Woont er een weerman in de weide? - Grasspriet

Zevenstippig
lieveheersbeestje
Veldleeuwerik
Wild konijn
D O E - A C T I V I T E I T E N
Raaigras
Madeliefje
Wulp
Gouden loopkever
Veldmuis
Woont er een weerman
in de weide?
Het weiland, naderbij bekeken
Een lap grond, bezaaid met gras... ‘Een voetbalveld’ hoor ik sommigen denken; Ja,
dat zou kunnen ! We hebben het hier echter niet over gras dat achteraf regelmatig
keurig afgereden wordt en waarop twee maal elf sportievelingen de hele tijd
heen en weer rennen. Eigenlijk dachten we meer aan gras dat gegeten wordt door
sommige viervoeters die er de ganse dag op lopen. Op die manier komen we dus
eigenlijk bij de weide uit. Vaak laat de boer zijn koeien grazen op de lager gelegen
stukken grond. Die zijn drassiger, en dus moeilijker te bewerken als akkergrond.
Vandaar dat je tussen de verschillende stukken weide goed onderhouden slootjes
ziet die moeten helpen het overtollige water af te voeren. Hier en daar tref je ook
wel natuurlijke graslanden aan, maar die vormen in ons land een minderheid.
In ons land is bijna alle grasland ingezaaid.
Daarvoor gebruikt de boer hoofdzakelijk
Engels raaigras. Je zou dus verwachten
dat je in de weide enkel dit gras
zou aantreffen. Niets is echter minder
waar. Net zoals bij jou thuis in het gazon
verschijnen er allerlei planten die er niet
gezaaid zijn (papa noemt ze onkruid). Je
treft er naast het gezaaide gras ook allerlei
soorten wild gras aan. Bovendien vinden
heel wat planten een ideale leefomgeving
in de weide. Denk maar aan de
paardebloem, boterbloem, brandnetels,
distels, sleutelbloem, madeliefje, en nog
vele andere.
In de weide vind je niet alleen planten.
Ook allerlei dieren voelen er zich thuis.
Eerst en vooral zijn er natuurlijk de typische
boerderijdieren zoals koeien, paarden
en schapen. Voor hen heeft de boer
immers de weide ooit gezaaid. Maar ook
heel wat andere tref je er aan.
Molshopen verraden de aanwezigheid
van mollen. Verder kun je wilde konijnen,
veldmuizen en weidevogels zoals
de scholekster, de grutto, de wulp, de
tureluur, de wilde eend en de leeuwerik
ontdekken. De kleurige bloemen van
sommige planten lokken heel wat insecten.
Denk maar aan vliegen, muggen,
bijen, vlinders en kevers. Kortom, de
weide is blijkbaar druk bevolkt.
Toch is er één bewoner die op een aparte
manier de aandacht trekt. Niet in het
minst omdat hij steeds zijn eigen naam
roept: ‘Kievit’. Ook zijn voorkomen is
opvallend. Eerst is er zijn opvallend
Natuur 4.1
4
zwart-witte verenpak, de donkere ogen
en de rechte snavel. En niet te vergeten:
de grote zwarte kuif op zijn kop. Bij de
vrouwtjes is het verenpak iets minder
opvallend en ze hebben geen kuif.
Kieviten blijven meestal het ganse jaar
op dezelfde plaats. Toch zijn het geen
echte standvogels, want het lijkt wel
alsof ze het aanvoelen wanneer er een
periode van strenge vorst in aantocht is.
Dan verplaatsen ze zich iets meer zuidwaarts,
waar het warmer is. Als je de kieviten
dus hun vertrouwde woonplaats
ziet verlaten, kun je er donder op zeggen
dat er koud weer op komst is. Vandaar
de naam vorsttrekkers.
Vanaf maart gaan ze op zoek naar een
plaats om een nest te maken. Dan gaat
het er soms ruw aan toe, want elk mannetje
wil zijn eigen plaatsje op de weide
of akker verwerven. Om indruk te
maken op de vrouwtjes aarzelt hij niet
om anderen aan te vallen. Soms voert
hij zelfs een hele vliegshow op. Met dat
stuntvliegen laat hij de andere kieviten
zien waar zijn territorium is en wil hij
aan het vrouwtje laten zien hoe goed hij
wel is. Ook draaien en pronken hoort bij
het ritueel. Vogeldeskundigen spreken
dan van baltsen.
wist je dat …
… zowat 1/4 van de
totale landoppervlak
van de aarde bedekt
is met natuurlijke
graslanden?

wist je dat …
… je van 1 graszaadje
200 nieuwe zaadjes
kan oogsten?
Eens het koppeltje gevormd, worden de
eitjes in het nest gelegd. Nu, dat nest
stelt niet zo veel voor: een kuiltje in de
grond, bedekt met wat grassprietjes.
Daarin legt het wijfje meestal vier groenachtige,
gespikkelde eitjes. Het broeden
is een werk voor het wijfje, want het
mannetje heeft daar niet voldoende
geduld voor. Dreigt er gevaar, dan probeert
het wijfje de aanvaller om de tuin
te leiden. Daartoe loopt ze eerst een
eindje weg van het nest, en vliegt dan
pas op. Daardoor zoekt de aanvaller
vaak op de verkeerde plaats. Ook probeert
ze hem weg te lokken door steeds
verder van het nest weg te vliegen. Dit
Kievit
kan je zelf ook merken als je in de buurt
van broedende kieviten komt. Na een
viertal weken komen de jongen, de pullen,
uit het ei. Aanvankelijk hebben ze
een grijs-bruine schutkleur, waardoor ze
niet opvallen dicht bij de grond.
Boeren vinden het best dat kieviten op
hun land broeden. Ze eten immers wormen,
spinnen, slakken, duizendpoten en
veel soorten insecten die de boer liever
niet op zijn land ziet. Toch is de mens
ook één van de vijanden van de kievit.
Vaak worden nesten en eieren vernield
door de landbouwmachines die op de
akker rijden. Ook de koeien merken de
Paardebloem
4.2 Natuur
Atalanta
Bert
4
L E E S T E K S T
nesten niet altijd op en vertrappelen ze
wel eens. En dan zijn er ook natuurlijke
vijanden zoals kraaien, meeuwen en
eksters die de eieren en de jongen roven.
Van alle jongen gaat meer dan de helft
dood voor ze kunnen vliegen. Maar als
zijn nest vernietigd wordt, is de kievit
één van de weinige vogels die erin slaagt
een nieuw nest te bouwen waarin
opnieuw eitjes gelegd worden. Dit noemt
men een vervangnest.
Een weiland is dus heel wat meer dan
een grasvlakte met daarop enkele koeien.
En dan hebben we nog maar een
tipje van de sluier opgelicht.
Dagobert

D O E - A C T I V I T E I T E N
Woont er een weerman in de weide?
1. Maak zelf een plantenpers
Benodigdheden:
- Twee houten planken van 30 cm bij 20 cm (minimum
12 mm dik)
- 4 lijmtangen
- krantenpapier
- twee vellen stevig inpakpapier
Werkwijze:
- Snijd het krantenpapier op maat van de plankjes
- Snijd de twee vellen inpakpapier: 35 cm op 45 cm
- Leg op elke plank velletjes krantenpapier tot een dikte van
ongeveer 0,5 cm
- Leg een vel inpakpapier bovenop elke stapel en lijm de overslag
vast aan de plank.
- Op elke hoek plaats je nu een lijmklem en je plantenpers is
klaar.
2. Vogels waarnemen
Vogels nemen allerlei houdingen aan. Als je eerst heel goed het
gedrag van de vogel bekijkt, kan je de houding tekenen. Om je
te helpen geven we hieronder een aantal vormen waarmee je de
vogels kunt samenstellen. Gewoon uitknippen, en samenvoegen
tot de gewenste houding.
Natuur 4.3
4

Aanrader !
4. Verstopt in de omgeving
3. Het magisch tangram-ei
Met de verschillende vormen van het ei
kunnen heel wat verschillende vogels
gemaakt worden. Laat de kinderen ook
leuke namen verzinnen bij de gemaakte
vogels.
4.4 Natuur
4
D O E - A C T I V I T E I T E N
Verstop een tiental voorwerpen die door de mens gemaakt zijn op enige afstand van een uitgestippeld parcours in de weide.
Zorg ervoor dat ze door vorm en/of kleur niet echt opvallen.
Laat de leerlingen het parcours volgen en geef ze de opdracht om het aantal voorwerpen te tellen.
Vraag aan de leerlingen om de voorwerpen die er niet thuishoren op een blaadje te noteren.
Leergesprek:
Hoe komt het dat niet alle voorwerpen gevonden zijn ?
Welke voordelen heeft het om niet gezien te worden ?
Wanneer willen dieren niet gezien worden ?
Uitleg rond camouflage
5. Zelf gras zaaien
TIP
Maak er een geschenk van.
Met figuurzaag en hout kan je er iets
moois van maken.
Net als alle andere planten heeft gras ook zaden. Als we zo’n zaadje in de grond stoppen, komt er algauw een worteltje uit. En
kort daarna een blaadje. Om te weten of gras een éénzaadlobbige (uit één zaadje komt één blaadje) dan wel een tweezaadlobbige
(uit één zaadje komen twee blaadjes) plant is, doen we het volgende proefje:
Neem twee kleine potjes waarin je wat potaarde doet.
In het eerste potje zaai je één graszaadje en in het tweede potje één zaadje van een boon.
Zorg ervoor dat beide zaadjes zich 1 cm onder de grond bevinden. Het is belangrijk dat ze voldoende water, licht en warmte
hebben. (een plaatsje op de vensterbank aan het raam is ideaal)
Na enkele dagen zul je merken uit welke van de twee planten slechts één blaadje te voorschijn komt.