DOSSIER I SchaliegaS de vraag naar energiebrandstoffen stijgt voortdurend. nu het einde van ruwe aardoliereserves (relatief) dichtbij is, ziet men de oplossing in aardgas als energiebron voor verwarming en elektriciteitscentrales. Schaliegas 4
Aardgaswinning gebeurt in ondergrondse holtes waar door vergisting van planten en organisch materiaal methaan is ontstaan. Die holtes zijn vaak afgesloten door hard gesteente, en het volstaat dus om er een ‘gat in te prikken’ en het gas naar boven te doen stromen. In Europa gebeurt dit in de Noordzee en in het Noorden van Nederland nabij Groningen. Met het huidige ontginningsritme is er in Nederland een reserve voor 20 jaar. Maar net zoals bij aardolie zal de sector steeds minder verdienen aan aardgas en moeten maatschappijen dus op zoek naar nieuwe bronnen.. Die zoektocht leidt naar schaliegas. Schaliegas zit in kleine belletjes in gesteente gevangen, vergelijk het met een spons. Ontginnen is dus moeilijker, gewoon ‘prikken’ is onmogelijk. Bovendien zitten die gasbelletjes vaak in harde gesteenten en op zo’n twee tot drie kilometer diep. What the frack? Om aan het gas te geraken, is in de Verenigde Staten ‘hydraulic fracturing’ of ‘fracking’ ontstaan. Deze techniek kraakt het gesteente tot gruis en maakt de gasbelletjes vrij. Zo kan men het naar het aardoppervlakte oppompen. Om het gas te ontginnen boort men in een L-vorm naar de gassteenlaag en explosieven kraken of splijten de steenlaag voor een eerste maal. Daarna pompt men door de pijp een cocktail van water, zand en chemicaliën onder hoge druk (400 tot 1000 bar) naar beneden om het gesteente nog verder te kraken. Het water en het zand houden de scheuren open en de chemicaliën ontsmetten het water. Eén van die chemicaliën is kankerverwekkend benzeen. Maar het meest verontrustende is dat het recept van de cocktail niet publiek bekend is wegens ‘bedrijfsgeheim’. Na het fracken wordt de mix terug opgepompt in bassins naast de boorput, daar wordt het mengsel geloosd en verdampt gedeeltelijk. Dat opgepompte water bevat vaak radioactieve stoffen die van nature diep in de ondergrond zitten. Aangezien de boren en leidingen vaak vele jaren dienst doen, zijn ze na al die tijd zelf ook radioactief. “Zonder gevaar” zeggen de frackingbedrijven en het Amerikaanse Environmental Protection Agency “want het fracken vindt plaats op enkele kilometers van de waterlagen.” Al duiken in de Verenigde Staten steeds meer symptomen op: ondrinkbaar kraantjeswater dat in brand vliegt als men er een vlam bijhoudt, biodiversiteit sterft af in beken, diverse gezondheidsproblemen bij mensen en dieren… “Ze hadden aangetoond dat het giftig was, maar zeiden dat er geen risico was. Het is Orwelliaans” Gas Patch roulette Nadia Steinzor maakte voor Earthworks, een Amerikaanse ngo, de studie ‘Gas Patch Roulette’ met onthutsende resultaten. 34 luchttesten en 9 watertesten bij 35 huishoudens in en rond ontginningsvelden registreerden bij 108 personen klachten. De meeste klachten zijn nasale en ademhalingsproblemen, stemmingswisselingen en neurologische problemen. Hoe dichter bij de boorputten, hoe meer symptomen. Uit de meetresultaten bleek dat de ‘gemiddelde’ hoeveelheid aceton, tolueen en benzeen in de lucht meer dan 20 procent boven de normen van 5 de staat Columbia lagen. In het water zaten maar liefst negentien chemicaliën die het neurologisch systeem en de oren, neus en mond aantasten, zeventien hebben invloed op de ogen, elf op de lever, negen op de nieren, zes op de hersenen en het hart… Op zeven van de negen plaatsen bleek te veel mangaan in het water te zitten en op vijf van de negen te veel ijzer. Dat mangaan is verantwoordelijk voor longproblemen (bronchitis, pneumonitis), is ontvlambaar en vormt een bedreiging voor waterorganismen. Zelfs het radioactieve strontium is in het drinkwater teruggevonden. Daarmee neemt de kans op kanker of botziektes toe. En toch beweren boormaatschappijen en beleidsmakers in publieke hoorzittingen dat er geen gevaar is en dat het fracken noodzakelijk is om genoeg energie op te wekken. loGistiek Het is niet alleen de cocktail van water, zand en chemicaliën die vervuilt. Het Departement of Environmental Conservation van de staat New York berekende dat er tussen de 895 en 1.350 vrachtwagenladingen per boorput nodig zijn, waarvan 400 tot 600 om water aan te voeren en 200 tot 300 om het afvalwater terug af te voeren. fictie? DOSSIER I In 2010 maakte Josh Fox een ophefmakende reportage over de invloed van het kraken op het leefmilieu en biodiversiteit in en rond de ontginningsvelden. Fox ging langs bij de weinige bewoners die hun land niet verkochten. Zij wonen nu tussen de boortorens en zien soms de zon niet meer door de vele dampen. Enkelen gaan zelfs naar de ‘waterautomaat’ om zeker zuiver water te drinken. Zijn zoektocht naar een wederwoord
Change language