Westrozebeke en heuvelrug Houthulst- 

Zonnebeke 

o Opmaken van landschapsbedrijfsplannen, in samenwerking met het provinciebestuur: 

subsidiëren van opmaak en aanleg 

afbakenen nieuw gebied waar landschapsbedijfsplannen kunnen worden toegestaan 

rekening houdende met het Drevenlandschap en de spoorwegbedding 

Tot eind 2004 werden reeds 7 plannen opgemaakt en uitgevoerd. 

o Opmaken GRUP Heuvelrug (voorontwerp voor advies) en Mandelvallei (voorontwerp) alsook 

Bovenloop Zarrenbeek (startfase) 

o Opmaken studie Drevenlandschap 

o Omvorming spoorwegbedding tot recreatieve route met behoud van KLE, met oprichten 

werkgroep ‘spoorwegbedding’ 

o Organiseren naar infovergadering naar de omliggende gemeentes toe om de verschillende 

acties van de landschapsstudie toe te lichten 


o Opmaken stedenbouwkundige verordening met betrekking tot integratie van 

bedrijfsgebouwen in het landschap 

- Specifiek aspect: glastuinbouw in de regio Roeselare - VLM 

In het kader van het actieplan “Naar een duurzamere glastuinbouw in Vlaanderen” van de Vlaamse 

Regering is de opstart van pilootprojecten glastuinbouwbedrijvenzones voorzien. Ter uitvoering van 

deze maatregel kreeg VLM de opdracht in 2004 studies uit te voeren ter voorbereiding van de 

glastuinbouwbedrijvenzones. Aan de hand van verschillende criteria betreffende de 

tuinbouwstructuur, landschappelijke structuur, ecologische structuur en ruimtelijke planning werden 

een aantal zones gewogen op hun geschiktheid, wat resulteerde in een kaart van agrarische 

gebieden die meer of minder geschikt zijn. Eén van deze zones situeerde zich rond het Roeselaarse 

(16 gemeenten). Staden werd betrokken via de wergroep “gemeenten”bij deze studie. Een deel van 

de gemeente werd als voorbeeld uitgewerkt. 



Het decreet van 03 maart 1976 tot bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd 

bij Decreet van 22 februari 1995: 

Een monument is een onroerend goed, werk van de mens of van de natuur of van beide samen, dat van 

algemeen belang is omwille van zijn artistieke, wetenschappelijke, historische, volkskundige, industrieelarcheologische 

of andere sociaal-culturele waarde, met inbegrip van de cultuurgoederen die er 

integrerend deel van uitmaken, inzonderheid de bijhorende uitrusting en de decoratieve elementen. 

Een stads- of dorpsgezicht is zowel een groepering van één of meer monumenten en/of onroerende 

goederen met omgevende bestanddelen, zoals onder meer beplantingen, omheiningen, waterlopen, 

bruggen, wegen, straten en pleinen, die vanwege haar artistieke, wetenschappelijke, historische, 

volkskundige, industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele waarde van algemeen belang is, als 

de directe er onmiddellijk mee verbonden visuele omgeving van een monument, die door haar 

beeldbepalend karakter de intrinsieke waarde van het monument tot zijn recht doet komen dan wel door 

haar fysische eigenschappen de instandhouding en het onderhoud van het monument kan waarborgen 

(Lefièvre & Van Renterghem, 2002) 

Binnen Staden worden geen beschermde landschappen, monumenten, dorps- en stadsgezichten 

aangetroffen. 

De indeling van de traditionele landschappen van Vlaanderen geeft de regionale verscheidenheid van de 

historisch gegroeide cultuurlandschappen in hun situatie van voor de grote veranderingen vanaf de 18 de 

eeuw. De indeling steunt op zowel fysische en natuurlijke kenmerken zoals reliëf en bodemgesteldheid, 

als op cultuurlandschappelijke kenmerken zoals bewoningsvormen, landgebruik, percelering en 

landschapstype. Aan de hand van gemeenschappelijke structuurkenmerken kunnen gebieden worden 

afgebakend. Op basis van de natuurlijke geografische streken en hun cultuurhistorische kenmerken is een 

opdeling gemaakt in traditionele landschappen (Antrop & Van Damme, 1995). 

Staden ligt gedeeltelijk binnen de volgende traditionele landschappen: 

- Rug van Westrozebeke: 

Het vormt de waterscheidingsrug tussen Leie- en Ijzerbekken bestaande uit terrasgrint en omgeven 

door licht versneden heuvelland met ontbrekenden of dunne Kwartaire bedekking. Op de rug 

bevinden zich lokaal bossen en er is een verspreide bewoning met kleine hoop- en kerndorpen te 

vinden. De structuurdragende matrix bestaat uit een uitgesproken reliëf met beekvalleien en de 

geïsoleerde bossen en kerndorpen bepalen de hoofdstructuur. Als wetenschappelijke 


erfgoedwaarden wordt aangegeven dat de samenhangende biotoopcomplexen zijn teruggebracht tot 

zeer fragmentaire lijnen en vlakken op de natste en meest hellende plaatsen (bosrelicten) langs de 

bovenlopen van de beken die op de heuvelflanken ontspringen. Historische erfgoedwaarden zijn 

voornamelijk de Neolitische bewoningskernen die hier terug te vinden zijn (o.a. Keiaard). Ook de 

Zeugenberg draagt sporen van de oudste bewoningen. Tijdens de Romeinse tijd werden deze 

plaatsen gedwarst door de heirweg Rijsel – Brugge. Het gebied kwam pas in de Volle Middeleeuwen 

(12 de –13 de eeuw) definitief in ontginning. Belangrijk voor deze heuvelrug zijn ook de esthetische 

erfgoedwaarden, dit door het glooiend reliëf en de panoramische vergezichten vanop de heuvelkam, 

in vele richtingen waarbij de skyline meestal topografisch begrensd is. Sterk storende elementen zijn 

de hoogspanningslijnen en serrebedrijven. 

- Land van Roeselare-Kortrijk: 

Het Land van Roeselare-Kortrijk is een sterk verstedelijkt gebied begrepen tussen de Mandel en de 

Leie met als belangrijkste stedelijke centra Kortrijk en Roeselare. De structuurdragende matrix omvat 

een golvende topografie, vallei en sterk verstedelijkt weefsel. De identiteitsbepalende elementen zijn 

de sterk verstedelijkte gemeenten die aan elkaar groeien door lintbebouwing en sterke versnijding 

door (weg)infrastructuren en industrieterreinen. Er bevinden zich sterk versnipperde en onregelmatige 

open ruimten begrensd door bebouwing en infrastructuur. De bebouwing vormt in feite de matrix 

waarin open ruimterelicten voorkomen. De betekenis van KLE is beperkt en deze elementen zijn ook 

sterk geïsoleerd. 

- Zuidelijke Ijzervlakte en land van Ieper: 

Als structurele hoofdkenmerken wordt een zachtgolvend open landschap aangegeven dat aansluit bij 

de zuidelijke uitlopers van de kustpolders en de Ijzervallei. De structuurdragende matrix omvat een 

vlak tot zacht golvend landbouwgebied met kleine, lage kerndorpen en sterk verspreide alleenstaande 

bebouwing. De bebouwing vomrt geïsoleerde puntvormige elementen en kernen in de open ruimte. 

De identiteitsbepalende elementen zijn parallele zachte golvingen die van NW-ZO verlopen, een 

verspreide bewoning met kleine hoop- en kerndorpen met Ieper als stedelijk centrum en blikvanger in 

de skyline. De zichtbare open ruimten omvatten wijdse panoramische zichten in vele richtingen. Als 

erfgoedwaarde is het gebied de frontzone van de Eerste Wereldoorlog. Als KLE kunnen de 

uitzonderlijke dominante beelddragers (torens, …) aangehaald worden. Daarnaast is de betekenis 

van dergelijke elementen beperkt tot geïsoleerde groene elementen en weinig geconnecteerd lineair 

groen. 

In 1995 startte AROHM, afdeling Monumenten en Landschappen met de inventarisatie van de relicten van 

de traditionele landschappen in Vlaanderen. Dit zijn landschappen die in de loop van de tijd gevormd 

werden door de wisselwerking mens/natuur en die deze lange geschiedenis nog illustreren. In 2001 

ontstond hieruit De 'Atlas van de relicten van traditionele landschappen' (ook landschapsatlas of 

relictenatlas genaamd). De atlas is aldus een beleidsdocument dat een inventaris geeft van het 

landschappelijk waardevol natuurlijk en cultuurhistorisch erfgoed van het buitengebied. 

Relicten kunnen zeer divers van aard zijn. Daarom wordt een classificatie gemaakt naar de ruimtelijke 

dimensie die de relicten in het landschap bezitten en wordt er onderscheid gemaakt tussen punt-, lijnen 

vlakvormige relicten. Sommige relicten vormen complexen van zeer verschillende aard die echter 

historisch en genetisch samen horen en één geheel vormen. Deze worden samengevoegd tot een aparte 

categorie die ankerplaats genoemd wordt. Volgende relictobjecten, die geselecteerd werden op basis van 

de criteria herkenbaarheid, gaafheid en samenhang, werden daarbij onderzocht: 

- Relictzones: gebieden met een grote dichtheid aan punt- of lijnrelicten, zichten en ankerplaatsen en 

zones waarin de samenhang tussen de waardevolle landschapselementen belangrijk is voor de 

gehele landschappelijke waardering. De aanduiding gebeurt maximalistisch; 

- Ankerplaatsen: de meest landschappelijk waardevolle gebieden voor Vlaanderen, complexen van 

gevarieerde erfgoedelementen die een geheel of ensemble vormen dat ideaal-typische kenmerken 

vertoont omwille van de gaafheid of representativiteit, ofwel ruimtelijk een plaats inneemt die 


elangrijk is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving. De kartering is op 

detailniveau gebeurd; 

- Lijnrelicten: worden gevormd door lijnvormige landschapselementen die drager zijn van een 

cultuurhistorische betekenis; 

- Puntrelicten: afzonderlijke objecten met hun onmiddellijke omgeving, vb. bouwkundig erfgoed, 

bijzondere landschapselementen zoals solitaire bomen; 

Dit resulteerde in de selectie en lokalisatie van twee relictzones in Staden, nl: de Rug van Westrozebeke 

en Bos van Houthulst en Vrijbos. In deze relictzones komen de volgende ankerplaatsen voor: Bos van 

Houthulst. Binnen de gemeente zijn de volgende lijnrelicten gelegen: Zarrenbeek, spoorlijn Kortemark- 

Langemark en de Mandel. Er bevinden zich geen puntrelicten in Staden. 

In uitvoering van het ‘Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu’ verscheen in het B.S. 

van 12 december 1999 het uitvoeringsbesluit van 8 december 1998 tot vaststelling van de regelen voor de 

voorlopige en definitieve erkenning van regionale landschappen. Dit besluit is aangevuld met het 

uitvoeringsbesluit van 11 mei 1999 dat verscheen in het B.S. van 24 juni 1999. 

Een regionaal landschap is een samenwerkingsverband dat door een provincie of op initiatief van 

minstens drie gemeenten wordt gestart. Regionale landschappen zijn actief in een streek met een hoge 

concentratie aan waardevolle natuurterreinen of landschapselementen. 

Op heden zijn in Vlaanderen negen regionale landschappen actief, waarvan 3 in West-Vlaanderen 

namelijk het “Houtland”, de “West-Vlaamse Heuvels” en “IJzer en Polder” (website Natuur- en 

Milieueducatie, 2003). Het Regionaal Landschap Ijzer en Polder is recent opgericht (2004). 

Staden ligt niet binnen een regionaal landschap. 

Milieubeleidsplannen: 

- Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3): 

Het MINA-plan 3 voorziet in het kader van landschap volgende acties met de gemeenten als 

betrokkenen: 

- tegengaan of milderen van het versnipperingseffect bij nieuwe ingrepen met een potentieel sterk 

versnipperende invloed. 

- verwijderen of milderen van het versnipperend effect voor zoveel mogelijk bestaande (prioritaire) 

versnipperende elementen. 

- bevorderen van de migratiemogelijkheden van dieren en planten door ecologische versterking van 

de landschapsstructuur tussen leefgebieden (bvb. door de aanleg en verbetering van randzones 

op de grens van ecologisch waardevolle biotopen en aangrenzend cultuurlandschap). 


- Ecologisch waardevolle gebieden ruimtelijk veilig stellen (o.a. VEN en IVON afbakenen). 

- Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008: 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan is voor de gemeenten geen actie met betrekking tot het thema 

“landschap” van belang. 

Zie ook wettelijk en beleidskader bij 3.3.1. Natuur. 


Inzake landschapszorg bestaat de taakstelling van de gemeente erin om het Vlaamse beleid te 

ondersteunen en een beleid te voeren voor de lokaal waardevolle (kleine) landschappen. 


Binnen Staden zijn de volgende gemeentelijke reglementen van kracht: 

- Gemeentelijk subsidiereglement inzake de aanplant van hagen, heggen, laan- en fruitbomen (GR 28- 

09-1995); 

- Gemeentelijk subsidiereglement inzake de aanleg en het onderhoud van veedrinkpoelen, hagen, 

struwelen, knotbomen (GR 12 april 1999). 

- Gemeentelijke verordening met betrekking tot groenschermen en uitwerking landschapsbedrijfplannen 

(GR 12 april 2004) 

Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’: zie bij 3.3.1. Natuur. 

Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP): Voor de acties met betrekking tot landschap binnen het 

GNOP wordt verwezen naar. 3.3.1. Natuur. 

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS): Voor de elementen met betrekking tot landschap in het 

GRS van Staden wordt verwezen naar 3.3.1. Natuur. 


De laatste decennia is het beeld van de open ruimte sterk veranderd. 

Enerzijds waren er de evoluties in de agrarische sector met een toenemende schaalvergroting, 

specialisering en intensifiëring waardoor onder andere de typische perceelsrandbegroeiing en bomenrijen 

verdwenen en de agrarische bebouwing toenam onder de vorm van stallen en loodsen met een 

industrieel karakter en grote serre-oppervlaktes. Vooral de sterke toename van de serre-oppervlakte, met 

een heel eigen ruimtelijke verschijningsvorm, is opmerkelijk en sterk beeldbepalend. Alhoewel over het 

hele gemeentelijke grondgebied serres te vinden zijn, wordt de open ruimte in sommige gebieden sterk 

gedomineerd door een concentratie van grote serres. Deze gebieden bevinden zich vooral ten westen van 

de heuvelrug tussen Vijfwegen en Westrozebeke, tussen de kernen van Westrozebeke en 

Oostnieuwkerke, en ten noordoosten van de kern van Oostnieuwkerke. 

Anderzijds was er de toenemende verspreide bebouwing en de exponentiële groei en uitbreiding van 

verspreide bedrijvigheid. Het landschap wordt hierdoor plaatselijk gedomineerd door woningconcentraties 

en/of industriegebouwen. Kenmerkend zijn de recente uitbreiding van de kernen Staden en 

Oostnieuwkerke en de verdere groei van de linten aan de kernen, vooral dan de lintbebouwing tussen 

Oostnieuwkerke-kern en Roeselare. Naast de vele kleine KMO's, zijn er in Staden een aantal belangrijke 

bedrijven die de ruimte in sterke mate structureren. De meeste van deze bedrijven liggen in de open 

ruimte, al dan niet aansluitend bij concentraties van woonbebouwing. Het merendeel bevindt zich in het 

centrum van de gemeente (tussen Westrozebeke, Staden en Sleihage), aan het knooppunt van de 

Provinciebaan en de Diksmuidesteenweg (Sleihage), langsheen de Diksmuidestraat (richting Zarren) en 

op de heuvelrug ten westen van de kern van Staden. 

Door de toename van de versnipperde bebouwing en het veranderde karakter van de landbouwgronden 

en -gebouwen, levert de open ruimte niet meer het historische beeld van een agrarisch landschap en 

heeft de open ruimte haar ruimtelijke samenhang verloren, zowel kwantitatief als kwalitatief. 

Niettegenstaande deze zware aantasting van de kwaliteit van de open ruimte, hebben delen van het 

gebied nog een zekere potentiële waarde behouden. Mits verwerving en uit intensief landbouwgebruik 

nemen van percelen in de meest waardevolle zones, herbebossing en het herstel van KLE kunnen deze 

potenties deels tot ontwikkeling gebracht worden. 

In Staden is een aantasting van de esthetische aspecten van het landschap vastgesteld. 

Bedrijfsgebouwen manifesteren zich steeds sterker in het landschap zoals serres en diepvries- en 

veevoederbedrijven. Dit is ondermeer een gevolg van de gewijzigde architectuur (die economisch 


haalbaar dient te zijn) en een gebrek aan (ecologisch waardevolle) landschappelijke inkleding. Daarnaast 

gaat er vanuit de sterk verspreide, overwegend agrarische bebouwing in Staden, een sterke 

landschapsverstorende invloed uit. Veel bedrijfsgebouwen (zoals serres) zijn niet of niet volledig 

aangepast in het landschap. Alhoewel geen nieuwe zonevreemde gebouwen, noch nieuwe 

landbouwuitbatingszetels in het landelijk gebied mogen opgericht worden, dreigt met betrekking tot de 

visuele hinder toch een nieuwe situatie te ontstaan door verbouwing van bestaande bedrijfsruimten, 

ondermeer in het kader van de mestverwerkingsproblematiek. 

Ten behoeve van de waterbevoorrading voor de serreteelt werden verschillende waterreservoirs 

aangelegd. Hierbij werd in regel enkel aandacht geschonken aan het functioneel aspect en niet aan 

landschappelijke inpassing of natuurtechnische aanleg. 

De typische eigenheid van het landschap is in grote mate verdwenen. De landschapsstructuur van 

landschapseenheden die ten tijden van Ferraris bestond is heden ten dage moeilijk tot niet meer 

herkenbaar (voor de leek). Waar het vroeger een gedifferentieerd landschap betrof wordt dit landschap nu 

gekenmerkt door homogeniteit. 



In het kader van de landschapsstudies Westrozebeke (Econnection, 2001), Heuvelrug Houthulst- 

Zonnebeke (Econnection, 2003) en studie Drevenlandschap (wvi, 2003) werden voor de landschappelijke 

ontwikkelingsvisies voor beide gebieden binnen Staden een aantal algemene principes en uitgangspunten 

vooropgesteld. Deze kunnen, mits aanpassing aan de actuele situatie, voor het landschapsbeleid op 

lange termijn als doelstelling te Staden beschouwd worden. In deze studies worden de volgende 

elementen relevant voor landschap aangehaald: 

- De landschappelijke eigenheid moet bewaard blijven en waar mogelijk hersteld en ontwikkeld worden. 

Waar dit niet kan, dienen nieuwe landschappelijke structuren uitgebouwd te worden die op termijn 

nieuwe karakteristieke landschapsbeelden bepalen. De verschillende deelgebieden moeten hierbij, 

zoals voorheen, liefst een geleidelijke overgang vormen en in elkaar overvloeien. 

Landschappelijk eigen kenmerken voor Staden zijn: 

o het open akkerbouwlandschap van de heuvelrugplateaugronden, 

o de bosrijkere heuvelflanken, 

o de compacte woonkern met veel groenelementen, 

o de beekbrongebieden met veel KLE, 

o de begroende verspreid in het landschap liggende boerderijen, 

o een wijdmazig coulissenlandschap, 

o panoramische vergezichten vanop de heuvelrug. 

- Historische verbindings-, kerk- en veldwegen worden in het landschap geaccentueerd en 

geherwaardeerd 

Verbindingswegen tussen woonkernen zijn vaak de enige groenassen in het open en intensief 

landbouwgebied. Landscaping en (her)aanleg van struweelbeplantingen op taluds draagt sterk bij tot 

de landschappelijke en ecologische waardeverhoging van het gebied. Waar mogelijk dient 

straatbeplanting ook uitgevoerd te worden langs landelijke wegen, dit ter versterking van de 

landschappelijke structuur. 

Slechts een zeer beperkt aantal veldwegen is nog onverhard. Vanuit ecologische, landschappelijke en 

cultuurhistorische redenen is het wenselijk dat deze zo blijven. Hoogstens mag de halfverharding en 

de afwatering verbeterd worden. 


- De landschappelijke waarden binnen het intensief landbouwgebied worden verhoogd en versterkt 

door (her)aanplant van structurerende opgaande beplanting. 

Behoud van bestaande waarden is essentieel. Dit omvat niet enkel groenelementen, maar tevens 

reliëfelementen zoals taluds. (Her)Aanplant gebeurt zoveel mogelijk met streekeigen soorten of 

soorten met een cultuurhistorische of historisch religieuze waarde. De beperkt nog aanwezige 

restanten van opgaand groen zoals taludbeplanting, solitaire bomen, boomgroepen, hoekbomen, 

hagen, bomenrijen, knotbomen dienen behouden te blijven, gerestaureerd (verjongd) en uitgebreid te 

worden. Zij vormen differentiërende elementen in het (open) landschap, verhogen de herkenbaarheid 

en de (recreatieve) aantrekkelijkheid en zijn vaak stille getuigen van een historisch en economisch 

verleden. Nieuwe structuren die het ecologisch verbindingsnetwerk optimaliseren en herstellen 

kunnen aangelegd worden op plaatsen die hiervoor het meest geschikt zijn (hydrologie, morfologie, 

bodem) en minst hinder voor de landbouwactiviteiten opleveren. Het is dus van belang dat in dit snel 

evoluerend en aan economische wetmatigheden gebonden agrarisch landschap, een minimum aan 

landschappelijk groen als een constante waarde behouden blijft. 

- Landschapsstorende constructies en gebouwen worden geïntegreerd. 

Voornamelijk nieuw ge- of verbouwde stallingen, loodsen, serres en industriële complexen hebben 

een erg negatieve visueel landschappelijke impact op het landschap. Door oordeelkundige aanplant 

van buffer- en schermgroen dienen deze constructies in het landschap ingepast te worden. Verdere 

aantasting van het landschap door oprichting van nieuwe dergelijke constructies moet vermeden 

worden door het opleggen van strikte bepalingen in de bouwvergunning en een efficiënte controle op 

de naleving ervan. Dit wordt nu reeds door landschapsbedrijfsplannen en de verordening inzake het 

groenscherm naar individuele bedrijven toe geregeld. In nieuwe ambachtelijke zones wordt een 

groenbuffer gevrijwaard. 

- Een verhoging van de landschappelijke waarden biedt tevens meer passief recreatieve 

mogelijkheden. 

Landschapsverfraaiing, bosontwikkeling, hoeveverfraaiing, enz. dragen hierin sterk bij. Door 

nieuwbouw, inbreiding en woonuitbreiding zijn thans veel van de groenelementen binnen de 

bebouwde zone verdwenen. Een groenaanleg binnen de bebouwde kom kan het visueel beeld, de 

aantrekkelijkheid en het woon- en leefklimaat van de thans sterk versteende woonkern verbeteren. 

Vernieuwbouw binnen deze kern dient te voldoen aan esthetische kwaliteitswaarden. 

- Verdere uitbreiding van lintbebouwing langs de verbindingswegen en andere zonevreemde 

bebouwing in het landelijk gebied wordt stopgezet om een verdere versnippering en opdeling van de 

open ruimtegebieden tegen te gaan. Eventueel noodzakelijke woonuitbreiding dient geconcentreerd 

aan te sluiten bij de dorpskern en dient zoveel mogelijk te gebeuren met inpassing van bestaande 

groen- en landschapselementen en uitbouw van nieuwe elementen. 

- De landbouweconomische waarde van het gebied dient behouden te blijven. Deze staat sterk onder 

druk door de steeds evoluerende internationale markt. Versnippering van percelen en 

eigendomsstructuur staan deze voortdurende aanpassingen vaak in de weg. Deze evolutie moet 

tegengegaan worden. Via ruilverkaveling en landinrichting kan hierin verbetering en optimalisatie 

gebracht worden voor de beroepslandbouw die in dit gebied primeert. Een evenwicht tussen 

grondgebonden en grondloze landbouw moet gevonden worden. Bij een oordeelkundige herinrichting 

van het open ruimtegebied, waarbij alle grondbehoevende sectoren actief bij betrokken worden, 

kunnen ook de landschappelijke, recreatieve en natuurwaarden baat hebben. 


- Behoud van de onbebouwde ruimte in het open agrarisch landschap langs de Heuvelrug 

- Zorgen voor een betere landschappelijke integratie van storende activiteiten: de landschappelijke 

inkleding van de bedrijfsgebouwen verder stimuleren door de opmaak en de uitvoering van 

landschapsbedrijfsplannen en door het toepassen van de verordening inzake groenschermen. 


- Specifiek voor zonevreemde bedrijven voeren van een gefundeerd beleid via sectorale BPA’s en 

inkleding. 

- Een actief beleid voeren inzake KLE door maatregelen te nemen om KLE te behouden en te 

versterken en dit via het verderzetten van de subsidiereglementen (zie ook cluster Natuur) 

- Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en routes 

- Beschermen van het landschap en de fysieke leefomgeving bij uitbreiding van bedrijfszetels 


Volgende acties uit andere (sub)clusters zijn verbonden met de subcluster landschap: 






- Actie NE-N2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijks initiatief ‘Dag van de Natuur’ 



- Actie M4: Uitbouwen van een goed en milieuvriendelijk fietsen wandelnetwerk 

Actie NE-L1 

Identificatie 

Titel Landschappelijke integratie van bedrijven/ambachtelijke zones door opmaak van 


Classificatie 3.3.2. Landschap 


Actieplan 

Beschrijving De buffering van storende gebouwen in het landschap gebeurt door de aanleg van 

groenschermen. Hiervoor werd een gemeentelijke verordening met borgstelling 

uitgewerkt. De vrijstelling kan enkel bekomen worden indien een 

landschapsbedrijfsplan opgemaakt wordt. Ook nieuwe ambachtelijke zones zijn 

aan deze verordening gebonden. 

Om de bedrijven te kunnen bijstaan, zal o.a. de “handleiding voor het beheer van 

bedrijventerreinen” van de administratie Economie van het ministerie van de 

Vlaamse Gemeenschap opgezocht en geraadpleegd worden. 

In samenwerking met het provinciebestuur worden landschapsbedrijfsplannen voor 

landbouwbedrijven opgemaakt. De bijdrage van Staden bestaat erin de opmaak en 

aanleg van deze plannen te subsidiëren binnen afgebakende gebieden (o.m. 

Heuvelrug Westrozebeke). Tot eind 2004 werden reeds 7 dergelijke plannen 

opgesteld en uitgevoerd. 

Sleutelwoorden Landschapsbedrijfsplan/groenscherm 


Doelstelling - Ecologische structuren ondersteunen 


- De gebouwen beter in het landschap laten kaderen 

- Op een bescheiden manier de landschapsontwikkeling stimuleren i.s.m. de 

betrokken actoren (landen tuinbouwers) 

- Actief aan landschapsbeheer werken 

Doelgroep(en) Bewoners, Bedrijven, Recreanten 


Betrokken Dienst Stedenbouw, Provincie West-Vlaanderen (Proclam) 

actoren 

Indicatoren Aantal landschapsbedrijfsplannen/aantal borgstellingen 

Termijnplanning - Toepassen van gemeentelijke verordening inzake groenschermen: 2005-2009 

(doorlopend) 

- Opstellen en uitvoeren landschapbedrijfsplannen: 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met - Actie NE-N2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

andere acties 

Provinciaal - Actie 52: Groene buffering rond bedrijven 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-L2 

5.000€ opmaak en uitvoering landschapsbedrijfsplannen 


Identificatie 

Titel Opvolgen van studies/plannen met betrekking tot landschap (GRUP’s, 

landschapsstudies Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke, 




Actieplan 

Beschrijving Staden valt gedeeltelijk binnen het provinciaal aandachtsgebied ‘Midden West- 

Vlaamse Heuvelrug’. In dat kader werd de landschapsstudie Westrozebeke en 

Heuvelrug Houthulst-Zonnebeke als pilootproject binnen West-Vlaanderen 

uitgevoerd. Staden ondersteunt hierbij de uitvoering van inrichtingsmaatregelen 

voorgesteld in de landschapsstudies Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst- 

Zonnebeke. 

Het opvolgen van de GRUP’s Heuvelrug, Mandelvallei (waarin specifiek gewerkt 

wordt rond de beekvallei) en Bovenloop Zarrenbeek houdt in dat Staden actief 

participeert in het planproces. 

In he kader van het provinciaal actieplan “Drevenlandschap in de omgeving van 

Houthulst” worden bermen ecologisch beheerd (zie Actie NE-N6) en dreven 



heraangeplant. 

Het project rond de spoorwegbedding Boezing-Kortemark, in samenwerking met 

de provincie, omvat het omvormen van de spoorwegbedding als fietsen 

natuurverbinding met behoud van KLE. Door lijnvormige aanplantingen die in het 

landschap passen, samen met een aangepast (berm)beheer, kan de natuurlijke en 

landschappelijke waarde van deze spoorwegbedding verhoogd worden. De 

bedoeling is de oude sporen uit te breken, met uitzondering van een relictzone in 

het centrum van Staden. Een wedstrijd zal georganiseerd worden om ideeën 

inzake de conservering en educatieve functie in te dienen. In het kader van het 

project werd ook een werkgroep opgericht. Met Staden zullen vanuit de provincie 

afspraken gemaakt moeten worden met betrekking tot de uitwerking van het 

project rond de spoorwegbedding. Het studiewerk wordt gepland in 2005, met 

uitvoering in 2006. 

Structuurplan/Heuvelrug/Spoorwegbedding/Drevenlandschap 

Gebied Heuvelrug/Mandelvallei/Bovenloop Zarrenbeek/Spoorwegbedding Boezinge- 

Kortemark/Drevenlandschap 

Doelstelling - Heuvelrug als kenmerkend landschapselement behouden door de open ruimte 

maximaal te behouden 

- Ecologische structuren ondersteunen 

- Bestaand drevenlandschap beschermen en waar mogelijk terug herstellen 

- Spoorwegbedding een andere recreatieve functie geven met maximaal 

behoud van de natuurwaarden en waar mogelijk de natuurwaarden versterken 

Doelgroep(en) Bewoners, Bedrijven, Recreanten 


Betrokken 

actoren 

Dienst Stedenbouw, Provincie, Proclam 

Indicatoren / 

Termijnplanning - Uitvoering van inrichtingsmaatregelen voorgesteld in de landschapsstudies 

Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke: 2005-2009 (doorlopend) 

- Opvolgen van de GRUP’s Heuvelrug, Mandelvallei en Bovenloop Zarrenbeek: 

2005-2009 (doorlopend) 

- Uitvoering Drevenproject (maaien en heraanplanting): 2005-2009 (doorlopend) 

- Maken van afspraken met betrekking tot de omvorming van de 

spoorwegbedding: 2005 

- Uitvoering omvorming van de spoorwegbedding: 2006-2009 (doorlopend) 


Relaties met 

andere acties 





- Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische 

paden en routes 


/ 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 



udget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-L3 


Identificatie 

Titel Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en 

routes 



Actieplan 

Beschrijving Vlaanderen ligt bezaaid met trage wegen: verbindingen voor niet-gemotoriseerd 

verkeer zoals veldwegen, kerkwegels, jaagpaden, vroegere treinbeddingen, holle 

wegen, bospaden,… Heel wat van deze trage wegen zijn in het verleden reeds 

verdwenen of dreigen in de toekomst verloren te gaan. Zo zijn reeds heel wat 

veldwegen verdwenen door de aanleg van nieuwe verkavelingen of 

industrieterreinen. Andere trage wegen werden verhard en werden vervolgens 

ingeschakeld in het autowegennet, waardoor ze hun functie van trage weg 

verloren. Nog andere trage wegen werden (en worden) vaak wederrechtelijk 

afgesloten door aanpalende eigenaars of worden omgeploegd door landbouwers. 

Tot slot worden heel wat trage wegen niet of nauwelijks onderhouden en dreigen 

daardoor in de nabije toekomst ook te verdwijnen. Deze trage wegen bieden heel 

wat mogelijkheden als wandel- of fietspad en hebben een belangrijke 

cultuurhistorische en ecologische waarde of kunnen gebruikt worden als veilige 

verbinding voor zwakke weggebruikers. Daarom worden de volgende deelacties 

uitgewerkt: 

- uitvoeren van inventarisatie van trage wegen met behulp van Atlas van 

Buurtwegen 

- uitvoeren van een inventaris van trage wegen die niet onder de buurtwegen 

vallen, zoals vroegere trein- en trambeddingen, publiekrechterlijke 

erfdienstbaarheden,... 

- opstellen van een herstel- en actieplan met selectie en prioritering voor de 

herwaardering van trage wegen op basis van de inventarisatie 

- uitvoering van herstelplan op terrein 

- Sensibilisatie/betrekken van de doelgroepen over/bij de actie 

Sleutelwoorden Trage wegen 


Doelstelling - Onderhoud van trage wegen 

- Uiteindelijk terug openstellen van afgesloten trage wegen 

- Onverhard laten van trage wegen 


Doelgroep(en) Bevolking/recreanten 


Betrokken Dienst Stedebouw, Landbouwers, Landeigenaars, Dienst Toerisme, Trage wegen 

actoren 

vzw, Provincie 

Indicatoren Aantal km geherwaardeerde trage wegen 


Termijnplanning - Uitvoeren van inventarisatie van trage wegen met behulp van Atlas van 

Buurtwegen: 2005 

Uitvoeren van inventaris van trage wegen die niet onder de buurtwegen vallen, 

zoals vroegere trein- en trambeddingen, publiekrechterlijke erfdienstbaarheden,...: 

2005-2006 

- Opstellen van een herstel- en actieplan voor de herwaardering van trage wegen 

op basis van de inventarisatie: 2006-2007 

- Uitvoering van herstelplan op terrein: 2008-2009 

- Vanaf 2009: onderhoud en verdere opvolging 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-L4 


(GRUP’s, landschapsstudies Heuvelrug Westrozebeke en Houthulst-Zonnebeke, 



- Actie 86: Trage wegen 

/ 

Budget ‘Wegenwerken’ 


Identificatie 

Titel Herstelbeheer van boomgaarden 



Actieplan 

Beschrijving Boomgaarden waren vroeger enkel te vinden in de nabijheid van kloosters, abdijen 

(“ten Boogaerde”) en kastelen. Later breidden de boomgaarden zich uit tot dicht bij 

de hoeves gelegen weilanden. Tot W.O. II was de Westhoek een fruitstreek met 

voornamelijk hoogstamfruitbomen. Na W.O II ging het areaal van 

hoogstamboomgaarden fel achteruit. Het platteland verloor een belangrijke 

landschappelijke troef. De landschappelijke waarde van de boomgaard is wellicht 

het duidelijkst in de bloeiperiode, Ook is er de biologische waarde. 

Hoogstamfruitbomen lijken meer resistent te zijn tegen allerlei ziektes en plagen 

dan laagstamfruitbomen. Komt daar nog het ecologisch belang bij. 

Hoogstamfruitbomen vormen namelijk een aparte biotoop voor veel 

insectenetende vogels. Men kan eveneens van een historische waarde spreken 

indien men opnieuw de streekeigen variëteiten kweekt. 

Omwille van voorgaand belang stelt Staden een pakket hoogstamfruitbomen ter 

beschikking van de bevolking tegen zacht tarief. Deze hoogstammen worden 

geplant in landelijke gebieden. Voor de aankoop en aanplant kan de aanplanter 



rekenen op advies en een subsidie van de gemeente. 

Boomgaard 


Doelstelling - De stimulatie van de aanplant van streekeigen groen 


- Het landelijk gebied landschappelijk behouden/herstellen door het 

ondersteunen van landschapsonderhoud 



Betrokken 

actoren 

/ 

Indicatoren Aantal verkochte paketten 



Relaties met 

andere acties 


Provinciaal 

beleidskader 

/ 

Gewestelijk 

beleidskader 

/ 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

3.3.3 Bos en groen 

2.500€ aanplanten streekeigen groen 




In de loop der jaren zijn de functies van het bos in Vlaanderen sterk gewijzigd. Bossen hadden vroeger 

voornamelijk een economische functie. Vandaag heeft een bos ook een recreatieve en ecologische 

functie. De uitdaging van het bosbeleid voor de 21 e eeuw bestaat er dan ook in om de veelzijdigheid 

(multifunctionaliteit) van onze bossen te bewaren en te streven naar een duurzaam bosbeleid. 

In het dichtbevolkte en verstedelijkte Vlaanderen wordt het bos geconfronteerd met een aantal ernstige 

problemen: de ontbossingproblematiek, de dalende milieukwaliteit door verzuring en vermesting, de 

geringe ecologische basiskwaliteit van de bossen en de mogelijke tegenstrijdigheden tussen de hierboven 

vermelde verschillende functies. Verder worden de Vlaamse bossen gekenmerkt door een fysieke 

versnippering enerzijds en een eigendomsversnippering (bossen beheerd door diverse eigenaars) 

anderzijds. Een mogelijke oplossing voor de fysieke versnippering is het creëren van 

verbindingselementen en stapstenen. Dit kan onder meer door de aanleg van nieuwe bossen, hagen en 

houtkanten evenals ecoducten en wildtunnels. 


In tegenstelling tot bos situeert groen zich in de bebouwde omgeving zoals parken, tuinen,… Een van de 

hoofdaccenten in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is het concentreren van wonen en andere 

activiteiten om verdergaande versnippering van het buitengebied tegen te gaan. Vermoedelijk zal de 

behoefte aan groen hierdoor toenemen. In vele gemeenten is er nu reeds een tekort aan groen in de 

bebouwde omgeving wat zijn weerslag heeft op de leefbaarheid ervan. Het gevolg is dat functies die bij 

voorkeur opgevangen moeten worden binnen de bebouwde omgeving, het buitengebied gaan belasten en 

dan voornamelijk de natuur- en bosgebieden. Tekort aan groen wordt in vele studies aangeduid als een 

belangrijke beslissende factor bij het verlaten van de stad. Het is daarom belangrijk dat acties worden 

ondernomen om bijkomend groen te creëren, groene structuren te versterken en deze kwaliteitsvol te 

beheren zodat zij de vele functies kunnen waarmaken. Het verankeren van deze structuren en initiatieven 

binnen ruimtelijke instrumenten zoals het ruimtelijk structuurplan en de uitvoeringsplannen, versterkt de 

duurzaamheid ervan en biedt de nodige bescherming naar de toekomst toe. 


- Bos en bosbeleid: 

In tegenstelling tot voor WOI komt er in Staden momenteel nog slechts een zeer beperkt en sterk 

versnipperd bosareaal voor. Het grootste boscomplex wordt gevormd door het Vijverbos dat bestaat 

uit een oud gerijpt eiken-haagbeukenbos met Boshyacint. Enkele uitbreidingen werden verricht met 

populier en gemengd bosplantsoen. Het westelijk deelbosje bestaat uit zuur eikenbos. Ook het 

westelijk deel van het Polderbosje en een bosje in het brongebied van de Moerasbeek zijn zuur 

eikenbos terwijl het bosje langs de Engelsebeek eiken-berkenbos is. Het Keuneleutebosje kan 

volgens de BWK beschouwd worden als een gedegradeerde vorm van zuur eikenbos. Het gemengd 

loofhout van vroeger werd voor WOI gekapt, en vervangen door Tamme kastanje. Dit hout werd 

gebruikt voor loopgraven, tabakstelling en weidepalen. De monocultuur van hakhout had aldus een 

economische waarde. De naamgevende soort komt er niet (meer) voor. Ook het Polderbosje werd 

uitgebreid met monotone populierenaanplant. Ten noordwesten ervan ligt eveneens een vrij recente 

populierenaanplant. In het zuidelijk brongedeelte van de Moerasbeek ligt een smal bosperceel met 

voornamelijk wilgenstruweel en inplant van oude populieren. Dit bosje bezit vooral een 

landschappelijke waarde. Vooral de oudere, reeds gerijpte bosgebiedjes hebben door het voorkomen 

van plantensoorten van oudere bossen, een hoge ecologische waarde. Het nadeel is echter dat ze 

allen zeer beperkt van omvang en versnipperd zijn. Via bosuitbreiding kunnen diverse van deze 

bosjes tot één geheel gemaakt worden waardoor de ecologische kwaliteit en de buffering zal 

geoptimaliseerd worden. 

De volgende acties met betrekking tot bos werden reeds binnen de gemeente ondernomen: 

o Aanplant van geboortebos: 

In samenwerking met de Gezinsbond wordt jaarlijks een deel van het geboortebos 

aangeplant, aansluitend op een klein natuurgebied te Westrozebeke. Jonge ouders kunnen 

gratis een boom planten op naam van hun kind. Achteraf wordt een drankje aangeboden. Dit 

alles gebeurt in het kader van de Dag van de Natuur. 

o Aanplanten van speelbossen: 

Te Oostnieuwkerke werd reeds een oppervlakte van 2,6 ha aangeplant met de Bevolking van 

de gemeente en te Staden een oppervlakte van 2,5 ha i.s.m. de Bevolking en jeugd. 

- Groen en groenbeleid: 

Het gemeentelijk groen vormt een belangrijke schakel in de leefbaarheid binnen de gemeente en dit 

op verschillende schaalniveau’s. 

Een goed verdeeld areaal van gebruiks- en recreatief groen is noodzakelijk om de gemeente verzorgd 

en aantrekkelijk te maken. 

De volgende acties met betrekking tot bos en groen werden reeds binnen de gemeente ondernomen: 


o Binnen Staden bevindt zich de grootste oppervlakte gemeentelijk groen aan het Stationsplein. 

Dit oud rangeerstation werd in de jaren ’80 uitgebouwd tot groenzone met een cultureel 

centrum, kinderopvang en speelplein. Daarnaast werd aan de gemeenteschool van 

Oostnieuwkerke een natuurlijke poel aangelegd dat educatief uitgewerkt werd met o.a. een 

bijenkorf, een natuurlijke infiltratiezone, etc. Binnen de Bloemenwijk werd een nat en droog 

ecotoop aangelegd (40x40m) dat natuurvriendelijk wordt onderhouden. 

Een gemeentelijk parkdomein is niet aanwezig binnen Staden. 

o Er wordt beroep gedaan op de provinciale lesgevers ecologische siertuin inzake begeleiding 

bij het ecologisch beheren van groenzones 

o Er werd een groeninventaris opgesteld in het kader van het reductieprogramma voor 

bestrijdingsmiddelen 

o De speelpeinen en speelplaatsen van de gemeente werden manueel onkruidvrij gehouden. 



Het Bosdecreet van 13 juni 1990 (laatst gewijzigd op 9 mei 2003) en uitvoeringsbesluiten onderkent de 

voor het bos verschillende functies, legt een beheersverplichting op en is gericht op duurzaam bosbeheer, 

ondermeer te realiseren via de organisatie van de bosbeheerders in bosgroepen. Het decreet regelt het 

beheer van het openbaar bos, ondersteunt het beheer van de privé-bossen en biedt de mogelijkheid om 

bosreservaten in te stellen. Net zoals alle andere eigenaars van openbare bossen is de gemeente 

verplicht een beheersplan op te maken voor alle bossen (> 5 ha) in haar eigendom. Er wordt ook een 

grotere verantwoordelijkheid gegeven aan de lokale besturen m.b.t. kleine geïsoleerde bossen. Verder 

wordt het nu ook mogelijk dat parken (aangewezen of erkend) onder de bosregeling vallen. 

In het kader van het bosbehoud regelt dit decreet ook ontbossing en compensatie. Het is namelijk zo dat 

ontbossing verboden is tenzij dit decreet het anders bepaalt. Indien ontbossing niet verboden is dan is er 

een stedenbouwkundige vergunning tot ontbossing noodzakelijk. Deze vergunning moet vergezeld zijn 

van een door het Bosbeheer goedgekeurd compensatievoorstel. Vergunningverlenende overheden, 

vooral gemeentebesturen, moeten dus vergunningen weigeren indien ontbossing door het Bosdecreet is 

verboden of indien een stedenbouwkundige vergunning tot ontbossing niet vergezeld is van een door het 

Bosbeheer goedgekeurd compensatievoorstel. In uitvoering van het bosdecreet werd ook een 

meerjarenplanning bosbouw opgesteld. In dit plan wordt de toekomst van het bos in Vlaanderen alsook de 

plaats van de bosbouwsector uitgetekend, dit zowel ruimtelijk als inhoudelijk. 

Daarnaast kunnen door de Vlaamse regering ook Bosreservaten (Besluit van de Vlaamse Regering van 

20 januari 1993 tot vaststelling van regelen betreffende de aanwijzing of erkenning en het beheer van 

bosreservaten (B.S. 27 mei 1993)) worden aangeduid. Het zijn bosgebieden met een hoofdfunctie natuur, 

die tevens van belang worden geacht voor het wetenschappelijk bosbouwonderzoek. Nagenoeg alle 

bosreservaten worden beheerd door AMINAL, afdeling Bos en Groen. Voor elk bosreservaat wordt, 

conform het Bosdecreet (B.S. 28 september 1990), een beheersplan opgesteld. Voor het Vijverbos werd 

(nog) geen bosbeheersplan uitgewerkt. 

In 1996 werd in opdracht van AMINAL Afdeling Bos en Groen een studie afgerond aangaande de 

gewenste bosstructuur voor Vlaanderen. Dit is een lange termijnvisie waarbij een hele reeks 

zoekgebieden worden aangehaald waar bosuitbreiding en nieuwe bossen wenselijk en haalbaar zijn. 

Deze gebieden worden per topografisch kaartblad opgesomd waarbij telkens een maximale 

zoekoppervlakte wordt aangegeven en de hoofdfunctie van het bosgebied. 

Uitbreiding van het Bos van Houthulst wordt wenselijk en prioritair geacht met een oppervlakte van 

ongeveer 100 ha. De hoofdfunctie ligt hier op natuurbehoud en landschap. Daarnaast wordt een 


zoekzone aangeduid van ongeveer 300 ha in de omgeving van het Houthulstbos ter herbebossing van 

oude boskernen behorende tot het oorspronkelijke Vrijbos. Ook voor het Vijverbos wordt bosuitbreiding 

wenselijk geacht in functie van het natuurbehoud. Hier wordt een zoekzone van ongeveer 30 ha 

aangegeven. 10 ha bos is verder wenselijk te realiseren als stapstenen tussen het Vijverbos en het Bos 

van Houthulst en nog eens 10 ha als stapstenen tussen het Vijverbos en het te realiseren stadsrandbos 

Roeselare. In eerste instantie gaat de aandacht naar de instelling van stadsbossen. Voor deze 

bosuitbreidingen zullen lokale bosuitbreidingsstudies uitgevoerd worden, met concrete realisatieprojecten 

en concrete voorstellen voor bestemmingswijzigingen in het kader van RSV. Er zal bij deze studies een 

stuurgroep (betrokken schepenen, Vlaamse en lokale betrokken ambtenaren en betrokken lokale raden) 

en klankbordgroep (milieu-, landbouw- en jeugdorganisaties, buurtbewoners, …) opgericht worden. In dit 

kader zal er lokaal overleg zijn door begeleiding van de stuurgroep en met een toetsing aan een 

klankbordgroep. 

Het Decreet tot vermindering van het gebruik van pesticiden door openbare diensten in het Vlaamse 

Gewest van 22 december 2001 voorziet een principieel verbod op het gebruik van pesticiden tegen 1 

januari 2004. Afwijkingen hierop moesten gemotiveerd worden in het reductieprogramma, dat ten laatste 

tegen 1 juni 2003 ingediend moest worden bij de bevoegde minister. 

Zie ook wettelijk en beleidskader bij 3.3.1. Natuur. 

Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3): 

Het MINA-plan 3 voorziet in het kader van bos en groen volgende acties met de gemeenten als 

betrokkenen: 

- tegengaan of milderen van het versnipperingseffect bij nieuwe ingrepen met een potentieel sterk 

versnipperende invloed. 

- verwijderen of milderen van het versnipperend effect voor zoveel mogelijk bestaande (prioritaire) 

versnipperende elementen. 

- bevorderen van de migratiemogelijkheden van dieren en planten door ecologische versterking van 

de landschapsstructuur tussen leefgebieden. 


- ecologisch waardevolle gebieden ruimtelijk veilig stellen. 

- realiseren van gebieden met effectief natuurbeheer. 

- biodiversiteit in het stedelijk milieu behouden en versterken. 

- steunmaatregel voor bebossing van landbouwgronden. 

- een netwerk van bosgroepen realiseren en ondersteunen. 

- een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak realiseren (door o.a. toegankelijker maken van 

bosgebieden, communicatie en bekendmaking zorgplicht). 

- project 21: Bosbeleid. 

- overleg en opmaken van een beleidsvisie rond stedelijk milieu + voorbeeldprojecten. 

- ondersteuning van gebiedsgericht werken van regionale en lokale overheden. 

- project 24: Stedelijk milieubeleid. 

Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008: 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan is voor de gemeenten volgende actie rond bos en groen van belang: 

- Actie 66: aandacht en zorg hebben bij het afbakeningsproces van kleinstedelijke gebieden. 



In het decreet op het natuurbehoud worden heel expliciete bevoegdheden toegekend aan de gemeenten. 

In het bosdecreet zijn specifieke bevoegdheden toegekend aan de vergunningverlenende overheden 

(vooral gemeentebesturen) m.b.t. het afleveren van stedenbouwkundige vergunningen tot ontbossing. 

Vergunningen dienen geweigerd indien ontbossing door het bosdecreet verboden is of indien een 

stedenbouwkundige vergunning tot ontbossing niet vergezeld is van een door het bosbeheer 

goedgekeurd compensatievoorstel. 

De Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’: zie 3.3.1. Natuur. 

Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP): Voor de acties met betrekking tot bos en groen binnen 

het GNOP wordt verwezen naar 3.3.1. Natuur. 

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) Voor de elementen met betrekking tot bos en groen in het 

GRS van Staden wordt verwezen naar 3.3.1. Natuur. 

Staden beschikt niet over een gemeentelijke kapverordening. 

Bij het afleveren van bouwaanvragen voor zowel industrie- als landbouwbedrijven, wordt door de 

gemeente steeds de verplichting opgelegd om buffergroen aan te leggen (zie ook thema landschap) 


Er is te weinig bos binnen Staden. West-Vlaanderen heeft een bebossingsindex van 2,1%, wat het 

laagste cijfer is van alle Vlaamse provincies (Vlaams gemiddelde is 8%). De beleidsdoelstelling van de 

provincie West-Vlaanderen is om de komende 20 jaar de bebossingsindex te verhogen tot 5%. 

Andere knelpunten die bosgebieden bedreigen zijn de intensieve landbouw (bemesting), de drainage, het 

onzorgvuldig beheer, de milieuverontreiniging en te weinig controle m.b.t. ontbossing, heraanplantingen, 

enz. 

Er is een tekort aan betaalbare, beschikbare grond voor bosontwikkeling. 

Er is een sterke druk op de overblijvende groengebieden met versnippering en geringe afmetingen van de 

overblijvende groengebieden tot gevolg. 

Op heden wordt in Staden een niet-ecologisch groenbeheer in de bebouwde omgeving gevoerd. De 

voorbije decennia werd de aanleg en het onderhoud van het openbaar groen te veel op een traditionele 

manier uitgevoerd met weinig aandacht voor de ecologische waarde. Openbaar groen is ook vaak de 

ontbrekende factor bij heraanleg van straten en pleinen. Kostprijs en onderhoudsefficiëntie wogen meer 

door dan ecologische kwaliteit, bvb. naar gebruik van pesticiden. Daarenboven bestaat er ook het 

wantrouwen tegenover ‘natuur in de stad’ of ecologisch groen met een ‘verwilderd karakter’. 

Een toenemend gemeentelijk groenareaal vergt steeds meer werk van eenzelfde aantal mensen. 



In het kader van de landschapsstudies Westrozebeke (Econnection, 2001) en Heuvelrug Houthulst- 

Zonnebeke (Econnection, 2003) werden voor de landschappelijke ontwikkelingsvisies voor beide 


gebieden binnen Staden een aantal algemene principes en uitgangspunten vooropgesteld. Deze kunnen 

voor het bosbeleid op lange termijn als doelstelling te Staden beschouwd worden. Met betrekking tot het 

thema ‘bos’ werden in deze studies de volgende elementen aangehaald: 


mogelijkheden. Bosuitbreiding zal in de eerste plaats een multifunctioneel karakter dienen te hebben 

waarbij de wandelen spelmogelijkheden worden verhoogd. 

- De opwaardering van het bosareaal is vanuit verschillende opzichten (natuur, landschap, historisch, 

recreatief) wenselijk. Dit kan bvb. door het vervangen van populieren door ecologisch meer 

waardevolle boomsoorten. 

Een heraanleg van het Polderbos en de omliggende weilanden (met geleidelijke overgang van akkerland 

naar bos) wordt voorzien. 

Daarnaast wil de gemeente de uitbouw van groenvoorzieningen alle kansen bieden. Ze is ervan overtuigd 

dat dit de beste garantie is om ook in de toekomst kwalitatief wonen en leven in Staden te garanderen. 

Gebrek aan rust en groen worden door de Vlaamse bevolking als belangrijkste redenen opgegeven voor 

het onaangenaam ervaren van de leefomgeving. Stedelijk en gemeentelijk groen is voor veel mensen ook 

het eerste contact met de natuur. Daarom wil de gemeente: 

− waar mogelijk de groengebieden trachten uit te breiden en ze met elkaar te verbinden om de 

leefbaarheid voor de aanwezige soorten te vergroten; 

− samen met de burgers werken aan meer groen, niet alleen in de buitengebieden maar ook in de 

woonkernen; 

− haar voorbeeldfunctie ten volle vervullen en een duidelijk, ecologisch verantwoord groenbeleid 

uitwerken. 


- Bos: 

o Het omvormen van populierenbos tot gemengd loofhoutbos in het GNOP-project ‘Keuneleute en 

omgeving’ (zie ook Actie NE-N1: Uitvoeren GNOP door aankopen gronden/uitvoeren 

beheersplan) 

o Het weinige gemeentelijk bosareaal dat er aanwezig is behouden en beschermen 

o Verder aanleggen van geboortebossen in de verschillende deelgemeenten 

o Het gebruik van streekeigen hagen en boomsoorten bevorderen 

- Groen: 

o Bij de uitbouw van fietsroutes ook aandacht geven aan groeninkleding 

o Promotie van groenaanleg in bewoonde en stedelijke omgeving 

o Maximaal onderhoud van het bestaande openbaar groen rekening houdende met de principes 

van harmonisch parken groenbeheer 

o Uitbouw van een gemeentelijke groendienst die een voortrekkersrol vervult inzake ecologisch 

beheer van groenstroken en uitwerken van een aantal voorbeeldprojecten 

o Het voeren van specifieke communicatieacties naar de burgers toe in het kader van een 

algemeen communicatie- en participatiebeleid inzake de genomen maatregelen rond ecologisch 

groenbeheer 


Volgende acties uit andere (sub)clusters zijn verbonden met de subcluster bos en groen: 




- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijkse initiatief ‘Dag van de Natuur’ 




Actie NE-BG1 

Identificatie 

Titel Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van harmonisch park- 

en groenbeheer 

Classificatie 3.3.3. Bos en groen 


Actieplan 

Beschrijving Binnen deze actie kunnen diverse deelstappen onderscheiden worden: 

- In samenwerking met de Gezinsbond wordt jaarlijks een deel van het 

geboortebos aangeplant. Jonge ouders kunnen gratis een boom planten op 

naam van hun kind. Achteraf wordt een drankje aangeboden. Dit alles gebeurt 

in het kader van de Dag van Natuur (zie Actie NE-N5). 

- Op het grondgebied van Staden is er in elke deelgemeente reeds een 

speelbos aanwezig. Er zal nagegaan worden welke maatregelen genomen 

kunnen worden om de speelzone of het speelbos spelvriendelijk en 

avontuurlijk te maken. Het is van belang dat er voor de jeugd van Staden 

officiële speelbossen zijn. Deze zullen aangeduid worden met het speelzonebord 

van AMINAL Afdeling Bos & Groen. Ook het onderhoud van deze 

speelbossen volgens de principes van harmonisch parken groenbeheer 

wordt voorzien (zie Actie NE-N5). 

- De aanleg van openbaar groen in woonkernen en bebouwde kom volgens de 

principes van harmonisch parken groenbeheer wordt bij herinrichting en bij 

nieuwe projecten toegepast. Daarnaast wordt het onderhoud van het 

bestaande openbaar groen uitgevoerd rekening houdende met de principes 

van harmonisch parken groenbeheer. Dit kan door het bekend maken van de 

gemeentelijke diensten met deze principes dmv het volgen van 

vormingscursussen gegeven door Afdeling Bos & Groen. Daarbij zullen deze 

principes ook geïntegreerd worden in de besluitvorming en planning inzake 

groen- (cfr reductieprogramma pesticidengebruik) en ruimtelijk beleid (cfr 

opmaak BPA’s, verkavelingen). Daarnaast zal ook aandacht geschonken 

worden aan de sensibilisatie van de bevolking met betrekking tot deze 

principes. Voor dit alles zal ook beroep gedaan worden op de provinciale 

lesgevers ecologische siertuin. 

Sleutelwoorden Harmonisch parken groenbeheer/Speelbos/Geboortebos 


Doelstelling - Samen met de burgers werken aan meer groen 

- Vergroten van een draagvlak inzake natuur 

- De stimulatie van de aanplant van streekeigen groen 

- Vertrouwd maken van principes harmonisch parken groenbeheer bij 

gemeentelijke diensten 

- Toepassing van principes harmonisch parken groenbeheer in diverse 

gemeentelijke beslissingsniveaus (beleid, planning, etc.) 


- Groenvoorziening in de gemeente aanleggen en beheren volgens principes 


- Sensibiliseren van de bevolking inzake principes harmonisch parken 

groenbeheer 

- Opwaarderen van groenvoorzieningen in de stedelijke omgeving 

Doelgroep(en) Bevolking, Gemeentelijke ambtenaren 


Betrokken Groendienst, Technische dienst, Dienst Stedebouw, Afdeling Bos & Groen, 

actoren 

Gezinsbond, Ouders en kinderen, Jeugd/jeugdverenigingen 

Indicatoren Aantal geboortebomen/oppervlakte speelbos 

Aantal deelnemers opleidingen 

Termijnplanning - Aanplantigen streekeigen bomen in geboortebos-speelbos i.k.v. Dag van de 

Natuur: 2005-2009 (doorlopend) 

- Onderhoud geboortebos-speelbos: 2005-2009 (doorlopend) 

- Aanleg van openbaar groen in woonkernen/bebouwde kom bij 

herinrichting/nieuwe projecten volgens principes harmonisch parken 

groenbeheer: 2005-2009 (doorlopend) 

- Volgen van opleidingstraject voor mandatarissen, ambtenaren, ploegbazen en 

arbeiders (georganiseerd door Afdeling Bos & Groen) door gemeentelijke 

ambtenaren betrokken bij groenbeleid: 2005-2006 

- Sensibiliseren van de bevolking inzake principes harmonisch parken 

groenbeheer: 2005-2009 (doorlopend) 

- Integratie van principes harmonisch parken groenbeheer in de besluitvorming 

en planning inzake groen- en ruimtelijk beleid: 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie NE-BG2 

- Actie NE-BG2: Verhogen van de leefbaarheid in de verstedelijkte omgeving 

d.m.v. stimulatie van groenaanleg door particulieren 

- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijkse initiatief ‘Dag van de Natuur’ 

- Actie 66: Stedelijk groen 

MINA-plan 3: 

- biodiversiteit in het stedelijk milieu behouden en versterken 

- concretiseren en uitdragen van de principes harmonisch parken groenbeheer 

60000 euro onderhoud parken, plantsoenen en begraafplaatsen 

2500 euro Geboortebos 


Identificatie 

Titel Verhogen van de leefbaarheid in de verstedelijkte omgeving d.m.v. stimulatie van 

groenaanleg door particulieren 

Classificatie 3.3.3. Bos en groen 



Actieplan 

Beschrijving De stimulatie van groenaanleg door particulieren zal verwezenlijkt worden door: 

- De sensibilisering van de aanplantingen van gevelbegroening door een 

aanbod van klimplanten aan particulieren tegen zacht tarief kenbaar te maken. 

Ook zal aan dit intiatief ruchtbaarheid gegeven worden via de gemeentelijke 

infokanalen. 

- De sensibilisering van de aanleg van groendaken. De gemeente zal bij deze 

promotie het voortouw nemen door het opstarten van voorbeeldprojecten 

uitgevoerd aan gemeentelijke openbare gebouwen zoals aan de fietsenstalling 

aan gemeentehuis, demostand in het containerpark. 

- Ruchtbaarheid geven van de provinciale campagne ‘Ecologische Siertuinen’ 

bij de bevolking van Staden (informatiebrochure verspreiden via de 

gemeentelijke infokanalen). 

Sleutelwoorden Geveltuintjes, Groendaken, Ecologische siertuin 


Doelstelling - Verhogen van de leefbaarheid en kwaliteit in stedelijke en gemeentelijke 

omgeving door te werken aan de aanwezigheid van groen. Bijvoorbeeld: de 

aanleg van groendaken brengt de natuur dichter bij de mens. Daarnaast biedt 

een groendak een aantal voordelen (werkt als een echte spons, zorgt voor 

luchtzuivering en geluidisolatie en verhoogt de esthetische waarde van het 

dak). 

- Vergroten van een draagvlak inzake natuur 

- Permanent sensibiliseren van de bevolking inzake groen in de stedelijke 

omgeving 

- Opwaarderen van groenvoorzieningen in de stedelijke omgeving 



Betrokken 

actoren 

Dienst Stedebouw, Provincie, Afdeling Bos & Groen, VELT 

Indicatoren Aantal subsidieaanvragen/Aantal informatieaanvragen/Aantal verspreide 

brochures 

Termijnplanning - Uitwerken subsidiereglement groendaken:2005 

- Sensibiliseringsactie groendaken bij bevolking: 2005-2009 (doorlopend) 

- Uitwerken voorbeeldprojecten groendaken aan gemeentelijke gebouwen (vb 

fietsenstalling aan het gemeenethuis en demostand in het containerpark): 2005- 

2006 

- Uitwerken subsidiereglement gevelbegroening: 2005 

- Bekendmaking subsidiereglement gevelbegroening bij bevolking: 2005-2009 

(doorlopend) 

- Verspreiden folder ‘Ecologische Siertuin’ (ism provincie): 2005-2009 (doorlopend) 


Relaties met - Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van 

andere acties harmonisch parken groenbeheer 

Provinciaal 

beleidskader 

- Actie 66: Stedelijk groen 

Gewestelijk 

beleidskader 

MINA-plan 3: 

- biodiversiteit in het stedelijk milieu behouden en versterken 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 




3.4 Hinder 


3.4.1 Geluid 



Zoals blijkt uit de klachten is geluidshinder een belangrijk milieuprobleem van deze tijd. Geluidshinder is 

meestal een lokaal probleem. De gemeente is dus goed geplaatst om deze vorm van milieuvervuiling 

terug te dringen, te voorkomen en om de goede milieukwaliteit waar die nog aanwezig is te behouden. 

Geluidshinder is een beleving met zowel een objectief als een subjectief karakter. Als objectieve factoren 

kunnen het geluidsniveau, de frequentie, de duur en variabiliteit van het geluid, het tijdstip en de plaats 

waarop het geluid zich voordoet vermeld worden. Als subjectieve factoren kunnen de waardering van het 

geluid, de betrokkenheid bij de geluidsbron en de persoonlijke gevoeligheid aangehaald worden. 

Naast hinder beïnvloeden zeer hoge geluidsniveaus ook de menselijke gezondheid op negatieve wijze, 

met als gevolg onder meer een vermindering van de gehoorgevoeligheid die kan leiden tot lawaaidoofheid 

en storingen van het hartritme. Normaal omgevingsgeluid leidt echter niet tot deze symptomen. 

Traditioneel wordt geluidshinder ingedeeld volgens de bron, nl. weg-, vlieg-, spoorverkeer, industrie, 

luidruchtige recreatie en burenlawaai (bvb. grasmaaiers, kettingzagen, ...). Geluidshinder kan worden 

aangepakt aan de bron, bij overdracht of bij de ontvanger. Hoe later aangepakt, hoe minder efficiënt. 

In dit verband kan verwezen worden naar het in begin 2004 voor de 2 de maal uitgevoerde schriftelijk 

Leefomgevingsonderzoek (SLO-1). Het betreft een schriftelijke enquête ter bepaling van het percentage 

gehinderden door geur, geluid, en licht in Vlaanderen met analyses op provinciaal niveau en bespreking 

van ernstig en extreem gehinderden per regio (voor West-Vlaanderen: Oostende; Veurne, De Panne, 

Koksijde; Brugge; Kortrijk en omgeving; Roeselare en omgeving en Knokke-Heist. Het eindrapport van dit 

onderzoek door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Afdeling Algemeen Milieu- en 

Natuurbeleid is terug te vinden op de website www.vlaanderen.be/lucht. 


Informatie over geluidshinder van potentiële lawaaibronnen zoals hinderlijke inrichtingen, verkeer, 

recreatie,... is beperkt, dit wegens het ontbreken van meetgegevens. Er worden enkel geluidsmetingen 

uitgevoerd bij bedrijven na klachten. Het aantal klachten inzake geluidshinder is echter beperkt tot 

onbestaande. Indien er zich geluidsklachten voordoen, worden deze bijgehouden in een 

klachtendatabank. 

Hierna wordt een korte beschrijving gegeven van de potentiële lawaaibronnen in de gemeente. 

Verkeerslawaai 

In het centrum van Staden is er veel doorgaand zwaar verkeer dat voor het nodige lawaai zorgt. Verder 

zorgt de staat van de openbare weg soms voor geluidshinder. Indien dergelijke problemen zich voordoen, 

wordt dit zo snel mogelijk opgelost. 

Industrielawaai 

De gemeente Staden heeft een goede samenwerking met de milieu-inspectie voor wat betreft 

geluidsklachten bij bedrijven. De milieuambtenaar doet de eerstelijnszorg (uitvoeren van een 2-3 tal 


oriënterende metingen) van zowel klasse 1 als klasse 2 bedrijven. Hiervan wordt een verslag opgemaakt 

en dit wordt bezorgd aan de milieu-inspectie die dan op haar beurt meer metingen kan uitvoeren. Indien 

het om een klasse 2 bedrijf gaat, ontvangt de gemeente een advies van de milieu-inspectie. Een klasse 1 

bedrijf wordt verder afgehandeld door de milieu-inspectie. 

Naast spontane klachten worden er ook in het kader van milieuvergunningsaanvraagprocedures 

bezwaren inzake geluidshinder ingediend. Een overzicht van deze bezwaren is echter niet beschikbaar. 

Bij de vergunningsverlening wordt met deze bezwaren rekening gehouden en een oplossing gezocht. 

Luidruchtige recreatie 

In de gemeente Staden doen er zich enkel problemen voor rond cafés. Hierbij zorgt vooral de 

elektronische muziek voor klachten. 

Burenlawaai 

Er werden in het verleden weinig of geen klachten genoteerd over burenlawaai. Indien nodig gaat de 

politie ter plaatse. 

In het algemeen politiereglement van Staden zijn er eveneens een aantal artikels opgenomen rond 

lawaaihinder. 

Indien er zich in eigen diensten problemen rond geluid voordoen, worden deze zo snel mogelijk opgelost. 

Zo was er in het verleden een probleem van geluidshinder rond het containerpark (te vroeg ophalen van 

containers). Dit werd opgelost door het plaatsen van een slagboomsysteem warbij geen containers 

kunnen opgehaald worden voor 8 uur ’s morgens en na 8 uur ’s avonds. 



In de Europese richtlijn 2002/49/EG worden geluidsindicatoren gedefinieerd. Daarnaast worden ook 

rekenmethodes en minimale vereisten voor het aanmaken van geluidscontourkaarten aangegeven. 

Volgens de kaderwet van 18 juli 1973 tot bestrijding van de geluidshinder, kan de overheid maatregelen 

nemen ter bestrijding of voorkoming van geluidshinder en dit ter bevordering van de gezondheid van de 

mens. 

Het KB van 24 februari 1977 houdende vaststelling van geluidsnormen voor muziek in openbare en 

private inrichtingen (uitvoeringsbesluit van hogervermeld KB), reglementeert het produceren van muziek 

in niet ingedeelde inrichtingen. 

In Vlarem II zijn milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht opgenomen. Zij variëren naargelang het 

tijdstip van de dag en naargelang de bestemming van het gebied en de situering t.o.v. andere gebieden. 

In toepassing van het B.Vl.R. van 24 maart 1993 tot vaststelling van de modaliteiten voor de subsidiëring 

van de aankoop van apparatuur voor geluidsmetingen door provincie- en gemeentebesturen, kan de 

gemeente subsidies ontvangen bij de aankoop van een geluidsmeter. 


In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) van de Vlaamse regering is een thema 

“Verstoring door geluidshinder” opgenomen. Onderstaande tabel geeft een beknopt overzicht van de 

acties voorgesteld in het MINA-plan 3 die betrekking hebben op de gemeenten: 

- Beleid stiltegebieden ontwikkelen en uitvoeren. 

- Sensibilisering rond geluidshinder en ondersteuning via samenwerkingsovereenkomst. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zijn voor de gemeenten de acties 72 tot 79 en actie 83 van 

belang. De hiernavolgende tabel toont wat deze acties precies inhouden. 

- Actie 72: opmaken van een inventaris van bronnen die geluidshinder veroorzaken en streven naar 

een verbetering van de situatie door een actieplan. 

- Actie 73: sensibiliseren en ondersteunen van gemeenten bij het gebruik van MKROS. 

- Actie 74: de provincie zal een ondersteunende rol vervullen bij conflictbemiddeling op 

gemeentelijk niveau. 

- Actie 75: gemeenten vorming geven en informeren rond geluidshinder, informatieen 

sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen van type-politiereglementen. 

- Actie 76: ontwikkelen van een beleid met betrekking tot luidruchtige recreatie en het aanwijzen 

van tolerantiezones waar luidruchtige sporten kunnen plaatsvinden, afstemmen op de bepalingen 

van ruimtelijke structuurplannen. 

- Actie 77-78-79: aanpakken gemeentegrensoverschrijdende milieuhinderproblemen. 

- Actie 83: streven naar de realisatie van één of meer stiltegebieden en vrijwaren en versterken van 

rust en stilte. 


In het kader van VLAREM beschikt de gemeente over beslissings- en toezichtbevoegdheid zoals hoger 

reeds uitgelegd. 

In toepassing van het B. Vl. R. van 7 november 1984 kan een gemeente beschikken over één of meer 

technische ambtenaren en/of politieagenten in het bezit van een bekwaamheidsbewijs, die bevoegd zijn 

voor het opsporen en vaststellen van de inbreuken op de regelen ter bestrijding van de geluidshinder 

(Kaderwet van 18 juli 1973 en uitvoeringsbesluiten zoals het KB van 24 februari 1977). 

De gemeenten kunnen ook zelf 'wetgevend' optreden door het uitvaardigen van politieverordeningen, op 

voorwaarde dat de materie nog niet is geregeld door de hogere overheid. Zo beschikken de gemeenten 

over een niet onbelangrijke 'wetgevende' bevoegdheid inzake geluidshinder op het publiek domein. 

De gemeenten die niveau 1 van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame 

ontwikkeling’ 2005-2007 ondertekenen, kunnen de cluster hinder kiezen. Geluidshinder zit hierin 

geïntegreerd. 

Tussen de taken wordt onderscheid gemaakt tussen zaken die algemeen geldend zijn voor de cluster 

hinder en specifieke maatregelen inzake geluidshinder. Merk hierbij op dat de algemene bepalingen ook 

geldig zijn voor de andere vormen van hinder (geurhinder, lichthinder, bodemvervuiling, luchtvervuiling). 

Voor hinder zijn volgende algemene bepalingen van belang: 

- De gemeente volgt klachten over milieuhinder op via MKROS of via een eigen dossieropvolgingssysteem. 

Jaarlijks dient de gemeente de geregistreerde en opgevolgde klachten te analyseren (dit 

kan mogelijks via de rapporteringstool voorzien in MKROS). 


- De milieuhinder in eigen beheer die kan worden teruggedrongen, wordt aangepakt. Hiertoe 

onderneemt de gemeente gedurende de periode van het contract ten minste één concrete actie. 

- De gemeente onderneemt jaarlijks minstens 2 sensibilisatiecampagnes (passief en/of actief) naar 

specifieke doelgroepen m.b.t. 2 verschillende milieuhinderthema’s. In het kader van haar 

voorbeeldfunctie voegt de gemeente aan de sensibiliseringsacties toe hoe het communicatieonderwerp 

toegepast wordt binnen de eigen gemeentelijke diensten of werking. 

Los van het ambitieniveau kan de gemeente binnen de cluster hinder gebruik maken van 2 facultatieve 

mogelijkheden m.b.t. het opruimen van gevaarlijke afvalstoffen en het inschakelen van een 

bodemsaneringsdeskundige voor het doen van vaststellingen in verband met acute bodemverontreiniging. 

Voor geluidshinder zijn volgende specifieke bepalingen van belang: 

- De gemeente werkt een beleidskader betreffende de bestrijding van geluidshinder uit. In dit kader 

wordt gezorgd voor: 

1) personeel met de nodige bekwaamheidsattesten, 

2) sonometer(s) en de jaarlijkse keuring hiervan, 

3) een reglement betreffende de bestrijding van geluidshinder. 

Indien de gemeente niet beschikt over een persoon met de nodige bekwaamheidsbewijzen zorgt 

ze voor de opleiding van haar personeel en koopt ze een sonometer aan óf gaat ze na op wie ze 

beroep kan doen voor het uitvoeren van geluidsmetingen. 

- De gemeente stelt een politiereglement betreffende de bestrijding van geluidshinder in of neemt 

bepalingen betreffende de bestrijding van geluidshinder op in het algemeen gemeentelijk 

politiereglement. Dit reglement dient ingesteld van zodra het Vlaams Gewest in overleg een 

modelreglement heeft opgesteld. 

De gemeente Staden heeft daarbij niet voor deze cluster gekozen. 


Algemeen kan gesteld worden dat geluidshinder een negatieve invloed heeft op de levenskwaliteit van 

mens en dier. 

De gemeente Staden wordt geconfronteerd met lawaaihinder afkomstig van cafés. Dit probleem zou 

opgelost kunnen worden door nieuwe cafés voldoende preventief te informeren en sensibiliseren. 

De gemeente heeft soms ook te kampen met geluidshinder afkomstig van bedrijven. De gemeente 

onderneemt hiertegen wel actie (metingen i.s.m. milieu-inspectie), maar het is niet altijd eenvoudig om in 

te grijpen in de inplanting van bedrijven die geluidshinder (kunnen) veroorzaken. Waar de gemeente wel 

rekening mee houdt is dat er geen industriezones vlakbij woonkernen ingeplant worden. Verder bekijkt de 

gemeente voor elk nieuw bedrijf ook de geluidsaspecten en tracht hierop in te spelen (door bvb. op te 

leggen dat de apparaten die veel geluid veroorzaken centraal op het bedrijf worden geplaatst). 

Tenslotte zorgt het zwaar vervoer in het centrum van Staden en de staat van de openbare wegen 

eveneens voor geluidshinder. Een ander probleem dat hiermee verband houdt, is het feit dat er geen 

reglementering bestaat rond geluidshinder afkomstig van verkeer. 




- Geluidshinder voorkomen en maximaal beperken 

- Het behouden van de bestaande goede geluidskwaliteit 


- Het verder zetten van een (vegunnings)beleid gericht op het voorkomen en verminderen (door het 

saneren van hinderlijke of niet-reglementaire situaties) van geluidshinder (bvb voor luidruchtige recreatie, 

geluidshinder van ingedeelde inrichtingen, verkeer, …). Verder is het eveneens van belang dat bij 

beslissingen binnen andere beleidssectoren rekening gehouden wordt met de geluidshinderproblematiek. 

- De doelgroepen bewust maken van de geluidsproblematiek. 

- Samenwerking met de lokale politie rond geluidshinder verder zetten 


Volgende acties die Staden onderneemt hebben ook betrekking op het aspect geluidshinder: 



- Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag (SO) 

- Actie M3: Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot mobiliteit (SO) 

Actie H1 

Identificatie 

Titel Voeren van een beleid gericht op het voorkomen en bestrijden van geluidshinder 

Classificatie 3.4.1 Geluid 

SO DuLo Hinder, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Om te komen tot een minimale geluidshinder zal de gemeente enerzijds de 

bestaande initiatieven (zie 3.4.1.1.2 De toestand in de gemeente Staden) verder 

zetten en anderzijds een aantal nieuwe zaken uitwerken: 

- Samenwerking met de milieu-inspectie rond geluidshinder verder zetten 

- Opvolging van geluidsklachten (via MKROS of eigen systeem) met jaarlijkse 

analyse van geregistreerde en opgevolgde klachten (SO 2005-2007) 

- Informeren van organisatoren over de van toepassing zijnde 

geluidsreglementering 

- Uitvoeren van geluidscontroles tijdens festiviteiten 

Af en toe worden er controles uitgevoerd. Soms wordt er eveneens een 

geluidsbegrenzer opgelegd. 

- Meewerken aan gemeentegerelateerde acties rond geluidshinder van AMINAL 

en de provincie West-Vlaanderen. 

- Beperken van zwaar vervoer door het invoeren van een roteringsplan waarbij 2 

zones worden afgebakend. In één van beide zones zal zwaar vervoer verboden 

worden om zo de levenskwaliteit in deze zone te verhogen. Dit project is een 



bovengemeentelijk project dat een goed overleg met de buurgemeenten vereist. 

Zo dient de bewegwijzering in de buurgemeenten bvb aangepast te worden. 

Geluidshinder, MKROS, festiviteiten, roteringsplan 


Doelstelling Geluidshinder tot een minimum beperken 

Doelgroep(en) Bevolking, bedrijven, verenigingen 

Initiatiefnemer Milieudienst, CBS 

Betrokken 

actoren 

Politie, milieu-inspectie, dienst mobiliteit 

Indicatoren Aantal klachten rond geluidshinder 


Roteringsplan: 2005-2009 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie H2 


MMIS (SO) 


- Actie H3: Sensibilisering van de doelgroepen ter voorkoming van geluidshinder 

- Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag 

(SO) 

- Actie 73: Sensibiliseren en ondersteunen van gemeenten bij het gebruik van 

MKROS. 

- Actie 74: De provincie zal een ondersteunende rol vervullen bij 

conflictbemiddeling op gemeentelijk niveau. 

- Actie 75: Gemeenten vorming geven en informeren rond geluidshinder, 

informatieen sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen 

van type-politiereglementen. 

- Actie 76: Ontwikkelen van een beleid met betrekking tot luidruchtige recreatie en 

het aanwijzen van tolerantiezones waar luidruchtige sporten kunnen plaatsvinden, 

afstemmen op de bepalingen van ruimtelijke structuurplannen. 

/ 



Identificatie 

Titel Uitbouwen van de voorbeeldfunctie van de gemeente inzake geluid 



Actieplan 

Beschrijving Bij nieuwe projecten zal de gemeente aandacht besteden aan het geluidsaspect. 

Hiertoe zullen in de eerste plaats een aantal maatregelen om geluidshinder te 


voorkomen of te beperken (bvb. gebruik van geluidswerende constructies, 

fluisterasfalt, …) in de bestaande checklist opgenomen worden. 

Een concreet project waar het geluidsaspect zeker zal meegenomen worden, is de 

bouw van het nieuw ontmoetingscentrum. Er wordt preventief en tijdens de 

bouwfase een geluidsstudie opgemaakt conform met de vlarem regelgeving. De 

bedoeling van deze studie is dat er preventief voldoende geluidsmaatregelen 

genomen worden. De bevolking zal rond dit project ook heel goed ingelicht worden 

o.a. via een info-avond. 

Sleutelwoorden Nieuw ontmoetingscentrum, geluidsstudie, fluisterasfalt 


Doelstelling Voorkomen van geluidshinder 




actoren 


Termijnplanning Aanvulling checklist: 2005 

Info-avond rond nieuw ontmoetingscentrum: 2006-2007 


Relaties met - Actie M3: Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot 

andere acties mobiliteit (SO) 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie H3 

MINA-plan 3: 

- Sensibilisering rond geluidshinder en ondersteuning via 




Identificatie 

Titel Sensibilisering van de doelgroepen ter voorkoming van geluidshinder 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden zal naar de verschillende doelgroepen specifieke 

sensibiliseringsacties uitwerken met betrekking tot het voorkomen van 

geluidshinder. Dit kan bvb. gebeuren via een enquête, een info-avond, een 

bedeling van een folder, … 

Naar cafés toe zal een specifieke actie ondernomen worden. Zo zal de gemeente 



i.s.m. de federale politie nieuwe café-uitbaters preventief inlichten en informeren 

over het voorkomen van geluidshinder om zo problemen naar de toekomst toe te 

voorkomen. 

Geluidshinder, sensibilisering, cafés 


Doelstelling Voorkomen van geluidshinder 

Doelgroep(en) Bevolking, café-uitbaters 


Betrokken 

actoren 

Politie 


Termijnplanning Start actie naar cafés toe: 2005-2009 

Doorlopende actie 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

3.4.2 Geur 


MMIS (SO) 


geluidshinder 

- Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag 

(SO) 

- Actie 75: Gemeenten vorming geven en informeren rond geluidshinder, 

informatieen sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen 

van type-politiereglementen. 

MINA-plan 3: 

- Sensibilisering rond geluidshinder en ondersteuning via 



Geen bijkomen personeel 



Geurhinder is een vorm van milieuverstoring, een melding van geurhinder duidt nl. op luchtverontreiniging. 

Dit wordt veroorzaakt door allerlei stoffen zoals meststoffen, oplosmiddelen, rottend organisch materiaal of 

emissies van productieprocessen. Na uitstoot (emissie) door een bron worden de stoffen verspreid in de 

atmosfeer (dispersie), wat resulteert in bepaalde concentraties in de omgevingslucht (immissie). 

Als de immissieconcentratie van geurstoffen de detectielimiet van het zintuig (geurdrempel) overschrijdt, 

spreekt men van geurwaarneming. Bij stijgende frequentie en intensiteit van de geurwaarneming treedt 

hinder op, individueel of collectief (wanneer meer personen zich gehinderd voelen). Ernstige hinder treedt 


op wanneer het maximaal toelaatbare risiconiveau voor de gezondheid van de mens wordt overschreden. 

Zowel lichamelijke als psychosomatische effecten spelen daarbij een rol. 

Door de grote gevoeligheid van het reukzintuig zijn reeds lage concentraties geurstoffen (ppb-niveau) 

waarneembaar. Geurhinder of stank is daarom meestal niet zozeer bedreigend voor de gezondheid of 

verstorend voor ecosystemen, maar tast wel het welzijn aan. Uit enquêtes naar de hinderproblematiek 

(uitgevoerd in 1992-1993 bij de Vlaamse gemeenten) blijkt inderdaad dat ongeveer een derde van de 

milieuklachten in Vlaanderen gaat over geurhinder (dit is evenveel als over lawaai). Geurhinder 

manifesteert zich als een gevoel van onbehagen en lagere appreciatie van de woonomgeving. Het 

hindergevoel gaat veelal samen met een gevoel van onrust voor de eigen gezondheid omdat de 

onaangename geurwaarneming geassocieerd wordt met gevaar op giftigheid. 

Tot nog toe is er geen eenduidig verband gevonden tussen de aard en de hoeveelheid van de 

geëmitteerde stoffen en het hindergevoel bij de bevolking. 

Op basis van de enquêtes bij de Vlaamse gemeenten werden in het MIRA 1 de belangrijkste doelgroepen 

en bronnen van geurhinder gedefinieerd. Zo blijkt dat de belangrijkste bronnen van klachten zijn: het vast 

afval (opslaan, storten, verbranden en verwerken, ook door particulieren), gevolgd door agrarische 

activiteiten en afvalwater. De overige bronnen van klachten zijn het gebruik van oplosmiddelen, 

onbekende bronnen, bereiden van voedingsmiddelen, chemische productieprocessen, brandstoffen, 

lekken, overige productieprocessen en verkeer. Van de doelgroepen is de belangrijkste veroorzaker de 

onbekende doelgroep, gevolgd door de landbouw, met verder de bevolking (vnl. zeer lokale stankbronnen 

zoals het stoken van vuurtjes), de overige industrie, de voedingsindustrie, de detailhandel, de chemische 

nijverheid, afval, andere. 

Uit de enquêtes blijkt dat er gemiddeld 3,6 bronnen van geurhinder zijn per gemeente. Geurhinder is 

vooral een lokaal probleem. Afhankelijk van de bron doet het zich voor in de onmiddellijke omgeving tot op 

enkele kilometers, meestal maximaal een tiental. Uit de enquêtes blijkt dat slechts 9% van de klachten 

een reikwijdte heeft van meer dan 1 km. De meeste klachten komen binnen tijdens de maanden maart tot 

oktober, met het hoogste percentage in juni. Dit komt omdat de bevolking in de zomer hogere eisen stelt 

aan de kwaliteit van het leefmilieu dan in de winter. Vele gemeenten vermelden ook nog andere bronnen 

van geurhinder waarover door gewenning of door een berustende houding van de bevolking niet geklaagd 

wordt. Van deze vermoedelijke bronnen situeert zich bijna 40% binnen de agrarische sector. 

Ook hier kan verwezen worden naar het in begin 2004 voor de 2 de maal uitgevoerde schriftelijk 

Leefomgevingsonderzoek (zie deel geluid). 


Gegevens omtrent geurhinder te Staden ontbreken. Klachten omtrent geurhinder komen af en toe voor, 

maar worden momenteel nog niet bijgehouden in klachtendatabank. De sectoren die verantwoordelijk zijn 

voor klachten rond geur zijn onder meer de landbouw, de vleesverwerkende industrie en de 

diepvriesbedijven. De waterzuivering geeft soms ook aanleiding tot geurhinder. Indien er klachten zijn, 

wordt contact opgenomen met het bedrijf, maar tot op heden werd nog nooit politioneel opgetreden. Het 

aspect geur wordt wel bekeken bij het verlenen van een milieuvergunning. 

Verder zorgt het verbranden van afval in open lucht eveneens voor geurhinder. Dit aspect zal verder aan 

bod komen bij de subcluster luchtverontreiniging (zie 3.4.5 Luchtverontreiniging). 


Indien er zich in eigen diensten problemen rond geurhinder voordoen, wordt dit zo snel mogelijk opgelost. 

Zo was er in het verleden een geurprobleem rond het containerpark (tuinafval dat te lang bleef liggen). Dit 

werd opgelost door het dagelijks afvoeren van tuinafval tijdens de zomerperiode. 



Er bestaat momenteel geen specifieke wetgeving of normering rond geurhinder. Geurklachten worden 

momenteel ad hoc beoordeeld op een individuele basis via de milieuvergunning of via de vrederechter 

voor niet-ingedeelde inrichtingen. 

Wetgeving in verband met andere beleidsdomeinen (luchtverontreiniging, onderwerkverplichting voor 

mest, ...) heeft vaak wel onrechtstreeks invloed op de lokale geurhinderproblematiek. 

Het mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten omvatten twee maatregelen (verplicht afdekken van de 

mestopslag en het binnen 24 uur onderwerken van dierlijke mest aangebracht op cultuurgrond) die 

rechtstreeks betrekking hebben op de reductie van ammoniak. 

In de VLAREM-wetgeving zijn er een beperkt aantal voorschriften opgenomen die voor specifieke 

sectoren procesgeïntegreerde maatregelen opleggen met de bedoeling de vorming van geurstoffen te 

reduceren en/of te voorkomen, bijvoorbeeld voor slachthuizen. VLAREM bevat ook afstandsregels voor de 

intensieve veehouderij en een beperkt aantal bedrijfssectoren. Afstandsnormen creëren een bufferzone 

tussen bron en waarnemer en zijn een hulpmiddel wanneer bepaalde geurproblemen aan de bron niet 

voldoende te reduceren zijn. 


“Verstoring door geur” opgenomen. Onderstaande tabel geeft een beknopt overzicht van de acties 

voorgesteld in het MINA-plan 3 die betrekking hebben op de gemeenten: 

- Geurbestrijdingsplan wettelijk verplicht maken voor inrichtingen die geurhinder kunnen 

veroorzaken. 

- Bevorderen van een standaardaanpak voor geurproblemen (via o.a. code van goede praktijk). 

- Standaardmeetsysteem voor hinder toepassen en inventaris van potentiële hinderbronnen 

bijhouden. 

- NH3-emissie in de landbouwsector reduceren (via vergunningenbeleid). 

- Sensibiliseringscampagnes ondersteunen en voeren. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zijn voor de gemeenten een aantal acties van belang. De 

hiernavolgende tabel toont wat deze acties precies inhouden. 

- Actie 72: opmaken van een inventaris van bronnen die geurhinder veroorzaken en streven naar 





- Actie 75: gemeenten vorming geven en informeren rond geurhinder, informatieen 





De gemeentelijke bevoegdheden spitsen zich toe op de beslissings- en toezichtsbevoegdheid in het kader 

van VLAREM zoals reeds hoger uitgelegd. 


Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 ondertekenen, kunnen de cluster 

hinder kiezen. Geurhinder zit hierin geïntegreerd. 

Voor de algemene bepalingen inzake geurhinder wordt verwezen naar de subcluster geluidshinder. 

Verder werden in de samenwerkingsovereenkomst een specifieke bepalingen opgenomen met betrekking 

tot geurhinder: 

- De gemeente stelt een politiereglement in rond het verbod op verbranden van afval. Dit reglement 

dient ingesteld van zodra het Vlaams Gewest in overleg een modelreglement heeft opgesteld. 

Staden heeft niet geopteerd voor de cluster hinder. 


Als eerste knelpunt dient het ontbreken van een overzicht van de geurhinderbronnen te Staden vermeld te 

worden. De gemeente heeft echter wel weet van klachten rond geurhinder afkomstig van 

landbouwbedrijven, vleesverwerkende industrie en dieprvriesbedrijven. Een knelpunt dat hiermee verband 

houdt, is het ontbreken van een strategie voor de aanpak van geurhinderproblemen. Dit is voor een deel 

te wijten aan het niet beschikbaar zijn van een duidelijke wetgeving en normering inzake geurhinder, maar 

vooral aan het moeilijk meetbaar zijn van geurhinder. Hierdoor is het moeilijk voor een gemeente om op te 

treden bij problemen. 



- Geurhinder voorkomen en maximaal beperken 


- De grote leemte van kennis rond geurhinder opvangen door het volgen van opleidingen en studiedagen 

- Geurhinder (door hinderlijke inrichtingen zoals landbouw, bedrijven, …) voorkomen en/of beperken door 

o.a. het voeren van een gericht vergunningenbeleid. 

- Het voeren van specifieke communicatieacties naar de burgers toe in het kader van geurhinder 


Volgende acties die Staden onderneemt hebben eveneens een invloed op het aspect geurhinder: 

- Actie I3: Aansluiting op het Gewestelijk Milieu Management informatiesysteem – MMIS (SO) (o.a. 

opvolgen van geurklachten via MKROS) 

- Actie H9: Sensibiliseren van de bevolking betreffende het verbranden van afval in open lucht 


Actie H4 

Identificatie 

Titel Sensibilisering van de doelgroepen rond geurhinder 

Classificatie 3.4.2 Geur 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente zal de landbouwers sensibiliseren via de gemeentelijke infokrant als 

er bvb. veranderingen komen in de uitrijregeling of andere relevante wetgeving. 

Verder zal de gemeente geurhinder afkomstig van landbouw en bedrijven trachten 

te voorkomen of beperken (eventueel via het vergunningenbeleid door bvb. het 

opleggen van bepaalde voorwaarden). 

De gemeente zal eveneens meewerken aan gemeentegerelateerde acties rond 

geurhinder van AMINAL en de provincie West-Vlaanderen. 

Om de doelgroepen op een behoorlijke manier te kunnen sensibiliseren zal de 

nodige kennis inzake geurhinder moeten vergaard worden. Hiervoor zal door de 

milieu-ambtenaar deelgenomen worden aan relevante opleidingen. 

Sleutelwoorden Sensibilisering, landbouw, bedrijven, geurhinder 


Doelstelling Voorkomen van geurhinder 



Betrokken AMINAL, provincie 

actoren 

Indicatoren Aantal klachten rond geur 



Relaties met - Actie H9: Sensibiliseren van de bevolking betreffende het verbranden van afval in 

andere acties open lucht 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

- Actie 75: Gemeenten vorming geven en informeren rond geurhinder, informatieen 

sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen van typepolitiereglementen. 

MINA-plan 3: 


- Sensibiliseringscampagnes ondersteunen en voeren. 




3.4.3 Licht 



Lichthinder is een relatief weinig bekend probleem. In het Milieu- en natuurrapport Vlaanderen 1996 

(MIRA 2) wordt lichthinder omschreven als ‘de overlast die de mens ondervindt van kunstlicht, hetzij in de 

vorm van regelrechte verblinding, hetzij als verstorende factor bij het verrichten van avondlijke en 

nachtelijke activiteiten, hetzij als bron van onbehagen’. Het spreekt echter vanzelf dat licht eveneens 

verstorend kan werken op de natuurlijke omgeving, met name planten en dieren. 

Ook hier kan verwezen worden naar het in begin 2004 voor de 2 de maal uitgevoerde schriftelijk 

Leefomgevingsonderzoek (zie deel geluid). 

Een zekere mate van verlichting is echter niet te voorkomen, en dit bvb. om redenen van behoefte inzake 

zichtbaarheid, veiligheid, esthetiek of bedrijfsvoering. Daarom wordt lichtvervuiling omschreven als het 

overmatig en verspillend gebruik van kunstlicht, zoals: 

- openbare verlichting die naar de hemel straalt, of die naast de wegen invalt of die de wegen 

verlicht op ogenblikken dat er weinig of geen gebruikers zijn; 

- onoordeelkundige verlichting van monumenten; 

- overbelichting van benutte wegen en plaatsen zoals industrieterreinen, sportcomplexen, 

gebouwen, tuinen, reclamepanelen. 

De grote verantwoordelijken voor lichtvervuiling zijn straatverlichting, klemtoonverlichting op gebouwen en 

monumenten (bvb. openbare gebouwen, bedrijfsgebouwen), reclameverlichting en verlichting op privéterreinen 

(bvb. serres, ...). 

De nadelige gevolgen van overmatig licht zijn veelvuldig: 

- groeiverstoring van planten in de nabijheid van lichtbronnen, beperking van de bloei van kortedagplanten, 

maar ook van fruitbomen; 

- verstoring van het bioritme van nachtdieren en van de leefwereld van dieren die van nature licht 

mijden; daarnaast ook desoriëntatie van trekvogels (die zich vooral op de sterren richten), 

remmende werking op de voortplanting van bepaalde insecten die voor bestuiving van planten 

noodzakelijk zijn, versnippering ten gevolge van de lichtsnoeren langs de wegen die barrières 

vormen voor lichtschuwende dieren; 

- verstoringen van de waarnemingen van astronomen: in principe zouden 3.000 à 3.500 sterren 

zichtbaar moeten zijn aan onze sterrenhemel, in België zijn dat er maar een 600-tal en in 

sommige grote steden amper meer dan 100. De lichtpollutie wordt in de steden nog versterkt door 

de luchtpollutie die het licht weerkaatst of verstrooit; 

- hinder voor de buurtbewoners: door overmatig licht kunnen slaapstoornissen optreden met 

depressies en psychologische klachten tot gevolg; 

- onveilige situaties voor wegen luchtverkeer: vooral sterk geconcentreerd en bewegend licht 

zouden zeer hinderlijk zijn; een teveel aan licht zou bij autobestuurders een vals gevoel van 

veiligheid creëren wat hen juist minder waakzaam maakt met als gevolg meer verkeersdoden in 

landen met straatverlichting. 

- energieverspilling: driekwart van alle lichtenergie zou nutteloos terechtkomen op gevels, daken en 

aangrenzende percelen. 

De mens produceert kunstlicht met lampen die in bepaalde golflengtes licht uitstralen. De lampen zijn 

vervat in armaturen die op een bepaalde wijze bevestigd zijn (plaats, hoogte, oriëntatie) in een bepaalde 


omgeving die weerkaatsing of verspreiding van het licht kan bevorderen of tegengaan. De keuzen van 

lamp, armatuur, bevestiging en omgeving beïnvloeden samen de vervuiling en de hinder die van kunstlicht 

uitgaat. De aankoop- en onderhoudskosten, het energierendement, de vormgeving en de kleurweergave 

richten deze keuzes meer dan het voorkomen van de vervuiling. 


De gemeente beschikt niet over informatie rond lichthinder en/of de lichtkwaliteit op haar grondgebied. Tot 

op heden kreeg de gemeente ook nog geen klachten hieromtrent. 

Hieronder worden een aantal bronnen van licht vermeld die zouden kunnen aanleiding geven tot 

lichthinder. 

In Staden bevinden er zich verlichte bedrijfsterreinen (o.a. in de dievriesindustrie) die aanleiding zouden 

kunnen geven tot klachten rond lichthinder. Een bijkomend probleem is dat deze bedrijven vaak dag en 

nacht werken (bvb. in de de oogstperiode) waardoor de verlichting ’s nachts wenselijk is (o.a. voor de 

veiligheid). 

Een andere belangrijke bron van lichtvervuiling is de verlichting van de wegen. De verkeersveiligheid ‘s 

nachts is echter een van de belangrijkste argumenten om deze lichtvervuiling te verantwoorden. De 

elektriciteitssector bekleedt een sleutelpositie in de installatie en exploitatie van de openbare verlichting. 

Sinds enkele jaren geeft men bij de vernieuwing van deze verlichting voorrang aan meer efficiënte lampen 

en armaturen die het licht maximaal richten op het wegdek. Deze technieken minimaliseren de 

lichtvervuiling, behalve bij mist. Ook in Staden zijn dergelijke maatregelen gepland. Zo is er een contract 

om alle openbare verlichting te vernieuwen tegen 2006. 

De dienstensector is in Staden geen belangrijke bron van lichtvervuiling door reclameverlichting, 

uitstalramen, permanent verlichte kantoren met niet-afgeschermde vensters, enz. De gemeente Staden 

heeft dan ook geen gemeentelijk reglement in verband met de plaatsing van reclamepanelen en ook bij 

bouwaanvragen wordt hier niet echt rekening mee gehouden. 

Wat betreft de verlichting van openbare gebouwen wordt in Staden enkel de kerk verlicht en dit enkel tot 

12u ’s nachts. Bij de landschappelijke inkleding van de Wankaarde werd eveneens rekening gehouden 

met de verlichtingsarmaturen. Voor de rest wordt er in de gemeente nog niet veel aandacht besteed aan 

het aspect lichthinder. Zo zijn er bvb. geen maatregelen rond lichthinder opgenomen op de bestaande 

checklist, worden de sportvelden in Staden teveel verlicht en werden er tot op heden nog geen 

voorwaarden opgelegd bij het verlenen van vergunningen. De gemeente neemt verder ook niet deel aan 

de Nacht van de Duisternis. 

De donkerste "hoeken" van Staden zijn gelegen rond de GNOP-gebieden 



In verband met lichthinder bestaan er voor zover bekend op beleidsvlak geen internationale afspraken of 

richtlijnen. Wat betreft internationale normering voor wegverlichting en verlichtingstoestellen is er een 

begin van aanpak om het aspect lichtvervuiling erbij te betrekken. Zo heeft CEN (Comité Européen de 


Normalisation) een ontwerpnorm voor openbare verlichting voorgesteld. Ook het begrip ‘donkergebied 

voor astronomische waarnemingen’ is in een internationale norm omschreven. 

VLAREM II legt voorwaarden op ter beperking van lichthinder, zowel voor ingedeelde als niet-ingedeelde 

inrichtingen: de exploitant treft maatregelen om lichthinder te voorkomen, lichtbronnen dienen beperkt tot 

de noodwendigheden voor uitbating en veiligheid, niet-functionele lichtoverdracht moet maximaal worden 

beperkt, klemtoonverlichting mag alleen op de inrichting zijn gericht en lichtreclame mag in intensiteit de 

normale intensiteit van de openbare verlichting niet overtreffen. 

In ministeriële omzendbrieven van 30 maart 1996 en 28 maart 1997 werden de gemeenten aangespoord 

om de voorschriften van VLAREM II strikt te controleren. 

Door toepassing van deze voorwaarden (en van de wet op de vliegverkeersregels) is het projecteren van 

geconcentreerde lichtbundels en lasers rond dancings en bioscopen in principe verboden. 

De Belgische normen (NBN L 18-001 en 002) geven richtlijnen voor de verlichting voor openbare wegen. 

Deze richtlijnen worden toegepast door gewesten, provincies en gemeenten. 

Naar aanleiding van een resolutie van het Vlaamse Parlement heeft de Vlaamse regering eind 1997 het 

Vlaams urgentieplan betreffende maatregelen om de lichtvervuiling te beperken goedgekeurd. 

Mede in uitvoering van dit urgentieplan heeft ze o.m. volgende initiatieven ontwikkeld: 

- nieuwe verlichting van de gewestwegen gebeurt met afgeschermde toestellen (geen 

rechtstreekse lichtstraling naar boven); 

- verlichting van continue secties (de stukken tussen open afritten) op autosnelwegen wordt 

gedoofd tussen 0.30 uur en 5.30 uur (met uitzondering van de ringautosnelwegen); 

- in de vergunningen voor reclame langsheen gewestwegen worden voorwaarden voor luminanties 

opgenomen; 

- de intercommunales kunnen zich inschrijven in REG-actieplannen; één van de mogelijke 

actiepunten is ‘REG en lichthinder’; 

- de informatiebrochure ‘Publiciteit zonder lichtvervuiling’ bezorgt aan de gemeenten en provincies 

richtlijnen om lichthinder te vermijden bij verlichte publiciteit. 


“Verstoring door licht” opgenomen. Onderstaande tabel geeft een beknopt overzicht van de acties 

voorgesteld in het MINA-plan 3 die betrekking hebben op de gemeenten: 

- Samenwerking met andere overheden organiseren rond lichthinder. 

- Sensibiliseren van de overheden. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 is een thema hinder opgenomen. Voor de gemeenten zijn 

de volgende acties van belang: 

- Actie 72: opmaken van een inventaris van bronnen die lichthinder veroorzaken en streven naar 





- Actie 75: gemeenten vorming geven en informeren rond lichthinder, informatieen 




- Actie 83: streven naar de realisatie van één of meer donkertegebieden en vrijwaren en versterken 

van donkerte. 


De gemeentelijke bevoegdheden spitsen zich toe op de beslissings- en toezichtsbevoegheid in het kader 

van VLAREM zoals hoger reeds uitgelegd. 



hinder kiezen. Lichthinder is in deze cluster geïntegreerd. 

De algemene bepalingen inzake hinder werden reeds eerder vermeld in de subcluster geluidshinder. 

inzake lichthinder werden geen specifieke bepalingen in de samenwerkingsovereenkomst opgenomen. 

Staden heeft niet voor de cluster hinder gekozen. 


Er is onvoldoende kennis beschikbaar rond lichthinder aanwezig in de gemeente. Daarnaast bestaat er 

ook weinig reglementering terzake. Hieruit volgt dat de gemeente weinig aandacht besteed aan lichthinder 

en haar voorbeeldfunctie nog onvoldoende waarmaakt. Er zijn bvb. geen maatregelen rond lichthinder 

opgenomen op de bestaande checklist van de gemeente die gebruikt wordt bij nieuwbouw of grondige 

verbouwingen. 

Lichthinder kan ook aangepakt worden door het verminderen van de openbare verlichting. Hierbij kan men 

echter in conflict komen met andere beleidsdomeinen zoals verkeersveiligheid, diefstalpreventie, ... Een 

bijkomend punt hierbij is dat de bevolking lichthinder niet altijd als een probleem ervaart. 

Tenslotte kan naar de toekomst toe de verlichting van grote bedrijven eveneens een probleem vormen. 



- Voorkomen en maximaal beperken van lichthinder. 

- Streven naar een reductie van de lichthinder door de industrie en in eigen beheer. 


- Het (verder) uitbouwen van een beleid gericht op rationeel energiegebruik en het tegengaan van 

lichthinder, ook in eigen beheer (bvb bij nieuwe nieuwe gemeentelijke bouwprojecten). 

- Gefaseerde herziening van de straat- en klemtoonverlichting (ook naar REG toe) en eventueel 

aanpassingen doorvoeren (zie ook 3.6 Energie) 

- Beperken van de lichtreclame. 



Volgende acties die Staden onderneemt hebben eveneens een invloed op het aspect lichthinder: 



opvolgen van klachten via MKROS) 


- Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen diensten 

- Actie E3: Voeren van een rationeel energiebeleid 

Actie H5 

Identificatie 

Titel Vervangen van de verlichting 

Classificatie 3.4.3 Licht 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente heeft een contract afgesloten om alle openbare verlichting te 

vernieuwen tegen 2006. Dit omvat o.a. het vernieuwen van armaturen, gebruik van 

energiespaarlampen, vervanging kwikdamplampen, … 

In dit initiatief wordt naast het energieaspect eveneens rekening gehouden met het 

voorkomen van lichthinder. 

Sleutelwoorden Verlichting, lichthinder 


Doelstelling Voorkomen van lichthinder 


Initiatiefnemer CBS, Milieudienst 


actoren 

Indicatoren 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

- Actie H6: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen van lichthinder 



- Actie 75: Gemeenten vorming geven en informeren rond lichthinder, informatieen 

sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen van typepolitiereglementen 

MINA-plan: 

- Sensibiliseren van de overheden 

Budget wordt voorzien op de begroting 



Actie H6 

Identificatie 

Titel Voeren van een beleid gericht op het voorkomen van lichthinder 

Classificatie 3.4.3 Licht 


Actieplan 

Beschrijving In de eigen diensten zal de gemeente trachten rekening te houden met het aspect 

lichthinder door het aanvullen van de bestaande checklist voor nieuwbouw en 

grondige verbouwingen met een aantal maatregelen ter voorkoming/beperking van 

lichthinder. Aansluitend kunnen de doelgroepen gesensibiliseerd worden. 

Aangezien naar de toekomst toe verlichting van grote bedrijven voor problemen 

zou kunnen zorgen, wil de gemeente hier preventief op inspelen door de 

mogelijkheden tot beperking van de verlichting van bedrijven via het 

vergunningenbeleid (ev.voorwaarden opleggen, inplanting, …) te onderzoeken. 

Sleutelwoorden Lichthinder, checklist, vergunningen 


Doelstelling Voorkomen en beperken van lichthinder 

Doelgroep(en) Sportverenigingen, bedrijven, bevolking, gemeentepersoneel 


Betrokken Ruimtelijke ordening, technische dienst 

actoren 

Indicatoren Aantal klachten inzake lichthinder 

Termijnplanning Aanpassing checklist: 2005 

Actie naar bedrijven: 2005 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 




- Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen eigen diensten 


- Actie 73: sensibiliseren en ondersteunen van gemeenten bij het gebruik van 

MKROS. 

- Actie 74: de provincie zal een ondersteunende rol vervullen bij 

conflictbemiddeling op gemeentelijk niveau. 

- Actie 75: gemeenten vorming geven en informeren rond lichthinder, informatieen 

sensibiliseringscampagnes ondersteunen en adviseren, opstellen van typepolitiereglementen. 

MINA-plan 3: 

- Samenwerking met andere overheden organiseren rond lichthinder. 

- Sensibiliseren van de overheden. 




3.4.4 Bodem 



De bodem is het vaste deel van de aarde met inbegrip van het grondwater, de andere bestanddelen en 

levende organismen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen bodemverontreiniging en 

bodemaantasting. In tegenstelling tot bodemverontreiniging bekijkt bodemaantasting alleen de bovenste 

anderhalve meter van de bodem. Grondwater, waterbodems en erosie komen in dit deel niet aan bod 

aangezien deze behandeld worden bij de cluster water. 

De omvang en de ernst van de bodemverontreiniging in Vlaanderen is lange tijd onderschat en nog 

steeds bestaat er geen volledig beeld van het aantal verontreinigde sites. 

Bodemverontreiniging heeft betrekking op situaties waarbij door menselijke activiteiten milieugevaarlijke 

stoffen in de bodem terechtkomen en de kwaliteit ervan nadelig beïnvloeden. 

Zo kan bodemverontreiniging o.a. veroorzaakt worden door: 

- het morsen van verontreinigende producten bij opslag en overslag (bvb. stookolie); 

- het gebruik van lekkende leidingen, pompen, vaten en tanks (bvb. benzine); 

- het gebruik van moeilijk afbreekbare bodemverontreinigende producten in de landbouw; 

- overbemesting met fosfor en stikstof; 

- pesticiden; 

- het storten van afvalstoffen 

De verontreiniging heeft vaak ernstige ruimtelijke en economische gevolgen. De gebruiksmogelijkheden 

van verontreinigende bodems zijn immers beperkt. Als te laat wordt opgemerkt dat sanering nodig is of als 

de financiering ervan uitblijft, stagneren de ruimtelijke en economische ontwikkelingen van huisvesting, 

landinrichting, infrastructuur en bedrijventerreinen op deze verontreinigde bodems. Indien 

bodemverontreiniging optreedt geeft dit vaak ook aanleiding tot langdurige en dure saneringen waarbij het 

antwoord op de vraag naar saneringsplicht en financiële verantwoordelijkheid niet altijd duidelijk is. Dit 

alles komt de voortgang van het saneringsdossier zeker niet ten goede. In sommige gevallen is de 

sanering echter dringend omdat de gezondheidsrisico’s voor de mens (o.m. via het drinkwater of de 

voedselketen), de risico’s voor het ecosysteem of de verspreidingsrisico’s te groot zijn. 

Naast bodemverontreiniging komt ook bodemaantasting voor. Dit heeft betrekking op het verlies aan 

bodemkwaliteit als gevolg van onder meer bodemerosie, verlies van organisch materiaal en mineralen, 

verzilting, verdichting, wijzigingen in het microreliëf, profielafbraak en verminderde diversiteit van 

bodemfauna en -flora. Het probleem van bodemafdichting door bebouwing en infrastructuur en de winning 

van delfstoffen komen hier eveneens aan bod. 

De rechtstreekse impact van bodemaantasting is dat de bodem zijn multifunctionaliteit verliest. Indirect is 

er invloed op de biodiversiteit, de gewasopbrengst en de gezondheid van bossen. Aangezien de meeste 

bodems zich uiterst langzaam herstellen, is het van groot belang dat preventief wordt opgetreden. Tot op 

heden werd aan bodemaantasting echter nog niet veel aandacht besteed waardoor er geen of weinig 

gegevens beschikbaar zijn over dit onderwerp. 



Historisch verontreinigde gronden 

Een Besluit van de Vlaamse Regering van 4 maart 1997 (houdende de aanwijzing overeenkomstig het 

artikel 30, §2 van het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering van historisch 

verontreinigde gronden waar bodemsanering moet plaatsvinden) geeft een lijst van de historisch 

verontreinigde gronden waar bodemsanering moet plaatsvinden. Daarbij worden de gronden vermeld met 

de kadastrale ligging, het dossiernummer en de prioriteit gaande van 1 tot 4. 

Oorspronkelijk werden deze percelen gepubliceerd in het Staatsblad (wijzigingen aan dit besluit werden bij 

Besluit van de Vlaamse Regering van 21 mei 1997, 20 januari 1998, 7 juli 1998 en 23 maart 1999 

aangebracht). Recent (sinds 1999) is dit echter niet meer het geval. 

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de percelen op grondgebied Staden die overeenkomstig 

artikel 30 van het bodemsaneringsdecreet aangeduid zijn als gronden met een historische 

bodemverontreiniging, waar bodemsanering moet plaatsvinden. Deze percelen werden door de Minister 

van Leefmilieu aangeduid. 

Dossier Gemeente Afdeling Perceelsnummer 

18406 Staden (3) STADEN 1 AFD/STADEN/ 36019E0941 P 

6984 Staden (3) STADEN 2 AFD/OOSTNIEUWKERKE/ 36014C0150 C 3 

11085 Staden (3) STADEN 2 AFD/OOSTNIEUWKERKE/ 36014D0444 V 

Bron: OVAM 

Merk op dat bovenstaand overzicht niet alle percelen weergeeft waarop een verontreiniging is 

aangetroffen. Dit omwille van volgende redenen: 

- er zijn mogelijk percelen met een historische verontreiniging die 

nog niet door de Minister werden aangeduid. 

- er zijn mogelijk percelen waarop een gemengde of nieuwe verontreiniging aanwezig is. 

Een lijst waarin álle percelen worden vermeld waarop historische bodemverontreiniging is teruggevonden 

(ongeacht of deze werden aangeduid door de minister o.b.v. artikel 30) kan geraadpleegd worden bij 

OVAM (het betreft voor Staden een 33-tal percelen). 

Om een globaal overzicht te verkrijgen van de uitgevoerde bodemonderzoeken wordt naar de OVAMwebsite 

verwezen. Op deze website kan per gemeente een kaart opgeroepen worden waar alle 

bodemonderzoeken op aangeduid worden. Zowel oriënterende bodemonderzoeken, beschrijvende 

bodemonderzoeken als bodemsaneringsprojecten zijn hierop terug te vinden. 

(Zie www.ovam.be: bodem-onderzoek en sanering - waar al gebeurd?- overzichtskaart onderzoeken) 

Register van verontreinigde gronden 

Er rust de verplichting op de gemeente tot het bijhouden en ter inzage leggen van een register van 

verontreinigde gronden. Na elk bodemonderzoek, waarbij een perceel wordt opgenomen in het register 

van verontreinigde gronden, worden de eigenaars en de gebruikers van het perceel op de hoogte gesteld 

aan de hand van een bodemattest, evenals het College van Burgemeester en Schepenen. 

Deze attesten vermelden de aard van de verontreiniging (historisch-gemengd-nieuw) alsook of er verdere 

stappen dienen te gebeuren (enkel opname in register of ook saneringsmaatregelen noodzakelijk). 


In 2004 kocht de gemeente een pakket (Cemos) aan voor de opmaak van een register van vervuilde 

gronden. Er zal eveneens gestart worden met het ingeven van de beschikbare informatie rond 

bodemverontreiniging en bodemverontreinigende activiteiten in GIS 

Reliëfwijzigingen 

Op de reliëfwijzigingen heeft de gemeente een duidelijk zicht via de bouwvergunningen. Hierrond doen 

zich weinig problemen voor. De reliëfwijzigingen worden meestal wel aangevraagd en indien dit niet 

gebeurt, wordt er onmiddellijk opgetreden. 

Tenslotte dient vermeld te worden dat de gemeente Staden te kampen heeft met doorsijpeling van 

fosfaten en nitraten door overbemesting. 



Het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering werd gewijzigd op 26 mei 1998. Het 

decreet en zijn uitvoeringsbesluiten (VLAREBO) moeten het mogelijk maken in Vlaanderen een efficiënt 

bodemsaneringsbeleid te voeren. De uitvoering van deze regelgeving werd toevertrouwd aan OVAM. 

Naast het opmaken van een register van verontreinigde gronden wordt ook de saneringsplicht voor 

historische en nieuwe bodemverontreiniging geregeld. Tevens zijn in het decreet verplichtingen 

opgenomen bij overdracht van gronden en bij sluiting en stopzetting van risico-inrichtingen of -activiteiten. 

VLAREBO bevat onder meer een lijst van inrichtingen en activiteiten die bodemverontreiniging kunnen 

veroorzaken. Volgens artikel 38 van het gewijzigde decreet zijn de gemeenten verplicht een inventaris aan 

te leggen van al de op deze lijst voorkomende inrichtingen en activiteiten op hun grondgebied. 

Het decreet legt normen vast voor de beoordeling van bodemverontreiniging en voor het vaststellen van 

saneringsdoelstellingen. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen historische en nieuwe 

bodemverontreiniging. Bodemsanering heeft steeds tot doel de achtergrondwaarden te realiseren. Indien 

dit, rekening houdende met het BATNEEC-principe niet mogelijk is, wordt gestreefd naar een betere 

kwaliteit dan de bodemsaneringsnormen. Indien ook dit niet mogelijk is, wordt getracht te vermijden dat de 

bodemverontreiniging een ernstige bedreiging vormt. Het decreet is in hoofdzaak curatief. Het is erop 

gericht de aanwezige bodemverontreiniging te saneren. De regelgeving voor nieuwe verontreiniging is zo 

streng dat nieuwe ernstige bodemverontreiniging vrijwel uitgesloten is of dermate snel behandeld moet 

worden dat verdere verspreiding sterk wordt beperkt. 

Bij het aan- en afvoeren van grond moet er eveneens rekening gehouden worden met het 

bodemsaneringsdecreet van 22 februari 1995 en het bijkomende uitvoeringsbesluit VLAREBO. 

Goedkeuring van het Vlaams reglement inzake de voorkoming en het beheer van afvalstoffen (VLAREA) 

door de Vlaamse Regering op 17 december 1997 met bundeling van nieuwe en geactualiseerde 

uitvoeringsbesluiten van het afvalstoffendecreet. 







toezicht en de milieuvergunning. Goedkeuring van de wijzigingen aan het decreet werden uitgevoerd o.a. 

in 1999 en 2000, waarbij deze ook voor de milieuvergunning van belang zijn. 

Het Decreet tot vermindering van het gebruik van pesticiden door openbare diensten in het Vlaamse 

Gewest van 22 december 2001 voorziet een principieel verbod op het gebruik van pesticiden tegen 1 

januari 2004. Afwijkingen hierop moeten gemotiveerd worden in het reductieprogramma, dat ten laatste 

tegen 1 juni 2003 ingediend moest worden bij de bevoegde minister. 

Het besluit van de Vlaamse regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake 

milieuhygiëne (VLAREM II) en zijn wijzigingsbesluiten bevat onder meer de algemene en sectorale 

milieuvoorwaarden die van belang kunnen zijn voor het voorkomen van bodemverontreiniging (bvb. 

technische voorschriften bij het plaatsen van stookolietanks). 

Niemand mag zonder voorafgaandelijke schriftelijke en uitdrukkelijke vergunning van het college van 

burgemeester en schepenen het reliëf van de bodem aanmerkelijk wijzigen (decreet betreffende de 

ruimtelijke ordening gecoördineerd op 22 oktober 1996). Het reliëf met een tiental centimeter wijzigen over 

een aanzienlijke oppervlakte is ook een aanmerkelijke wijziging van het reliëf. 

Bovendien moet er rekening gehouden worden met het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het 

natuurbehoud en het natuurlijk milieu en het uitvoeringsbesluit van 23 juli 1998. 

De problematiek van ontginningen kadert in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Ontginningen van 

meer dan 10 ha zijn bovendien MER-plichtig. 


“Verontreiniging en aantasting van de bodem” opgenomen. Onderstaande tabel geeft een beknopt 

overzicht van de acties voorgesteld in het MINA-plan 3 die betrekking hebben op de gemeenten: 

- Gronden met potentieel bodembedreigende inrichtingen of activiteiten verder in kaart brengen en 

onderzoeken en de sanering van gronden met historische bodemverontreiniging opstarten. 

- Ondersteuning van het beleid rond bodemverontreiniging (o.a. handhaving). 

- project 6: Bodemsanering. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 is een thema hinder opgenomen. Voor de gemeenten zijn 

er geen specifieke acties rond bodem van belang. 




hinder kiezen. Bodemverontreiniging zit hierin geïntegreerd. 

Voor de algemene bepalingen inzake bodemverontreiniging wordt verwezen naar de subcluster 

geluidshinder. Daarin worden ook de optionele bepalingen inzake het opruimen van kleine partijen 

gevaarlijke afvalstoffen en het samenwerken met een erkend bodemsaneringsdeskundige in geval van 

acute bodemverontreiniging aangehaald. 

Inzake bodemverontreiniging werden in de samenwerkingsovereenkomst verder geen specifieke 

bepalingen opgenomen. 

Staden heeft niet voor de cluster hinder gekozen. 



De gemeente Staden ervaart een aantal algemene knelpunten. Zo is de atmosferische depositie één van 

de belangrijkste oorzaken van diffuse achtergrondverontreiniging van de bodem (zware metalen, PAK’s, 

dioxines, zuurvormende elementen, …). Deze diffuse verontreiniging is echter niet onmiddellijk 

waarneembaar en vereist monitoring op grotere schaal. De belangrijkste veroorzakers zijn de industrie en 

het verkeer. Een aantal milieugevaarlijke stoffen zijn ook persistent. Hierdoor verdwijnt de 

bodemverontreiniging niet of zeer langzaam. De verontreinigingsbron kan daarbij al lang verwijderd zijn. 

Verder vormen oude brandstoftanks, puntlozingen of lokale verontreinigingen een potentiële bron voor 

bodemverontreiniging. Opslag van gevaarlijke producten, oude stortterreinen, opslag van schroot en 

wrakken bij garagers en het gebruik van bodemverontreinigende producten in de landbouw (zoals 

bestrijdingsmiddelen) zijn de voornaamste. 

De kennis betreffende best beschikbare technieken (BBT) voor bodemsaneringen is ook niet voldoende 

uitgebouwd. Daaraan gekoppeld wordt een stijging van de kosten voor het onderzoeken en saneren van 

historische bodemverontreiniging voorspeld. 

Verder is er ook nog de hele problematiek van het grondverzet. Aangevoerde grond kan verontreinigd zijn. 

Het is dan ook zeer belangrijk dat goed gewaakt wordt over de kwaliteit hiervan. 

Tenslotte kan gesteld worden dat er binnen Staden nog geen overzicht aanwezig is voor wat betreft de 

bodemverontreinigingen. 



- Komen tot een goede bodemkwaliteit in de gemeente. 

- Indien zich bodemverontreiniging voordoet op gronden in eigendom van de gemeente deze saneren. 

- Via een gericht milieubeleid/ruimtelijke ordening streven naar een optimaal leefmilieu op gebied van 

reliëfwijzigingen en bodemkwaliteit. 


- Voorkomen van de verspreiding van verontreinigde grond. 

- Opvolgen van de bodemsaneringsprojecten indien deze aanwezig zijn. 

- Voorkomen van nieuwe bodemverontreiniging o.a. via het voeren van een strikt vergunningenbeleid. 

- Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen naar de bodem voorkomen en beperken (bvb pesticiden, 

stookolie, meststoffen) via sensibilisering van de doelgroepen, maar ook in eigen beheer. 

- Vermijden van de invloed van reliëfwijzigingen op ecosystemen. 

- Wetgeving verder opvolgen en uitvoeren 


Volgende acties zullen in de komende planperiode door de gemeente Staden uitgevoerd worden en 

hebben een directe link met de subcluster ‘Bodem’: 






- Actie VS-MP4: Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord productgebruik 


Actie H7 

Identificatie 

Titel Voeren van een beleid gericht op het voorkomen/beperken van 

bodemverontreiniging en reliëfwijzigingen 

Classificatie 3.4.4 Bodem 


Actieplan 

Beschrijving Om bodemverontreiniging en reliëfwijziging te voorkomen/beperken zal de 

gemeente een aantal acties ondernemen: 

- Voeren van een gericht onderzoek bij klachten over bodemverontreiniging 

- Uitoefenen van toezicht bij reliëfwijzigingen en ter voorkoming van 

bodemverontreiniging 

- Inschakelen van een bodemsaneringsdeskundige in geval zich acute 

bodemverontreiniging voordoet 

- Via het vergunningenbeleid voorwaarden opleggen om zo de kans op 

bodemverontreiniging te beperken 

- Opleggen van een oriënterend bodemonderzoek bij nieuwe verkavelingen 

Ook in eigen beheer zal de gemeente de nodige aandacht besteden aan het 

voorkomen van bodemverontreiniging: 

- De gemeente zal haar voorbeeldfunctie betreffende het gebruik van 

bodemverontreinigende stoffen verder uitwerken. Zo zal zij bvb. de reductie van 

bestrijdingsmiddelen verder zetten, waar mogelijk gebruik maken van gas als 

brandstof voor verwarmingsinstallaties (verderzetting),... 

- De gemeente zal een bodemonderzoek bij de aan- en verkoop van gronden door 

de gemeente laten uitvoeren (ook wanneer dit niet verplicht is) 

- De gemeente zal de regelgeving inzake grondverzet respecteren bij het uitvoeren 

van gemeentelijke werken. 

De acties in eigen beheer zullen bekend gemaakt worden aan de bevolking alsook 

zullen de nodige sensibiliseringsacties ondernomen worden om de bevolking, 

bedrijven en landbouwers te informeren over het voorkomen van 

bodemverontreiniging. Mogelijke onderwerpen kunnen zijn: bemesting, pesticiden, 

stookolietanks, … 

Sleutelwoorden Bodemverontreiniging, reliëfwijziging, bodemsaneringsdeskundige, pesticiden, 

stookolie 


Doelstelling Voorkomen van bodemverontreiniging en reliëfwijzigingen 

Doelgroep(en) Bevolking, bedrijven, landbouwers 


Betrokken OVAM, politie, (eventueel) bodemsaneringsdeskundige 


actoren 

Indicatoren Aantal verontreinigde gronden 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie H8 



MMIS (SO) 



(SO) 



/ 

MINA-plan 3: 

- Project 6: Bodemsanering 



Identificatie 

Titel Bijhouden van een register van (potentieel) verontreinigde gronden en gronden 

waar potentieel bodemverontreinigende activiteiten op plaatsvinden 

Classificatie 3.4.4 Bodem 


Actieplan 

Beschrijving Staden is reeds gestart met het bijhouden van (potentieel) verontreinigde gronden 

en gronden waar potentieel bodemverontreinigende activiteiten (mazouttanks, 

opslag gevaarlijke stoffen, mestopslagplaatsen, …) op plaatsvinden. Deze 

gronden werden verzameld in een register, maar zijn nog niet op kaart aangeduid. 

Het is de bedoeling al deze gegevens in te geven in GIS zodat zeer snel kan 

achterhaald worden of een perceel al dan niet verontreinigd is. 

Sleutelwoorden Register, verontreinigde gronden, bodemverontreinigende activiteiten, GIS 


Doelstelling Een goed overzicht krijgen op bodemverontreiniging en bodemverontreinigende 

activiteiten in de gemeente 



Betrokken OVAM 

actoren 

Indicatoren Aantal gronden in GIS 





andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 


Milieudienst 

3.4.5 Luchtverontreiniging 



Luchtverontreiniging wordt gedefinieerd als de aanwezigheid van stoffen in de lucht, die op zichzelf of 

samen met andere stoffen nadelig zijn voor de gezondheid van mensen, dieren of planten of hinder 

kunnen veroorzaken. De grootste oorzaken van luchtverontreiniging zijn de industrie en het verkeer, maar 

ook de landbouw speelt hierin een belangrijke rol. De belangrijkste luchtverontreinigende stoffen zijn 

onder meer stikstofoxiden (NOx), zwaveloxiden (SOx), ammoniak (NH3), Vluchtige Organische 

Componenten (VOC), methaan (CH4), koolstofmonoxide (CO) en koolstofdioxide (CO2), ozon (O3), Chloor 

Fluor Koolwaterstoffen (CFK’s) en zwevend fijn stof. 

In het verleden (o.a. in het MINA-plan 2) werd luchtverontreiniging eerder thematisch behandeld. Hierbij 

kwamen volgende thema’s aan bod: 

- verdunning van de ozonlaag door chloor- en broomhoudende verbindingen (o.a. CFK’s) 

- verandering van het klimaat door het broeikaseffect (o.a. door CO2, CFK’s en halonen, CH4, N2O en 

troposferische ozon) 

- fotochemische verontreiniging of zomersmog d.i. de verontreiniging van de omgevingslucht met 

chemische stoffen als O3, PAN, NO2, H2O2 en andere stoffen die een oxiderende werking hebben. Deze 

stoffen ontstaan in aanwezigheid van stikstofoxiden (NOx) en vluchtige organische stoffen (VOS) onder 

invloed van zonlicht op warme dagen. 

- verzuring door de depositie van zwavel- en stikstofhoudende verbindingen in de atmosfeer (o.a. SO2, 

NOx, en NH3) 

- verspreiding van milieugevaarlijke stoffen zoals o.a. dioxines (bij onvolledige verbranding) en asbest 

In het MINA-plan 3 en de Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 

2002-2004 is men afgestapt van deze thematische benadering en wordt luchtverontreiniging voornamelijk 

vanuit het aspect hinder benaderd. De nadruk komt hierdoor meer te liggen op hoe een bepaalde 

problematiek wordt ervaren. Zo kan bvb. de verbranding van afval in open lucht (door o.a. particulieren en 


landbouwers) voor hinder zorgen aangezien dit aanleiding geeft tot geurhinder, rookoverlast en 

luchtverontreiniging. 


De gemeente beschikt niet over een inventaris met luchtkwaliteitsgegevens. 

Op het grondgebied van Staden zijn er geen meetstations van het telenet van VMM gelegen. Op de 

website van VMM (www.vmm.be) kunnen er geactualiseerde gegevens opgevraagd worden i.v.m. O3, 

NO2, SO2 en fijn stof (gegevens van VMM-IRCEL). Het dichtste meetpunt is gelegen in Roeselare aan de 

Graankaai-Houtkaai. Hier worden metingen uitgevoerd voor ozon en fijn stof. Voor CO en VOS zijn er 

geen meetpunten in West-Vlaanderen. Voor dioxines zijn er in West-Vlaanderen meetpunten in Menen, 

Oostrozebeke en Alveringem. 

In 2003 startte de gemeente naar aanleiding van de duurder wordende restafvalzak met een project rond 

sluikverbranden. Er werd een sensibiliseringsfolder ter beschikking gesteld aan de bevolking. Mede door 

de media-aandacht is er veel vraag naar de folder. Verder treedt de lokale politie sinds de duurdere 

restafvalzak strikt op (eerst een waarschuwing, direct doven van het vuur en verwijderen van de as; 

volgende keer een boete) met als gevolg dat er geen stijging is van het aantal klachten rond 

sluikverbranding. 

Om sluikverbranden tegen te gaan organiseert de gemeente eveneens een ophaling (op afroep) van 

snoeihout. Indien gewenst biedt de gemeente maandelijks ook een hakseldienst aan huis aan. Beide 

diensten zijn tegen betaling. 



Met betrekking tot hinder rond luchtverontreiniging is vooral het Vlaams reglement inzake 

milieuvoorwaarden (VLAREM II) van belang. Hierin zijn zowel algemene als sectorale milieuvoorwaarden 

opgenomen rond diverse luchtverontreinigende activiteiten van ingedeelde inrichtingen. Deze 

voorwaarden zijn bedoeld om luchtverontreiniging te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Zo 

moeten bvb. bij het onderhoud of het buiten gebruik stellen van koel- en klimaatregelingsinstallaties de 

nog aanwezige koelmiddelen worden afgetapt, gerecycleerd of vernietigd. Vanaf 1 januari 1998 is het 

gebruik van CFK’s in koelinstallaties in Vlaanderen verboden. Verder zijn er ook emissiegrenswaarden 

voor emissies naar lucht opgenomen ter bescherming van het milieu. 

Uit VLAREM I blijkt dat het verbranden van afvalstoffen een milieuvergunningsplichtige activiteit is. Gezien 

een milieuvergunning niet verleend kan worden voor ongeschikte installaties zoals allesbranders, 

houtkachels, open haarden en open vuren, is deze activiteit de facto verboden. Overeenkomstig rubriek 

2.3.4. van de indelingslijst geldt wel een uitzondering voor het verbranden van onbehandeld stukhout in 

houtkachels met een nominale verbrandingscapaciteit van maximum 50 kg/u voor de verwarming van 

woonverblijven en werkplaatsen. 

Artikel 4.4.1.1. van VLAREM II stelt verder dat het verbod voor de verbranding in open lucht niet geldt 

voor afval afkomstig van onderhoud van tuinen, van de ontbossing of ontginning van tuinen of van 

bedrijfslandbouwkundige werkzaamheden. Volgens het Veldwetboek (art. 89.8°) en het bosdecreet is het 

wel verboden om een “open vuur” te maken op minder dan 100 m afstand van huizen, bossen 

(behoudens machtiging van de woudmeester), heiden, boomgaarden, hagen, graan, stro, mijten of 

plaatsen waar vlas te drogen is gelegd. 


Met betrekking tot asbest is er met de jaren een uitgebreide wetgeving ontstaan ter bescherming van de 

arbeiders in het Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (ARAB). Daarin werden de regels 

vastgelegd m.b.t. de asbestinventaris, het opstellen van een asbestbeheerprogramma, de beoordeling 

van het gevaar waaraan werknemers blootgesteld worden, algemene bescherming, voorlichting, regels 

voor afbraak en verwijdering van asbest,… Ook in VLAREM II zijn maatregelen opgenomen om de 

emissie van asbest te vermijden bij het vervoer, storten, werken met asbest en de sloop van gebouwen en 

installaties of het verwijderen van asbest daaruit. Via sectorale voorwaarden is het verwerken van 

afvalstoffen met vrije asbestvezels en het storten van asbestafval geregeld. Het K.B. van 3 februari 1998 

verbiedt daarenboven het op de markt brengen, de vervaardiging en het gebruik van vijf asbestsoorten in 

België. Een uitzondering wordt gemaakt in het geval van export en voor specifieke producten met 

chrysotiel. 

Verder is ook de ozonrichtlijn 2002/3/EG van 12/2/2002 van belang aangezien deze o.a. een informatie- 

en alarmdrempel geeft voor ozonconcentraties in de omgevingslucht. 

Een speciaal aandachtspunt betreft de huishoudelijke verwarmingsinstallaties. Hier kan gewezen worden 

op: 

- Het K.B. van 26 juli 1971 verbiedt het gebruik van turf, bruinkool, niet-rookloze agglomeraten, 

afvalstoffen van om het even welke aard, alsook vaste of vloeibare brandstoffen met meer dan 1% 

zwavel, voor verwarming in beschermingszones. 

- Het K.B. van 6 januari 1978 tot voorkoming van luchtverontreiniging bij het verwarmen van gebouwen 

met vaste of vloeibare brandstof is van toepassing op verwarmings-installaties die bestaan uit tenminste 

één centrale haard en die gevoed worden met vaste (hout, kolen,…) of vloeibare brandstof (stookolie,…). 

Het K.B. is niet van toepassing op installaties gevoed met gasvormige brandstof (aardgas, butaan,…) of 

op individuele verwarmingstoestellen (kachels, geisers). Er zal een nieuw ontwerp van besluit van de 

Vlaamse regering opgesteld worden dat het K.B. volledig zal vervangen, en wat opgesteld zal worden op 

basis van gevoerde discussies in een werkgroep die het K.B. evalueert, moderniseert en de uitbreiding 

van het toepassingsgebied bespreekt. In dit nieuwe besluit wordt een belangrijke controle-opdracht 

toevertrouwd aan de lokale besturen (aangestelde VLAREM-ambtenaar). 

- VLAREM II en zijn wijzigingsbesluiten bevatten voorwaarden voor de verwarming van gebouwen 

(hoofdstuk 6.6. “niet-ingedeelde inrichtingen voor het verwarmen van gebouwen”). 

In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) zijn er verschillende acties rond 

luchtverontreiniging opgenomen die van belang zijn voor gemeenten: 

Acties in het kader van verdunning van de ozonlaag 

- Monitoring van de stopzetting van het gebruik en de afvoer van halonen (via sensibilisering actie 

ondersteunen). 

Acties in het kader van de verandering van het klimaat door het broeikaseffect 

- Terugdringen van broeikasgasemissies vanuit de energie-intensieve industrie (via VLAREM). 

- Stimuleren van rationeel energiegebruik in de residentiële sector. 

- Reduceren van de uitstoot van broeikasgassen in de sector van handel en (openbare) diensten. 

- Afstemmen van het klimaatbeleid op het mobiliteitsbeleid en het bosbeleid. 

Acties in het kader van de verontreiniging door fotochemische stoffen 

- Huishoudelijke VOS-emissies reduceren (via sensibilisering). 

- Gebruik van milieuvriendelijke voertuigen en brandstoffen stimuleren. 

- Een milieuvriendelijk rijgedrag bewerkstelligen. 


- Integratie van het milieubeleid en het mobiliteitsbeleid bevorderen. 

Acties in het kader van verzuring 


- Huishoudelijke emissies reduceren (via sensibilisering). 

Acties in het kader van verspreiding van milieugevaarlijke stoffen 

- Informatiecampagnes voeren naar kleinere bronnen van dioxines en particulieren. 

- Maatregelenpakket gebouwenverwarming uitvoeren. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 is er onder de cluster hinder geen subcluster 

luchtverontreiniging opgenomen. Toch worden in het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 eveneens 

acties gepland rond luchtverontreiniging die betrekking hebben op de gemeenten: 





Aangezien hinder rond luchtverontreiniging nauw samenhangt met de clusters mobiliteit en energie 

verwijzen we hier ook naar het het beleids- en wettelijk kader, bovengemeentelijk niveau van deze 

clusters (zie 3.5.2.1 en 3.6.2.1). 



Gemeenten “Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling” 2005-2007 ondertekenen, naast de verplichte 

clusters instrumentarium, vaste stoffen en water kiezen uit een aantal keuzeclusters. 

De clusters van belang voor luchtverontreiniging zijn hinder, energie en mobiliteit. 

Betreffende de cluster hinder wordt verwezen naar de algemene bepalingen die eerder vermeld werden 

onder de subcluster geluidshinder. Verder wordt specifiek verwezen naar het politiereglement rond het 

verbod op afvalverbranding, reeds vermeld in de subcluster geurhinder. 

Inzake mobiliteit en energie hebben verkeer, vervoer en energieverbruik een link met luchtverontreiniging. 

Voor de relevante bepalingen uit deze clusters wordt verwezen naar 3.5.2.2. en 3.6.2.2. 

Staden heeft hierbij niet voor de cluster hinder gekozen. 


Er zijn binnen de gemeente geen of onvoldoende gegevens beschikbaar inzake luchtverontreiniging (op 

het niveau van de gemeenten). Zo is er geen cijfermateriaal omtrent de emissies van de vergunde 

hinderlijke inrichtingen en worden er geen controles uitgevoerd bij klasse 2- en klasse 3-inrichtingen. De 

gemeente treedt enkel op wanneer er klachten zijn. Hierdoor is het moeilijk concrete acties te bepalen die 

specifiek gericht zijn op problemen binnen Staden. Wel is het zo dat Staden een landbouwgemeente is en 

aldus hoge emissies heeft die typisch zijn voor de landbouw. 

Het is ook niet eenvoudig een alternatief te vinden ter vervanging van luchtverontreinigende stoffen. Een 

afweging dient te gebeuren op gebied van milieuvriendelijkheid, technisch-economische haalbaarheid 


enz. Bij introductie van nieuwe stoffen is vaak nog niet geweten wat de gevolgen ervan zijn. 

Wetenschappelijke kennis dient hiervoor uitgebreid te worden. Een groot deel van mogelijke acties 

overschrijden eveneens het gemeentelijk karakter. Gewestelijk, federaal en internationaal dienen 

hieromtrent afspraken gemaakt te worden. 

Daarbij komt nog dat maatregelen die vandaag getroffen worden, een termijn nodig hebben vooraleer de 

invloed ervan te merken is. 

Een ander knelpunt is het toenemende verkeer. Dit blijft groeien, ook tijdens de zomerperiode en de 

weekends. Hier is een taak weggelegd voor de hogere overheid om dit probleem grondig aan te pakken. 

Daarnaast is asbest nog steeds aanwezig op een groot aantal plaatsen en kan o.a. vrijkomen bij 

afbraakwerken. 

Het verbranden van afvalstoffen in open lucht is volgens VLAREM II verboden, behalve voor wat betreft 

een aantal uitzonderingen (art. 4.4.1.1.). Daartoe behoort ook het verbranden van plantaardig materiaal 

afkomstig van eigen bedrijfslandbouwkundige werkzaamheden. Niettegenstaande deze reglementering 

gebeurt dit echter nog regelmatig. 

Tenslotte kan nog vermeld te worden dat een deel van het huidige energieverbruik kan vermeden worden. 

Een daling energiegebruik zou een gunstige invloed op de luchtverontreiniging hebben. 



- Luchtverontreiniging voorkomen en tot een minimum beperken. Hiervoor zal de gemeente haar 

medewerking (coördinerende rol) verlenen aan de initiatieven van de hogere overheid alsook zal zij 

trachten op gemeentelijk niveau het aandeel hernieuwbare energie in de totale energievoorziening te 

vergroten. Verder dient eveneens gestreefd te worden naar een daling van verkeersdruk, het beter 

isoleren van gebouwen en het voorkomen van de verbranding van afval in open lucht. 


- Beperken van de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen 

- Het laten dalen van het energieverbruik 

- Verbranding van afval in open lucht tot een minimum beperken (o.a. door sensibilisering, zorgen voor 

voldoende voorzieningen, ophalen snoeihout en aan huis gaan verhakselen, actief containerpark, streng 

toezicht, …) 


Volgende acties hebben eveneens een invloed op de luchtverontreiniging: 



opvolgen van klachten via MKROS) 



- Actie VS-MP1: Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende milieuverantwoord 


- Actie VS-MP4: Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord productgebruik 


- Actie H4: Sensibilisering van de doelgroepen rond geurhinder 

- Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag (SO) 

- Actie M3: Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot mobiliteit (SO) 



- Actie E4: Sensibilisering rond REG 

Actie H9 

Identificatie 

Titel Sensibiliseren van de bevolking betreffende het verbranden van afval in open lucht 

Classificatie 3.4 Hinder, Lucht 


Actieplan 

Beschrijving In de komende planperiode zal de gemeente Staden de inwoners blijven 

informeren en sensibiliseren betreffende de reglementering omtrent het 

verbranden van afval in open lucht. Dit zal o.a. gebeuren door het publiceren van 

artikels omtrent dit onderwerp in het infoblad. Op de milieudienst zijn bovendien 

verschillende brochures beschikbaar omtrent dit onderwerp. 

Naast de sensibilisering rond ‘verbranden van afval in open lucht’ zal de gemeente 

ook de nodige sensibilisering voeren rond andere aspecten van 

luchtverontreiniging (bvb. spuitbussen, uitlaatgassen, …). 

Verder zal de gemeente in samenwerking met de politie blijven toezien op het 

sluikverbranden. Na een eerste verwittiging zal bij een tweede delict een PV 

opgesteld worden en een boete uitgeschreven worden. 

Sleutelwoorden Sluikverbranden, toezicht, sensibilisering 


Doelstelling De bevolking duidelijk informeren omtrent afvalverbranding in open lucht en deze 

activiteit beperken door toezicht. 



Betrokken Politie 

actoren 

Indicatoren Aantal artikels in het infoblad 

Aantal PV’s inzake sluikverbranden 



Relaties met - Actie H4: Sensibilisering van de doelgroepen rond geurhinder 

andere acties 

Provinciaal - Actie 100: De Provincie zal subsidiereglementen en voorbeeldteksten t.b.v. 

beleidskader sensibilisering meer gemeenschappelijk voor de gemeenten ontwikkelen 

Gewestelijk 

beleidskader 

MINA-plan 3: 

- Informatiecampagnes voeren naar kleine bronnen van dioxines en particulieren 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie H10 



Identificatie 

Titel Vervangen van de oude koelkasten in de gemeentelijke entiteiten 

Classificatie 3.4 Hinder, Lucht 


Actieplan 

Beschrijving Een aantal jaar geleden werden sommige van de koelkasten in de gemeentelijke 

entiteiten vervangen door exemplaren afkomstig van de Kringwinkel, in het kader 

van hergebruik van goederen. Dit kan echter geleid hebben tot het gebruik van 

oudere modellen met een hoger risico op lekken van koelvloeistof, op gebruik van 

koelvloeistoffen die schadelijker zijn voor de atmosfeer en op een hoger 

energieverbruik. 

Daarom zal in 2005 een onderzoek gevoerd worden naar deze toestellen, waarbij 

vervanging zal gebeuren indien dit noodzakelijk blijkt. Daarbij zal aandacht 

besteed worden aan het type koelvloeistof en het energielabel. 

Sleutelwoorden Koelkast, koelmiddel, energieverbruik 

Gebied Gemeentelijke entiteiten 

Doelstelling Beperken van milieuhinder in eigen beheer, met uitbouw van de voorbeeldfunctie 

Doelgroep(en) Eigen diensten, bevolking 


Betrokken 

actoren 

Indicatoren Aantal vervangen koelkasten 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen 

diensten 

MINA-plan 3: 

- Controle op het gebruik van ozonafbrekende stoffen 

Te voorzien bij het vervangen van de koelkast(en) 



3.5 Mobiliteit 



3.5.1.1 Algemene beschrijving van het milieuprobleem 

Mobiliteit wordt gedefinieerd als zijnde de verplaatsingen van personen en goederen van oorsprong 

naar bestemming langs infrastructuren. Meer en meer worden problemen vastgesteld als gevolg van het 

stijgend aantal wagens en het toenemend gebruik van de wagen. Naast de dagelijkse verkeersoverlast en 

files worden er eveneens milieuverstorende processen (als verzuring, fotochemische luchtverontreiniging, 

klimaatswijziging) en gezondheidsproblemen vastgesteld. De noodzakelijke infrastructuur veroorzaakt 

echter ook versnippering en hinder (geluid en licht). Ook treedt er een verlies aan biotopen op wat 

aanleiding geeft tot biodiversiteitsverlies. 

Uit al het voorgaande blijkt duidelijk hoe sterk mobiliteit en milieu met elkaar verbonden zijn. Naar de 

toekomst toe moet gestreefd worden naar een duurzame mobiliteit met een vermindering van de 

milieudruk als gevolg. Dit kan onder meer bewerkstelligd worden door een verschuiving naar collectieve 

systemen (openbaar vervoer) of meer milieuvriendelijke vervoerswijzen (bvb. fietsen), door private 

voertuigen efficiënter te gebruiken (bvb. carpooling) of door de vervoersmiddelen zelf milieuvriendelijker te 

maken. Vanzelfsprekend is bij dit alles ook een drastische mentaliteitswijzing noodzakelijk. 

3.5.1.2 De toestand in de gemeente Staden 

De gemeente Staden beschikt over een goedgekeurd mobiliteitsplan. Op 13-12-1999 werd het 

mobiliteitsplan definitief conform verklaard door de Provinciale Auditcommissie. Dit plan werd opgemaakt 

door de groep planning. Een toetsing van het mobiliteitsplan gebeurde er echter nog niet. 

In het mobiliteitsplan werden een aantal maatregelen opgenomen die van belang zijn voor het 

milieubeleid: 

- Het invoeren van zone 30 op verschillende plaatsen in de gemeente. 

Deze maatregel werd ingevoerd in de schoolomgeving, maar heeft hier weinig effect. In de bebouwde 

kom kwam op deze maatregel heel wat weerstand. Daardoor is men afgestapt van de zone 30 en heeft 

men in de plaats hiervan leefzones ingevoerd. Dit zijn zones die door hun inrichting (groenzones, 

autoverkeer ondergeschikt maken aan ander verkeer, …) herkenbaar zijn en de bevolking (zonder 

reglementering) aanzetten tot een gematigde snelheid. Deze werkwijze blijkt in de praktijk meer effect te 

hebben en komt de leefbaarheid ten goede. Bovendien heeft de lagere snelheid van de wagens nog tal 

van andere positieve effecten (op het geluid, het verbruik van de auto, minder schadelijke uitlaatgassen, 

…). 

- Om de inwoners aan te zetten om trager te rijden, worden er snelheidscontroles uitgevoerd. Zo worden 

er door de politie (in overleg met het gemeentebestuur) twee spookborden geplaatst die opflitsen wanneer 

er te snel gereden wordt. Deze borden worden regelmatig verplaatst. Twee nadelen van deze borden zijn 

enerzijds dat de borden geen boodschap geven als er geen overtreding wordt gemaakt en anderzijds dat 

dit toestel geen meetresultaten kan geven. Hierdoor zijn deze borden enkel nuttig voor de bestuurder die 

in overtreding is en kan er uit deze controles geen informatie gehaald worden voor het mobiliteitsbeleid en 

de sensibilisering naar de bevolking toe. De borden worden ook niet altijd even realistisch geplaatst (bvb. 

juist buiten de bebouwde kom i.p.v. in de bebouwde kom). 

- Het herwaarderen van voetwegels kan een meerwaarde zijn voor het milieu. Hierbij dient een 

onderscheid gemaakt te worden tussen de voetwegels in landelijk gebied en in centrumgebied. In het 

GRS is opgenomen dat rond de 3 kernen zoveel mogelijk nieuwe fietsen wandelverbindingen dienen 

aangelegd te worden zodat de bevolking zich gemakkelijk tussen deze kernen kan verplaatsen zonder 

drukke wegen te moeten gebruiken. Telkens als er zich kansen voordoen, worden er gronden aangekocht 

voor de aanleg van nieuwe voetwegels. Hierrond zijn diverse projecten gepland/lopende. 


- Om het fietsen aantrekkelijker te maken zullen de fietspaden beter en frequenter onderhouden worden, 

aan openbare gebouwen fietsbergingen (al dan niet overdekt) voorzien worden, wordt ‘fietspooling’ 

georganiseerd, wordt de mogelijkheid van fietsregistratie gepromoot en worden de fietsroutes beter 

bewegwijzerd. Verder heeft de gemeente eveneens inspraak gekregen in het provinciaal 

fietsroutenetwerk. 

- Het openbaar vervoer zou verbeterd worden door een kleine wijziging van het traject van een bestaande 

buslijn en het invoeren van een ‘centrumbus’ op donderdagvoormiddag (marktdag in Staden). Met deze 

twee initiatieven wil de gemeente de verbinding tussen de drie deelgemeenten optimaliseren. In de 

praktijk werd inmiddels een belbus ingevoerd. 

Verder zou de gemeente het openbaar vervoer steunen via informatieverspreiding en beheer van de 

bushalte-accommodatie. Zo zou een globaal plan voor het verbeteren van de halte-accomodaties (met 

inbegrip van het plaatsen van fietsbergingen, vuilnisbakken, …) opgesteld worden waarbij ook het 

regelmatig onderhouden van de haltes werd voorzien. Concreet is hieromtrent nog maar weinig 

ondernomen. Er wordt vooral ad hoc opgetreden. De gemeenten kunnen hiervoor bij De Lijn terecht voor 

gesubsidieerde schuilhuisjes, fietsenrekken en vuilnisbakken. De Lijn en het Vlaams Gewest betalen 75%, 

de gemeente 25%. In ruil daarvoor is de gemeente verantwoordelijk voor het onderhoud. De gemeente 

denkt erover om van deze mogelijkheid gebruik te maken. 

- Sensibiliseringscampagnes voor minder autogebruik. Hiermee is de gemeente al enige tijd bezig 

(module 15). Zo werden in het verleden al heel wat succesvolle initiatieven ondernomen naar scholen toe 

(bvb. stimuleren van carpooling en fietspooling). Een gevolg hiervan is dat in Staden reeds heel wat 

kinderen te voet of met de fiets naar school gaan. 

Buiten het mobiliteitsplan onderneemt Staden ook nog een aantal andere acties: 

- Om duurzame mobiliteit te promoten krijgen de personeelsleden van Staden die met de fiets naar het 

werk komen een fietsvergoeding. Daarnaast beschikt Staden eveneens over een aantal oude herstelde 

fietsen voor korte verplaatsingen tussen de verschillende administraties. 

- Staden nam de afgelopen drie jaar (2002-2003-2004) deel aan de actie ‘Met belgerinkel naar de winkel’. 

Inwoners die met de fiets hun boodschappen deden, kregen van de deelnemende winkeliers telkens een 

stempel op een spaarkaart. Op het einde van de actie worden de volle spaarkaarten verzameld en worden 

er een aantal winnaars getrokken door een vertegenwoordiger van UNIZO in bijzijn van een 

vertegenwoordiging van de gemeente. De deelnemende winkels zorgen voor het grootste deel van de 

prijzen. De gemeente voegt hieraan nog een aantal prijzen toe 

- In 2003 startte de gemeente eveneens met de opmaak van een inventaris van de gemeentelijke 

voertuigen. In 2004 wordt de eerste wagen aangekocht op LPG (procedure lopende). Op deze manier wil 

de gemeente haar voorbeeldfunctie naar de bevolking waarmaken en de bevolking stimuleren om over te 

schakelen naar minder milieuvervuilende wagens. Opvallend was wel dat slechts 3 garages hebben 

deelgenomen aan de aanbesteding. 

- De gemeente is naar sportclubs, scholen en grote bedrijven gestapt om hen aan te zetten 

milieuvriendelijk transport te stimuleren. Het resultaat van deze actie was dat bijna alle bedrijven een 

fietsvergoeding voor hun werknemers hebben ingevoerd. Verder kregen alle directeurs van de scholen 

een fiets aangeboden door de gemeente. 

- De gemeente beschikt over een personeelslid (via een soort startbaan) die zich o.a. inzet voor de 

verkeersveiligheid en eveneens de nodige sensibilisering op zich neemt. 

- De gemeente tracht het aantal dierlijke slachtoffers te beperken door het organiseren van een 

paddenoverzetactie. 



3.5.2.1 Bovengemeentelijk niveau 

Het Europees beleid heeft via verordeningen en richtlijnen een belangrijke rol in de integratie van het 

mobiliteitsbeleid en het milieubeleid. 

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1997 – 2007 (RSV): zie 3.3.1.2. Beleids- en wettelijk kader bij 

Natuur. 

Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen tot 2007 (PRS): zie 3.3.1.2. Beleids- en wettelijk 

kader bij Natuur. 

Het Mobiliteitsplan "Naar een duurzame mobiliteit in Vlaanderen" bevat beleidsaanbevelingen aan de 

Vlaamse regering en bestrijkt een korte (tot 2007) en een middellange tijdshorizon (tot 2012). In 

hoofdzaak wordt de mobiliteit te land behandeld. 

Het mobiliteitsconvenant kent een decretale verankering sinds 20 april 2001. Het is een overeenkomst 

tussen het Vlaamse Gewest - bij delegatiebesluit de minister bevoegd voor Mobiliteit -, de Vlaamse 

Vervoersmaatschappij De Lijn, de gemeente en eventuele derden. Een mobiliteitsconvenant bevat een 

moederconvenant, waarin algemene doelstellingen en uitgangspunten worden geformuleerd en waarmee 

de gemeenten zich verbinden binnen maximaal twee jaar een mobiliteitsplan op te stellen. Naast het 

moederconvenant kunnen naargelang van de behoeften, modules worden ondertekend. 

Een drietal modules zijn in het bijzonder aan milieuaspecten gelinkt: 

- module 5: geluidswerende maatregelen langs gewestwegen 

- module 6: bevorderen van de netheid op de weg 

- module 15: subsidiëring van flankerende maatregelen ter ondersteuning van een duurzaam lokaal 

beleid 

In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) zijn er verschillende acties rond mobiliteit 

opgenomen die van belang zijn voor gemeenten: 


- Een milieuvriendelijk rijgedrag bewerkstelligen. 

- sensibilisering rond geluidshinder. 

- de maatregelen uit het Mobiliteitsplan uitvoeren. 

- Ambtelijk mobiliteitsoverleg continueren en uitbreiden. 

- project 30: Milieu en mobiliteit. 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 worden eveneens acties gepland rond mobiliteit die 

betrekking hebben op de gemeenten: 

- Actie 84: de provincie zal de gemeenten in hun mobiliteitsplanning en sensibiliseringsacties 

ondersteunen. 

- Actie 86: de provincie zal een betere herwaardering van het netwerk van trage wegen nastreven. 


3.5.2.2 Gemeentelijk niveau 



mobiliteit kiezen. 

Door deze ondertekening engageren de gemeentes er zich toe een aantal acties rond mobiliteit uit te 

werken: 

- Uitvoering van een milieutoetsing van het mobiliteitsbeleid/-plan: 

- In geval de gemeente niet over een conform verklaard mobiliteitsplan beschikt dient er een 

éénmalige milieutoetsing van het mobiliteitsbeleid uitgevoerd te worden tijdens de periode van het 

contract. 

- In geval de gemeente over een conform verklaard mobiliteitsplan beschikt wordt een jaarlijkse 

toetsing van het mobiliteitsplan verwacht op basis van het ‘jaarlijks voortgangsverslag mobiliteit’. 

- Voor het uitvoeren van de milieutoetsing is samenwerking tussen de milieu- (desgevallend i.s.m. de 

groen-) en mobiliteitsdienst noodzakelijk. 

- Uitwerken en uitvoeren van acties om de milieudruk van mobiliteit te verminderen: 

De gemeente dient in de contractperiode minstens 2 acties uit te voeren, kaderend in volgende 

thema’s: 

- Milieuvriendelijke voertuigen (met opmaak van een inventaris van het wagenpark, een 

gebruiksanalyse en milieutoetsing) 

- Milieuvriendelijk vervoer eigen personeel (met analyse van de woon-werken dienstverplaatsingen 

binnen de gemeentelijke werking en concrete acties om duurzaam vervoer te promoten) 

- Gerichte sensibilisatiecampagnes (actief en/of passief), waarbij naar de bevolking toe duidelijk 

wordt gecommuniceerd rond de milieu-aspecten van de actie. In het kader van de voorbeeldfunctie 

voegt de gemeente toe op welke manier zij het communicatieonderwerp toepast binnen de eigen 

gemeentelijke diensten of werking. 

Staden heeft daarbij wel voor deze cluster gekozen. 

Aangezien er een sterke verwevenheid is tussen het milieubeleid, het mobiliteitsbeleid en het beleid 

ruimtelijke ordening, is het van belang dat deze op mekaar afgestemd worden. In het kader van de 

samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ wordt hieraan in de cluster 

mobiliteit de nodige aandacht besteed. 


Algemeen kan gesteld worden dat het toenemende verkeer aanleiding geeft tot milieuvervuiling en 

geluidshinder. 

Verder heeft het invoeren van snelheidsbeperkingen en snelheidscontroles niet altijd het gewenste effect. 

Wat betreft de spookborden, opgesteld op verschillende plaatsen in de gemeente Staden, is het spijtig dat 

deze geen positieve boodschap kunnen geven als er geen overtreding wordt gemaakt. Dit spookbord 

geeft ook geen meetresultaten waardoor deze borden enkel nuttig zijn voor de bestuurder die in 

overtreding is en niet voor het verkrijgen van nuttige informatie (bvb. aantal overtredingen op elk tijdstip 

van de dag, opgemeten snelheden, type voertuigen) voor het mobiliteitsbeleid en de sensibilisering naar 

de bevolking toe. Deze borden worden ook niet altijd even realistisch geplaatst (bvb. juist buiten de 

bebouwde kom i.p.v. in de bebouwde kom). 


Een ander knelpunt betreft de bushalte-accommodatie. Tot op heden werd hieromtrent nog maar weinig 

ondernomen en deze is zeker voor verbetering vatbaar. 

Het herwaarderen van voetwegels werd in het verleden nog nooit in zijn geheel bekeken en aangepakt. 

In de winter wordt er teveel preventief gestrooid. Momenteel wordt het strooien in de gemeente afgestemd 

op AWV. Wanneer zij beginnen zout te strooien op de gewestwegen, start de gemeente eveneens met 

strooien van zout op de andere wegen. De gemeente stelt zich de vraag of dit preventief strooien niet te 

ver gaat en of er niet minder snel gestrooid zou kunnen worden zonder de veiligheid van de bestuurders 

in gevaar te brengen. 

Verder kan de wegeninfrastructuur voor de zachte weggebruikers in Staden nog verbeterd en uitgebreid 

worden. 

De gemeente heeft reeds heel wat sensibilisering gevoerd rond milieuvriendelijk transport (zie bestaande 

toestand). Dit heeft vooral geleid tot een positief resultaat bij de kinderen (bvb. te voet of per fiets naar 

school). Bij de sportclubs was het resultaat minder goed: hier komen nog teveel sporters met de wagen 

naar de sportfaciliteiten. 

Een ander knelpunt is het transport binnen de eigen diensten. Zo wordt er door verschillende diensten 

(o.a. de groendienst en de technische dienst) nog te weinig aandacht besteed aan het beperken van de 

verplaatsingen met de wagen. 

Tenslotte wordt bij het beleid rond mobiliteit nog onvoldoende rekening gehouden met het aspect milieu. 

Zo gebeurde er nog geen milieutoetsing van het mobiliteitsplan. Zoals reeds eerder vermeld ontbreekt 

eveneens een rode draad doorheen het huidige beleid. 


3.5.4.1 Op lange termijn 

- Optimaal op mekaar afstemmen van de verschillende aspecten (o.a. milieu, mobiliteit, ruimtelijke 

ordening, openbare werken, …) van het gemeentelijk beleid 

- Voeren van een milieuvriendelijk mobiliteitsbeleid 

- Opvolgen van nieuwe technologische ontwikkelingen 

- Bij de aanleg van ontsluitingswegen rekening houden met de milieu-aspecten (bvb. grachten open laten 

ten koste van parkeerplaatsen). 

3.5.4.2 Tijdens de planperiode 

- Voorkomen van verkeersslachtoffers 

- Stimuleren van milieuvriendelijk transport en voeren van sensibilisatieacties rond mobiliteit met de 

bedoeling het toenemende verkeer te doen dalen en het fietsgebruik en openbaar vervoer te verhogen 

- Eigen personeel bewust maken van de mobiliteitsproblematiek 

- Een geïntegreerd beleid inzake milieu, mobiliteit en ruimtelijke planning voeren. Dit betekent onder meer 

dat rekening gehouden wordt met milieu en natuur bij het uitwerken van het mobiliteitsconvenant (o.a. via 

de milieutoetsing) en dat de samenwerking tussen milieuambtenaar, mobiliteitsambtenaar, de ruimtelijke 

planners en beleidsmensen bevorderd wordt 

- Uitbouwen van een goed fietsen wandelnetwerk 


- Opteren voor een milieuvriendelijke (her)aanleg van wegen, voet- en fietspaden (bvb. gebruik van 

COPRO-gekeurd breekpuin en milieuvriendelijke materialen) 

- Op termijn tot een milieuvriendelijk wagenpark komen 

- Inventariseren van voetwegels en onderzoeken welke voetwegels waardevol zijn (en dus behouden 

moeten worden) en welke kunnen verdwijnen. 

3.5.5 Acties 

Volgende acties zijn verwant met de cluster mobiliteit: 

- Actie I2: Verder uitbouwen van een intern milieuzorgsysteem (SO) 



- Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en routes 

- Actie H1: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen en bestrijden van geluidshinder 


- Actie H3: Sensibilisering van de doelgroepen ter voorkoming van geluidshinder 

Actie M1 

Identificatie 

Titel Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag (SO) 

Classificatie 3.5 Mobiliteit 

SO DuLo Mobiliteit, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving De gemeente Staden onderneemt reeds heel wat initiatieven rond milieuvriendelijk 

transport/rijgedrag (zie 3.5.1.2 De toestand in de gemeente Staden). Deze zaken 

zullen verder gezet worden, maar daarnaast zal Staden ook nog een aantal 

nieuwe acties op touw zetten: 

- Organiseren van een fietsdag voor de werknemers in de Week van de Zachte 

weggebruiker. De werknemers die dan met de fiets komen werken, krijgen ’s 

morgens een biologisch ontbijt of antistressmassage. De gemeente zal ook 

trachten om zoveel mogelijk bedrijven in Staden op hetzelfde moment een 

dergelijk initiatief te ondernemen. 

- Verenigingen zullen aangesproken worden om het georganiseerd fietsen te 

promoten. 

- De bushalte-accommodatie zal verbeterd worden. 

- Binnen de politiezone Arro Ieper zal een toestel aangekocht worden waarmee 

snelheidsmetingen (bvb. op uur x is een vrachtwagen voorbij gereden aan 

snelheid y) kunnen bekomen worden. Deze informatie zal zeer nuttig zijn voor het 

uitstippelen van een beleid en kan eveneens gebruikt worden ter sensibilisering 

van de doelgroepen. 

- Via diverse kanalen (infoblad, website, …) de verschillende doelgroepen 

sensibiliseren. Zo kan er bvb. eens een artikel worden gemaakt rond ‘tips om 

milieuvriendelijk te rijden’ 

Sleutelwoorden Milieuvriendelijk transport en rijgedrag, fietsdag, Week van de Zachte 

weggebruiker, sensibilisering 



Doelstelling Verhogen van het aandeel milieuvriendelijk transport in het totale transport en de 

doelgroepen aanzetten tot milieuvriendelijk rijgedrag. 

Doelgroep(en) Bevolking, bedrijven, eigen personeel, verenigingen 


Betrokken 

actoren 

Politie, Fietsersbond, De Lijn 

Indicatoren Verkeer (aantal verplaatsingen met de wagen, het openbaar vervoer, de fiets of te 

voet) 



2005-2009 

Relaties met - Actie I2: Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

andere acties - Actie M4: Uitbouwen van een goed en milieuvriendelijk fietsen wandelnetwerk 

Provinciaal - Actie 84: De provincie zal de gemeenten in hun mobiliteitsplanning en 

beleidskader sensibiliseringsacties ondersteunen 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie M2 

MINA-plan 3: 

- Gebruik van milieuvriendelijke voertuigen en brandstoffen stimuleren 

- Een milieuvriendelijk rijgedrag bewerkstelligen 

- Integratie van het milieubeleid en het mobiliteitsbeleid bevorderen 

Budgetten zullen op de begroting voorzien worden volgens noodzaak 


Identificatie 

Titel Afstemmen van het mobiliteitsbeleid op het milieubeleid (SO) 



Actieplan 

Beschrijving In de SO 2005-2007 is opgenomen dat de gemeenten die de cluster mobiliteit 

ondertekenen en een conform verklaard mobiliteitsplan hebben een milieutoetsing 

van het mobiliteitsplan dienen uit te voeren o.b.v. het jaarlijks voortgangsverslag 

gemeentelijk milieubeleidsplan. Deze milieutoetsing dient jaarlijks uitgevoerd te 

worden en zal gebeuren door de gemeentelijke begeleidingscommissie. Het 

toetsingsdocument zal eveneens ter advies voorgelegd worden aan de milieuraad. 

Op deze manier zorgt de gemeente ervoor dat er bij de uitvoering van het 

mobiliteitsplan rekening gehouden wordt met de milieu-aspecten. 

Verder zal de samenwerking tussen de milieu- en mobiliteitsdienst gebeuren via 

het managementsteam (zie actie I4 in de cluster instrumentarium). 

Sleutelwoorden Milieutoetsing, mobiliteitsplan 


Doelstelling Een milieuvriendelijk mobiliteitsbeleid voeren 



Initiatiefnemer CBS, Vlaams Gewest, Milieudienst 

Betrokken Dienst mobiliteit 

actoren 

Indicatoren Toetsingsdocument 

Termijnplanning Deze actie wordt jaarlijks herhaald. 


Relaties met - Actie I4: Uitbouwen van het managementteam (SO) 

andere acties - Actie I5: Dienstoverschrijdende samenwerking rond milieu en natuur verder 

zetten 




Provinciaal - Actie 84: de provincie zal de gemeenten in hun mobiliteitsplanning en 

beleidskader sensibiliseringsacties ondersteunen. 

Gewestelijk MINA-plan: 

beleidskader - de maatregelen uit het Mobiliteitsplan uitvoeren. 

- Ambtelijk mobiliteitsoverleg continueren en uitbreiden. 

- project 30: Milieu en mobiliteit. 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie M3 



Identificatie 

Titel Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot mobiliteit 

(SO) 



Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil naast de reeds bestaande initiatieven (zie 3.5.1.2 De toestand in 

de gemeente Staden) haar voorbeeldfunctie naar de verschillende doelgroepen 

verder waarmaken. Hiertoe voorziet zij o.a. volgende acties naar de toekomst toe: 

- Er zal onderzocht worden in welke mate preventief strooien kan verminderd 

worden 

- Bij de aanleg van wegen zal rekening gehouden worden met de milieu-aspecten 

(bvb. via de checklist) 

- Uitbouwen van een milieuvriendelijk wagenpark: Bij iedere nieuwe aankoop zal 

gekozen worden voor een milieuvriendelijk voertuig. De wagens kunnen een 

slogan krijgen zodat de bevolking merkt dat deze wagens op LPG rijden. 

- Sensibilisering binnen de eigen diensten (o.a. naar de technische dienst en de 

groendienst toe) om in het kader van interne milieuzorg efficiënter gebruik te 

maken van de gemeentelijke voertuigen voor het werk. 



De bevolking zal van deze initiatieven via diverse kanalen op de hoogte gebracht 

worden. 

Strooien, aanleg van wegen, milieuvriendelijk wagenpark, interne milieuzorg, 

sensibilisering 


Doelstelling De bevolking bewustmaken van de mobiliteitsproblematiek en hen alternatieven 

aanreiken. 

Doelgroep(en) Bevolking, Gemeentepersoneel 


Betrokken Strooidienst, aannemers, opmakers van plannen, aankoopdienst, technische 

actoren 

dienst, groendienst 

Indicatoren Aantal kg strooizout, aantal milieuvriendelijke voertuigen, aantal afgelegde km’s 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie M4 


Interne milieuzorg 


- Actie 84: de provincie zal de gemeenten in hun mobiliteitsplanning en 

sensibiliseringsacties ondersteunen. 

MINA-plan 3: 




Identificatie 

Titel Uitbouwen van een goed en milieuvriendelijk fietsen wandelnetwerk 



Actieplan 

Beschrijving Om het fietsen en wandelen te stimuleren wil de gemeente het fietsen 

wandelnetwerk uitbouwen en optimaliseren. In het GRS is opgenomen dat rond de 

3 kernen zoveel mogelijk nieuwe fietsen wandelverbindingen dienen aangelegd 

te worden zodat de bevolking zich gemakkelijk tussen deze kernen kan 

verplaatsen zonder drukke wegen te moeten gebruiken. Telkens als er zich 

kansen voordoen, zullen er gronden aangekocht worden voor de aanleg van 

nieuwe verbindingen. Hierbij wil de gemeente ook aandacht besteden aan de 

milieuvriendelijke aanleg (gebruik COPRO-gekeurd materiaal, maximaal 

hergebruiken van materialen, gebruik kleinschalig materiaal, ecologische 

groeninkleding,…) van deze verbindingen. 

Om het fietsen aantrekkelijker te maken, zullen een aantal maatregelen genomen 


worden: 

- fietspaden beter en frequenter onderhouden 

- aan openbare gebouwen fietsbergingen (al dan niet overdekt) 

- ‘fietspooling’ organiseren 

- de mogelijkheid van fietsregistratie promoten 

- de fietsroutes beter bewegwijzeren 


Daarnaast heeft de gemeente eveneens inspraak gekregen in het provinciaal 

fietsroutenetwerk. 

Fietspad, wandelpad, onderhoud, milieuvriendelijke aanleg, fietsberging, 

bewegwijzering 


Doelstelling Stimuleren van het gebruik van de fiets en verplaatsingen te voet. 



Betrokken 

actoren 

Provincie, Technische dienst 

Indicatoren Aantal fietsen wandelpaden 



2005-2009 

Relaties met - Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag 

andere acties (SO) 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

- Actie 85: De Provincie zal via haar fietsbeleid werken aan de systematische 

realisatie en promotie van het provinciaal fietsroutenetwerk, gericht op het 

functioneel verkeer. 

/ 




3.6 Energie 


3.6.1 Energiezorg gemeentelijke gebouwen 



Het energieverbruik neemt wereldwijd alsmaar toe. Deze energie komt onder meer van de verbranding 

van fossiele brandstoffen en kernenergie. Beiden veroorzaken echter ernstige milieuproblemen. Bij 

kernenergie is er de confrontatie met kernafval, terwijl de verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor 

het vrijkomen van broeikasgassen met de gekende klimaatswijzigingen tot gevolg. Meer en meer wordt 

dan ook de nadruk gelegd op rationeel energiegebruik (REG). Dit betekent het spaarzaam en efficiënt 

omgaan met energie. Dit kan door enerzijds minder energie te gebruiken en anderzijds over te schakelen 

op zogenaamde hernieuwbare energiebronnen zoals bvb. windenergie, waterkracht en zonne-energie. 

Men noemt ze 'hernieuwbaar' omdat ze, in tegenstelling tot fossiele brandstoffen, niet uitgeput kunnen 

raken. Hernieuwbare energie kan gebruikt worden in het huishouden, industrie en transport. De laatste 

decennia werden hiervoor doeltreffende technologieën ontwikkeld of bestaande technieken 

geoptimaliseerd. Op verschillende plaatsen in Vlaanderen worden deze technieken reeds toegepast. 

Aangezien de besturen een voorbeeldfunctie hebben, is het van belang dat ook zij in de toekomst op een 

verantwoorde manier met energie omgaan. 


Met betrekking tot energiezorg voor de gemeentelijke gebouwen dient in de gemeente Staden een 

onderscheid gemaakt te worden tussen de bestaande en de nieuwe gebouwen. Voor wat betreft nieuwe 

infrastructuur wordt gebruik gemaakt van een checklist waarbij een aantal maatregelen rond energie zijn 

opgenomen. Er wordt dus rekening gehouden met het energie-aspect bij nieuwbouw en grote renovaties. 

Zo moet de architect zijn keuzes verantwoorden. 

Rond energiezorg in bestaande gebouwen is echter nog niet veel gebeurd. Recent werden alle 

meterstanden opgenomen in het kader van de vrijmaking van de energiemarkt. De resultaten worden 

opgenomen in een excel-tabel en als er zich een afwijking van 10% voordoet, wordt onderzocht of er zich 

een probleem voordoet. 

Momenteel beschikt de gemeente echter nog niet over een energieboekhouding. 

Tenslotte dient opgemerkt te worden dat er veel energieverspilling (naar verlichting toe) is op de 

sportterreinen. 



In het Klimaatverdrag (Rio de Janeiro, 1992) werd beslist om klimaatverandering op mondiaal niveau aan 

te pakken en om de CO2-emissies te stabiliseren in het jaar 2000 t.o.v. het referentieniveau 1990 voor de 

geïndustrialiseerde landen. In het Kyoto-protocol (Kyoto, 1997) kregen de geïndustrialiseerde landen 

wettelijk bindende emissiereducties opgelegd voor een korf van zes broeikasgassen voor de eerste 

verbintenisperiode van 2008-2012. In dit kader werd aan de Europese Unie een emissiereductie van 8% 

toegewezen. Via de interne lastenverdeling binnen de Europese Unie (EU-“bubble”) moet België een 

emissiereductie verwezenlijken van -7,5% tijdens de eerste verbintenisperiode. 


België had zich bovendien geëngageerd (1991) om vóór 2000 de CO-emissies met 5% te reduceren 

(t.o.v. 1990). Daartoe werd in 1994 het Nationaal Belgisch programma ter vermindering van de CO2uitstoot 

goedgekeurd. Dit plan heeft de basis gevormd van de eerste versie van het Nationaal klimaatplan 

dat in maart 2002 werd aangenomen. Deze bundeling van federale en gewestelijke klimaatregelingen 

wordt versterkt met de oprichting van een Nationale Klimaatcommissie die instaat voor de coördinatie van 

het Belgische klimaatbeleid. 

In april 2001 werd de Taskforce Klimaatbeleid Vlaanderen opgericht. Dit overlegplatform maakt een 

gezamenlijke en geïntegreerde aanpak van het klimaatbeleid door verschillende administraties en 

instellingen in Vlaanderen mogelijk. AMINAL en de afdeling Natuurlijke rijkdommen en Energie zijn samen 

verantwoordelijk voor de algemene coördinatie. Als eerste opdracht heeft de Taskforce in 2002 het 

Vlaams klimaatsbeleidsplan opgesteld dat op 28 februari 2003 werd goedgekeurd door de Vlaamse 

regering. Het vorige milieubeleidsplan en het CO2-REG-plan zijn de voorlopers van dit klimaatbeleidsplan. 

Het federaal regeerakkoord opteert voor een uitfasering van de electriciteitsopwekking door middel van 

kerncentrales in België. Dit zal het behalen van emissiereductiedoelstellingen in een volgende 

verbintenisperiode (vanaf 2012) in het kader van het Protocol van Kyoto bemoeilijken. 

De beleidsnota "Energie" (2000-2004) geeft een concrete uitwerking van de basisopties in het 

regeerakkoord door strategische keuzen en opties van het beleid vast te leggen. Hierin is een duidelijk 

overzicht van ondermeer de verschillende beleidsinstrumenten en de REG-doelstellingen weergegeven. 

In het Vlaams Milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA-plan 3) zijn er verschillende acties rond energie 

opgenomen die van belang zijn voor gemeenten: 


- Reduceren van de uitstoot van broeikasgassen in de sector van handel en (openbare) diensten. 

- Terugdringen van broeikasgasemissies vanuit de energie-intensieve industrie (via VLAREM). 

In het Provinciaal Milieubeleidsplan 2004-2008 zijn volgende acties gepland rond energie die betrekking 

hebben op de gemeenten: 

- Actie 89: ondersteunen van steden en gemeenten bij het voeren van hun luik duurzame energie. 




energie kiezen. Door deze ondertekening verbindt de gemeente er zich toe een beleid te voeren dat erop 

gericht is het milieu zo weinig mogelijk te belasten. Tegelijkertijd onderneemt de gemeente acties en 

maatregelen naar haar inwoners of naar groepen van inwoners om een gelijkaardig gedrag te stimuleren. 

Volgende zaken komen aan bod in de cluster energie: 

- Aanduiding van een energiecoördinator. 

- Vermelding in het MJP inzake de samenwerking met een netbeheerder. 

- Een inventaris van de entiteiten, waarbij het brandstof en elektriciteitsverbruik per entiteit vermeld 

wordt. Aan de hand van deze inventaris dient een prioriteitenlijst van te boekhouden gebouwen 

opgemaakt te worden. 

- Opstellen van een energieboekhouding voor gemeentelijke entiteiten waarbij het jaarlijks 

elektriciteitsverbruik groter is dan 17.000 kWh of het jaarlijkse warmteverbruik hoger ligt dan 


50.000kWh. Hierbij wordt een minimum gehanteerd van 1entiteit per aangesneden schijf van 

8.000 inwoners. 

- Werken rond het energetisch optimaliseren van haar entiteiten. Hierbij wordt voorrang gegeven 

aan de knelpunten die naar voren zijn gekomen bij de energieboekhouding en/of –audits 

- Opnemen van een voortrekkersrol ter ondersteuning van het energiebeleid. Hiertoe wordt jaarlijks 

minstens één sensibilisatieactie gevoerd binnen de eigen diensten. 

- Ondernemen van jaarlijks minstens één sensibilisatieactie (actief of passief) naar de burgers of 

andere doelgroepen toe over duurzaam energiegebruik. 

Staden heeft de cluster energie niet ondertekend. 


Tot op heden kreeg het aspect energie in de bestaande infrastructuur van Staden nog niet veel aandacht. 

Zo heeft Staden geen zicht op het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen aangezien de gemeente 

niet beschikt over een energieboekhoudingssysteem. Er is enkel informatie beschikbaar via facturen, deze 

is echter niet nauwkeurig genoeg om adequaat te kunnen inspelen op piekverbruiken. De gemeente 

beschikt ook niet over een energiecoördinator en een energiezorgsysteem. 

Verder wordt in bestaande gebouwen weinig ondernomen naar besparing van energie toe. 



- Verminderen van het energieverbruik en overschakelen naar meer milieuvriendelijke energiebronnen 

- Vergroten van aandeel van hernieuwbare energie in de totale energievoorziening 


- Voorbeeldfunctie van de gemeente (verder) uitbouwen (bvb naar zonne-energie en windenergie toe, 

isolatie, …) 

- Het laten dalen van het energieverbruik binnen de gemeentelijke diensten 


Volgende acties zijn verwant met de energiezorg in gemeentelijke gebouwen: 

- Actie I2: Verder uitbouwen van een intern milieuzorgsysteem (SO) 





- Actie H10: Vervangen van de oude koelkasten in de gemeentelijke entiteiten 


Actie E1 

Identificatie 

Titel Energieboekhoudingsysteem invoeren voor een aantal gemeentelijke gebouwen 

Classificatie 3.6.1. Energiezorg gemeentelijke gebouwen 

SO DuLo Energie, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving Om een duidelijk zicht te krijgen op het energieverbruik in de gemeentelijke 

gebouwen en om calamiteiten (piekverbruiken en abnormale verbruiken) op te 

sporen zal de gemeente een energieboekhouding opstarten in een aantal 

gemeentelijke gebouwen in het kader van “meten is weten”. Hierbij zal vanaf 2005 

gestart worden met een driemaandelijkse controle, te starten met de gebouwen 

met de grootste verbruiken (sportinfrastructuur, bibliotheek, scholen). Deze actie 

gaat samen met de actie W-DW1, met name het bijhouden van de watermeters. 


Verder zal eveneens een energiecoördinator aangeduid worden binnen de 

gemeente. Deze pesoon zal de mogelijkheid krijgen om REG-cursussen te volgen 

om zo een continuïteit in het gevoerde energiebeleid te verzekeren. 

Energieboekhouding, energiecoördinator, REG 


Doelstelling Een beter zicht krijgen op het energieverbruik. 

Doelgroep(en) Gemeentepersoneel, gebruikers van gemeentelijke infrastructuur 


Betrokken 

actoren 

Gaselwest 

Indicatoren Energieverbruik 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 



gebouwen 


diensten 

/ 

MINA-plan 3: 

- Reduceren van de uitstoot van broeikasgassen in de sector van handel en 

(openbare) diensten. 




Actie E2 

Identificatie 

Titel Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen diensten 

Classificatie 3.6.1. Energiezorg gemeentelijke gebouwen 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil via diverse maatregelen het energieverbruik in de eigen diensten 

doen dalen. Volgende initiatieven zullen tijdens de planperiode ondernomen 

worden: 

- Waar het verantwoord is, zal bij nieuwbouw of grondige verbouwingen geopteerd 

worden voor milieuvriendelijke energie (zonnepanelen, zonneboilers, 

buitenverlichting op zonnecellen, …) en zullen zoveel mogelijk energiebesparende 

maatregelen (gebouwenbeheerssysteem met tijdsgeschakelde temperatuur- en 

lichtregeling, thermostatische kranen, bewegingsdetectoren voor aan-uitschakeling 

licht, lichtsensoren voor aan-uitschakeling licht, voor het publiek toegankelijke 

gebouwen met zelfsluitende deuren, …) toegepast worden. 

Een project dat reeds gepland is, zijn de energiezuinige armaturen in het nieuw 

gemeenschapscentrum. 

- Evalueren van de reeds bestaande checklist waar ook een aantal elementaire 

REG-maatregelen in opgenomen zijn. 

- Alle bestaande gebouwen nakijken (aan de hand van een lijst) en een aantal zeer 

elementaire REG-maatregelen nemen (elektrische toestellen uitschakelen 

wanneer niet in gebruik, conciërge die nakijkt of lichten ’s avonds nog branden, 

tochtgaten dichten, nutteloze verlichting verwijderen, preventief nazicht van 

verwarmingsinstallaties, nauwkeurig nazicht van de afstelling van de 

regelsystemen...). 

- Oude apparaten (armaturen, elektrische apparaten, stookolieketels, koelkasten, 

…) die aan vervanging toe zijn, vervangen door nieuwe energiezuinigere 

apparaten. 

- Responsabilisering gebruikers sportinfrastructuur voor rationeel energiegebruik 

Het is de bedoeling dat het verlichten van sportterreinen (bvb. voetbalterreinen) in 

beheer van de gemeente beperkt wordt tot het noodzakelijke (bvb. tijdens de 

match, maar geen uren erna). Hiertoe zal de gemeente metingen uitvoeren om 

een zicht te krijgen op de noodzakelijke verlichting. Daarna zullen de 

sportverenigingen gesensibiseerd worden om hen aan te zetten de verlichting tot 

een minimum te beperken. 

- Sensibilisering van de interne diensten rond energie (bvb. lichten uitschakelen 

indien niet nodig, sluiten van ramen en deuren, computer uitdoen, verwarming niet 

onnodig laten aanstaan, …) Daarnaast zal het personeel ook de mogelijkheid 

krijgen om zelf suggesties voor REG aan te brengen. Het energieverbruik kan voor 

en na de sensibilisering vergeleken worden en de resultaten kunnen (indien 

gunstig) bekend gemaakt worden aan het personeel (bvb. via uithangen van 

grafieken, …). 

Positieve intiatieven zullen eveneens aan de bevolking bekend gemaakt worden. 

Op deze manier probeert de gemeente haar voorbeeldfunctie waar te maken. 

Sleutelwoorden Energieverbruik, eigen diensten, milieuvriendelijke energie, energiebesparende 


maatregelen, REG 


Doelstelling Doen dalen van het energieverbruik in de eigen diensten en het opdrijven van de 

hoeveelheid groene energie in het totale energieverbruik. 

Doelgroep(en) Gemeentepersoneel, Bevolking 


Betrokken Alle gemeentelijke diensten, sportverenigingen 

actoren 

Indicatoren Energieverbruik 

Termijnplanning Evaluatie checklist: 2005 

Nakijken bestaande gebouwen: 2005 

Acie sportinfrastructuur: 2005 

Sensibilisering interne diensten: 2005 


Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 




- Actie H10: Vervangen van de oude koelkasten in de gemeentelijke entiteiten 


gebouwen 

- Actie 89: Ondersteunen van steden en gemeenten bij het voeren van hun luik 

duurzame energie. 

MINA-plan 3: 






3.6.2 Energiezorg naar de doelgroepen toe 



(Zie 2.6.1.1.1 Algemene beschrijving van het milieuprobleem) 


Tot op heden werden in Staden reeds een aantal initiatieven rond energie ondernomen. Zo geeft de 

gemeente een subsidie voor zonneboilers (371,85 euro) om zo hernieuwbare energie te stimuleren. Er 

werd ook reeds in samenwerking met VIBE een info-avond rond zonneboilers en fotovoltaïsche cellen 


georganiseerd en een folder opgemaakt. Geïnteresseerde burgers kunnen ook de nodige technische 

uitleg en begeleiding krijgen rond fotovoltaïsche cellen. 

Verder ijvert de gemeente ervoor dat bij de opmaak van het GRUP ‘De Heuvelrug’ de bouw van 

windmolens voor het opwekken van energie toegelaten is. 



(Zie ook 3.6.1.2.1 Bovengemeentelijk niveau bij energiezorg gemeentelijke gebouwen) 


(Zie ook 3.6.1.2.2 Gemeentelijk niveau bij energiezorg gemeentelijke gebouwen) 


Een eerste knelpunt betreft het feit dat op dit moment de begrippen energiezorg, herbruikbare energie en 

rationeel energiegebruik echter nog onvoldoende ingeburgerd zijn bij de bevolking en de doelgroepen. 

De gemeente speelt hierin een belangrijke rol maar maakt haar voorbeeldfunctie hierin nog onvoldoende 

waar. 

Verder is de sensibilisering rond REG naar de bevolking toe nog te beperkt. 



- Verminderen van het energiegebruik bij de doelgroepen en overschakelen naar meer milieuvriendelijke 

energiebronnen 


- Meewerken aan de initiatieven rond energie van de hogere overheid 

- Sensibilisering rond REG en alternatieve energie (zonne-energie en windenergie) 

- Stimuleren van een duurzaam energiegebruik en hernieuwbare energiebronnen 

- Voeren van een rationeel energiebeleid 


Volgende acties zijn hier eveneens van belang: 





Actie E3 

Identificatie 

Titel Voeren van een rationeel energiebeleid 

Classificatie 3.6.2 Energiezorg andere 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil op verschillende manieren streven naar een rationeel 

energiegebruik. Hiertoe zal zij enerzijds de bestaande initiatieven verder zetten 

(zie 3.6.2.1.2 De toestand in de gemeente Staden) maar ook een aantal nieuwe 

acties ondernemen: 

- Verder zetten van de subsidie voor zonneboilers 

Dit initiatief zal regelmatig bekend gemaakt worden naar de bevolking toe. 

- Stimuleren van optimaal gebruik van passieve zonne-energie. 

Zo zal er onderzocht worden of de gemeente voorwaarden voor zongericht 

verkavelen kan opleggen in de verkavelingsvergunning. 

- Vernieuwen van de openbare verlichting (o.a. milieuvriendelijkere en zuinigere 

lampen, …) 

- Mogelijke plaatsen waar windmolens kunnen komen vrijwaren. 

- Afspraken maken met de stedenbouwkundige dienst rond de opvolging van 

isolatienormen bij bouwprojecten. Hiervoor zal de stedenbouwkundig ambtenaar 

de nodige opleidingen kunnen volgen. 


Verder zal de gemeente eveneens meewerken aan initiatieven van de hogere 

overheid. 

Rationeel energiegebruik, zonneboilers, windmolens 


Doelstelling Stimuleren van rationeel energiegebruik en alternatieve energiebronnen. 



Betrokken 

actoren 

Stedenbouwkundige dienst 

Indicatoren Aantal subsidies voor zonneboilers, aantal windmolens 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 




diensten 

- Actie E4: Sensibilisering rond REG 



MINA-plan 3: 




- Terugdringen van broeikasgasemissies vanuit de energie-intensieve industrie 

(via VLAREM). 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 

Actie E4 

Voor de uitbetaling van de subsidies voor zonneboilers wordt budget voorzien op 


Voor sensibilisering wordt budget voorzien op begrotingsartikel 87901/124-02. 


Identificatie 

Titel Sensibilisering rond REG 

Classificatie 3.6.2 Energiezorg andere 


Actieplan 

Beschrijving De gemeente wil haar sensibilisering rond rationeel energiegebruik opdrijven. Op 

deze manier hoopt de gemeente de bevolking meer bewust te maken van de 

problematiek en hen aan te zetten tot alternatieve energievormen of een meer 

milieuverantwoord energieverbruik. Volgende acties kunnen o.a. tijdens de 

planperiode ondernomen worden: 

- Energiezuinige alternatieven demonstreren aan de bevolking 

- Actie rond isolatie, gebruik actieve/passieve zonne-energie, 

subsidiemogelijkheden (bvb via een info-avond) 

- Medewerking aan opendeurdagen of demodagen rond REG 

- Openstellen van de ecowoningen voor het publiek en bezoek van ecowoning met 

de MINA-raad 

Sleutelwoorden REG, sensibilisering, alternatieve energievormen, ecowoning 


Doelstelling De bevolking aanzetten tot een milieuverantwoord energiegebruik. 

Doelgroep(en) Bevolking, milieuraad 


Betrokken Technische dienst, Stedenbouwkunidge dienst 

actoren 

Indicatoren Aantal georganiseerde acties door de gemeente 



Relaties met 

andere acties 

Provinciaal 

beleidskader 

Gewestelijk 

beleidskader 


diensten 




MINA-plan 3: 




- Terugdringen van broeikasgasemissies vanuit de energie-intensieve industrie 

(via VLAREM). 


Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 





4. Burgers en doelgroepen 


4.1 Beschrijving van de bestaande toestand 

4.1.1 Algemene beschrijving – de noodzaak van een doelgroepenbeleid 

Het gemeentelijk milieubeleid omvat vele facetten: niet enkel engageert de gemeente zich ertoe aandacht 

te besteden aan de verschillende milieuproblematieken, ook dient rekening gehouden te worden met de 

verschillende actoren betrokken bij het gemeentelijk milieubeleid. 

Deze actoren kunnen gegroepeerd worden in zogenaamde doelgroepen. Een doelgroep is een 

verzameling burgers, bedrijven of instellingen die afgebakend wordt op basis van kenmerkende 

milieuverstoringsactiviteiten. Naast specifieke knelpunten beschikt elke doelgroep ook over specifieke 

mogelijkheden om constructief mee te werken aan het milieubeleid binnen de gemeente. Het is dan ook 

de taak van de gemeente om optimaal gebruik te maken deze mogelijkheden. 

In die zin is de betekenis van het begrip doelgroep niet enkel negatief getint en ook sterk geëvolueerd ten 

opzichte van vroeger. Toen lag immers het accent voornamelijk op de doelgroep als veroorzaker van een 

milieuprobleem, vandaag worden de doelgroepen eerder gezien als noodzakelijke partners voor de 

oplossing ervan. Het is van essentieel belang dat het milieubeleid gedragen wordt door de verschillende 

doelgroepen tot wie het milieubeleid zich richt. Het blijft daarbij de taak van de gemeentelijke en hogere 

overheden om de (milieu)doelstellingen te bepalen. Echter, door het betrekken van de doelgroepen in een 

vroeg stadium van de beleidsformulering is de kans op succes bij de aanpak van de milieuproblemen veel 

groter. Via haar doelgroepenbeleid wil de gemeente zoveel mogelijk doelgroepen bereiken en hen 

aanzetten tot milieubewust gedrag. De gemeente kan dit doen via communicatie, overleg en participatie. 

Het voeren van een doelgroepenbeleid heeft ook tal van voordelen: 

- Het maakt duidelijk voor wie welke maatregelen bedoeld zijn. 

- De verwachte inspanningen van een bepaalde doelgroep kunnen in één pakket worden 

bediscussieerd. 

- In overleg tussen doelgroep en gemeentelijke overheid wordt met één stem gesproken, beide 

partijen weten wie ze moeten aanspreken. 

- Maatregelen kunnen in onderling overleg tot stand komen en de uitvoering ervan heeft een 

grotere kans op slagen door de feedback-functie die een doelgroepenbeleid kan vervullen. 

- De verschuiving van een curatief naar een preventief beleid wordt mogelijk, bvb. door het voeren 

van sensibiliseringscampagnes. 

- De verantwoordelijken van het probleem zoeken zelf naar oplossingen die ze kunnen afstemmen 

op andere ontwikkelingen binnen hun werkterrein. 

4.1.2 De toestand in de gemeente Staden 

4.1.2.1 De instrumenten ter beschikking om tot een doelgroepenbeleid te komen 

4.1.2.1.1 Communicatieve instrumenten 

De gemeente beschikt over verschillende communicatieve instrumenten die uitermate geschikt zijn voor 

het bereiken van de verschillende doelgroepen, waarbij het ook mogelijk is om minder georganiseerde 

doelgroepen (zoals de bevolking) te bereiken. 

De gemeente Staden werkt haar communicatie naar de doelgroepen toe uit op verschillende manieren; zo 

tracht de gemeente te informeren en te sensibiliseren (via infokrant, folders, ...), neemt de gemeente deel 

aan acties van de hogere overheid en verleent de gemeente de nodige ondersteuning. 


Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de middelen gebruikt voor interne communicatie (communicatie 

naar de eigen diensten toe) en de kanalen gebruikt voor externe communicatie. 

Kanalen voor externe communicatie 

- infoblad: 

De gemeentelijke infokrant, genaamd ‘Info Staden’ verschijnt 5 maal per jaar. Alle inwoners van Staden 

ontvangen de infokrant gratis in de bus. Momenteel wordt in de infokrant reeds op regelmatige basis 

aandacht besteed aan milieuthema’s. 

- milieuloket: 

Het milieuloket te Staden is elke werkdag van 9u tot 12u geopend, daarenboven is het de bedoeling dit 

vanaf 01-05-2005 uit te breiden zodat de gemeentediensten dinsdags tot 18u bereikbaar zijn. Tijdens 

deze openingsuren kunnen inwoners en andere betrokkenen met al hun vragen, opmerkingen en klachten 

betreffende milieu aan het milieuloket terecht. Het milieuloket is ook tijdens de werkuren van de 

milieudienst telefonisch bereikbaar. Daarnaast kan men via de website (digilok) contact opnemen met de 

milieudienst. Bovendien bestaat ook steeds de mogelijkheid contact op te nemen met de milieucel van de 

politiezone ARO Ieper. 

Verder is bij het milieuloket ook allerhande informatie beschikbaar omtrent diverse milieuthema’s (o.a. ook 

brochures van de hogere overheid). 

- info-avonden: 

Indien dit nuttig geacht wordt, richt de gemeente Staden een info-avond in omtrent een bepaald 

milieuthema. De behandelde onderwerpen kunnen zeer gevarieerd zijn, afhankelijk van de noodzaak van 

het moment. In het verleden werden reeds info-avonden omtrent volgende onderwerpen georganiseerd: 

Invullen door de gemeente. De organisatie van dergelijke info-sessies kan eventueel in samenwerking 

met verschillende partners verlopen (vb. uitgenodigde sprekers). Ook de MINA-raad is vaak betrokken bij 

de organisatie van dergelijke info-avonden. 

- website: 

De gemeente Staden beschikt over een eigen website (www.staden.be). Op deze website wordt naast 

algemene informatie ook informatie omtrent de verschillende beleidsdomeinen weergegeven. 

Ook de MINA-raad van Staden beschikt over een website, deze kan geraadpleegd worden via de site 

www.milieuraad.be. Op deze site wordt geïnformeerd omtrent de samenstelling van de milieuraad, verder 

worden telkens de agendapunten en de verslagen van de verschillende vergaderingen via deze site 

bekendgemaakt. 

- infoborden: 

Door het plaatsen van infoborden op plaatsen waar veel inwoners (of andere passanten) voorbijkomen 

kan de gemeente op een zeer directe manier communiceren. Dergelijke borden worden bvb. geplaast op 

het containerpark en op de belangrijke invalswegen. 

- affichecampagnes: 

Door middel van affichecampagnes kan de gemeente de aandacht vestigen op bepaalde milieuaspecten. 

Staden maakt hierbij voornamelijk gebruik van de campagnes die aangeboden worden door hogere 

overheid. De affiches worden op goed zichtbare plaatsen uitgehangen (milieudienst, affichebord, 

bibliotheek, ...). 


- brochures: 

De gemeente Staden stelt allerhande brochures omtrent verschillende milieuonderwerpen ter beschikking. 

Deze brochures zijn ondermeer opvraagvaar via de website of te verkrijgen op de milieudienst, in het 

gemeentehuis en in de bibliotheek. De beschikbare brochures werden in vele gevallen opgesteld door 

hogere overheden (bvb. in het kader van allerhande campagnes). Staden stond echter zelf ook in voor 

een aantal informatieve brochures (informatie over containerpark, KMO-park, overzicht van de bestaande 

subsidie, …) 

- afvalkalender en afvalkrant: 

De afvalkalender en afvalkrant bericht de inwoners omtrent allerhande praktische zaken i.v.m. de 

inzameling van de afvalstoffen binnen de gemeente. 

- compostmeesters: 

De compostmeesters verzorgen de communicatie betreffende het thuiscomposteren. Bovendien doen zij 

tijdens de ‘week van de compostmeester’ een extra inspanning om de inwoners aan te zetten tot 

composteren. 

- MINA-raad: 

De MINA-raad is een uitstekend middel om het milieubeleid dichter bij de bevolking te brengen. 

Bovendien kunnen de leden van de milieuraad de behandelde onderwerpen ook aankaarten binnen hun 

eigen organisaties en verenigingen. Tenslotte wordt door de MINA-raad van Staden regelmatig een actie 

georganiseerd wat de betrokkenheid van de inwoners bij het gemeentelijk milieubeleid verhoogt (infoavonden, 

zwerfvuilactie, ...) 

- landbouwtelling: 

De landbouwtelling is een ideale gelegenheid om de landbouwers in te lichten omtrent het gemeentelijk 

milieubeleid en de rol die zij daarin kunnen vervullen. In het verleden werd via de landbouwtelling bvb. 

reeds informatie verstrekt rond ‘Behaag het landschap’, ‘4 voor 2’ en erosiepreventie. 

- via evenementen: 

Door middel van allerhande evenementen kan de gemeente de inspanningen die ze levert in het kader 

van milieu eens in de kijker zetten. Hierbij is er meestal een directe wisselwerking tussen de gemeente 

enerzijds en de burgers anderzijds. De voorbije jaren organiseerde Staden reeds volgende evenementen 

met betrekking tot milieu: 

- dag van de compostmeester 

- zwerfvuilactie 

- evenement rond de actie ‘met belgerinkel naar de winkel’ 

- stand compostmeesters op de jaarbeurs 

Vaak lenen deze evenementen zich ook om het aspect afval in de kijker te zetten (bvb. door afvalstands). 

- enquête: 

Om participatie en inspraak van de verschillende doelgroepen te bevorderen kan door de gemeente ook 

een enquête uitgevoerd worden rond bepaalde thema’s. Zo werd naar aanleiding van dit milieubeleidsplan 

een enquête georganiseerd met de bedoeling de bevolking meer bij het toekomstig milieubeleid te 

betrekken en hen vooraf inspraak te geven. 


Kanalen voor interne communicatie 

De communicatie binnen de eigen diensten kan via volgende kanalen verlopen: 

- prikbord: 

Binnen de gemeente Staden zijn er verschillende plaatsen (personeelsdienst en aan de prikklok) waar 

informatie die alle personeelseden aanbelangt gegroepeerd wordt. 

- intranet: 

Om de interne communicatie optimaal te laten verlopen, maakt de gemeente gebruik van intranet. Dit 

heeft als voordeel dat de communicatie en de afspraken tussen de verschillende diensten veel sneller 

verloopt wat de gemeentelijke werking ten goede komt. 

- affichecampagnes: 

Ook als middel voor interne communicatie worden regelmatig affichecampagnes (meestal van hogere 

overheden) gebruikt (bvb. OVAM-affiches en provinciale wobblers ter beperking van het papiergebruik). 

- enquêtes: 

Enquêtes bieden de mogelijkheid tot een tweerichtingsverkeer. Niet alleen kan de gemeente haar 

initiatieven bekend maken aan de personeelsleden, de enquête geeft ook aan de personeelsleden de 

mogelijkheid om hun mening te geven betreffende de werkwijze van de gemeente. Tot op heden werd 

een dergelijke enquête nog niet georganiseerd. 

4.1.2.1.2 Juridische instrumenten 

De gebruikte juridische instrumenten in de gemeente zijn de stedenbouwkundige vergunningen en 

milieuvergunningen. De vergunningen vormen hierbij een dwingende maatregel in tegenstelling tot de 

communicatieve instrumenten, waar gesteund wordt op de vrijwillige basis van medewerking door de 

respondenten. 

De gemeente heeft een vergunningsverlenende (voor klasse 2 en 3 bedrijven) of adviserende functie 

(voor klasse 1 bedrijven) bij aanvragen. Daarnaast wordt opgetreden in geval van klachten. 

Voor meer informatie omtrent de milieuvergunningen en het toezicht hieromtrent wordt verwezen naar de 

cluster instrumentarium. 

4.1.2.1.3 Economische instrumenten 

Economische instrumenten geven een financiële stimulans om milieuvriendelijk handelen te bevorderen, 

of milieu-onvriendelijk gedrag te ontraden. Onder deze economische instrumenten worden ondermeer de 

gemeentelijke subsidies, de heffingen en de bestekken begrepen. 

Bestaande gemeentelijke subsidies 

Compostvat 

In gemeenteraad van 22 november 2201 werd beslist compostvaten en wormenbakken aan verminderde 

prijs te koop aan te bieden, om zo het thuiscomposteren te stimuleren. 

Mulchmaaier/hakselaar 

In gemeenteraad van 25 maart 2003 werd beslist subsidie te verlenen bij aankoop van mulchgrasmaaiers 

(50 €) of hakselaars (50 of 100 €). 


Eco-luiers 

In gemeenteraad van 27 februari 2003 werd beslist een geboortepremie van 100 € uit te reiken indien 

aangetoond kan worden dat voor minimaal 200 € aan katoenen luiers en accessoires aangekocht werd. 

IBA (individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater) 

In gemeenteraad van 14 juli 2000 werd de gemeentelijke subsidieregeling voor de bouw van een 

individuele zuiveringsinstallatie bij particuliere woningen in zuiveringszone C en het buitengebied 

vastgesteld. De premie bedraagt 1.000,00 euro. 

Hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen 

In gemeenteraad van 12 juli 1999 werd het subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en 

infiltratievoorzieningen goedgekeurd. De premie bedraagt 247,89 euro. Voor hemelwaterputten geldt de 

subsidie enkel voor vernieuwbouw. 

KLE 

In gemeenteraad van 28 september 1995 werd het subsidiebesluit voor het aanplanten van hagen, 

heggen, laan- en fruitbomen in het ganse grondgebied goedgekeurd. Op 12 april 1999 volgden subsidies 

voor beheersmaatregelen in de geselecteerde GNOP-gebieden, alsook voor onderhoud van 

veedrinkpoelen, hagen, struwelen en knotbomen over het ganse grondgebied. De subsidiebedragen zijn 

afhankelijk van het type aanplant/onderhoud. 

Aansluitend op dit thema werd in gemeenteraad van 12 april 2004 een gemeentelijke verordening 

opgesteld met betrekking tot groenschermen en het uitwerken van landschapsbedrijfsplannen. 

Nestkast 

In gemeenteraad van 16 augustus 1999 werd een subsidiereglement ingesteld voor het plaatsen van 

nestkasten voor de koolmees, pimpelmees, huismus en vliegenvanger, met 5 € per nestkastje. 

Zonneboiler 

In gemeenteraad van 14 juli 2000 werd beslist 371,85 € aan subsidie uit te reiken voor het plaatsen van 

een zonneboiler. 

4.1.2.2 De doelgroepen binnen gemeente Staden 

Binnen de gemeente Staden kunnen volgende doelgroepen onderscheiden worden: 

- bevolking (consumenten, gezinnen, huishoudens), 

- bedrijven/KMO’s/zelfstandigen/handelaars, 

- landbouwers, 

- scholen, 

- verenigingen 

- uitvoerders van werken (aannemers, architecten, studiebureaus) 

- gemeentelijke diensten 

Bevolking: 

Dit is de grootste doelgroep van de gemeente, zowel naar aantal als naar belang toe. Er wordt door deze 

groep een duidelijke druk uitgeoefend door wonen, mobiliteit, werken, consumptie en vrijetijdsbesteding. 

Anderzijds is er nood aan groene en open ruimte, gezonde voeding, een goede luchtkwaliteit,… 


Bedrijven/KMO’s/zelfstandigen/handelaars: 

Binnen de gemeente Staden is deze doelgroep belangrijk, op het grondgebied van de gemeente zijn er 

verschillende bedrijven gevestigd. Hierdoor zijn naast de plaatselijke handelaars en KMO’s ook grotere 

bedrijven aanwezig. Deze bedrijven zijn samen met de plaatselijke kleinere bedrijven belangrijke actoren 

in het gemeentelijke milieubeleid. 

Land- en tuinbouwers: 

Binnen Staden is deze doelgroep zeer belangrijk. Land- en tuinbouwers zijn, als beheerders van de open 

ruimte, zeer nauw betrokken bij het milieu- en natuurbeleid. Daarenboven kan de landen tuinbouw, door 

de omvang en de manier van werken (bvb. niet-grondgebonden veeteelt, inplanting van serrecomplexen) 

een bron van hinder vormen. 

Scholen: 

Binnen Staden zijn verschillende scholen gevestigd, gaande van kleuterscholen over lagere scholen. 

Middelbare scholen zijn er niet gevestigd in Staden. 

Ook scholen vormen een doelgroep binnen het gemeentelijke milieubeleid. Hierbij wordt in de eerste 

plaats verwezen naar de rol die de gemeente kan vervullen in het ondersteunen van de natuur- en milieueducatie. 

In dit kader wordt onder meer verwezen naar de MOS-werking, waarbij milieu-educatie op 

school centraal staat. 

Verenigingen: 

Binnen de gemeente Staden zijn heel wat verenigingen actief. Deze verenigingen zijn van allerlei aard; 

zowel jeugdverenigingen, sportverenigingen, seniorenverenigingen als socio-culturele verenigingen zijn 

actief. 

Uitvoerders van werken: 

De studiebureaus, aannemers en architecten die werken uitvoeren in opdracht van de gemeente worden 

als een aparte doelgroep gezien. In Staden wordt een eerste aanzet gegeven om bij werken die 

uitgevoerd dienen te worden specifiek aandacht te besteden aan milieu- en natuuraspecten. Momenteel 

gaat het om eenrichtingsmaatregelen die een signaal geven aan de vertegenwoordigers van de sector. 

Immers, door het aangeven van deze aspecten in bestekken kan de gemeente de aannemers, architecten 

en studiebureaus attent maken op het bestaan van milieuvriendelijke technieken en verantwoord 

productgebruik. Bovendien wordt het signaal gegeven aan de vertegenwoordigers van de sector dat er 

een evolutie is naar milieuvriendelijker werken, wat in de toekomst ook meer en meer zal geëist worden. 


De gemeentelijke diensten vormen een doelgroep op zich, door haar activiteiten en beslissingen oefent de 

gemeente immers een druk uit op het milieu. Hierin verschilt de gemeente niet van de doelgroepen die 

eerder afgebakend werden. Bovendien dient de gemeente een voorbeeld te stellen naar de andere 

doelgroepen. Door een natuur- en milieuvriendelijke houding te bewerkstelligen bij de eigen 

personeelsleden vervult de gemeente een voorbeeldfunctie naar de inwoners toe. 

Deze doelgroep komt eveneens uitgebreid aan bod bij de bespreking van de ‘Interne milieuzorg’. 

4.2 Beleids- en wettelijk kader 

In de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ 2002-2004 werd de 

cluster ‘Burgers en doelgroepen’ op niveau 1 als keuzecluster opgenomen. In deze cluster wordt van de 

gemeenten verwacht dat zij het eigen gemeentepersoneel sensibiliseren en infomeren omtrent de 

realisatie van het intern milieuzorgsysteem. De inspanningen die de gemeente onderneemt in het kader 


van het intern milieuzorgsysteem dienen ook naar de burgers en doelgroepen gecommuniceerd te 

worden. Op die manier kan de gemeente immers haar voorbeeldfunctie vervullen. 

In de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 is de Cluster ‘Burgers en Doelgroepen’ enkel op niveau 3 

opgenomen. 

Aangezien de gemeente zich bewust is van het grote belang van een goed doelgroepenbeleid wil zij 

echter haar doelgroepenbeleid meer uitwerken dan wat van hen verwacht wordt in de SO. 

4.3 Knelpunten 

Een mentaliteitswijziging bewerkstelligen naar een meer milieu- en natuurvriendelijk gedrag is een 

moeilijke taak. 

Het is voor een stad of gemeente niet altijd evident om de verschillende doelgroepen te bereiken. 

Bovendien merkt Staden dat het niet eenvoudig is om de verschillende doelgroepen (bevolking, 

verenigingen, zelfstandigen, …) actief bij het milieubeleid te betrekken. De belangstelling voor bepaalde 

acties die de gemeente organiseert is soms beperkt (bvb. lage opkomst op bepaalde info-avonden). 

Bovendien bereikt men al te vaak enkel de mensen die al een milieubewuste houding aannemen. 

4.4 Doelstellingen en visie 

4.4.1 Algemene doelstellingen 

Staden stelt zich tot doel om door middel van een gerichte communicatie de diverse doelgroepen aan te 

spreken. Zo hoopt de gemeente de concrete problemen van elke afzonderlijke doelgroep aan te pakken 

via de specifieke mogelijkheden waarover de doelgroep beschikt. Op die manier tracht Staden het 

gemeentelijk milieubeleid efficiënt aan te pakken en via gerichte samenwerking tot een maximaal resultaat 

te komen. 

4.4.2 Doelstellingen tijdens de planperiode 

Bevolking 

De gemeente Staden wenst de bevolking actief te betrekken bij het milieubeleid binnen de gemeente. 

Deze doelstelling komt tot uiting doorheen het volledige milieubeleidsplan. Specifiek streeft de gemeente 

ernaar de belangstelling te doen toenemen voor milieuvriendelijkere producten en alternatieven. Op lange 

termijn wenst men een mentaliteitswijziging teweeg te brengen naar een meer milieu- en natuurvriendelijk 

gedrag. 

Bedrijven/KMO’s/zelfstandigen/handelaars: 

Gezien het belang van deze doelgroep te Staden wenst de gemeente in het gemeentelijk milieubeleid 

voldoende aandacht te besteden aan bedrijven, KMO’s en zelfstandigen. 

Staden wil zich voornamelijk richten op de hinder die door het toedoen van de bedrijvigheid kan ontstaan. 

Hierbij streeft men ernaar de hinder tot een minimum te beperken, zonder de bedrijven onnodig in hun 

activiteiten te beperken. Hiertoe zal de gemeente de nodige regelgeving hanteren. Ook zal de gemeente 

trachten door overleg tot oplossingen te komen voor de ervaren knelpunten. 


Verder zal de gemeente een duidelijk communicatiebeleid voeren naar de bedrijven toe. Zo hoopt de 

gemeente de bedrijven te kunnen aansporen tot het nemen van milieuvriendelijke maatregelen, zowel 

naar infrastructuur (bvb. hemelwateropvang), gebruikte materialen (bvb. beperken van afval) als naar 

personeelsbeleid (bvb. fietsvergoedingen). Tenslotte wil de gemeente aandacht besteden aan het 

inpassen van bedrijven in het landschap. 

Land- en tuinbouwers: 

De gemeente zal trachten de landbouwers door allerlei acties aan te zetten tot een beheer waarbij de 

natuurlijke waarde behouden blijft. Naast dergelijke acties (cluster Natuurlijke Entiteiten) heeft de 

landbouw ook te kampen met een aantal specifieke milieuproblematieken zoals het gebruik van 

grondwater, de mestproblematiek, het gebruik van pesticiden en geurhinder. Ook met betrekking tot deze 

onderwerpen wenst de gemeente actie te ondernemen naar de landbouwers toe. 

Scholen: 

De gemeente Staden zal trachten de milieu- en natuureducatie binnen de plaatselijke scholen te 

ondersteunen. Hiertoe zal de gemeente zich actief blijven inzetten voor de MOS-werking. Staden wenst 

echter haar inspanningen niet te beperken tot de scholen en is ook bereid kinderen/jongeren in het 

algemeen in het gemeentelijk milieubeleid te betrekken. 

Verenigingen: 

Participatie van verenigingen aan het beleid in zijn verschillende fasen wordt als een essentieel onderdeel 

van duurzame ontwikkeling gezien. De gemeente Staden streeft er dan ook naar om op talrijke terreinen 

van het milieubeleid samen te werken met allerhande (lokale) verenigingen. Hieronder worden niet alleen 

milieuverenigingen begrepen, ook socio-economische en socio-culturele verenigingen kunnen partners 

zijn binnen het milieubeleid. 

Uitvoerders van werken: 

De gemeente hoopt op lange termijn een gedragswijziging teweeg te brengen bij de uitvoerders van 

werken. Hiertoe zal de gemeente bij de eigen werken voldoende aandacht besteden aan milieu-aspecten. 

Op die manier kan de sector zich vertrouwd maken met milieuvriendelijke technieken en zullen zij ook bij 

andere werken dergelijke milieuvriendelijke maatregelen in overweging nemen. 

Gemeentelijke diensten: 

Een eerste doelstelling naar de eigen diensten toe is de bewustmaking van het eigen personeel. 

Bovendien tracht de gemeente door allerhande maatregelen ook de hinder ten gevolge van de eigen 

diensten te beperken. 

Door het verder uitwerken van het intern milieuzorgsysteem hoopt de gemeente bovendien ervaring op te 

doen met milieubewuste technieken, waardoor beter advies kan gegeven worden. 

Tenslotte wordt ook de voorbeeldfunctie die de gemeente vervult naar de bevolking en het bestendigen 

van de geloofwaardigheid naar andere doelgroepen toe als een doelstelling gezien. 


4.5 Acties 

4.5.1 Algemene acties 

Actie D1 

Identificatie 

Titel Optimaal benutten van de verschillende communicatiekanalen 

Classificatie 4. Burgers en doelgroepen 

SO DuLo Doelgroepen, niveau 1 

Actieplan 

De gemeente zal in de komende planperiode de beschikbare 

Beschrijving 

communicatiekanalen optimaal trachten te benutten om de verschillende 

doelgroepen te informeren en te sensibiliseren. Dit kan ondermeer door: 

- in elke uitgave van het gemeentelijke infoblad informatie te geven over 

een bepaald milieuthema. Jaarlijks zal geëvalueerd worden welke 

onderwerpen aan bod kunnen komen. 

- de bestaande subsidies in de gemeentelijke info-krant en op de website te 

laten verschijnen 

- de nodige informatie over het gemeentelijk milieubeleid aan te bieden op 

de website. Verder zal deze website regelmatig geactualiseerd worden om 

zo nieuwe informatie snel aan te bieden. 

- Ook andere communicatiekanalen regelmatig te actualiseren (vb. intranet 

en prikborden om de eigen diensten te infomeren en te sensibiliseren). 

Tenslotte zal Staden er ook op toezien dat telkens de meest geschikte 

communicatiekanalen gebruikt worden voor het aanspreken van een specifieke 

doelgroep. 

Sleutelwoorden Communicatie, infokrant, website, sensibiliseren 


Doelstelling Duidelijke en gerichte communicatie voeren naar elk van de doelgroepen 

Doelgroep(en) Alle doelgroepen 

Initiatiefnemer CBS, milieudienst 

Betrokken Personeelsdienst 

actoren 

Indicatoren Gebruik van de verschillende communicatiekanalen 

Actualisatie van de verschillende communicatiekanalen (o.a. website) 




andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 



Inzet van 

personeel 

Actie D2 


Identificatie 

Titel Streven naar een grotere betrokkenheid van de verschillende doelgroepen bij het 

gemeentelijk milieu- en natuurbeleid 

Classificatie 4. Burgers en doelgroepen 

SO DuLo Doelgroepen, niveau 1 

Actieplan 

Beschrijving 

Staden wil de betrokkenheid van de verschillende doelgroepen bij het gemeentelijk 

milieu- en natuurbeleid vergroten. Dit wil men doen via het organiseren van acties 

die het ‘grote publiek’ aanspreken en niet alleen de mensen die reeds een 

milieubewuste houding aangenomen hebben. Verder wil de gemeente ook 

aandacht besteden aan de kleine bedrijven, daar zij soms minder op de hoogte 

blijken van milieuaspecten. 

Om dit te realiseren zal Staden gedurende de komende planperiode trachten te 

achterhalen wat de bestaande drempels zijn voor de deelname aan milieu- en 

natuur gelinkte acties. Hiertoe zal de gemeente de opkomst op de verschillende 

aangelegenheden nauwgezet opvolgen, en zal de gemeente trachten te 

achterhalen welke aanpak de doelgroepen het meest aanspreekt. Eventueel kan 

hierrond een enquête georganiseerd worden. 

Hierbij kunnen o.a. volgende zaken onderzocht worden: 

- Heeft een actieve actie meer succes dan een passieve actie? 

Is er bvb. meer respons op een bezoek aan een eco-woning dan op 

een info-avond omtrent dit onderwerp? 

Hebben ‘actieve acties’, zoals een zwerfvuilactie, de actie ‘Met 

belgerinkel naar de winkel’, ... veel succes? 

- Zijn er bepaalde onderwerpen die de verschillende doelgroepen meer 

aanspreken? 

- Vergroot de betrokkenheid wanneer er samengewerkt wordt met 

plaatselijke verenigingen? 

- Hebben acties gericht op een bepaald deel van de bevolking (bvb. 

jongeren, kinderen, mensen die bouwen,…) meer succes dan andere? 

Wat zou hiervan de oorzaak zijn? 

- Hebben acties in samenwerking met de hogere overheid meer succes dan 

acties op initiatief van de gemeente? 

De gemeente zal dergelijke vragen in beschouwing nemen en hieruit de nodige 

conclusies trekken naar de toekomst toe. Op die manier zal de gemeente trachten 

een aanpak te hanteren waardoor steeds meer mensen zich aangesproken 

voelen. 

Sleutelwoorden Engagement, betrokkenheid, info-avond, sensibilisering 


Doelstelling Achterhalen hoe de verschillende doelgroepen nauwer betrokken worden bij het 

gemeentelijk milieu- en natuurbeleid. 


Doelgroep(en) Alle doelgroepen 

Initiatiefnemer CBS, milieudienst 

Betrokken / 

actoren 

Indicatoren Medewerking en opkomst van de doelgroepen bij de verschillende acties 




andere acties 

Provinciaal - Actie 97: De Provincie zal steden en gemeenten informeren over de kennis en de 

beleidskader ervaring die zij heeft opgedaan bij de uitvoering van diverse acties 

- Actie 98: De Provincie zal steden en gemeenten ondersteunen bij het opzetten 

van hun communicatie over hun intern milieuzorgsysteem 


sensibilisering meer gemeenschappelijk voor de gemeenten ontwikkelen 

- Actie 101: De Provincie zal een digitaal uitwisselingsplatform opzetten tussen 

Provincie en gemeenten 

Gewestelijk - MINA-plan 3: 

beleidskader Project 26: De actieve rol versterken van de milieu- en natuurverenigingen en 

socioculturele organisaties, het verder structureren en stimuleren van de 

samenwerking tussen lokale overheden en NGO’s 

Middelen 


budget 

Inzet van 

personeel 



4.5.2 Specifieke acties per doelgroep 

Doorheen het milieubeleidsplan is gebleken dat er verschillende doelgroepen te onderscheiden vallen in 

de gemeente Staden, waarbij voor een gericht doelgroepenbeleid de volgende in aanmerking komen: 

bevolking (consumenten, gezinnen), bedrijven/KMO’s/zelfstandigen, landbouwers, scholen, verenigingen, 

uitvoerders van werken (aannemers, architecten, studiebureaus) en gemeentelijke diensten. 

4.5.2.1 Bevolking (consumenten, gezinnen) 

In de gemeente Staden wordt naar de bevolking toe vooral gewerkt rond informeren en sensibiliseren. 

Hiertoe worden o.a. volgende kanalen gebruikt: het milieuloket, de infokrant, de website, de 

compostmeesters, infoborden, info-avonden, een enquête, ... 

Verder behoren ook het belonen van milieuvriendelijk gedrag (o.a. door middel van subsidiëring) en het 

ontmoedigen van milieuonvriendelijk gedrag (heffingen) tot de instrumenten die de gemeente gebruikt om 

de bevolking te bespelen. 

De gemeente wenst de bevolking echter verder te engageren dan een zuivere communicatie. Zo wordt bij 

verscheidene acties op de actieve medewerking van de bevolking gerekend. Tenslotte wordt de bevolking 

ook de mogelijkheid geboden om inspraak te geven in het milieubeleid van de stad. 


Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op de bevolking: 

Actie I2: Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

Actie I7: Verder zetten huidige samenwerkingsverbanden 

Actie I9: Verder organiseren van infomomenten bij belangrijke dossiers 

Actie VS-MP2: Opvolgen en uitvoeren van het decreet houdende de vermindering van het gebruik van 


Actie VS-MP4: Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord productgebruik 


Actie VS-MP5: Promoten van biologische en duurzame producten 

Actie VS-A1: De sensibilisering van de doelgroepen (bevolking, bedrijven, verenigingen, scholen, …) 

verder zetten (SO) 

Actie VS-A2: Stimuleren van het thuiscomposteren (SO) 

Actie VS-A3: Promoten van de herbruikbare boodschappentas 

Actie VS-A4: Verder zetten van de bestaande acties rond afval 

Actie VS-A5: Bestendigen van de goede resultaten betreffende restafval (SO) 

Actie VS-A6: Optimaliseren van de werking van het containerpark 

Actie VS-A7: Aanpakken van zwerfvuil/sluikstorten (SO) 

Actie W-IW1: Verderzetting van de DuLo-waterplannen (SO) in de deelbekkenbeheerplannen 

Actie W-IW2: Uitwerken van het integraal waterbeheer 

Actie W-O1: Verder uitbouwen van de voorbeeldfunctie inzake oppervlaktewater en sensibilisering van de 

verschillende doelgroepen 

Actie W-O2: Voeren van een geiïntegreerd en doorgedreven rioleringsbeleid 

Actie W-O3: Meewerken aan de bouw van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) 

Actie W-O4: Voeren van een gericht vergunningenbeleid 

Actie W-O5: Verder zetten subsidie individuele waterzuivering en verfijnen indeling zuiveringszones (SO) 

Actie W-O9: Gemeentelijk subsidiebesluit voor hemelwatergebruik en infiltratievoorzieningen (SO) 

Actie W-O10: Sensibilisering over groendaken 

Actie W-O11: Instandhouden en herstellen van de natuurlijke structuur van waterlopen en grachten met 

potenties 

Actie W-O12: Voorkomen van vismigratieknelpunten (SO) 

Actie W-O13: Toepassen van het gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven van baangrachten (SO) 

Actie W-G1: Onderzoeken van de infiltratiemogelijkheden in de gemeente Staden, uitbouwen van de 

voorbeeldfunctie en sensibilisering naar de doelgroepen toe 

Actie W-G2: Verder zetten van het grondwaterbeleid in functie van de draagkracht van de watervoerende 

lagen 

Actie W-W1: Opvolgen van de wettelijke bepalingen omtrent het ruimen van waterlopen 

Actie W-W2: Meewerken aan acties voor waterlopen 2de categorie 

Actie W-E1: Afwerken en uitvoeren van het erosiebestrijdingsplan 

Actie W-E2: Informeren en ondersteunen van de landbouwers rond erosie 

Actie W-DW2: Uitvoeren van een beperkte wateraudit en het doorvoeren van een aantal 

verbeteringen/aanpassingen bij nieuwe projecten (SO) 

Actie W-DW3: Sensibiliseren van de verschillende doelgroepen met betrekking tot duurzaam watergebruik 

Actie NE-N1: Verder uitvoeren GNOP-project 'Keuneleute en omgeving' 

Actie NE-N2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

Actie NE-N3: Broedvogels lokaal beschermen door creatie van nestgelegenheid 

Actie NE-N4: Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en paaiplaatsen en organisatie 

overzetacties 

Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijks initiatief "Dag van de Natuur" 


Actie NE-N7: Bekendmaking van vigerende natuurwetgeving 

Actie NE-L1: Landschappelijke integratie van bedrijven/ambachtelijke zones door opmaak van 


Actie NE-L2: Opvolgen van studies/plannen met betrekking tot landschap (GRUP's, landschapsstudies 


Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en routes 

Actie NE-L4: Herstelbeheer van boomgaarden 

Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van harmonisch parken 

groenbeheer 

Actie NE-BG2: Verhogen van de leefbaarheid in de verstedelijkte omgeving d.m.v. stimulatie van 

groenaanleg door particulieren 

Actie H1: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen en bestrijden van geluidshinder 

Actie H2: Uitbouwen van de voorbeeldfunctie van de gemeente inzake geluid 

Actie H3: Sensibilisering van de doelgroepen ter voorkoming van geluidshinder 

Actie H4: Sensibilisering van de doelgroepen rond geurhinder 

Actie H5: Vervangen van de verlichting 

Actie H6: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen van lichthinder 

Actie H7: Voeren van een beleid gericht op het voorkomen/beperken van bodemverontreiniging en 

reliëfwijzigingen 

Actie H8: Bijhouden van een register van (potentieel) verontreinigde gronden en gronden waar potentieel 

bodemverontreinigende activiteiten op plaatsvinden 

Actie H9: Sensibiliseren van de bevolking betreffende het verbranden van afval in open lucht 

Actie H10: Vervangen van de oude koelkasten in de gemeentelijke entiteiten 

Actie M1: Promoten van milieuvriendelijk transport en milieuvriendelijk rijgedrag (SO) 

Actie M2: Afstemmen van het mobiliteitsbeleid op het milieubeleid (SO) 

Actie M3: Uitbouw van de voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot mobiliteit (SO) 

Actie M4: Uitbouwen van een goed en milieuvriendelijk fietsen wandelnetwerk 

Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen diensten 

Actie E3: Voeren van een rationeel energiebeleid 

Actie E4: Sensibilisering rond REG 

Actie GB1: Opvolgen van het project rond de ecowoningen 

4.5.2.2 Bedrijven/KMO’s/zelfstandigen 

Terwijl in de doelgroep bevolking de nadruk ligt op vlak van communicatie, ligt ze in deze doelgroep op 

reglementering en het controleren ervan. De belangrijkste kanalen voor deze doelgroep liggen zonder 

twijfel in de vergunningen. Dit is voor de gemeente immers een uitgelezen instrument om bedrijven 

bepaalde milieuvriendelijke voorwaarden op te leggen. Naast het verlenen van de vergunningen kan de 

gemeente ook toezicht en controle uitoefenen op deze vergunningen. Met deze instrumenten kunnen 

immers een groot aantal bedrijven bereikt worden, waarbij het wettelijk karakter voor een grotere naleving 

zorgt. 

Naast regelgeving is ook communicatie een belangrijk instrument voor het bespelen van deze doelgroep. 

Bedrijven kunnen aangesproken worden via het milieuloket, door het gericht aanschrijven, en door 

communicatie via beroepsfederaties. Unizo is daarbij een belangrijke partner voor zelfstandigen/KMO’s. 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op bedrijven, KMO’s en zelfstandigen: 


Actie I6: De samenwerking met de milieu-inspectie verder zetten 





Actie W-O4: Voeren van een gericht vergunningenbeleid 

Actie W-G2: Verder zetten van het grondwaterbeleid in functie van de draagkracht van de watervoerende 

lagen 






Actie H3: Sensibilisering van de doelgroepen ter voorkoming van geluidshinder 





4.5.2.3 Land- en tuinbouwers 

Doorheen het milieubeleidsplan blijkt dat de landbouwers voor een heel aantal thema’s aangesproken 

worden tot het leveren van een bijdrage in het oplossen van de heersende problematiek binnen de 

domeinen milieu en natuur. 

De gemeente tracht deze doelgroep voornamelijk tot actie aan te zetten door middel van subsidiëring. 

Verder is ook de regelgeving en controle naar deze doelgroep toe van belang. 

Ook communicatie vormt een belangrijk instrument naar landen tuinbouwers toe. Hiertoe worden 

volgende kanalen benut: milieuloket, info-avonden en de landbouwtelling 

Via de diverse raden krijgen de landbouwers bovendien inspraak in het gemeentelijk milieubeleid. In 

Staden worden de landbouwers vertegenwoordigd door de 3 landelijke gilden (per deelgemeente) 

overkoepeld door de landbouwraad, alsook door het ABS. 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op de landbouwers: 





Actie W-O13: Toepassen van het gemeentelijk reglement m.b.t. het overwelven van baangrachten (SO) 


Actie W-E1: Afwerken en uitvoeren van het erosiebestrijdingsplan 

Actie W-E2: Informeren en ondersteunen van de landbouwers rond erosie 


Actie NE-N2: Financiële ondersteuning van de aanleg en onderhoud van KLE 

Actie NE-N6: Uitvoeren van een ecologisch wegbermen graslandbeheer 




4.5.2.4 Scholen 

Door het aanreiken van allerlei initiatieven kan de gemeente de scholen ertoe aanzetten voldoende 

aandacht te besteden aan milieu- en natuureducatie. Naar deze doelgroep toe vervult de gemeente vooral 

haar taak bij de praktische organisatie van bepaalde acties, met name in het kader van de ondersteuning 

van milieu-educatie. 

Omtrent de bestaande initiatieven dient de gemeente bovendien een duidelijke communicatie te voeren 

naar de scholen toe. Tenslotte krijgen de plaatselijke scholen ook inspraak in het gemeentelijke 

milieubeleid, dit o.a. via de MINA-raad. 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op de scholen: 

Actie VS-MP4: Gemeentelijke resultaten en informatie inzake milieuverantwoord productgebruik 




Actie VS-A4: Verder zetten van de bestaande acties rond afval 

Actie W-O6: Samenwerken rond water in het kader van Milieuzorg Op School 


4.5.2.5 Verenigingen 

Het gemeentelijk milieubeleid kan vorm krijgen door een actieve samenwerking met lokale verenigingen. 

Door middel van deze verenigingen worden immers verschillende groepen van de bevolking bereikt. 

Ook communicatie is een belangrijk instrument naar de verenigingen toe. Het is van groot belang dat de 

gemeente de verschillende verenigingen op de hoogte houdt van de initiatieven die ondernomen worden. 

Zo kunnen deze eventueel deelnemen aan bepaalde acties. Deze communicatie kan ondermeer verlopen 

via de betrokken raden (bvb. jeugdraad, sportraad, ...) of via de interne diensten betrokken bij de werking 

van de verschillende verenigingen (bvb. jeugddienst, sportdienst). Ook het milieuloket en het gericht 

aanschrijven van de verschillende verenigingen behoort tot de mogelijkheden. 

Verder krijgen de lokale verenigingen via de MINA-raad ook inspraak in het gemeentelijk milieu- en 

natuurbeleid. 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op verenigingen: 







Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en routes 





Actie E1: Energieboekhoudingsysteem invoeren voor een aantal gemeentelijke gebouwen 

4.5.2.6 Uitvoerders van werken (aannemers, architecten, studiebureaus) 

Naar deze doelgroep toe werkt de gemeente voornamelijk via het opleggen van voorwaarden in de 

bestekken die de prioriteiten van de gemeente betreffende het milieubeleid weerspiegelen. Onder andere 

volgende onderwerpen kunnen hierin opgenomen worden: milieuvriendelijk productgebruik (bvb. FSC 

gelabeld hout, secundaire grondstoffen, pesticiden, verven en vernissen), waterbesparende maatregelen, 

energiebesparende maatregelen, het beperken van lichthinder, rekening houden met de ruimte voor 

water, ... De gemeente werkt eveneens met een checklist. 

Verder is ook de communicatie naar deze doelgroep toe van groot belang; zo kan de gemeente de nodige 

informatie verstrekken via het milieuloket en kunnen specifieke folders en brochures verdeeld worden. 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op de uitvoerders van werken: 





Actie W-O8: Aandacht voor ruimte voor water op gemeentelijk niveau 




Actie GB1: Opvolgen van het project rond de ecowoningen 

4.5.2.7 Gemeentelijke diensten – Interne milieuzorg 

Om de eigen personeelsleden tot een milieuverantwoord gedrag aan te zetten tracht de gemeente hen te 

informeren en te sensibiliseren. Hiertoe worden volgende interne communicatiemiddelen gebruikt: 

intranet, interne mailing, prikborden, affichecampagnes, brochures, ... 

Verder tracht de gemeente ook de geleverde inspanningen bekend te maken aan de bevolking. Hiertoe 

worden eveneens verscheidene kanalen gebruikt (infokrant, website, infoborden). 

Volgende acties binnen het milieubeleidsplan zijn specifiek gericht op de gemeentelijke diensten: 

Actie I1: Op de hoogte blijven van de recente ontwikkelingen via vormingen en publicaties 

Actie I2: Grondige evaluatie van de personeelsbezetting van de milieudienst 

Actie I2: Verder uitbouwen van het intern milieuzorgsysteem (SO) 

Actie I5: Dienstoverschrijdende samenwerking rond milieu en natuur verder zetten 

Actie I8: Werking van de milieuraad optimaliseren 

Actie VS-MP1: Uitwerken van de voorbeeldfunctie van de gemeente betreffende milieuverantwoord 





Actie W-IW2: Uitwerken van het integraal waterbeheer 

Actie W-O7: Beter gebruik maken van de bestaande technische middelen voor waterbeheersing 

Actie W-O12: Voorkomen van vismigratieknelpunten (SO) 

Actie W-DW1: Opvolgen van de watermeters van een aantal gemeentelijke gebouwen 

Actie NE-N7: Bekendmaking van vigerende natuurwetgeving 

Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van harmonisch parken 

groenbeheer 




Actie E1: Energieboekhoudingsysteem invoeren voor een aantal gemeentelijke gebouwen 

Actie E2: Streven naar een daling van het energieverbruik binnen de eigen diensten 

Actie E4: Sensibilisering rond REG 


5. Gebiedsgericht beleid 


5.1 Beschrijving van de bestaande situatie 

5.1.1 Algemene beschrijving – de noodzaak van een gebiedsgericht beleid 

Een gebiedsgerichte benadering van het milieubeleid beoogt een aanpak van milieuproblemen en – 

potenties op het niveau van specifieke gebieden om de milieukwaliteit en de algemene kwaliteit van de 

leefomgeving in die gebieden te beschermen of te verbeteren. Verschillende gebieden hebben immers 

hun eigen identiteiten, specifieke waarden of milieuproblemen en vergen dus een aangepaste aanpak 

(b.v. sterk vervuilde gebieden, kwetsbare natuurgebieden). De gebiedsgerichte benadering zorgt hierbij 

voor een specifiek plan of een geconcentreerde inzet van middelen om specifieke situaties te vrijwaren of 

te herstellen. 

Centraal in het gebiedsgericht milieubeleid staat de relatie tussen de diverse functies van een gebied 

(leven, wonen, weken, natuur, …) en de vereiste milieukwaliteit, naast de bestuurlijke en 

maatschappelijke context van het gebied. Relevante aspecten van natuur, mobiliteit, water, energie, 

hinder en vaste stoffen worden in samenhang op niveau van het gebied bekeken. De betrokkenheid van 

meerdere bestuursniveaus en beleidsvelden is hierbij essentieel. 

De gemeente kiest in volgende gevallen voor een gebiedsgerichte aanpak: 

- als problemen begrensd zijn binnen een gebied en binnen dit gebied oplossingen mogelijk zijn voor de 

problematiek; 

- als problemen niet of niet voldoende kunnen worden opgelost met een klassieke generieke aanpak; 

- als potenties onvoldoende kunnen bewaard blijven en er een extra bescherming noodzakelijk blijkt; 

- als er sprake is van meerdere met elkaar samenhangende problemen of ontwikkelingsrichtingen; 

- als het oplossen van problemen of het realiseren van kansrijke ontwikkelingsopties de inzet vereist van 

meerdere instrumenten. 

5.1.2 De toestand in de gemeente Staden 

Binnen de gemeente Staden is de term gebiedsgericht beleid een vrij nieuw begrip. Dergelijke gebieden 

werden tot op heden nog niet afgebakend. 

5.2 Beleids- en wettelijk kader 

De cluster ‘Gebiedsgericht beleid’ werd als een horizontale cluster opgenomen in de 

samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’. Enkel gemeenten die 

niveau 3 ondertekenen dienen deze cluster uit te werken. Dit houdt in dat de gemeente een concreet 

gebiedsgericht project uitwerkt. 

Aangezien de gemeente Staden niveau 1 van de samenwerkingsovereenkomst heeft ondertekend, is zij 

niet verplicht om deze horizontale cluster uit te werken. De gemeente is zich echter terdege bewust van 

het belang van een dergelijke benadering en opteert om voor een aantal gebieden een gebiedsgericht 

beleid uit te werken. 

5.3 Selectie van de gebieden in Staden waarrond gebiedsgericht gewerkt zal worden 

De gemeente Staden wenst voor volgende gebieden een gebiedsvisie uit te werken: 

- Keuneleute en omgeving 


- Ecowoningen 

- Heuvelrug 

De uitwerking van een gebiedsvisie omvat het schetsen van de huidige toestand, de gewenste lange 

termijnontwikkeling en een korte termijnprogramma van het gebied in kwestie. Verder verbindt de 

gemeente zich er eveneens toe een breed draagvlak uit te bouwen rond het gebied in kwestie. Deze 

aanpak wordt hieronder per gebied verder uitgewerkt. 

5.4 Keuneleute en omgeving 

5.4.1 Situatieschets 

In het kader van het GNOP werd het gebied van de Keuneleute-Polderbeek als biologisch waardevol 

gebied aangehaald. Het actieplan van het GNOP van Staden gaat uit van vier GNOP-projecten waarvan 1 

betrekking heeft op de omgeving van de Keuneleute-Polderbeek. Binnen de fase 2 van het GNOP werd 

één concreet actieplan uitgewerkt, met name voor de omgeving Keuneleute-Polderbeek. Aangezien de 

gemeente reeds in het gebied gronden in bezit had, werd door het gemeentebestuur beslist om met dit 

GNOP-project te starten. 

De realisatie van het actieplan voor het gebied van de Keuneleute-Polderbeek is reeds goed gevorderd. 

Verschillende percelen in het actiegebied werden bijkomend verworven. Het gebied is ondertussen 11 ha 

groot. Dit project werd gestart in 1996 met het uitvoeren van een onderhoudskap van een gedeelte van 

het hakhoutbos. Het natuurgericht onderhoud en herinrichting in functie van natuureducatie gebeurt in 

samenwerking met de landschapswacht, gebruik makend van MINA-werkers. In 2001 werd het aanwezige 

weiland verschraald. Het aanleggen van een knuppelpad ter ontsluiting van het gebied gebeurde in 2002. 

In dat jaar werd ook bij holle wegen streekeigen groen aangeplant en werden deze beheerd conform het 

bermbesluit. Daarnaast werden bijkomende oversteekplaatsen voor padden in het gebied aangelegd. In 

2003 werden een beheersplan opgemaakt, KLE aangelegd en het hooiland in samenwerking met een 

plaatselijke landbouwer verder verschraald. 

Met betrekking tot het aspect water zal in dit gebied gestreefd worden naar een natuurvriendelijk(e) 

beheer/inrichting van de Keuneleute-Polderbeek. Zo is het onder meer de bedoeling om deze beek te 

ontbuizen en opnieuw te laten meanderen. 


Met de uitvoering van dit GNOP-project wil de gemeente: 

- Stand–stil principe betreffende natuur in het gebied garanderen 

- Bestaande ecotopen versterken 

- Een beter begrip voor de natuur en natuurontwikkeling bijbrengen bij de bevolking en daardoor een 

maatschappelijk draagvlak creëren 

- Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan uitvoeren 

- Voorbeeldfunctie vervullen inzake natuurzorg en natuurontwikkeling 

- De bevolking permanent sensibiliseren en samenwerken met de plaatselijke landbouwers voor het 

beheer 

- Het GNOP-gebied ‘Keuneleute-Polderbos’ uitbouwen als boeiend en leerrijk natuurwandelpad 

- De natuurlijke structuur van waterlopen in stand houden en herstellen 


5.4.3 Acties 

Volgende acties doorheen het milieubeleidsplan hebben betrekking op dit GNOP-project: 



- Actie NE-N4: Bescherming van amfibieën door aanleg oversteek- en paaiplaatsen en organisatie 

overzetacties 

- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijks initiatief “Dag van de Natuur” 




potenties. 

- Actie W-O12: Voorkomen van vismigratieknelpunten (SO) 

5.5 Ecowoningen 


Wvi ontwikkelde een verkaveling van 58 loten in Oostnieuwkerke met specifieke zones voor open (8) en 

half-open woningen (42) en zone voor gesloten woningen (een blinde vlek als projectzone). Toen het 

college in Staden de medewerking van wvi vernam aan een duurzame verkaveling in Gistel, stelden ze 

aan wvi de vraag om bio – ecologische woningen te realiseren op de zone voorbehouden voor een 

woonproject met schakelbouw met architectonische eenheid. Het betreft een integraal project op bioecologisch 

vlak met aandacht voor o.a. energie, water, materialen, ruimtegebruik, mobiliteit, … Hierbij was 

het eveneens van belang dat het ging om betaalbare milieuvriendelijke woningen. Samen met wvi ging de 

gemeente op studiebezoek nar Nederland. Vervolgens werd samen met een architect uit Staden een 

bestek opgemaakt dat verschillende keren werd bijgesteld in functie van de betaalbaarheid, de energieaspecten, 

het watergebruik, de oriëntatie, de mechanische ventilatie, de isolatie, … Voor dit project werd 

ook samengewerkt met VIBE, WWF en de Bond Beter Leefmilieu. 

Eens het bestek op punt stond werd een wedstrijd uitgeschreven voor architecten. 

Door wvi werd een aanbesteding gehouden om een aannemer/bouwmaatschappij te vinden voor dit 

project. Geen enkele firma zag dit project met hoge kwaliteit echter financieel haalbaar. Wvi informeerde 

ook nog bij AMINAL met de vraag of zij dit project konden promoten of subsidiëren. Hiervoor werd het 

project opgestuurd naar de cel Natuurtechnische Milieubouw van AMINAL. Deze cel staat in voor de 

integratie van de ecologie in de infrastructuur. Tot op heden kreeg wvi echter nog geen antwoord van 

AMINAL. De bouwvergunning is reeds goedgekeurd en de infrastructuur is aangelegd. 


De gemeente Staden wil met dit project haar voorbeeldfunctie waarmaken naar de bevolking toe en zo 

het draagvlak voor bio-ecologisch wonen vergroten. De gemeente wil aantonen dat een bio-ecologische 

woning met een hedendaagse architectuur betaalbaar kan zijn en toch hetzelfde comfort kan bieden als 

een normale woning. Nieuw aan dit project is dat het alle facetten van bio-ecologie uitgewerkt worden 

m.a.w. het betreft een integraal project op bio-ecologisch vlak. Hierbij wordt o.a. aandacht besteed aan 

volgende zaken 

1) Betreffende energieverbruik: 

- voldoende isolatie 


- gebruik van passieve en actieve zonne-energie 

- energiebesparende technieken 

2) Betreffende waterverbruik 

- gebruik van hemelwater 

- waterbesparende toestellen 

3) Betreffende materialengebruik 

- materialen met geringe milieubelasting en niet schadelijk voor de gezondheid 

4) Betreffende ruimtegebruik 

- rijwoningen 

5.5.3 Acties 

Actie GB1 

Identificatie 

Titel Opvolgen van het project rond de ecowoningen 

Classificatie 5.5 Ecowoningen 

SO DuLo Gebiedgericht beleid 

Actieplan 

Beschrijving De gemeente zal dit project samen met wvi blijven opvolgen. Het is de bedoeling 

om voor dit project tot een oplossing te komen. Verder wil de gemeente de kennis 

die ze met dit project heeft opgedaan ter beschikking stellen aan haar bevolking 

alsook wil zij de opgedane kennis gebruiken om eventueel 

verkavelingsvoorschriften in te schrijven. Het is eveneens de bedoeling om dit 

project, eens gerealiseerd, via diverse kanalen bekend te maken zodat deze 

woningen dienst kunnen doen als voorbeeldwoningen. 

Sleutelwoorden Ecowoningen, verkavelingsvoorschrift, voorbeeldwoning 

Gebied Oostnieuwkerke 

Doelstelling Promoten van bio-ecologisch wonen 

Doelgroep(en) Bevolking, Aannemers, Bouwmaatschappijen, architecten 

Initiatiefnemer CBS, wvi, milieudienst 

Betrokken AMINAL, WWF, VIBE, Bond Beter Leefmilieu, aannemers, bouwmaatschappijen, 

actoren 

architecten, stedenbouwkundige dienst 

Indicatoren Uitvoering van het project 

Termijnplanning 2005-2009 (afhankelijk van AMINAL en het vinden van een 

aannemer/bouwmaatschappij) 



andere acties 

Provinciaal / 

beleidskader 

Gewestelijk / 

beleidskader 

Middelen 


budget 



Inzet van 

personeel 

5.6 Heuvelrug 



De Rug van Westrozebeke vormt de waterscheidingsrug tussen Leie- en Ijzerbekken (Antrop & Van 

Damme, 1995). Op de rug bevinden zich lokaal bossen en is een verspreide bewoning met kleine dorpen 

te vinden. Belangrijk voor deze heuvelrug zijn ook de esthetische erfgoedwaarden, dit door het glooiend 

reliëf en de panoramische vergezichten vanop de heuvelkam. Sterk storende elementen zijn de 

hoogspanningslijnen en serrebedrijven. 

Staden valt gedeeltelijk binnen het provinciaal aandachtsgebied ‘Midden West-Vlaamse Heuvelrug’. In dat 

kader werd de landschapsstudie Westrozebeke (Econnection, 2001) en Heuvelrug Houthulst-Zonnebeke 

(Econnection, 2003) als pilootproject binnen West-Vlaanderen uitgevoerd. 

Uit deze studies kwamen volgende landschappelijke kenmerken voor Staden naar voor: 

- het open akkerbouwlandschap van de heuvelrugplateaugronden, 

- de bosrijkere heuvelflanken, 

- de compacte woonkern met veel groenelementen, 

- de beekbrongebieden met veel KLE, 

- de begroende verspreid in het landschap liggende boerderijen, 

- panoramische vergezichten vanop de heuvelrug. 

Staden ondersteunt reeds de uitvoering van inrichtingsmaatregelen voorgesteld in deze 

landschapsstudies en participeert eveneens actief in het planproces van het GRUP Heuvelrug. 

De gemeente Staden ervaart daarnaast dat veel gronden op de Heuvelrug erosiegevoelig zijn. Er treedt 

ook afspoeling en afkalving van de oevers op. Problemen doen zich o.a. voor in de Kasteelstraat, Kleine 

Veldstraat, Molenstraat en de nog niet verharde landwegen. Ingaand op de problematiek van de 

bodemerosie op de Heuvelrug binnen de gemeente werd in 2003 i.s.m. het Vlaamse Gewest en de 

provincie West-Vlaanderen gestart met de opmaak van een erosiebestrijdingsplan. Met dit plan wenst de 

gemeente de problematiek op een gestructureerde manier aan te pakken. De uitwerking van het plan 

geschiedt in overleg met de plaatselijke actoren (o.a. landbouwers, aangrenzende gemeenten). 

De gemeente Staden behoort samen met Wervik tot de erosiecluster West II, maar heeft de intentie een 

inhaalbeweging te maken om zo alsnog aan te kunnen sluiten bij de erosiecluster West I die momenteel 

reeds verder staat. Het studiebureau Belconsulting staat in voor de opmaak van het plan. In 2003-2004 

werd gestart met het opsporen van de probleemgebieden in de gemeente (o.a. door het contacteren van 

de landbouwers via de landbouwtelling en terreinbezoeken) en het sensibiliseren van de inwoners. Het 

einde van de studie is voorzien in 2005. Het eerste project wordt verwacht tegen 2008. 


Algemeen kan gesteld worden dat de gemeente streeft naar het behoud van de onbebouwde ruimte in het 

open agrarisch landschap in de omgeving van de Heuvelrug. 


In het kader van de landschapsstudies Westrozebeke (Econnection, 2001) en Heuvelrug Houthulst- 

Zonnebeke (Econnection, 2003) werden voor de landschappelijke ontwikkelingsvisies voor beide 

gebieden binnen Staden een aantal algemene principes en uitgangspunten vooropgesteld. Deze kunnen, 

mits aanpassing aan de actuele situatie, voor het landschapsbeleid op lange termijn als doelstelling te 

Staden beschouwd worden. In deze studies worden de volgende elementen relevant voor landschap 

aangehaald: 

- De landschappelijke eigenheid moet bewaard blijven en waar mogelijk hersteld en ontwikkeld worden. 

- Historische verbindings-, kerk- en veldwegen worden in het landschap geaccentueerd en 

geherwaardeerd. 

- De landschappelijke waarden binnen het intensief landbouwgebied worden verhoogd en versterkt 

door (her)aanplant van structurerende opgaande beplanting. 

- Landschapsstorende constructies en gebouwen worden gebufferd en ingekleed. 


mogelijkheden. 

- Verdere uitbreiding van lintbebouwing langs de verbindingswegen en andere zonevreemde 

bebouwing in het landelijk gebied wordt stopgezet om een verdere versnippering en opdeling van de 

open ruimtegebieden tegen te gaan. 

- De landbouweconomische waarde van het gebied dient behouden te blijven. 


mogelijkheden. Bosuitbreiding zal in de eerste plaats een multifunctioneel karakter dienen te hebben 

waarbij de wandelen spelmogelijkheden worden verhoogd. 

- De opwaardering van het bosareaal is vanuit verschillende opzichten (natuur, landschap, historisch, 

recreatief) wenselijk. Dit kan bvb. door het vervangen van populieren door ecologisch meer waardevolle 

boomsoorten. 

Naast deze doelstellingen op het vlak van het landschap wil de gemeente in dit gebied eveneens erosie 

voorkomen of maximaal beperken door het opmaken en uitwerken van een erosiebestrijdingsplan. 

5.6.3 Acties 

Verschillende acties doorheen het milieubeleidsplan hebben betrekking op de Heuvelrug: 







- Actie NE-N5: Medewerking aan het jaarlijks initiatief “Dag van de Natuur” 

- Actie NE-L1: Landschappelijke integratie van bedrijven/ambachtelijke zones door opmaak van 


- Actie NE-L2: Opvolgen van studies/plannen met betrekking tot landschap (GRUP’s, landschapsstudies 


- Actie NE-L3: Herwaardering van buurtwegen, kerkwegels en andere historische paden en routes 

- Actie NE-BG1: Aanleg en onderhoud van groenzones volgens de principes van harmonisch parken 

groenbeheer. 


6. Opvolging van het plan 


6.1 Opvolging 

Uitvoering en opvolging van de uitvoering van het milieubeleidsplan vormen na planopmaak een 

belangrijke verdere stap in het planningsproces. 

Beleidsplanning is immers niet afgelopen met het schrijven van een plan; het plan moet ook nog 

uitgevoerd en opgevolgd worden. Planning moet dan ook eerder beschouwd worden als een continu 

dynamisch proces, waarbij op regelmatige basis nagegaan wordt of de in het plan opgenomen 

doelstellingen en acties niet verder moeten worden geconcretiseerd en eventueel bijgestuurd worden. Er 

dient daarbij opgevolgd te worden of de vooropgestelde doelstellingen bereikt worden, de kosten 

gedragen worden en de taken opgenomen worden. 

De dienst die zal instaan voor de opvolging van het milieubeleidsplan is de milieudienst. Hoewel ook 

andere diensten betrokken zijn bij de uitvoering van het plan (zie verder), dient de opvolging 

gecoördineerd te worden vanuit een centraal punt. De milieudienst is daarbij de aangewezen dienst. 

Een document bij uitstek voor de opvolging van het milieubeleidsplan wordt gevormd door het 

milieujaarprogramma. 

- In dit document kunnen de acties worden geconcretiseerd en de organisatie van de uitvoering van het 

milieubeleid worden uitgewerkt naar personeel, betrokkenen, middelen, kosten, …toe. Het voldoende 

concreet en meetbaar formuleren van wat men wil bereiken kan daarbij de opvolging 

vergemakkelijken. Door de koppeling naar de begroting wordt een zekerheid van financiering en 

bijgevolg uitvoering ingebouwd. 

- Het milieujaarprogramma stelt de gemeente bovendien in staat om het beleidsplan bij te sturen of in te 

spelen op nieuwe wetgeving of op nieuwe verplichtingen waaraan de gemeente dient te voldoen. 

- In het MJP zal verder jaarlijks een overzicht gegeven worden van de acties die het voorgaande jaar 

werden uitgevoerd en van de acties die gepland worden voor het komende jaar. Zo vormt het 

milieujaarprogramma ook een voortgangsrapport die een tussentijdse evaluatie mogelijk maakt. Het 

verzekert daarbij de continuïteit. 

- Als laatste vormt het MJP als communicatief instrument een schakel tussen de gemeente enerzijds en 

de bevolking en doelgroepen anderzijds. 

6.2 Uitvoering 

De uitvoering van het milieubeleidsplan is geen taak van de milieudienst alleen. De milieudienst zal waken 

over de uitvoering van het plan, maar de realisatie van een aantal acties dient ook te gebeuren door 

andere diensten welke de bevoegdheid voor een bepaalde materie dragen, bvb. onderhoud van het 

groen, de onbevaarbare waterlopen, het beheer van het rioolstelsel, … 

Via de organisatie van een ambtelijk overleg, dat op geregelde tijdstippen bijeenkomt, kan de 

dagdagelijkse uitvoering van het plan door de diverse diensten goed opgevolgd worden en wordt snelle 

bijsturing mogelijk. Op dit overleg kunnen: 

- acties verder geconcretiseerd worden 

- afspraken gemaakt worden m.b.t. verantwoordelijken, doelstellingen en timing 

- timing en middelen bijgestuurd worden 

- nieuwe wetgevingen en mogelijkheden ingepast worden 

Via dit overleg wordt de integratie van milieu in de andere beleidsdomeinen bewerkstelligd, wat een 

noodzakelijke voorwaarde is om het milieubeleidsplan uit te kunnen voeren. 

De verantwoordelijken van volgende diensten kunnen deelnemen aan dit overleg: technische dienst, 

ruimtelijke planning, stedenbouw, mobiliteit, energie, landbouw, groendienst,… 


7. Bijlagen

download - Staden

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?