Hoofdstuk 1 De arbo/wet - BLOM Opleidingen

Hoofdstuk 1
De arbo/wet

Theorieboek: Opleiding tot heftruckchauffeur en reachtruckchauffeur
Auteur: G. F. A. Rasing Illustraties: G. F. A. Rasing
Lay out: G. F. A. Rasing Redactie: L. Jansink
T. Brinkman
Uitgave: BLOM OPLEIDINGEN
Hengelo: Maart 2012
Uitgavenummer: 3- Rev: 2
Lesboek
heftruckchauffeur en reachtruckchauffeur
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of
openbaar gemaakt in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij de samenstelling van dit cursusmateriaal is uiterste zorg betracht,
de uitgever kan echter niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige schade ontstaan door het ontbreken of onjuist vermelden van
informatie in dit cursusmateriaal.

Welkom bij BLOM OPLEIDINGEN
BLOM OPLEIDINGEN heet u van harte welkom op deze opleiding. We hopen dat u na afloop
van de opleiding zo tevreden bent, dat u de opleidingen en cursussen van BLOM OPLEIDINGEN
zult aanbevelen bij collega’s en bekenden.
De opleidingen en cursussen van BLOM OPLEIDINGEN voldoen aan de wettelijke richtlijnen van
de Arbo-wet en worden continue aangepast aan zowel de wettelijke voorschriften als aan de
toenemende veiligheidseisen en technologische ontwikkelingen.
Activiteiten van BLOM OPLEIDINGEN
U kunt cursussen kiezen uit een veelzijdig aanbod op het gebied van:
Meer informatie over deze opleidingen vindt u op www.blomopleidingen.nl
Waar vindt u BLOM OPLEIDINGEN?
De opleidingen van BLOM OPLEIDINGEN kunnen op moderne, goed uitgeruste praktijklocaties
in heel Nederland georganiseerd worden, terwijl sommige opleidingen bij voorkeur
incompany gegeven worden.
Voor informatie, aanmeldingen, offerteaanvragen, administratieve zaken en vragen kunt u
ons bereiken:
BLOM OPLEIDINGEN
Postbus 806 Adam Smithstraat 41
7550 AV HENGELO 7559 SW HENGELO
Telefoon : 074-3764044
Fax : 074-3764999
info@blomopleidingen.nl
www.blomopleidingen.nl
Twitter
Facebook
Linked in
Google+
Youtube
Intern
Transport
Hijsen &
Hoogwerker
Veiligheids
Opleidingen
E-learning

Pagina
HOOFDSTUK 1 ARBEIDSOMSTANDIGHEDENWET
1.1 Inleiding 1
1.2 De opbouw van de Arboregelgeving 1
1.3 Arbo Informatiebladen(AI bladen) 2
1.4 Arbo Dienst 3
1.5 Arbeidsinspectie 3
1.6 Rechten en plichten 3
1.7 CE markering 5
1.8 Risico Inventarisatie en Evaluatie (Ri&E) 5
Vragen hoofdstuk 1 7
HOOFDSTUK 2 TRANSPORTMIDDELEN & HEFWERKTUIGEN TECHNIEK
2.1 Inleiding 1
2.2 De heftruck of reachtruck 1
2.3 De heftruck 2
2.3.1 Bedieningspaneel en dashboard 2
2.3.2 De banden 2
2.3.3 Veiligheidskap 4
2.3.4 De hefmast 4
2.3.5 Vorkenbord en hefketting 4
2.4 Voorzetapparatuur 5
2.5 De remmen 8
2.6 Het stuursysteem 9
2.7 Het hydraulisch hefsysteem 10
2.8 Belangrijke begrippen 12
2.9 De mastneiging 19
2.10 Verschoven zwaartepunt 19
2.11 Het gewicht van de heftruck 20
2.12 Transportmiddelen 20
2.13 Explosie veilige heftruck 23
Vragen hoofdstuk 2 25
Hoofdstuk 3: aandrijving van de heftruck en reachtruck
3.1 Opbouw van de verbrandingsmotor 1
3.2 Motorblok 1
3.3 Diesel heftruck 5
3.4 LPG heftruck 6
3.5 Electro heftruck 8
Vragen hoofdstuk 3 15

Pagina
Hoofdstuk 4 TRANSPORT EN OPSLAGHULPMIDDELEN
4.1 Inleiding 1
4.2 Pallets 1
4.3 Uitvoeringen van pallets 2
4.4 Materiaalkeuze van pallets 3
4.5 Opbouw uitvoeringen van pallets 4
4.6 Vastzetten van colli 6
4.7 Etiketten 6
4.7.1 Risk & Safety zinnen 7
4.8 Opslagmiddelen 8
4.8.1 Koudstapelen 8
4.8.2 Stellingen 8
4.9 Breedte van gangpaden 10
4.10 Laad en losmiddelen 11
4.11 Schade aan pallets 11
Vragen hoofdstuk 4 13
HOOFDSTUK 5 VEILIGHEID
5.1 Inleiding 1
5.2 Bedrijfsvoorschriften 2
5.3 Gebruikerseisen 2
5.4 Controle van de heftruck 2
5.5 Algemene veiligheidsregels 6
5.6 Heftrucks op de openbare weg 14
Vragen hoofdstuk 5 16

Hoofdstuk 1
De Arbo-wet
1

1.1 INLEIDING
Elke werknemer heeft te maken met arbeidsomstandigheden. Daarbij maakt
het soort werk dat wordt verricht niets uit. De term “arbeidsomstandigheden”
staat voor veiligheid, gezondheid en welzijn bij het werk. Alle maatregelen
die te maken hebben met veiligheid, gezondheid en welzijn staan in de
arbeidsomstandighedenwet: de Arbo-wet.
We noemen drie belangrijke maatschappelijke veranderingen die geleid
hebben tot de instelling van de Arbo-wet.
• De grote industriële groei;
• De ontdekking van nieuwe stoffen;
• De veranderde verhouding tussen werkgevers en werknemers.
De hierboven genoemde feiten hebben er mede toe bijgedragen dat de vanaf 1934
gehanteerde Veiligheidswet is “omgebouwd” naar de huidige Arbo-wet. Omgebouwd van
een wet die alleen uit geboden en verboden bestond (die dus erg veel regels bevatte) en
waar alleen de baas verantwoordelijk was, naar een wet die invullingen toestaat welke
zijn aangepast aan de specifieke bedrijfssituatie en waar de verantwoordelijkheid bij alle
betrokkenen wordt gelegd. De huidige “Arbo-wet 1998 “ is vanaf af 1 november 1999 van
toepassing met enkele tussentijdse wijzingen. De laatste grote wijziging is ingegaan op 1
januari 2007.
1.2 DE OPBOUW VAN DE ARBOREGELGEVING
De Arbo-wet is een raamwet. Dit houdt in dat er geen specifieke regels
in zijn opgenomen, maar dat de rechten en plichten voor veiligheid,
gezondheid en welzijn bij de arbeid in algemene zin zijn beschreven. In
de Arbo-wet staan de algemene verplichtingen voor werkgevers en werknemers,
regels voor het overleg en de samenwerking tussen werkgevers,
werknemers en deskundigen en het overheidstoezicht. In het Arbo-besluit,
de Arbo-regeling en in de beleidsregels zijn de algemene verplichtingen
uit de Arbo-wet uitgewerkt. Een belangrijk deel van de voorschriften is
gebaseerd op Europese regelgeving.
Kern van de Arbo wet is dat werkgevers en werknemers samen verantwoordelijk zijn
voor de arbeidsomstandigheden in het bedrijf.
De Arbo-wet bestaat nog maar sinds kort. Er is in 1980 een aanvang gemaakt en de wet
werd in 1990 geheel van kracht. Aan het Arbo-besluit en de Arbo-regeling werden tevens
Beleidsregels gekoppeld, die concreet houvast bieden bij het toepassen van de wettelijke
voorschriften. De beleidsregels worden vervangen door Arbocatalogi. Hierin staan afspraken
die zijn gemaakt tussen werkgevers en werknemers in verschillende sectoren maar ook op
landelijk niveau over de door hen ontwikkelde werkwijzen, praktijken en normen.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
afbeelding 1-1
industriële groei
afbeelding 1-2
samenwerking
1

2
1.3 ARBO-INFORMATIEBLADEN
In een poging om wetsteksten voor een ieder toegankelijk te maken, worden zogenaamde
AI (Arbo Informatie) bladen uitgegeven. Deze informatiebladen vertalen de wetgeving voor
specifieke werksituaties en geven gedetailleerde aanwijzingen zoals de Inspectie SZW
deze hanteert. Elk AI-blad behandelt een bepaald onderwerp. Hieronder staan er een paar
vermeld:
AI – 1 Arbo en verzuimbeleid
AI – 3 Asbest
AI – 11 Afschermen en beveiligen van machines
AI – 14 Bedrijfsruimten- inrichting, transport en opslag
AI – 17 Hijs- en hefgereedschap en veilig hijsen
AI-14 Bedrijfsruimten- inrichting, transport en opslag.
De informatie die in dit blad staat is bruikbaar voor zowel ontwerpers als
voor gebruikers van bedrijfsruimten. Door deze informatie te benutten, wordt
in principe aan de wettelijke richtlijnen uit het Arbo besluit voldaan. Tenslotte
wordt er ook ingegaan op een aantal specifieke inrichtingsvoorzieningen en
transportmiddelen.
Opslagvoorzieningen
Een veilige stapeling van goederen kan ernstige ongevallen vaak
voorkomen. Daarbij moet rekening worden gehouden met de maximaal
toelaatbare belasting van de werkvloer of stelling.
Transportvoorzieningen
Verbindingswegen moeten voldoende breed zijn en veilig te gebruiken door zowel voertuigen
en transportmiddelen als door voetgangers. Aan intensiever gebruikte transportroutes
worden aanvullende eisen gesteld. Deuren, hekken en andere doorgangen moeten een
ongehinderd verkeer van personen en materialen op veilige wijze mogelijk maken. Aan
transparante en automatische deuren worden aanvullende eisen gesteld. Op- en afritten,
rijplaten en dock boards moeten doelmatig en voldoende sterk zijn en bovendien veilig
uitgevoerd.
Transportmiddelen
Transportmiddelen kunnen worden beschouwd als arbeidsmiddelen, en als machine, met
de daarbij behorende eisen. Er zijn echter aanvullende bepalingen van kracht, vooral met
betrekking tot op- en voorschriften, deskundigheid, rijden en parkeren. Tenslotte worden
eisen gesteld aan laden en lossen, tanken en opladen, constructie, controle en onderhoud
aan transportmiddelen.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
afbeelding 1-3
arbo-informatieblad

1.4 DE ARBO-DIENST
Bedrijven zijn niet meer verplicht zich bij een arbodienst aan te sluiten, wel blijft het verplicht
zich deskundig te laten ondersteunen. Dit kan door een interne of externe bevoegde
ARBO-deskundige. Deze wijziging in de Arbowet is bedoeld om branches en bedrijven
meer keuze te bieden op het gebied van arbeidsomstandigheden en verzuimpreventie. Om
de verzuimbegeleiding te waarborgen en de werknemers in de gelegenheid te stellen het
ARBO-spreekuur te bezoeken, moeten er wel afspraken gemaakt worden of moet er een
contract zijn met een geregistreerde bedrijfsarts.
1.5 DE INSPECTIE SZW
De Inspectie SZW valt onder de verantwoordelijkheid van de Minister van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De Inspectie SZW informeert, controleert,
inspecteert en verplicht werkgevers en werknemers, als dat nodig is, zaken met
betrekking tot veiligheid en gezondheid (beter) te regelen. Bij overtreding van
de voorschriften is de Inspectie SZW bevoegd om een boete op te leggen aan
zowel een werkgever als een werknemer. Daarnaast stimuleert de Inspectie
SZW het overleg en de samenwerking tussen werkgevers en werknemers. De
Inspectie SZW doet onderzoek naar de oorzaak van ongevallen en adviseert de
minister omtrent aanvullende wetten en/of beleidsregels. De inspecteur van de
Inspectie SZW heeft de mogelijkheid om een bestuurlijke boete op te leggen als
hij vaststelt dat de Arbo-wet is overtreden. Het Ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid geeft jaarlijks een lijst uit waarin alle mogelijke overtredingen
met de bijbehorende boetes worden beschreven. Dit zogenaamde ‘’lik op stuk’’
beleid wordt sinds 1 november 1999 gehanteerd.
1.6 RECHTEN EN PLICHTEN
Werkgevers moeten maatregelen nemen die leiden tot optimale veiligheid, gezondheid en
welzijn van hun werknemers. Werkgevers moeten dit beleid natuurlijk afstemmen op alle
andere beleidszaken binnen de onderneming.
1.6.1 Voor de werkgever
Ondanks dat de Arbo-wet bestaat uit een opsomming van algemeen geformuleerde eisen,
kunnen we de volgende verplichtingen voor werkgevers herkennen.
• Werkgevers moeten goede werkmethoden (werkinstructies) en Persoonlijke
Bescherming Middelen beschikbaar stellen; (PBM).
• Werkgevers moeten de werkplek voorzien van noodvoorzieningen zoals vluchtwegen
en middelen voor eerste hulp bij ongevallen (E.H.B.O) beschikbaar stellen;
• Werkgevers moeten werknemers voldoende voorlichten en onderricht
geven over het werk dat ze moeten uitvoeren;
• Nieuwe werknemers en werknemers die de grootste risico’s lopen,
moeten hierbij voorrang krijgen.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
afbeelding 1-4
inspectie SZW
afbeelding 1-5
werkgever verplicht voorlichting en les te geven.......
3

4
• Er moet regelmatig overleg plaatsvinden tussen werkgevers en werknemers.
• Werkgevers moeten zoveel mogelijk voorkomen dat werknemers monotone,
machine gebonden arbeid moeten verrichten (bijvoorbeeld lopende band werk).
• Werkgevers moeten werknemers de mogelijkheid bieden om hun vakbekwaamheid
op peil te houden of te vergroten.
• Werkgevers moeten de werksituatie (bijvoorbeeld de inrichting van
de arbeidsplaats of werkmethoden) zoveel mogelijk afstemmen op de
werknemers.
• Werkgevers moeten werknemers de mogelijkheid bieden om hun werk
zoveel mogelijk naar eigen inzicht te doen.
• Werkgevers moeten rekening houden met persoonlijke eigen schappen
van werknemers zoals leeftijd, opleiding, ervaring, lichamelijke en
geestelijke gesteldheid. Kortom: de juiste man op de juiste plaats.
• De werkgever is verplicht om het Arbo-beleid en alle in haar bedrijf
aanwezige risico’s te omschrijven in de RI&E. Daarnaast is de werkgever
verplicht om van alle situaties die nog niet (of nog niet helemaal) aan de
in de wet gestelde eisen voldoen, te beschrijven in het plan van aanpak.
• Werkgevers moeten zich laten bijstaan door, afhankelijk van de bedrijfssituatie,
één of meerdere deskundige Bedrijfshulpverleners (BHV’ers).
• Werkgevers moeten een ziekteverzuimbeleid voeren.
1.6.2 Voor de werknemer
In de Arbo-wet zijn ook diverse verplichtingen opgelegd aan de werknemers. In tegenstelling
tot vroeger is nu iedere werknemer zelf verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Een aantal
algemene verplichtingen van de werknemer zijn:
• Werknemers moeten het werk zodanig uitvoeren dat zij zichzelf of anderen niet in
gevaar brengen.
• Werknemers moeten de machines en de daarop aangebrachte
beveiligingen op de juiste manier gebruiken.
• Werknemers hebben de verplichting persoonlijke beschermingsmiddelen
(zoals veiligheidshelm, -handschoenen, -schoenen, -bril) te
gebruiken en deze naar behoren te onderhouden.
• Werknemers moeten meewerken aan georganiseerde instructies en
de voorlichting die de werkgever aanbiedt.
• Werknemers moeten gevaarlijke situaties melden aan degene die
met de leiding is belast.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
afbeelding 1-6
veiligheid
afbeelding 1-7
werk weigeren....?

1.7 CE - MARKERING
Sinds 1 juli 1995 is in de Europese Unie een wet van kracht die ervoor moet
zorgen dat je veilig met machines kunt werken. In deze wet, de zogeheten
Machinerichtlijn, staan de eisen waaraan het nieuwe product moet voldoen.
Als het product voldoet aan deze Europese Machinerichtlijn, mag de fabrikant
CE-markering aanbrengen op zijn product en een bijbehorende EG-verklaring
van overeenstemming afgeven.
CE staat voor Conformité Européenne. De fabrikant moet zelf vaststellen dat zijn
eigen technische oplossing tenminste overeenstemt met de eisen uit deze Machinerichtlijn.
Voor producten met zware risico’s (heftruck) is een officieel keuringsrapport nodig van een
door de nationale overheid aangewezen instantie.
1.8 RISICO INVENTARISATIE & EVALUATIE ( RI&E )
De regels van de Arbo-wet moeten ervoor zorgen dat werknemers veilig,
gezond en in een prettige sfeer kunnen werken. Elk bedrijf moet een Arbo-beleid
formuleren. In een dergelijk document geeft de directie o.a. aan hoe zij met ARBO
zaken om zal gaan en of zij bereid is daar geld voor vrij te maken. Veilig werken
blijkt in de praktijk vaak lastig. Er is altijd een mogelijkheid aanwezig dat er iets
mis gaat, dit noem je risico. De definitie van risico luidt als volgt:
Risico is de mate van waarschijnlijkheid dat een bepaald ongewenst effect
zal plaatsvinden.
Of samengevat: Risico = Kans x Effect.
De wet schrijft werkgevers voor een risicoanalyse uit te voeren (de zogenaamde
RI&E) en laat zich daarbij bijstaan door een of meerdere deskundige werk nemers.
Zijn deze er niet of onvoldoende aanwezig dan moeten er andere deskundige
worden ingeschakeld. Tijdens deze schriftelijke analyse worden twee belangrijke
punten bekeken:
• De mate van waarschijnlijkheid, (dit is de kans) dat een ongeval zich zal
(of zou kunnen) voordoen.
• De gevolgen van een eventueel ongeval zelf, op korte en/of lange termijn
Tijdens de risicoanalyse bekijken de deskundigen de risico’s op de werkplek. Ze
beoordelen de werkplek op bijvoorbeeld de volgende punten:
• Aard van het werk
Kantoormensen lopen andere risico’s dan transport-medewerkers.
• Opleidingen
Werknemers zonder de juiste opleiding lopen een groter risico dan werknemers met
de juiste opleiding.
• Werkplek
De werknemer mag niet kunnen uitglijden of struikelen.
• Welzijn
De werknemers moeten plezier (kunnen) hebben in het werk.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
afbeelding 1-8
CE markering
EFFECT
afbeelding 1-9
Risico = kans x effect
5

6
Pas als de risico’s bekend zijn, kun je er wat aan doen en de kans op een ongeval verkleinen
of zelfs wegnemen. Een werkgever moet bij geconstateerde, onaanvaardbare, risico’s
maatregelen nemen. Eventueel moeten maatregelen genomen worden om risicovolle
werkzaamheden te vervangen dan wel aan te passen.
Dit kunnen de volgende maatregelen zijn:
• Het laten stoppen van werkzaamheden en instructie geven
Het kan zijn dat de werknemer niet weet dat het zo niet mag.
• Aanpassen van de onveilige werkplek
• Opleiden van de werknemers
Een goede instructie verkleint de kans op ongevallen.
Op deze manier nemen de risico’s af. Dit is in het belang van zowel werknemers als werkgevers.
De risico-inventarisatie en het daarvan afgeleide “Plan van Aanpak” moet daarom
bekend te zijn bij de werknemers die het betreft.
Opmerking: Het Plan van Aanpak geeft aan wat en wanneer er iets aan de nog
aanwezige problemen wordt gedaan.
Jaarlijks moet uit een schriftelijke evaluatie blijken of de praktijksituatie (de huidige
werkelijkheid) nog in overeenstemming is met de beschreven inventarisatie en het Plan
van Aanpak. Omdat de RI&E het brondocument is voor het arbo-beleid moet deze getoetst
worden door gecertificeerde deskundigen. Dat mag de werkgever zelf doen als de werkgever
beschikt over gecertificeerde deskundigen of een interne arbo-dienst. In andere situaties
moet externe gecertificeerde deskundigheid worden ingeschakeld.
Met ingang van 1 april 2012 hoeven bedrijven met maximaal 25 medewerkers hun
RI&E-document niet langer te laten toetsen, mits zij gebruik maken van een erkend
RI&E-instrument.
Opmerking: Bedenk dat je zelf ook veel kunt doen om ongelukken te voorkomen.
Een goede aanpak begint met het inschatten van de risico’s tijdens je
werkzaamheden.
Hoofdstuk 1
De arbo/wet

Vragen hoofdstuk 1
Vraag 1 Wat is het doel van de Arbo- (arbeidsomstandigheden) wet?
A het bevorderen van productie en kwaliteit binnen het bedrijf.
B het bevorderen van een goede arbeidsrelatie door regels te stellen
over het salaris.
C het bevorderen van goede werkomstandigheden door regels te stellen
ten aanzien van veiligheid, gezondheid en welzijn.
Vraag 2 Wat is een juiste omschrijving van het begrip veilig werken?
A u neemt tijdens het werken bewust aanvaardbare risico’s.
B u neemt tijdens het werken alleen risico’s als uw baas dit opdraagt.
C u neemt tijdens het werken geen enkel risico.
Vraag 3 Wie is er verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in het bedrijf?
A de Arbo dienst.
B de Inspectie SZW.
C de werkgever en de werknemer.
Vraag 4 Wie controleert het naleven van de Arbo-wet?
A de Inspectie SZW.
B de werkgever en de werknemer.
C de werknemer.
Vraag 5 Welke meldingsplicht heeft de werkgever bij ongevallen met letselschade?
A de werkgever moet ongevallen met letselschade melden bij de
Inspectie SZW.
B de werkgever moet dit vermelden in zijn dagboek.
C de werkgever hoeft dit aan niemand te melden.
Vraag 6 Wie moet persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen?
A de werknemer
B de werkgever
C de Inspectie SZW
Vraag 7 Welke eis wordt er onder andere gesteld aan bestuurders van
transportmiddelen?
A bestuurders moeten vertrouwd zijn met de bediening van
transportmiddelen
B de bestuurder blijft zelf verantwoordelijk voor de inhoud van
deskundigheid
C de bestuurder mag zonder bril een maximale oogafwijking van 0,5
hebben
Vraag 8 Waarom krijgt de heftruck- of reachtruckchauffeur een opleiding?
A omdat de Arbo-wet specifieke deskundigheid vereist
B om sneller te kunnen werken
C omdat iedere werknemer een opleiding krijgt
Hoofdstuk 1
De arbo/wet
7

Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
1

2.1 INLEIDING
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
In dit hoofdstuk gaan we in op de technische aspecten van de verschillende trucks. Deze
informatie geeft u de mogelijkheid om in de praktijk beter in te schatten wat de mogelijkheden
en/of de beperkingen van een hef of reachtruck zijn. Ook wordt aandacht besteed aan de
invloed van lading op de stabiliteit. Instabiliteit leidt vaak tot ernstige ongelukken. Tot slot
krijgt u nog een overzicht van de meest voorkomende transportmiddelen die gebruikt worden
in magazijnen en distributie centra’s.
2.2 DE HEFTRUCK OF REACHTRUCK
Een heftruck of reachtruck is een transportmiddel waarmee goederen verplaatst kunnen
worden. Meestal bestaat de lading uit een pallet met daarop verzamelde goederen. Maar
ook grotere afzonderlijke lasten kunnen met een heftruck of reachtruck verplaatst worden.
De heftruck kan ladingen horizontaal en verticaal verplaatsen. Dit kan omdat de heftruck
en reachtruck zijn voorzien van een hefinrichting (hefmast). Met deze hefinrichting kan een
lading op elke “gewenste hoogte” worden opgepakt en weggezet.
BLOM OPLEIDINGEN
BLOM OPLEIDINGEN
afbeelding 2-1
horizontaal en verticaal transport
De hefmast kan voor- en achterover kantelen. Dit noemen we neigen. De reachtruck heeft
ook nog de mogelijkheid de mast in horizontale richting uit- en in te schuiven. Dit noemen we
“reachen”.
Om een klein beetje inzicht te geven in de techniek van een heftruck of reachtruck, zullen
we de belangrijkste onderdelen wat beter bekijken. In het algemeen komen bij de meeste
heftrucks of reachtrucks dezelfde onderdelen voor. Op de volgende pagina is een afbeelding
te zien van een elektroheftruck waarbij de onderdelen staan vermeld.
1

2
2.3 DE HEFTRUCK
Bovenstaande heftruck wordt aangedreven door een elektromotor die van stroom wordt
voorzien door een loodbatterij of tractiebatterij. Hierna spreken we alleen nog van een
tractie batterij. Een andere mogelijke aandrijving voor een heftruck is een verbrandingsmotor.
Dit kan zijn een diesel- of een LPG motor. De voor- en nadelen van een verbrandingsmotor
worden in hoofdstuk 3 behandeld.
2.3.1 Instrumentenpaneel
Bij een elektrisch aangedreven heftruck bevat het instrumentenpaneel onder
andere de bedrijfsurenteller en capaciteitsmeter. Bij een heftruck die wordt
aangedreven door een verbrandingsmotor zijn dat onder andere een bedrijfsurenteller,
brandstofmeter en een oliedrukmeter.
2.3.2 De banden
Banden vervullen een belangrijke functie bij de heftruck; zij moeten de heftruck en de last
dragen. Het kiezen van de juiste band moet zorgvuldig gebeuren. De keuze hangt af van de
bedrijfsomstandigheden. Afhankelijk van deze omstandigheden worden aan een band eisen
gesteld op het gebied van:
• draagvermogen (stabiliteit)
• rijcomfort (binnen en of buiten gebruik)
• rolweerstand (vloer)
• grip (binnen en of buiten gebruik)
• vering (vloer, binnen en of buiten gebruik)
In het algemeen komen er bij heftrucks drie soorten banden voor:
• luchtbanden
• volrubberbanden
• massieve banden
sleuf voor het verwisselen van de tractiebatterij
vork
kruiskop
hefmast
hefketting
hefcilinder
lastrek
instrumentenpaneel
lamp
neigcilinder
tractiebatterij
pomp hydrauliek
rijmotor
stuurbekrachtiging
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-2
onderdelen
afbeelding 2-3
instrumentenpaneel

Luchtbanden
De stabiliteit van de luchtband zorgt voor een goed gedrag bij het nemen van
bochten door de heftruck. Stabiliteit is ook van groot belang bij het werken op grote
hefhoogte. Zorg bij luchtbanden voor de juiste bandenspanning. Vooral bij het
werken op hoogte geeft ongelijke bandenspanning een onstabiele situatie.
Voordelen:
• goede grip
• goede vering
• geschikt voor buiten
Om de stabiliteit van heftrucks te vergroten, wordt deze soms uitgevoerd met een verlengde
vooras die is voorzien van dubbele wielen. Dit verkleint de kans op kantelen bij het
verplaatsen van bijvoorbeeld zware en brede ladingen.
Volrubber banden
Volrubberbanden hebben het formaat van luchtbanden maar zijn gevuld met een
verend rubber, in plaats van lucht. Als de omstandigheden waaronder de heftruck
moet werken slechter worden, dan monteert men volrubber banden. Deze banden
zijn bedrijfszeker en hebben geen onderhoud nodig. Ze kunnen zowel bij hoge
temperaturen, als op slechte wegen gebruikt worden. De banden combineren de
vering van de luchtband met de betrouwbaarheid van de massieve banden.
Voordelen:
• stabiel
• kunnen niet lek
• goede grip
• geen onderhoud
Massieve banden
Reachtrucks, stapelaars en elektropallettrucks zijn voorzien
van massieve banden. Op vlakke vloeren, zoals in magazijnen,
is de massieve band goed bruikbaar. Deze banden
hebben een groot draagvermogen en een lange levensduur.
Deze band komt soms ook voor bij de grotere en zwaardere
heftrucks.
Voordelen:
• stabiel
• geen onderhoud
• lage bouwhoogte
• banden kunnen niet lek raken
Nadelen:
• banden kunnen lek raken;
• onstabiel bij ongelijke bandenspanning;
• hoge bouwhoogte.
Nadelen:
• minder vering dan de luchtband;
• hoge bouwhoogte.
• onstabiel bij zware ladingen;
Nadelen:
• geen enkele vering;
• hoge druk op de vloer;
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-4
luchtband
afbeelding 2-5
volrubberband
afbeelding 2-6
massieve band
3

4
2.3.3 Veiligheidskap
Om de bestuurder te beschermen tegen vallende voorwerpen is er een veiligheidskap
aanwezig. Bij een heftruck of reachtruck die hoger kan heffen dan 1.80 meter is een
veiligheids kap verplicht. Bij de elektroheftruck is in de veiligheidskap een uitsparing gemaakt
zodat de tractiebatterij met behulp van een vonkvrije takel kan worden gewisseld.
2.3.4 De hefmast
De hefmast van een heftruck of een reachtruck is opgebouwd uit twee of meer mastdelen.
De hefmast is zo gemaakt dat, wanneer men hoger heft, er meer mastdelen uit uitschuiven.
Met behulp van een hydraulische cilinder worden de mastdelen omhoog gedrukt.
Afhankelijk van de gewenste hefhoogte heb je de keuze uit de volgende
mastconstructies:
• tweevoudige mast met 1 uitschuifbaar deel
• drievoudige mast met 2 uitschuifbare delen
Het voordeel van een drievoudige mast is een grote hefhoogte bij een
lage doorrijhoogte. Wel wordt het zicht naar voren vaak beperkt door
de hefcilinder en neemt de stabiliteit af als de mast verder wordt uitgeschoven.
Om het zicht van de bestuurder naar voren te verbeteren kan
de centrale hefcilinder vervangen worden door twee zijdelings geplaatste
cilinders. Door deze constructie heb je beter zicht naar voren. Dit noemen
we een “doorkijkmast”.
LET OP: De stabiliteit van de heftruck neemt af als de mast verder
uitschuift.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
Drievoudige mast Tweevoudige mast
2.3.5 Vorkenbord en hefketting
De meeste heftrucks en reachtrucks worden standaard uitgevoerd met een vorkenbord
met daaraan twee vorken. Dit vorkenbord wordt met behulp van geleiderollen, de
hefketting en de hefcilinder langs de mast omhoog en omlaag bewogen. De onderlinge
vorkafstand is handmatig te verstellen. Bij een heftruck of reachtruck, waarmee uit losse
delen samengestelde lasten worden geheven, wordt aan het vorkenbord een laststeunrek
gemonteerd.
afbeelding 2-7
de hefmast

2.4 VOORZETAPPARATUUR
Heftrucks of reachtrucks zijn standaard voorzien van vorken. Deze vorken kunnen vervangen
worden door voorzetapparatuur. Voorzetapparaten hebben een belangrijke eigenschap: ze
kunnen “bijzondere ladingen” gemakkelijker opnemen en verplaatsen. Voorzetapparaten
worden meestal aan het vorkenbord bevestigd of komen hiervoor in de plaats. Ze
beïnvloeden, met of zonder de lading, de verschillende eigenschappen van de heftruck
aanzienlijk, zowel positief als negatief.
• positief: Specifieke goederen kunnen beter en sneller verplaatst worden.
• negatief: Het eigen gewicht van het voorzetapparaat gaat meestal ten koste
van het hefvermogen. Door de constructie van voorzetapparatuur
komt de lading vaak verder voor de vooras te liggen.
Wanneer een heftruck of reachtruck voorzien is van voorzetapparatuur, dan moet dit op het
merkplaatje of typeplaatje van de truck te zijn vermeld. Tevens moet de voorzetapparatuur
zelf te zijn voorzien van een merkplaatje waarop de benodigde gegevens af te lezen zijn.
De meest voorkomende voorzetapparatuur
Het aantal typen en uitvoeringen van deze voorzetapparatuur is zeer uitgebreid. Daarom
zullen wij de meest voorkomende hieronder bespreken.
Side-shift
Hiermee kan het vorkenbord, met de vorken, hydraulisch 10 tot 15 cm heen
en weer geschoven worden. Bij o.a. het laden van een vrachtauto is het van
belang om de lading zonder te beschadigen tegen elkaar te plaatsen. Bij een
reachtruck kan het zijn dat de hele hefmast naar links of rechts geschoven kan
worden.
Opmerking: Laat de side-shift geen compensatie worden van uw gebrek
aan stuurvaardigheid.
Verlengvorken
Diepe ladingen vragen om lange vorken. Hiervoor
bestaan verlengstukken die over de vorken
geschoven kunnen worden.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-8
side shift
afbeelding 2-9
verlengvorken
5

6
Reachvorken
Dit zijn hydraulisch uitschuifbare vorken. Hierdoor wordt het mogelijk
pallets twee maal zo diep weg te zetten, denk hierbij aan het laden of
lossen van een vrachtwagen vanaf de zijkant. Zowel verlengvorken
als reachvorken beïnvloeden de hefcapaciteit van de truck niet
wezenlijk. Wel wordt de zwaartepuntafstand groter, hierover verderop
in dit hoofdstuk meer.
Opmerking: Doordat zowel de verlengvorken als de reachvorken over de bestaande
vorken worden geplaatst wordt de totale dikte van de vorken hoger.
Spreader
De vorken kunnen we dichter bij elkaar of verder uit elkaar schuiven. Normaal
doen we dit met de hand. Het is ook mogelijk om de vorken met behulp van het
hydraulisch systeem te verstellen. Dit is vooral handig als er steeds pallets met
verschillende afmetingen verplaatst moeten worden.
Transport- of tapijtdoorn
Voor ladingen die in het midden een opening hebben, zoals banden, rollen
draad, vloerbedekking of betonnen buizen, gebruikt men vaak een doorn.
Deze kan in plaats van de vorken in het midden van het vorkenbord worden
bevestigd.
Kantelaar (draai-inrichting)
Met dit voorzetapparaat is het mogelijk het vorkenbord, met vorken,
hydraulisch 180° of 360° te draaien, zowel linksom als rechtsom. Hiermee
kunnen pallets of transportbakken gekanteld worden.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-10
reachvorken
afbeelding 2-11
spreader
afbeelding 2-12
tapijtdoorn
afbeelding 2-13
kantelaar

Push pull
Een mogelijkheid voor het vervoer van goederen zonder pallets is gebruik
maken van een slip-sheet. Dit is een sterke plaat karton of kunststof. De push
pull bestaat uit een raamwerk dat hydraulisch wordt verschoven. Onder aan
het raamwerk bevindt zich een brede, hydraulisch bedienbare klem. Deze
klemt de opstaande rand van de slip-sheet vast. Door het raamwerk in te
trekken (pull) wordt de slip-sheet op de plaat getrokken. Door het raamwerk
naar voren de duwen (push) wordt de slip-sheet van de plaat geschoven.
Rollenklem
Een rollenklem is bedoeld om bijvoorbeeld rollen papier te klemmen en op deze
manier, zonder gebruik van pallets, te vervoeren. Daarnaast zijn er ook balen-,
dozen- en stenenklemmen.
Mechanische vatenklem (papegaaienbek)
Deze grijper maakt gebruik van de felsrand aan de bovenkant van een
vat. Bij het oppakken van een vat komt de grijper onder de rand van het
vat en bij het heffen sluit de grijper zich automatisch. De romp van het
vat steunt tijdens het transport tegen de gebogen steunbalk die deel
uit maakt van de grijper. Bij het plaatsen van het vat gaat de grijper
automatisch open.
Palletklem
Met deze klem is het mogelijk om een pallet op te nemen waarvan de
kratten in blokstapeling op een pallet staan. Deze klemmen worden ook
gebruikt voor het tillen van wasmachines, koelkasten, wasdrogers en
degelijke.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-14
push pull
afbeelding 2-15
rollenklem
afbeelding 2-16
vatenklem
afbeelding 2-17
palletklem
7

8
2.5 DE REMMEN (bedrijfsrem)
De meeste heftrucks zijn uitgevoerd met een hydraulisch remsysteem. Dat betekent dat de
remmen door vloeistofdruk worden bediend. Door het rempedaal in te drukken met de voet,
bedient men de hoofdremcilinder. Deze hoofdremcilinder drukt de remvloeistof naar de wielremcilinders.
Door het “uitschuiven” van de wielremcilinders worden de remschoenen tegen
de remtrommel gedrukt en de heftruck wordt afgeremd. Bij het loslaten van het rempedaal
valt de vloeistofdruk weg en trekt een veer de remschoenen weer van de remtrommel af. De
remvloeistof loopt terug naar de hoofdremcilinder via de remleidingen.
Voordelen: - Geringe pedaaldruk.
- Minder onderhoud.
- Gelijke verdeling van de remkracht over de beide wielen.
- Soepel en gelijkmatig aangrijpen van de remmen.
Handrem
De meeste heftrucks hebben een handrem. Deze rem werkt mechanisch, dat wil zeggen
door middel van kabels en stangen. Door de handrem aan te trekken worden de remschoenen
tegen de trommel gedrukt. Als de heftruck verlaten wordt, of geparkeerd, moet de
handrem altijd aangetrokken worden. Tevens zal de handrem ook gebruikt moeten worden
als de bedrijfsrem niet meer werkt.
Opmerking: de parkeerrem heeft minder remkracht dan de bedrijfsrem.
Elektrische parkeerrem
Heftrucks en reachtrucks kunnen ook voorzien zijn van een elektrische parkeerrem
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-18
hydraulisch remsysteem

2.6 HET STUURSYSTEEM
De besturing van een vorkheftruck en reachtruck is anders dan bij een auto. Bij de vorkheftruck
en de reachtruck worden niet de voorwielen bestuurd maar de achterwielen of het
achterwiel. Tegenwoordig zijn de meeste vorkheftrucks en reachtrucks voorzien van
hydraulische stuurbekrachtiging. Deze stuurbekrachtiging zorgt er voor dat je altijd erg
makkelijk kunt sturen met de truck zonder dat je merkt hoe zwaar het eigenlijk is. Om schade
aan het stuursysteem en slijtage aan de banden te voorkomen moet men zo min mogelijk
aan het stuurwiel draaien bij een stilstaande vorkheftruck of reachtruck.
Asbesturing
Het voordeel van achterwielbesturing is dat de wendbaarheid beter wordt en dat er, minder
ruimte nodig is om te manoeuvreren. Bij een driewieltruck draait de gehele achteras. Dit
wordt asbesturing genoemd.
Fuseebesturing
Bij een vierwielvorkheftruck draait niet de achteras maar draaien de achterwielen.
De achterwielen zijn bevestigd aan zogenaamde fusees. Dit wordt
fuseebesturing genoemd.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
Manoeuvreerruimte
Dit is de ruimte die een heftruck of reachtruck nodig heeft om te draaien. Deze ruimte wordt
bepaald door een aantal factoren:
• De draaicirkel van de heftruck of reachtruck.
• Breedte en diepte van de lading.
• De ervaring van de bestuurder.
• In- of uitgereachte mast.
• De breedte van de rijroutes en stellingpaden.
Een andere belangrijke factor is of er word gereden met een drie- of vierwiel heftruck. Een
driewiel heftruck heeft een kleinere draaicirkel, omdat het achterwiel 180° kan draaien. Een
reachtruck heeft een nog kleinere draaicirkel dan een driewiel heftruck omdat een reachtruck
korter is dan een driewiel heftruck.
Opmerking: Er zijn vierwiel heftrucks waarbij de achterwielen, net als bij de driewiel
heftruck, ook 180° kunnen draaien. Hierdoor heeft de heftruck 37 cm
minder ruimte nodig om te draaien.
afbeelding 2-19
fuseebesturing
driewiel heftruck vierwiel heftruck
afbeelding 2-20
manoeuvreerruimte voor drie en vierwiel truck
9

10
2.7 HET HYDRAULISCH HEFSYSTEEM
Eén van de belangrijkste onderdelen van een heftruck of reachtruck is het hefsysteem. Dit
hydraulisch systeem wordt gebruikt voor de volgende functies:
• het heffen van de mast;
• het neigen van de mast, voorover of achterover;
• stuurbekrachtiging;
• voorzetapparatuur (bijvoorbeeld de side shift).
De werking gaat als volgt:
De olie wordt door een pomp vanuit de tank via leidingen en slangen naar een ventielkast
gepompt. Op de ventielkast bevinden zich één of meer bedieningshandels die een enkele
of een dubbele functie hebben. Door het bedienen van deze handels wordt de olie naar één
van de functiecilinders gepompt. Deze functies zijn: bedienen van de hefcilinder, bedienen
van de neigcilinders, bedienen van de side-shift en bij de reachtruck het bedienen van de
cilinder die de mast naar voren schuift.
6
1
2
2
7
3
4
1 = hefcilinder 7 = accumulator
2 = neigcilinder 8 = verdeelblok
3 = ventielkast 9 = oliepomp
4 = stuurhuis ventiel 10 = olietank (reservoir)
5 = retourleiding 11 = aftap
6 = daalveiligheidsventiel 12 = besturingscilinder
13 = vuldop met peilstok
8
Neigcilinders (kiepcilinders)
De neigcilinders zijn er voor om de hefmast voor- of achterover te kunnen
bewegen. Deze cilinders zijn dubbelwerkend. Dat wil zeggen dat ze bij voor-
en achterwaartse beweging olie van de pompmotor nodig hebben. Ook de
cilinders voor de stuurbekrachtiging, het reachen en de side-shift zijn dubbelwerkend
uitgevoerd.
5
13
9
11
12
10
afbeelding 2-21
hydraulisch systeem
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-22
neigcilinder

De hefcilinder
De hefcilinder is er voor om de mast omhoog en omlaag te bewegen en is enkelwerkend
uitgevoerd. Dat wil zeggen dat alleen voor het uitschuiven hydraulische olie nodig is. Het
zakken van de mast gebeurt door het eigen gewicht van de mast en het vorkenbord met de
vorken en daarop eventueel een lading.
Opmerking: De meeneemtruck heeft een dubbelwerkende hefcilinder. Deze
hefcilinder tilt de meeneemtruck omhoog onder de vrachtwagen.
Overdrukventiel of overstortventiel
Om het hydraulisch systeem te beveiligen tegen overbelasting, te hoge druk in de leidingen
en cilinders, is er een overdrukventiel ingebouwd. Bij het oppakken van een te zware lading,
of bij het bereiken van de uiterste stand van de cilinder, zal dit ventiel gaan werken, waardoor
de hydraulische olie terug stroomt naar de tank, terwijl de druk in de cilinders gelijk blijft.
Daalveiligheidsventiel (doorstroombegrenzer)
Als door leiding- of slangbreuk de druk onder de zuiger in de hefcilinder wegvalt, zorgt het
daalveiligheidsventiel ervoor dat de vorken (eventueel met lading) langzaam en schoksgewijs
naar beneden zakt. Zonder deze begrenzer zou de last met een grote snelheid naar beneden
vallen.
Daalveiligheidsventiel: heffen
doorstroombegrenzer
Daalveiligheidsventiel: dalen
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-24
daalveiligheidsventiel
afbeelding 2-23
hefcilinder
11

12
2.8 BELANGRIJKE BEGRIPPEN
Bij heftrucks onderscheiden we vijf verschillende hoogten:
• bouwhoogte
• doorrijhoogte
• hefhoogte
• vrije hefhoogte
• afzethoogte
Bouwhoogte
Onder bouwhoogte wordt verstaan het hoogste punt van de heftruck,
gemeten van af de vloer, de mast verticaal en de vorken op de vloer.
Doorrijhoogte
De doorrijhoogte is het hoogste punt van de heftruck gemeten vanaf
de vloer met de mast achterover geneigd en de hielen van de vorken
ca. 10 – 15 cm boven de vloer (rijpositie).
Hefhoogte
De hefhoogte is de maximale hoogte die de vorken kunnen bereiken
bij een volledig uitgeschoven mast, terwijl de mast verticaal staat. Dit
gemeten vanaf de vloer tot de bovenkant van de vorken. De hefhoogte
staat ook vermeld op het typeplaatje van de heftruck.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
BLOM OPLEIDINGEN
BLOM OPLEIDINGEN
afbeelding 2-25
bouwhoogte
afbeelding 2-26
doorrijhoogte
afbeelding 2-27
hefhoogte

Vrije hefhoogte
De vrije hefhoogte is de afstand van de bovenkant van de vork tot aan
de grond, zonder dat de mast uitschuift of de hoogte van de heftruck
verandert. Deze vrije hefhoogte kan per heftruck verschillen. Vooral in
lage ruimtes, zoals wagons of containers, ondervinden we veel gemak
van een grotere vrije heffing.
Afzethoogte
De afzethoogte, of ook wel plaatsinghoogte genoemd, is in tegenstelling
tot de hefhoogte afhankelijk van een aantal factoren namelijk:
• de hoogte van de pallet;
• de pallet moet iets opgetild kunnen worden;
• bandenslijtage en bandenspanning.
In het algemeen wordt hiervoor ± 25 cm aangehouden. Dit betekent
dat, wanneer een vorkheftruck een hefhoogte heeft van 5 meter, de
afzethoogte 5 m – 0,25 m = 4,75 meter bedraagt.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
BLOM OPLEIDINGEN
BLOM OPLEIDINGEN
afbeelding 2-28
vrije hefhoogte
afbeelding 2-29
afzethoogte
Hefvermogen
Het hefvermogen van de heftruck of reachtruck (ook wel werklast genoemd) is het maximale
gewicht dat de truck op een veilige manier mag tillen en verplaatsen. Dit kan in de praktijk
veel minder worden door een grotere zwaartepuntafstand, grotere hefhoogte met een
langere mast en voorzetapparatuur. Dit hefvermogen staat vermeld op het typeplaatje van de
truck.
afbeelding 2-30
merkplaatje
13
-25
cm

14
Stabiliteit
Stabiliteit, of eigenlijk de instabiliteit van de heftruck en reachtruck, zorgen jaarlijks voor
veel ongelukken met lichamelijk letsel of, nog erger, de dood tot gevolg. Er zijn een aantal
factoren waardoor een heftruck kan omvallen.
• een zware lading
• een zware lading op grote hoogte
• een diepe lading waarvan het zwaartepunt te ver van de vooras af ligt
• een lading met de mast voorover gaan heffen
• zwaartepunt van de lading niet op de hartlijn van de heftruck
• bij een reachtruck: rijden met een uitgereachte mast
• rijden met een hoog geheven lading
• te hoge snelheid in bochten
De eerste zes factoren hebben te maken met de nadelige werking op de stabiliteit van de
heftruck, met of zonder lading, het zogenaamde hefboomeffect. Deze factoren worden later
behandeld en uitgelegd. De laatste twee punten hebben te maken met nadelige krachten die
ontstaan door het rijden met hef- of rechtruck en de snelheid waarmee dat gebeurt.
Opmerking: Tijdens het rijden met de heftruck of reachtruck heb je altijd te maken
met voorwaartse krachten, achterwaartse krachten en zijwaartse
krachten.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
Om te weten of een lading opgepakt kan worden met een heftruck of reachtruck, moet je
zeker weten dat de lading binnen het hefvermogen van de truck valt. Het hefvermogen staat
vermeld op het typeplaatje van de truck. Bij het beoordelen of je een last kan vervoeren,
moet je niet alleen op het gewicht van de lading letten, maar ook op de afmetingen en
hefhoogte.
De afmetingen, en met name de diepte van de lading, bepalen het zwaartepunt van de
lading. Hoe verder het zwaartepunt van de voorwielen af ligt, hoe minder zwaar de lading
mag zijn om voorover kiepen van de heftruck te voorkomen. Dit geldt ook als een lading
hoger wordt geheven. Hoe hoger je een lading heft, hoe minder stabiel de heftruck wordt.
Zwaartepunt
Het zwaartepunt van een voorwerp, is het punt waaromheen de massa van het voorwerp is
verdeeld. Bekeken vanuit dit punt is het voorwerp in alle richtingen in evenwicht. Als we één
kant extra zwaar maken gaat het zwaartepunt niet alleen dichter naar de zwaarste kant toe,
maar verschuift ook een stukje naar boven.
afbeelding 2-31
zwaartepunt

Zoals elk voorwerp hebben ook de heftruck en de reachtruck een
zwaartepunt. Als een heftruck geen lading op de vorken heeft, ligt het
zwaartepunt van de heftruck tussen de vooras en de achteras. Wordt een
heftruck beladen dan zal het zwaartepunt van de heftruck naar voren, in
de richting van het kantelpunt, de vooras verplaatsen. Is het gewicht van
de lading gelijk aan het hefvermogen van de heftruck dan zal de heftruck
bij de voorwaartse beweging voorover kiepen. (wipwap-effect)
Lastzwaartepuntafstand
Onder de lastzwaartepuntafstand wordt verstaan: de afstand gemeten
vanuit de hiel van de vork tot het zwaartepunt van de lading (naar voren
toe). Deze zwaartepuntafstanden, gewichten en hefhoogten worden
door de fabrikant berekend en verwerkt in een lastendiagram.
Capaciteit
Wanneer het hefvermogen en zwaartepuntafstand van een heftruck bekend zijn, is de
capaciteit te berekenen door het hefvermogen in kilogrammen (kg) te vermenigvuldigen met
het zwaartepuntafstand in cm (centimeters). De capaciteit wordt altijd in kgcm gegeven.
De formule, waarmee capaciteit (kgcm), het hefvermogen (kg) en de zwaartepuntafstand
(cm) worden berekend zijn:
• Capaciteit (kgcm) = Hefvermogen (kg) x zwaartepuntafstand (cm)
Capaciteit (kgcm)
• Hefvermogen (kg) =
Zwaartepuntafstand (cm)
Capaciteit (kgcm)
• Zwaartepuntafstand (cm) =
Hefvermogen (kg)
Hefvermogen (kg)
Capaciteit (kgcm)
Zwaartepuntsafstand (cm)
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
BLOM OPLEIDINGEN
BLOM OPLEIDINGEN
afbeelding 2-32
heftruck zwaartepunt
afbeelding 2-33
zwaartepuntafstand
15

16
Voorbeeld:
Als een heftruck een hefvermogen heeft van 1700 kg en een zwaartepunt-afstand van 50 cm
heeft, mag deze heftruck dan een lading vervoeren van 1700 kg als de lading 100 cm diep
is?
Als het zwaartepunt van de lading op 50 cm ligt mag dit. Als het zwaartepunt van de lading
gelijk is aan de zwaartepuntafstand van de heftruck, mag het gewicht van de lading zo zwaar
zijn als het opgegeven hefvermogen.
In formulevorm:
Hefvermogen (kg) x Zwaartepuntsafstand(cm) = Capaciteit(kgcm)
1700 kg x 50 cm = 85.000 kgcm
De bovenstaande gegevens hebben we nodig om te kunnen bepalen hoe zwaar en diep een
te vervoeren lading mag zijn.
Maar voordat we dit kunnen doen, moeten we weten wat een zwaartepunt is.
Voorbeeld:
Een pallet is 100 cm x 100 Het zwaartepunt
ligt dan op 50 cm, omdat 100 : 2 = 50 cm.
De diepte van de pallet bepaalt dus de
zwaartepuntafstand Deze theorie kan alleen
toegepast worden bij een gelijkmatig beladen
pallet. In de praktijk kan het vaak heel anders
zijn.
Wanneer een pallet 120 cm x 100 cm is, dan kan de zwaartepuntafstand 50 cm of 60 cm zijn.
Dit heeft te maken aan welke zijde de vorken in de pallet gestoken worden.
opneemzijde = 100 cm
zwaartepunt = 60 cm
100 cm
120 cm
zwaartepunt = 50 cm
opneemzijde = 120 cm
zwaartepunt = 50 cm
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
100 cm
120 cm
Wanneer de zwaartepuntafstand gegeven is en men wil de diepte van de pallet weten dan
kunnen wij daar gemakkelijk achter komen. Immers in de theorie ligt het zwaartepunt altijd in
het midden. Wanneer men een zwaartepuntafstand van 50 cm heeft, dan is de palletdiepte:
50 cm x 2 = 100 cm
100 cm
100 cm
afbeelding 2-34
voorbeeld van de zwaartepuntaanduiding

Lastendiagram
Omdat het voor een heftruck- of reachtruckbestuurder in de praktijk erg moeilijk is om
in te schatten wat de invloed van de lading zal zijn op de stabiliteit van de truck, hebben
de fabrikanten een lastendiagram gemaakt. Een lastendiagram moet, zichtbaar voor de
bestuurder, op de heftruck zijn aangebracht. Van het lastendiagram kun je niet alleen de
zwaartepuntafstanden aflezen, maar ook de daarbij behorende gewichten en hefhoogtes.
3300 1550
hefhoogte = 3300 mm
700
gewichten
1800
600
2000
500
Zwaartepuntafstanden
Het bovenstaand lastendiagram moet op de volgende manier gelezen worden:
Zwaartepuntafstand Hefvermogen(gewicht) Hefhoogte:
500 mm 2000 kg 3300 mm
600 mm 1800 kg 3300 mm
700 mm 1550 kg 3300 mm
1200 kg
1000 kg
gewicht
800 kg
600 kg
40 50 60 70 80 90 cm
zwaartepuntafstand
3300 mm
hefhoogte
Het bovenstaand lastendiagram moet op de volgende manier gelezen worden:
Zwaartepuntafstand: Hefvermogen (gewicht): Hefhoogte:
40 cm 1200 kg 3300 mm
60 cm 1000 kg 3300 mm
90 cm 700 kg 3300 mm
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-35
lastendiagram 1
afbeelding 2-36
lastendiagram 2
17

18
Bij heftrucks met een hogere hefhoogte dan 3.30 meter wordt op
het lastendiagram soms ook aangegeven tot welke hoogte een
bepaalde last mag heffen.
Het lastendiagram hierboven moet je op de volgende manier lezen:
Zwaartepuntafstand: Hefvermogen (gewicht): Hefhoogte:
400 mm 1200 kg 4430 mm
500 mm 1200 kg 3430 mm
600 mm 1000 kg 4030 mm
800 mm 680 kg 5430 mm
kg
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
6550
6750
500 600 700 800 900 1000
Het lastendiagram hierboven moet je op de volgende manier lezen:
Zwaartepuntafstand: Hefvermogen (gewicht): Hefhoogte:
500 mm 1200 kg 5450 mm
600 mm 870 kg 6050 mm
800 mm 500 kg 6750 mm
1000 mm 520 kg 6250 mm
Opmerking: Uit wat hierboven staat en uit de voorbeelden is gebleken dat voor het
tillen van de lading de volgende gegevens van belang zijn:
• de zwaartepuntafstand
• de hefhoogte
• het gewicht van de lading
mm
mm
5450
h
(mm)
5750
6050
6250
5430 680
5030
4430
4030
3730
3430
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
730
785
825
855
885
800
(kg)
830 930
885 995
955 1075
1000 1130
1040 1170
1075 1200
TMS
600
500
1060
1135
1200
1200
1200
1200
400
C
(mm)
afbeelding 2-37
lastendiagram 3
afbeelding 2-38
lastendiagram 4

2.9 DE MASTNEIGING
Zoals eerder aangegeven is het bij de heftruck mogelijk de mast voorover en achterover te
neigen. Dit betekent dat, wanneer een mast voorover geneigd staat, het zwaartepunt van de
lading steeds verder bij de voorwielen vandaan komt te liggen. Door het toenemen van het
hefboomeffect wordt de kans op voorover kiepen steeds groter. Let er dus goed op dat de
mast verticaal staat als er een lading geheven wordt.
BLOM OPLEIDINGEN BLOM OPLEIDINGEN BLOM OPLEIDINGEN BLOM OPLEIDINGEN
2.10 VERSCHOVEN ZWAARTEPUNT
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
De bestuurder moet er voor zorgen dat de lading zoveel mogelijk in het midden wordt
opgenomen. Dit betekent in de meeste gevallen dat het zwaartepunt van de lading zich op
de hartlijn van de truck bevindt. Is de lading niet regelmatig van vorm en ligt het zwaartepunt
niet in het midden, dan moet de lading zo worden opgenomen, dat het zwaartepunt op de
hartlijn van de heftruck ligt. Ligt het zwaartepunt van de lading niet op de hartlijn van de
heftruck of reachtruck dan zal de heftruck of reachtruck ongelijk belast worden. Hierdoor zal
één der zijden van de heftruck of reachtruck zwaarder worden belast en is het gevaar van
zijwaarts kantelen niet denkbeeldig. Ook de side shift kan
er voor zorgen dat het zwaartepunt van een lading niet op
de hartlijn van de heftruck ligt. Zet de side shift altijd terug
in de middenpositie.
Ingereachte mast
Bij een reachtruck is het mogelijk het zwaartepunt van een lading binnen of boven de voorwielen
te reachen. Hierdoor is een reachtruck met lading stabieler dan een heftruck met
lading. Reach dus eerst de lading binnen of boven de voorwielen en ga dan pas rijden.
afbeelding 2-39
mastneiging
afbeelding 2-40
verschoven zwaartepunt
19

20
2.11 HET GEWICHT VAN DE HEFTRUCK EN REACHTRUCK
Als men een auto ziet rijden dan kan men redelijk het gewicht van deze auto inschatten.
Maar het gewicht van een heftruck inschatten blijkt toch iets moeilijker tezijn. Dit komt
doordat de heftruck zeer compact gebouwd is. Toch is het ook bij een heftruck niet zo
moeilijk om hiervan het gewicht te raden. Het hefvermogen van de heftruck bepaalt in
grote lijnen het gewicht van de heftruck. De verhouding tussen het hefvermogen van de
heftruck en het eigen gewicht van de heftruck is ongeveer 1:2. Dit betekent dat, wanneer het
hefvermogen van de heftruck 1500 kg is, het eigen gewicht van de heftruck ongeveer 3000
kg is.
2.12 INTERNE TRANSPORTMIDDELEN
Interne transportmiddelen zijn te verdelen in twee hoofdgroepen:
• transportmiddelen voor horizontaal transport
• transportmiddelen voor horizontaal en verticaal transport
Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende transportmiddelen met een
omschrijving en hun toepassingsgebied.
De vorkheftruck
Vorkheftrucks zijn drie- of vierwielige hefvoertuigen. Een belangrijk
kenmerk van de vorkheftruck is dat de lading vóór de voorwielen
wordt opgenomen. Het hefvermogen van een heftruck kan variëren
van 500 kg tot 90.000 kg.
De aandrijving van een heftruck kan zowel met een elektromotor als
met een verbrandingsmotor plaatsvinden. De heftruck kan zowel
binnen als buiten gebruikt worden.
De reachtruck
Bij veel bedrijven gebruikt men behalve “normale” vorkheftrucks
ook reachtrucks. Zij beschikken over een extra bewegingsmogelijkheid.
Dat wil zeggen: de hefmast met de vorken, kan
horizontaal uit en inschuiven. (“reachen”) Tijdens het rijden zit
de bestuurder dwars op de rijrichting. Hij kijkt al rijdende dus niet
vooruit of achteruit, maar opzij.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-41
vorkheftruck
afbeelding 2-42
reachtruck

Reachtrucks hebben als aandrijving een elektromotor en worden gebruikt in distributie centra
en magazijnen. De reachtruck heeft ook een bijzonder uiterlijk en een aantal bijzondere
eigenschappen. Weinig risico van kiepen of kantelen. Door de extra horizontale bewegingsmogelijkheid
van de mastconstructie gedraagt de reachtruck zich alleen tijdens het opnemen
en het plaatsen van de last als een normale heftruck. Alleen dan bevindt de last zich voor
de steunwielen. Voordat er weggereden wordt, wordt de mastconstructie naar binnen
geschoven waardoor de last (maar ook de lege vorken) binnen de wielbasis komt te liggen.
Reachtrucks zijn manoeuvreerbaar in beperkte ruimte. Omdat een lading direct na het
opnemen binnen de wielbasis wordt geschoven, is tijdens het rijden een reachtruck
aanzienlijk korter dan een vergelijkbare normale heftruck. Hierdoor heeft een reachtruck
voor het manoeuvreren slechts 2 /3- gangbreedte nodig ten opzichte van een heftruck. Door
smallere gangpaden blijft er meer opslagruimte over.
Een andere belangrijke eigenschap bij het rijden met een reachtruck is dat de bestuurder
veel beter zicht heeft. Dit komt doordat de bestuurder haaks op de rijrichting zit.
Handpallettruck (pompwagen)
De handpallettruck is een eenvoudig en veel voorkomend transportmiddel
bij intern en extern transport. Bij extern transport wordt de handpallettruck
meegenomen in de vrachtwagen. De functie van de handpallettruck is het
horizontaal verplaatsen van pallets over een korte afstand.
Elektropallettruck
Wanneer veelvuldig ladingen getransporteerd moeten worden,
of wanneer de ladingen zwaarder zijn en de afstand te groot is
om een handpallettruck te gebruiken, maakt men gebruik van
een elektropallettruck. Deze pallettrucks zijn er in vele andere
uitvoeringen.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-43
hand pallettruck
afbeelding 2-44
elektropallettruck
21

22
Stapelaar
De stapelaar is een eenvoudig transportmiddel. Het is vergelijkbaar met
een pallettruck maar dan met een mast. Stapelaars kunnen handbediend
of elektrisch worden voortbewogen. Er zijn stapelaars met meelopende
bestuurder, met een zitplaats of een staanplaats. De vorken bevinden zich
tussen (breedspoor) of boven (smalspoor) de steunwielen. Hierdoor bevindt
zich het zwaartepunt van een lading altijd boven de steunwielen waardoor een
contragewicht overbodig is.
Combi-hoogbouwtruck (man up)
Het kenmerk van de combi-hoogbouwtruck is dat de bestuurder mee omhoog
gaat. Deze truck wordt gebruikt voor het werken in magazijnen met smalle
rijpaden en hoge stellingen. De hoogte die bereikt kan worden is ongeveer 10
meter. Om een pallet uit de stelling te halen of er in te plaatsen kan men de mast
180 graden draaien zowel naar links als naar rechts.
Orderverzameltruck (hoogheffende)
Het kenmerk voor de orderverzameltruck of “orderpicker” is dat ook hier de
bestuurder in een cabine staat en mee omhoog gaat. Hierdoor is het mogelijk
om op grotere hoogtes handmatig materiaal uit een stelling te halen (order verzamelen).
De orderverzameltruck is niet geschikt voor het in de stelling plaatsen
of uit de stelling halen van pallets.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-45
smalspoostapelaar
afbeelding 2-46
combi-hoogbouwtruck
afbeelding 2-47
orderverzameltruck

Orderverzameltruck (laagheffende)
Met dit transportmiddel kan men langs stellingen rijden om op lagere
hoogte orders te verzamelen. Ook deze truck kan geen pallet in de
stelling plaatsen of er uit halen.
Zijlader
De zijlader is gemaakt om lange ladingen mee te vervoeren. Denk
daarbij aan de houtindustrie. Net als bij een reachtruck wordt de mast
uitgeschoven om een lading op te pakken. Daarna wordt de mast
weer ingetrokken en wordt de lading op een platform gelegd. Om
het manoeuvreren met de zijlader te vergemakkelijken zijn zijladers
vaak uitgevoerd met een vier-weg besturing. Alle wielen kunnen180O
draaien. Dit maakt het mogelijk om met zo’n groot apparaat toch
gemakkelijk te sturen en te manoeuvreren. Zijladers kunnen zijn uitgevoerd
met een verbrandingsmotor of een elektromotor.
2.13 EXPLOSIE VEILIGE HEFTRUCK
Er zijn voor veel situaties transportmiddelen te verkrijgen. De eenvoudigste is de
handpallettruck. De meest geavanceerde zijn de AGV’s. Maar er zijn situaties waar je
niet zomaar met een vorkheftruck mag rijden en dat is in explosiegevaarlijke gebieden.
De vorkheftruck die het meest op deze plaatsen worden gebruikt zijn speciaal voor deze
ruimtes aangepaste trucks die worden aangedreven door een diesel- of elektromotor.
Deze trucks worden zo aangepast dat ze in explosiegevaarlijke gebieden kunnen worden
ingezet. Vorkheftrucks met een LPG-motor worden meestal niet ingezet omdat deze motoren
wezenlijk meer ontstekingsgevaar inhouden en dus moeilijker zijn aan te passen om te
werken in explosiegevaarlijke gebieden.
Enkele voorbeelden van aanpassingen bij een dieseltruck:
• Vonkenvanger op de uitlaat om hete roetdeeltjes te vangen en af te koelen.
• Vorken bekleedt met messing of inox tegen mechanische vonken.
Enkele voorbeelden van aanpassingen bij een elektrische heftruck:
• Beperkte ademende omkasting van alle ontstekingsbronnen.
• Antistatische banden tegen opladen van de heftruck.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
afbeelding 2-48
orderverzameltruck
afbeelding 2-49
zijlader
23

24
Het is onmogelijk om hier alle aanpassingen te beschrijven waaraan de heftruck moet
voldoen. Sinds 1995 moeten alle machines, waaronder ook heftrucks, voldoen aan de
machinerichtlijn.
Meer specifiek betekent dit dat voldaan moet worden aan alle van toepassing zijnde
“veiligheids- en gezondheidseisen”. Een algemene eis is dat de fabrikant een risicostudie
uitvoert en dan de machine volgens de resultaten daarvan bouwt. Een andere eis is dat
machines die bedoeld zijn voor gebruik in een explosiegevaarlijke omgeving, geen ontsteking
mogen veroorzaken.
automatisch gestuurde voertuig (AGV)
containertruck
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek

Vragen hoofdstuk 2
Vraag 1 Een driedelige mast heeft ten opzichte van een tweedelige mast als voordeel:
A dat deze gemakkelijk te onderhouden is;
B de hoge hefhoogte, terwijl de doorrijhoogte niet verandert;
C de lage hefhoogte, terwijl de doorrijhoogte laag blijft.
Vraag 2 Voor welke werkzaamheden is de spreader / vorktandverstelling gemaakt?
A voor het laden en lossen van vrachtwagens
B om de afstand tussen de vorken onderling te veranderen;
C om het hefvermogen te vergroten.
Vraag 3 Wat is een voordeel van luchtbanden?
A de banden hebben een lage bouwhoogte;
B de banden hebben een goede vering;
C de banden hebben een grote rolweerstand.
Vraag 4 Wat wordt er verstaan onder het begrip afzethoogte?
A de hefhoogte + 25 cm;
B de hefhoogte – 25 cm;
C de hefhoogte x 25 cm.
Vraag 5 Welke gegevens kun je aflezen van een lastendiagram?
A de breedte, gewicht van de lading en het zwaartepunt;
B hefhoogte, gewicht van de lading en lastzwaartepunt;
C diepte van de lading, breedte en het zwaartepunt.
Vraag 6 Tijdens het rijden met een beladen heftruck is de mast achterover geneigd.
Waarom moet dat?
A dan komt het zwaartepunt dichter bij de heftruck te liggen;
B daarmee wordt slijtage aan de achterwielen voorkomen;
C dan wordt het hydraulisch systeem minder belast.
Vraag 7 Hoe zwaar mag de lading zijn met een lzp van 800 mm als de hefhoogte
5030 mm is? (zie lastendiagram 3 op pagina 18).
A 995 kg;
B 825 kg;
C 730 kg.
Hoofdstuk 2
Transportmiddelen
& hefwerktuigen techniek
Vraag 8 Wat is de maximale hefhoogte van een lading met een lastzwaartepunt van
500 mm en een gewicht van 1090 kg? (zie lastendiagram 3 pagina 18).
A 4430 mm;
B 4030 mm;
C 5030 mm.
Vraag 9 Een lading heeft een lzp van 900 mm. De hefhoogte is 6550 mm. Hoe zwaar
mag de lading maximaal zijn? (zie lastendiagram 4 op pagina 18).
A 720 kg;
B 500 kg;
C 400 kg.
25

26
Vraag 10 Hoe zwaar mag de lading maximaal zijn met een lzp van 500 mm, als de
hefhoogte 6400 mm is.(zie lastendiagram 4 op pagina 18).
A 720 kg;
B 800 kg;
C 500 kg.
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 1
Transportmiddelen
De arbo/wet
& hefwerktuigen techniek
Vraag 11 Als u een europallet van 120 x 80 cm aan de 80 cm zijde opneemt, dan ligt
het zwaartepunt op:
A 50 cm;
B 40 cm;
C 60 cm;
Vraag 12 De basisonderdelen van het hydraulisch hefsysteem zijn:
A reservoir, gastank, ventielen en cilinders, leidingen en slangen;
B injectiepomp, tandwielen en kettingen, oliedruk, leidingen en slangen;
C reservoir, pomp, cilinders, olie leidingen, slangen en retourleiding.
Vraag 13 Waar moet je dan rekening mee houden als je vooruit rijdt en een bocht naar
rechts maakt.
A met de rechter achterkant van de heftruck;
B dat de achterzijde van de heftruck naar links wegdraait;
C dat de achterzijde van de heftruck naar rechts wegdraait.
Vraag 14 Wat is het kenmerk van een reachtruck?
A de soort aandrijving;
B dat de hefmast in en uit kan schuiven;
C het grote contragewicht.
Vraag 15 Het voorwaartse kantelpunt bevindt zich bij een vorkheftruck:
A op de hartlijn van de vorken;
B op de hartlijn van de vooras;
C in het midden van de vorkheftruck.
Vraag 16 Waardoor ontstaat gevaar voor het voorover kantelen van een vorkheftruck?
A als de mast te ver naar achteren wordt geneigd;
B als de mast te ver naar voren wordt geneigd met een zware lading;
C als de bandenspanning van de stuurwielen te laag is.
Vraag 17 De doorstroombegrenzer in het hydraulisch hefsysteem:
A beschermt het hydraulisch systeem tegen over belasting;
B zorgt er voor dat de mast bij eventuele leidingbreuk niet met grote
snelheid naar beneden valt;
C vangt de schokken van de hefcilinder op.
Vraag 18 Welk begrip is afgebeeld?
A doorrijhoogte;
B bouwhoogte;
C vrije hefhoogte.

Hoofdstuk 1
De arbo/wet

Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck

3 AANDRIJVINGEN VOOR DE HEFTRUCK EN REACHTRUCK
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Heftrucks worden, afhankelijk van de plaats waar deze worden gebruikt, aangedreven door
een verbrandingsmotor of een elektromotor. Op plaatsen waar een groot hefvermogen
nodig is zal men meestal gebruik maken van een heftruck met verbrandingsmotor. Binnen
of in ruimtes waar niet of slecht geventileerd kan worden, gebruikt men een heftruck met
elektromotor.
We kennen de volgende uitvoeringen
• heftruck met een dieselmotor;
• heftruck met een LPG-motor (conventionele benzine motor);
• heftruck of reachtruck met een elektromotor.
3.1 OPBOUW VAN DE VERBRANDINGSMOTOR
De motor is opgebouwd uit een aantal hoofdcomponenten te weten:
• motorblok met carter
• luchtinlaat (met luchtfilter)
• luchtuitlaat (met katalysator en roetfilter)
• koelsysteem
• verbrandingsproces
• elektrisch systeem
• startsysteem
3.2 MOTORBLOK
Het motorblok vormt de basis van een
verbrandings truck. Alle andere componenten zijn
hier in of aan gemonteerd. In het motorblok ontstaat
door verbranding van de brandstof de beweging die
nodig is voor een heftruck. Deze beweging wordt
via een overbrenging omgezet in de aandrijving van
de truck. Kortom: de motor levert de beweging om
de heftruck te laten rijden.
1luchtinlaat
bougie
3 motorblok
Als de motor in beweging is zorgt de motorolie voor smering, koeling, demping van geluid en
het reinigen en afdichten van alle bewegende delen in het motorblok. De olie is verzameld
onder het motorblok (het carter) en wordt door de oliepomp via de oliekanalen in het blok
naar de belangrijkste delen van de motor geperst. De olie stroomt, na de taak vervuld te
hebben, weer terug in de carterpan. Voor de oliepomp is een oliefilter gebouwd om alle vuilresten
uit de olie te verwijderen voordat het weer naar de bewegende delen geperst wordt.
2
4 krukas
5 luchtfilter
peilstok
9 carterpan
6 luchtuitlaat
8oliefilter
afbeelding 3-1
verbrandingsmotor
1

2
Tijdens het gebruik van de motor wordt een deel van de olie verbruikt en wordt
vuil. De motorolie moet dus regelmatig ververst worden. Doordat er ook olie wordt
“verbruikt” zal er dus regelmatig gecontroleerd worden of er nog voldoende olie in
het carter aanwezig is. Het olie peilen doe je met behulp van de peilstok. Het peilen
van de olie gebeurt altijd bij een koude motor. Op het instrumentenpaneel is een
oliedruklampje aanwezig, deze geeft aan wanneer er te weinig druk of een ander
probleem met de olie zich voordoet. Als dit lampje gaat branden moet je direct de
motor uitschakelen en een deskundige inschakelen.
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Luchtinlaat
Voor de verbranding van de brandstof is lucht nodig. Lucht wordt aangezogen, via de luchtinlaat,
door het luchtfilter naar de verbrandingskamer. Is de verbrandingsmotor uitgerust met
een luchtfilter dan moet dit filter regelmatig gecontroleerd worden en als het nodig is moet
het filter worden gereinigd of worden vervangen. Als het luchtfilter verstopt raakt zal de luchtbrandstofverhouding
worden ontregeld. Hierdoor zal de motor onregelmatig gaan draaien en
het brandstof-verbruik toenemen wat slecht is voor het milieu. Ook zal er door het aanzuigen
van vervuilde lucht slijtage in de cilinders optreden. In een stoffige werkomgeving moet het
luchtfilter vaker gereinigd of vervangen te worden.
De luchtuitlaat
De uitlaatgassen die vrijkomen na de verbranding van brandstof bevatten schadelijke stoffen.
Deze stoffen zijn niet alleen schadelijk voor het milieu maar ook voor de gezondheid van de
mens. Het uitlaatsysteem van dieselmotoren is voorzien van een roetfilter. Dit is wettelijk ook
verplicht bij de dieselheftruck die een hefvermogen heeft tot maximaal 4 ton. LPG heftrucks
kunnen zijn voorzien van een katalysator.
De roetfilter
De roetfilter laat uitlaatgassen door maar houdt roetdeeltjes
tegen. Roetdeeltjes ontstaan door de onvolledige
verbranding van diesel.
De katalysator
De katalysator zorgt ervoor dat de schadelijke stoffen zoals koolmonoxide, koolwaterstof en
stikoxide worden omgezet in niet schadelijke stoffen zoals kooldioxide, water en stikstof.
afbeelding 3-2
motoroliedruklamp
afbeelding 3-3
roetfilter
afbeelding 3-4
katalysator

Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Koelsysteem
Tijdens het verbrandingsproces in de motor ontstaat warmte. Deze warmte wordt doorgegeven
aan de cilinderwanden en het motorblok. Het materiaal van het motorblok is niet
bestand tegen deze hoge temperaturen. Daarom wordt het motorblok gekoeld met een
koelvloeistof. Om de koelvloeistof weer af te koelen wordt deze door een radiateur geleid
en afgekoeld door de luchtstroom die mede veroorzaakt wordt door een ventilator. Het koelwaterniveau
moet regelmatig worden gecontroleerd en eventueel bijgevuld.
Om te controleren of de motor niet te warm wordt is er een temperatuurmeter. Als
de wijzer gezien vanuit het midden te veel naar rechts wijst (rode gedeelte), dan
is er iets niet in orde met het koelsysteem. Je zult dan direct moeten stoppen en
controleren wat hiervan de oorzaak kan zijn.
Opmerking: Als de motor heet is dan NOOIT de vuldop op de radiator openen.
Eerst de motor laten afkoelen.
Verbrandingsproces
Bij de dieselmotor wordt de diesel onder hoge druk in de verbrandingskamer
gespoten. Als de zuiger omhoog komt wordt de diesel samengeperst in de
kamer en er ontstaat een explosie. Door de kracht van de explosie wordt de
zuiger naar beneden gedrukt en de motor draait. Bij de LPG-motor wordt er
gas in de verbrandingskamer aangezogen. Het gas ontbrandt door middel
van een vonk van de bougie. Door de kracht van de explosie wordt de
zuiger naar beneden gedrukt en de motor draait.
afbeelding 3-5
koelsysteem
inlaat
mengsel van
brandstof en lucht
cilinder
afbeelding 3-6
temperatuurmeter
bougie
verbrandings
kamer
uitlaat
zuiger
afbeelding 3-7
verbrandingsproces
3

4
Startsysteem
Het elektrisch systeem bij verbrandingsmotoren bestaat uit een aantal componenten:
• de accu
• bobine
• stroomverdeler
• stroomonderbreker
• de bougieontsteking, bij benzinemotoren
Stroomverbruikers:
• startmotor
• verlichting
• claxon
• gloeiplug (dieselmotor)
1 2 3 4
stroom
onderbreker bobine
accu
Is er een probleem met het elektrisch systeem dan zal op het dashboard of
instrumenten paneel een rood waarschuwingslampje gaan oplichten. Je moet de
heftruck direct stoppen en dit probleem melden. Dit lampje gaat ook branden als de
motor wordt gestart. Als de motor voldoende toeren maakt zal dit lampje weer uit
gaan.
Dieselmotoren
In dieselmotoren start het verbrandingsproces omdat de temperatuur in de
verbrandingskamer door de compressie, ongeveer 1000 bar, zo hoog wordt
opgevoerd dat de brandstof spontaan ontbrandt. Bij het starten van een dieselmotor
is de verbrandingskamer nog te koud voor spontane ontbranding. Daarom wordt bij
het starten van een dieselmotor de verbrandingskamer voorgegloeid. Als de motor
draait, is de temperatuur hoog genoeg en wordt de gloeiplug uitgeschakeld.
4
2
1
stroom
3 verdeler
contactslot
_
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
afbeelding 3-8
startsysteem
afbeelding 3-9
laadstroomcontrolelampje
afbeelding 3-10
gloeispiraal

Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
LPG motoren
Het merendeel van de LPG-motoren zijn omgebouwde conventionele motoren.Voor
personen wagens zijn dat benzinemotoren waarin de LPG-instalatie meestal wordt
geïnstalleerd naast het oorspronkelijk brandstofsysteem. Bij heftrucks wordt het benzine
brandstofsysteem volledig vervangen. Het LPG-brandstofsysteem bestaat uit een tank
waarin het LPG onder druk (~ 8 bar) wordt opgeslagen en een aangepast brandstofregelsysteem.
Bij het starten van de motor wordt er LPG en lucht in de verbrandingskamer
gezogen. Wanneer de zuiger in de cilinder omhoog komt zorgt de bougie voor de ontsteking
waardoor de zuiger weer naar beneden wordt gedrukt. En de motor draait. Uit oogpunt
van milieueisen en veiligheid is de heftruck ook voorzien van een katalysator waardoor de
uitlaatgassen nog schoner zijn.
3.3 DE DIESELHEFTRUCK
Een heftruck met een dieselmotor heeft als voordeel dat deze snel gebruiksklaar is te
maken. Na de dagelijkse controle en eventueel tanken is de heftruck voor een langere tijd
beschikbaar. De motor is zeer betrouwbaar en vraagt weinig onderhoud.Bovendien zijn het
krachtige motoren. Nadelen zijn de trillingen en de uitlaatgassen. Ze “stinken” en bij een
slechte afstelling van de motor, kan deze motor vuile en vette rook uitblazen. Daarom zullen
de dieselheftrucks niet gebruikt worden in de voedingsindustrie en levensmiddelenindustrie.
In ruimten waar geen ventilatie is mag geen dieselheftruck gebruikt worden. De uitstoot van
roetdeeltjes kan zoveel mogelijk voorkomen worden door het plaatsen van een roetfilter of
een regenerator.
Opmerking: Volgens de wetgeving mogen er geen dieselheftruck binnen
gebruikt worden als het hefvermogen maximaal 4000 kg is. Tevens
moet dan een beoordeling van de blootstelling aan dieselmotoren
– emissies uitgevoerd te worden om vast te stellen dat geen
blootstelling aan gevaarlijke stoffen plaatsvindt.
Het tanken van dieselolie
Het tanken van dieselolie moet op tijd gebeuren. Het tanken van dieselolie is minder
brandgevaarlijk dan bijvoorbeeld het verwisselen van een LPG tank. Het tanken
van de dieselolie moet in de buitenlucht en boven een vloeistof- dichte vloer te
gebeuren. Roken is ook verboden.
Instrumentenpaneel
Naast de al genoemde afleesinstrumenten is er ook een urenteller.
Urenteller
De urenteller geeft het aantal gedraaide werkuren van de heftruck aan. Naar
aanleiding van deze “gewerkte” uren worden de periodieke onderhoudsbeurten
uitgevoerd. Alle typen hef- en reachtrucks hebben een urenteller.
Opmerking: Roetdeeltjes die vrijkomen bij een dieselheftruck zijn schadelijk
voor mens en het milieu. Het lekken van vloeistoffen heeft ook
nadelige gevolgen voor de bodem. Absorptiemiddelen moeten
worden afgevoerd als klein chemisch afval.
afbeelding 3-11
brandstofmeter
afbeelding 3-12
urenteller
5

6
Voor en nadelen van een dieselheftruck
Voordelen:
• veel motorvermogen
• goedkope brandstof(rode diesel)
• 24 uur per dag inzetbaar
• snel gebruiksklaar
• over grote afstanden inzetbaar
• weinig onderhoud
• betrouwbaar
3.4 DE LPG - HEFTRUCK
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Zoals eerder besproken zijn LPG-heftrucks uitgevoerd met een normale benzine motor
waarbij het brandstofsysteem is aangepast om op LPG-brandstof te rijden. LPG staat voor
Liquiefied Petroleum Gas (vloeibaar petroleum gas) en wordt ook gebruikt als autogas. Het
LPG wordt onder druk opgeslagen in de gastank.Dit brandstofsysteem bevat naast een
verwisselbare LPG-tank, ook een drukregelaar en een verdamper die voor de omzetting
van vloeibare LPG naar LPG in gasvorm zorgt. Doordat LPG in gasvorm de cilinder
binnenstroomt, mengt het erg goed met lucht. Dit resulteert in een goede verbranding,
waardoor de uitlaatgassen erg weinig koolmonoxide bevatten. LPG is dus een relatieve
schone brandstof.
1. heftrucktank;
2. elektrisch bediende klep;
3. drukregelaar/verdamper;
4. carburateur;
5. contactslot;
6. koelwaterleiding.
Nadelen:
• stank en roetuitstoot;
• veel lawaai(vooral bij oudere heftrucks);
• relatief hoge aanschafprijs;
• tot 4 ton niet binnen te gebruiken;
• trillingen;
• niet te gebruiken bij geur en
smaakgevoelige stoffen.
6
De LPG installatie is voorzien van diverse ventielen, regelkranen, een drukregelaar en
verdamper. Het omzetten van het vloeibare LPG gebeurt door de druk af te nemen in de
drukregelaar. Vervolgens zuigt de motor het gas uit de verdamper naar de carburateur. Die
zorgt er dan voor dat, in de juiste gas/ lucht verhouding, de verbranding kan plaatsvinden.
Door enkele aanpassingen aan het uitlaatsysteem (katalysator) kunnen de uitlaatgassen nog
beter gereinigd worden.
3
1
6
2
_
4
5
afbeelding 3-13
LPG installatie

De LPG tank
Op de LPG tank komen de volgende appendages voor:
• een niveau meter waarop men kan aflezen hoeveel procent
(%) de LPG tank gevuld is met propaan;
• een proefafsluiter of “ullage”. Door deze open te draaien,
tijdens het vullen, kan men controleren of de LPG tank tot
het wettelijk niveau van 80% gevuld word;
• een vulaansluiting. Via deze aansluiting wordt de LPG tank
bij gevuld met propaan;
• een overdrukventiel of veerveiligheid. Deze beveiliging zorgt
ervoor dat wanneer de druk in de LPG tank te groot wordt (ca. 27 bar)
dit ventiel open gaat en de binnendruk weer daalt;.
• aftapaansluiting met kraan. Op deze aansluiting wordt de brandstof-
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
leiding naar de motor aangesloten. Dit kan op verschillende manieren maar de meest
gebruikte koppeling is de snelkoppeling.
LPG tank wisselen
Bedrijven die met LPG-heftrucks rijden hebben vaak meerdere heftrucktanks. Een lege LPG
tank kan vrij eenvoudig verwisseld worden voor een volle tank waardoor de heftruck constant
inzetbaar is. Er zijn ook bedrijven die een eigen tankinstallatie hebben
Handelingen voor het verwisselen van de LPG tank:
• de LPG tank moet altijd buiten verwisseld worden (veiligheid)
• het is verboden te roken tijdens het verwisselen van de LPG tank
• zet de motor uit
• draai de kraan van de lege LPG tank dicht
• ontkoppel de gasleiding van de LPG tank
• maak de vergrendeling los waarmee de LPG tank op de heftruck is bevestigd
• haal de lege LPG tank van de heftruck
• neem een volle LPG tank en plaats deze op de heftruck
• maak de vergrendeling vast waarmee de LPG tank op de heftruck is bevestigd
• maak de gasleiding vast aan de LPG tank
• draai de kraan op de LPG tank open en controleer de aansluitingen op lekkage
Voor en nadelen van de LPG-heftruck
Voordelen:
• relatief schoon;
• goedkope brandstof;
• 24 uur per dag inzetbaar;
• gunstig aanschafprijs;
• over grote afstanden inzetbaar;
aftap-aansluiting
overdruk ventiel
ullage
niveau meter
Nadelen:
• brandgevaar;
• wisseltanks nodig;
• opslag voor wisseltanks;
• uitlaatgassen;
• minder geschikt in de voedingsindustrie.
gasvul-aansluiting
afbeelding 3-14
gastankappendages
7

8
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Opmerking: Er zijn LPG tanks gemaakt van een duurzaam composiet materiaal (een
soort versterkt glasvezel). De LPG tank bevat circa 26 liter LPG en weegt gevuld 23
kilo. Dat is precies de ARBO-norm die de arbo-wet stelt voor handmatig tillen. Een
volle conventionele LPG tank weegt ongeveer 45 kilogram. Daarnaast bestaan er ook
lichtgewicht RVS LPG tanks
Let op: Te hard rijden en een vervuild luchtfilter veroorzaken een hoog
brandstofverbruik. Komt er blauwe rook uit de uitlaat dan betekent dit een hoog
olieverbruik. Komt er zwarte rook uit de uitlaat betekent dit een vervuild luchtfilter.
Alle afvalstoffen die vrijkomen bij een heftruck moeten afgevoerd worden als klein
chemisch afval.
3.5 DE ELEKTRO HEFTRUCK
Op plaatsen waar niet of onvoldoende geventileerd kan worden gebruikt men door elektromotoren
aangedreven transportwerktuigen. Deze elektromotoren zorgen niet alleen voor
de aandrijving van de heftruck of reachtruck, maar ook voor de aandrijving van de oliepomp
en voor de stuurbekrachtiging. De elektromotoren worden van stroom voorzien door een
tractiebatterij. De tractiebatterij levert maar voor een beperkte tijdsduur energie. Daarna is
de tractiebatterij leeg en moet weer opgeladen worden, wat ongeveer acht uur duurt. Dit
chemische proces van laden en ontladen kan tot circa 1600 keer herhaald worden. Daarna
zal de tractiebatterij misschien vervangen moeten worden. Naast de spanning voor de
elektromotoren levert de tractiebatterij ook de benodigde spanning voor de claxon en de
eventuele aanwezige verlichting.
De tractiebatterij
De tractiebatterij is de energiebron van de electro-heftruck of -reachtruck. De batterij levert
de energie die nodig is om de electro-heftruck of -reachtruck te laten
rijden en om de hefmast te laten heffen en voor het neigen van de
mast.
Een tractiebatterij is opgebouwd uit een aantal cellen. Deze cellen
zijn aan de bovenkant afgesloten en voorzien van een vuldop. De
cellen worden geplaatst in een metalen bak, ook wel trog genoemd,
en in serie met elkaar verbonden. In serie schakelen wil zeggen dat
de – pool van de ene cel verbonden wordt met de + pool van de
andere cel. Elke cel bestaat uit een aantal positieve en negatieve
platen. De positieve platen met een zogenaamde buisjesstructuur,
zijn aan elkaar verbonden door een metalen strip (de poolbrug). Op
deze poolstrip heb je de plus aansluiting (de pluspool) van de cel
aangebracht. Ook alle negatieve platen zijn op deze manier met
elkaar verbonden.
Deze platen staan ondergedompeld in een geleidende vloeistof, elektrolyt genaamd. De
elektrolyt bestaat uit zwavelzuur dat opgelost is in gedestilleerd water of gedemineraliseerd
water.
afbeelding 3-15
een cel

Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Door de chemische reactie tussen de positieve en negatieve platen is de cel in staat om
elektrische energie op te nemen en deze weer af te geven. De spanning tussen de positieve
en negatieve pool, van een cel, is 2 volt. Een tractiebatterij kan bestaan uit 12 cellen = 24
volt tot 48 cellen = 96 volt. De meeste heftrucks of reachtrucks zijn uitgevoerd met een 48
volt batterij = 24 cellen. De keuze van het aantal volt van een tractiebatterij is ook afhankelijk
van het gebruik van de elektrotruck. Heb je weinig en licht werk zal men kiezen voor een
tractiebatterij met minder voltage. Heb je veel en zwaar werk dan kiest men voor een tractiebatterij
met een hogere voltage.
De capaciteit van een tractiebatterij is ook belangrijk. De hoeveelheid energie die opgeslagen
kan worden hangt onder andere af van de hoeveelheid actieve massa van de platen. Bij de
aankoop van een nieuwe tractiebatterij is het belangrijk om te weten welke batterij men moet
hebben. Belangrijk zijn: de afmetingen van de metalen bak of trog, het gewicht van tractiebatterij,
de batterijspanning (volt) en capaciteit (Ah).
Afmetingen; de afmetingen waarin de metalen bak of trog geplaatst moet worden is
afhankelijk van de ruimte die de heftruckbouwer daarvoor heeft vrijgehouden.Als er maar
één heftruckbouwer zou zijn dan zou het geen probleem zijn, maar er zijn verschillende
heftruckbouwers dus ook verschillende afmetingen waarin de metalen bak of trog geplaatst
kan worden.
Contragewicht; de tractiebatterij moet ook als contragewicht dienen van de elektroheftruck.
Batterijspanning; dit is voor elk type truck verschillend.
Capaciteit (Ah); de capaciteit van een batterij wordt uitgedrukt in Ah. Voor een batterij van
400 Ah/5h kan gedurende 5 uren continu 80 Ampère afgeven. Gedurende de levensduur van
de batterij neemt de capaciteit geleidelijk af.
afbeelding 3-16
de tractiebatterij
9

10
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Wisselbatterij
Daar in sommige bedrijven de heftruck of reachtruck continu gebruikt wordt is het mogelijk
de lege tractiebatterij te verwisselen voor een volle tractiebatterij, de zogenaamde wisselbatterij.
De betreffende elektrotruck heeft dan twee tractiebatterijen. Terwijl de ene batterij
wordt gebruikt staat de andere tractiebatterij aan de oplader om op te laden. Het verwisselen
gebeurt met behulp van een vonkvrije takel, vandaar de uitsparing in de veiligheidskap.
Bij een reachtruck zijn er verschillende manieren om de tractiebatterij te verwisselen. Let
er op dat de aansluitkabels tijdens het wisselen niet bekneld raken en dat de ketting van
hijsinrichting de accupolen niet raakt. Dit om kortsluiting te voorkomen. De parkeerrem
moet tijdens het verwisselen van de batterij aangetrokken zijn. Bijkomend voordeel van dit
systeem is dat de tractiebatterij volledig ontladen kan worden en daardoor de technische
levensduur van de tractiebatterij gehaald wordt.
Handelingen voor het verwisselen van de batterij
Als de batterijontladingsmeter aangeeft dat de batterij leeg is moet de batterij gewisseld
worden. Dit gebeurt in het acculaadstation. Men moet met de volgende punten rekening te
houden:
• Het transportmiddel zo moet dicht mogelijk bij de te wisselen batterij staan
• Gebruik de voorgeschreven persoonlijke bescherming middelen
• De stekker van de batterij losmaken van het voertuig
• De batterij met behulp van een takel (vonkvrij) uit het voertuig halen en op de juiste
plaats neerzetten
• De volle batterij in het voertuig plaatsen en stekker aansluiten
• De lege batterij aan de oplader aansluiten
De stappen
• Parkeer het transportmiddel op de juiste manier bij de oplader
• Zet eventueel de rijrichtinghandel in de neutrale stand
• Zet de handrem aan
• Zorg er voor dat de mast rechtop staat en laat de vorken op de vloer zakken
• De contactsleutel uit het contact halen
• De batterijstekker uit het voertuig trekken
• De stuurkolom naar voren verplaatsen en eventueel vergrendelen
• De bestuurdersstoel zodanig verschuiven dat de kap veilig omhoog gehaald kan
worden en eventueel vergrendelen
• Eventueel de zijplaten verwijderen
• De batterij vastmaken met een goedgekeurde en vonkvrije takel en uit het transportmiddel
tillen en op de daarvoor bestemde plaats zetten
• De batterijstekker verbinden met de stekker van de oplader
• De oplader inschakelen en controleren of het laadproces begint
• De geladen batterij met behulp van de takel in het transportmiddel plaatsen
• Zijplaten weer terug op hun plaats
• De batterijstekker aansluiten aan het voertuig
• Laat de kap boven de batterij zakken en zet de stoel en stuurkolom in de juiste stand

Laden van de tractiebatterij
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Het laden van een tractiebatterij is een belangrijke factor. Als een tractiebatterij niet
“leeggereden” wordt, wordt de technische levensduur van de tractiebatterij aanzienlijk
verkort. Daarnaast neemt de capaciteit van de batterij af, de batterij wordt “lui”. Het opladen
van de tractiebatterij moet bij voorkeur gebeuren als deze voor 80% ontladen is.
Opmerking: Het is niet altijd mogelijk om de tractiebatterij helemaal “leeg” te
rijden. Denk daarbij aan bedrijven die alleen maar dagdienst “draaien”. Deze
batterij wordt dan na werktijd aan de oplader gezet en opgeladen zodat de
batterij de volgende morgen weer “vol” is.
Wanneer merk je dat de batterij minder capaciteit heeft?
• Het hefmechanisme reageert langzaam en de heftruck of reachtruck gaat
langzamer rijden.
• Het aflezen van de ontladingsmeter of een capaciteitsmeter. De ontladingsmeter
of capaciteitsmeter is vaak uitgevoerd met ledjes (lichtjes) of als een
meter met een rood en groen meetpunt. Deze geven een globale indicatie
van de laadtoestand van de tractiebatterij.
Let op: Elke capaciteitsmeter of ontladingsmeter heeft een kleine afwijking.
Dit betekent dat je niet precies kunt aflezen hoe vol of leeg de tractiebatterij is.
De meest juiste methode om de ladingstoestand van de tractiebatterij te meten is met behulp
van een zuurweger. Hiermee wordt het soortelijk gewicht (s.g.) van het elektrolyt gemeten.
(zie hiervoor pagina 12).
De oplaadruimte
In de ruimte of omgeving waar de tractiebatterij wordt opgeladen, mag geen open
vuur zijn. Ook andere zaken die vonken kunnen veroorzaken (bijvoorbeeld lassen
of slijpen) is dan ook ten strengste verboden. Door het opladen van de tractiebatterij
wordt het elektrolyt onder stroom gezet, hierdoor zal water ontleden in waterstofgas
en zuurstofgas (elektrolyse van water). Waterstof, ook wel knalgas genoemd, is zeer
explosief en één vonk is voldoende om een explosie te veroorzaken. De laadruimte
moet goed geventileerd zijn en voldoen aan de eisen die gesteld zijn door de
Inspectie SZW.
Een oogspoelfles of oogdouche dienen aanwezig te zijn. Ook de aanwezigheid
van een brandblusser is verplicht. Wie aan de tractiebatterij werkt moet de
hiervoor bestemde persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. Afgekort
PBM’s:
• een zuurbestendige bril of gelaatsmasker; om de ogen en de huid te
beschermen.
• zuurbestendige handschoenen; om de handen te beschermen.een schort
van zuur bestendig rubber; om de kleding te beschermen.
Let op: Eventueel gemorste elektrolyt neutraliseren met soda en dit opruimen
als chemisch afval.
afbeelding 3-17
capaciteitsmeter
afbeelding 3-18
geen open vuur
afbeelding 3-19
pbm’s
11

12
Onderhoud van de tractiebatterij
Een schone tractiebatterij is noodzakelijk, niet alleen voor het uiterlijk, maar ook
ter voorkoming van ongelukken en het verlengen van de levensduur van de
tractiebatterij.
Elektrolyt is zwavelzuur opgelost in water, maar toch is deze vloeistof agressief
met een bijtende werking. Komt men met elektrolyt in aanraking dan moet dit zo
snel mogelijk met water afgespoeld worden. Krijgt men elektrolyt in de ogen dan
de ogen uitspoelen (15 minuten) en zo snel mogelijk naar de bedrijfsarts of naar
een aangestelde arts.
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Goed en regelmatig onderhoud van de tractiebatterij is belangrijk, hiermee kan men de
technische levensduur aanmerkelijk verlengen. De tractiebatterij moet altijd schoon en droog
zijn. Vuil, vocht en vet moeten verwijderd worden. Met een droge lap kan vuil, vocht en vet
van de deksels en vuldoppen verwijderd worden. Ook de vuldoppen moeten goed schoongehouden
worden; de ventilatie openingen hierin mogen niet verstopt raken. Indien nodig
corrosie bij de accupolen verwijderen.
De platen moeten, om krom trekken te voorkomen, altijd volledig ondergedompeld in het
elektrolyt staan. Tijdens het laden van de batterij wordt deze warm waardoor er via de
ontluchtingsgaatjes in de vuldoppen water verdampt. Daarom moeten de cellen van de
batterij regelmatig met gedestilleerd- of gedemineraliseerd water worden bijgevuld. Dit bij
voorkeur na het laden en tot 1 cm boven de platen.
Dit bijvullen geschiedt over het algemeen handmatig waarbij iedere cel apart bijgevuld wordt.
Deze methode vergt veel tijd en het niveau in de cellen is niet altijd even nauwkeurig. Daarbij
is het mogelijk dat je met het elektrolyt uit de cellen in aanraking komt.
Sneller en veiliger is het gebruik van een zogenaamd “autofill” systeem. Door een reservoir
met water aan te sluiten op dit systeem worden alle cellen tot het juiste niveau afgevuld.
Hierbij zijn alle cellen met elkaar verbonden door een dunne waterslang. De vuldop heeft een
vlotter die de inlaat van het water afsluit als het gewenste niveau is bereikt.
Zuurwegen
Tijdens het laden en ontladen van de batterij zal het soortelijk gewicht (grammen
per cm3 ) van het elektrolyt toenemen of afnemen. Immers de hoeveelheid
deeltjes in de vloeistof neemt toe als de batterij geladen wordt, de vloeistof wordt
per cm3 dus “zwaarder”. Om het soortelijke gewicht van het elektrolyt te meten
gebruikt men een zuurweger. Op de steel van de drijver is een schaalverdeling
aangegeven. Hier kan men direct het soortelijk gewicht aflezen. Door het soortelijk
gewicht te meten kan men vaststellen hoever een tractiebatterij geladen of
ontladen is. Anders gezegd: moet de batterij opgeladen worden of niet.
afbeelding 3-20
ogen uitspoelen
bal
glazen buis
drijver
slang
afbeelding 3-21
de zuurweger

Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
De drijver bevindt zich in de buis en kan daar op en neer bewegen. Door de bal in te drukken
en weer los te laten wordt door de slang de elektrolyt opgezogen uit één van de cellen en wel
een zodanige hoeveelheid dat de drijver in de elektrolyt drijft. Afhankelijk van het soortelijk
gewicht van de vloeistof zal een groter of kleiner gedeelte van de steel van de drijver boven
de vloeistof uitsteken. Op de drijver bevindt zich een schaalverdeling, bovenaan staat 1.10
en onder 1.30.
Bij een geheel geladen tractiebatterij wijst de drijver een meetwaarde aan tussen 1.28 en
1.30. Bij een ‘halfvolle tractiebatterij is de afgelezen waarde 1.20. Bij een ’lege’ of ontladen
tractiebatterij wijst de drijver een meetwaarde aan tussen 1.13 en 1.15.
afbeelding 3-22
het zuurwegen
Opmerking: Een geladen cel heeft een soortelijk gewicht tussen de 1.28 en 1.30.Een
ontladen cel heeft een soortelijk gewicht van 1.13 omdat de tractie batterij
maar voor 80% ontladen wordt. Dat betekent dus dat een batterij van
bijvoorbeeld 600 Ah. 600 x 80% = 480 Ah levert. Een batterij die van 1.29 naar
1.13 wordt ontladen is in totaal 16 punten in s.g. gedaald. 16 punten is 80%.
Verdeeld over 16 punten is dit 5% per punt.
Laadrapport
Om de laadtoestand van de tractiebatterij te kunnen controleren en om eventuele gebreken
op tijd te kunnen signaleren, wordt er een ‘laadrapportenboek’ bijgehouden. Meet, voor het
begin en aan het einde van je dienst, één cel en vermeld deze aflezing in het laadrapportenboek.
In het algemeen wordt hiervoor één cel een week lang gecontroleerd. Dit wordt dan de
cel van de week genoemd.
13

14
Voor en nadelen van een elektrotruck
Voordelen:
• schoon
• geen uitlaatgassen
• geen trillingen
• stil in gebruik
• te gebruiken in de voedingsindustrie
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
Opmerking: Door rustig te rijden met de hef- of reachtruck voorkom je overmatige
slijtage. Ook voorkom je hierdoor enige mate van lucht verontreiniging en
energieverbruik. Dit geldt voor alle heftrucks
20
Nadelen:
• duur in aanschaf;
• oplader nodig;
• dure kwetsbare batterij;
• oplaadruimte nodig;
• stil.
afbeelding 3-23
laadrapport

Vragen hoofdstuk 3
Vraag 1 Wat is een voordeel van de diesel heftruck?
A veel motorvermogen en over grote afstanden inzetbaar;
B over grote afstanden inzetbaar en een lage aanschafprijs;
C investering in- en ruimte voor tankinstallatie.
Vraag 2 Om te weten wanneer een heftruck of reachtruck onderhoud nodig heeft
bevindt zich op het instrumentenpaneel een:
A capaciteitsmeter;
B kilometerteller;
C bedrijfs-urenteller.
Vraag 3 Hoe wordt de inhoud van een LPG-tank aangegeven?
A in liters.
B in kilogrammen.
C in procenten.
Vraag 4 Het verwisselen van de LPG-tank mag alleen gebeuren:
A in de buitenlucht.
B in het magazijn.
C in het acculaadstation.
Vraag 5 Een tractiebatterij van 48 volt heeft:
A 96 cellen.
B 24 cellen.
C 48 cellen.
Vraag 6 Waarvoor wordt de zuurweger gebruikt?
A om het soortelijk gewicht van de batterij te wegen.
B om het soortelijk gewicht van het koolzuur te wegen.
C om het soortelijk gewicht van het elektrolyt te wegen.
Vraag 7 Persoonlijke beschermingsmiddelen die u moet gebruiken tijdens het
zuurwegen zijn:
A een zuurbestendige bril, handschoenen, schort
B een zuurstofmasker, katoenen overal.
C werkhandschoenen, schoenen
Vraag 8 Batterijen moeten regelmatig bijgevuld worden met:
A leidingwater.
B gedemineraliseerd of gedestilleerd water.
C gekookt water.
Vraag 9 Wat lees je af, op de drijver van de zuurweger, bij een volledig geladen
tractiebatterij?
A 1.13 – 1.15.
B 1.19 – 1.20.
C 1.28 – 1.30.
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck
15

16
Vraag 10 De belangrijkste functies van motorolie zijn:
A dempen en reinigen.
B reinigen en afdichten.
C smeren en koelen.
Vraag 11 Een heftrucktank mag maximaal gevuld worden tot:
A 90 %.
B 80 %.
C 70 %.
Vraag 12 Een voor het milieu schadelijke stof die een dieselmotor uitstoot is:
A roet.
B ethyleen.
C waterstofgas.
Vraag 13 Waarom mag in een acculaadstation niet gerookt worden?
A in verband met de aanwezigheid van waterstofgas.
B in verband met de aanwezigheid van zwavelzuur.
C in verband met de aanwezigheid van waterdamp.
Vraag 14 De katalysator bij een LPG heftruck zorgt voor:
A minder brandstof verbruik.
B een schonere uitstoot van uitlaatgassen.
C een betere verbranding van de brandstof.
Vraag 15 Waardoor wordt de koelvloeistof gekoeld bij de heftruck met
verbrandingsmotor?
A door de lucht die door de radiateur wordt geblazen.
B door de uitlaat.
C door het expansievat.
Vraag 16 Welke heftruck is het minst belastend voor het milieu?
A LPG- heftruck .
B elektro – heftruck.
C diesel – heftruck.
Hoofdstuk 3
Aandrijving van de heftruck
en de reachtruck

Hoofdstuk 4
Transport en opslag

4 TRANSPORT EN OPSLAGHULPMIDDELEN
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
4.1 Inleiding
In en rondom elk bedrijf vindt transport en opslag van goederen plaats. Voor een goede
verwerking van goederen binnen een bedrijf is het van groot belang de juiste keuze te
maken betreffende palletuitvoeringen (stapelmiddelen), opslag met behulp van bijvoorbeeld
stellingen (opslagmiddelen), vervoer van goederen door bijvoorbeeld een reachtruck
(transportmiddelen), kortom de indeling van de totale logistiek. Rekening houden met
bovenstaande factoren betekent in veel gevallen, dat werkzaamheden veel efficiënter plaats
vinden, veiliger en met minder schade.
Zorgvuldigheid
Zorgvuldig transport en opslag houden niet alleen de kans op beschadiging van de goederen
minimaal, maar ook van de gebouwen, machines en installaties langs de transportroutes.
Veiligheid
Veilig transport en opslag voorkomen niet alleen letsel bij degenen, die met het transport
belast zijn, maar ook bij degenen die zich in de omgeving van de transportroutes kunnen
bevinden of in opslagruimten werkzaam zijn.
Doelmatigheid
Doelmatig transport en opslag bereikt men door:
• zo kort mogelijke en logische transportroutes;
veel is hierbij afhankelijk van de aan- en afvoermogelijkheden en van de ligging van
bedrijfsgebouwen en terreinen;
• het zo goed mogelijk benutten van de beschikbare opslagruimte. Hierbij is niet alleen
het vloeroppervlak van belang, maar ook de hoogte die men kan benutten;
• de juiste keuze en het juiste gebruik van de beschikbare transporthulpmiddelen.
Volgens de voorschriften handelen
Door kennis te nemen van de voorschriften en richtlijnen en deze op te volgen, verhoogt
u onder andere in hoge mate de veiligheid. Bedrijfsvoorschriften zijn voor iedereen van
toepassing die op het terrein aanwezig is.
4.2 PALLETS
Een pallet is een platform, met aan de zijkanten openingen om de vorken van een heftruck
of reachtruck in te kunnen steken. Een pallet wordt veelal gebruikt om van een aantal losse
goederen (colli) een “éénheidslast” te maken, ook wel een “verzamelde last” genoemd. Het
voordeel hiervan is dat meerdere colli door middel van de pallet in één keer te verplaatsen
zijn.
Collomoduul
De stichting Collomoduul heeft onderzoek gedaan naar mogelijke verbeteringen op het
gebied van verpakkingen. Dat wil zeggen: men wil algemene invoering van een formaat voor
pallets en een algemeen gehanteerde reeks van grondvlakformaten voor omverpakkingen.
1

2
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Maten van pallets
Pallets zijn er in verschillende maten en uitvoeringen. De keuze van de pallet is afhankelijk
van de soort lading, het gewicht van de lading, de opslagmethode, wijze van vervoer en de
wensen van de klant.
Enkele voorbeelden:
• 120 cm x 100 cm standaard pallet;
• 120 cm x 80 cm euro-pallet;
• 60 cm x 40 cm display pallet;
• 60 cm x 80 cm display pallet;
• 60 cm x 100 cm display pallet
4.3 UITVOERINGEN VAN PALLETS
Tweeweg of vierweg pallets
afbeelding 4-1
tweewegpallet en vierwegpallet
Het voordeel van een tweewegpallet is dat deze steviger is dan een vierwegpallet doordat er
gebruik gemaakt wordt van balken in plaats van blokken.
Eenmalige en duurzame pallets
Sommige pallets zijn licht uitgevoerd. Dit kan omdat ze bedoeld zijn om maar één keer
gebruikt te worden. Deze noemt men dan ook een eenmalige pallet ook wel afval of weggooipallet
genoemd. Deze pallets worden gebruikt in omstandigheden waarbij palletvervoer ten
zeerste gewenst is, maar waar het moeilijk is om deze pallet terug te krijgen. Denk hierbij
aan export over zee of een eenmalige klant. Eenmalige pallets zijn door
een lage aanschafprijs van mindere kwaliteit en ook slecht stapelbaar.
Dit geldt zowel voor koudstapelen (pallet op pallet) als voor het in de
stelling plaatsen van deze pallets.
Andere pallets zijn veel steviger gemaakt. Deze pallets worden in die omstandigheden
gebruikt waarbij palletvervoer ten zeerste gewenst wordt. Maar hier is het wel zo dat deze
pallet weer terug komt bij de afzender. Deze pallets worden dus meerdere malen gebruikt.
Met duurzame pallets wordt dus geruild of er wordt een statiegeld op geheven. Voorbeelden:
europallets en I.S.O pallets. (zie pallets afbeelding 4-2)
afbeelding 4-2
eenmalige pallet

Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Enkeldeks of dubbeldeks
Naast de eerder genoemde pallets kan men ook een onderscheid maken tussen enkeldeks
en dubbeldekspallets. De enkeldekspallet heeft slechts één “gesloten” draagvlak of dek. De
dubbeldekspallet heeft aan de bovenkant en onderkant een “gesloten” draagvlak of dek. Een
dubbeldekspallet is stevig maar ook zwaar. Een nadeel is dat deze pallet niet met een handpallettruck
of een elektrische pallettruck opgenomen kan worden.
4.4 MATERIAALKEUZE VAN PALLETS
afbeelding 4-3
enkeldekspallet en dubbeldekspallet
Hout, metaal, kunststof of karton? De materiaalkeuze van een pallet hangt sterk af van het
inzetgebied van deze pallet. Bij zware belasting zal een sterk materiaal gebruikt moeten
worden. In de levensmiddelen industrie worden andere eisen gesteld aan de materialen van
pallets dan bijvoorbeeld in de metaalindustrie.
Houten pallets
De meeste pallets zijn van hout gemaakt. Dit materiaal voldoet over het algemeen het beste.
Het gewicht van zo’n pallet is relatief laag, heeft een redelijke sterke constructie en een
gunstige aanschafprijs. Ook zijn houten pallets gemakkelijk te repareren en mede daardoor
hebben de pallets een redelijke lange levensduur.
Metalenpallets
De metalen pallet is uitermate geschikt voor een zware belasting en kan lang mee gaan.
Nadeel van metalen pallets is een hogere kostprijs en ze zijn in het algemeen ook zwaarder
dan een houten pallet. Ook een nadeel van metalen pallets is dat deze gemakkelijker gaan
glijden tijdens het vervoer op de vorken. Immers metaal op metaal glijdt gemakkelijker dan
hout op metaal.
Kunststof pallets
Kunststof pallets zijn redelijk licht van gewicht en heel goed bestand tegen invloeden van
buitenaf zoals regen, chemicaliën of eventueel bepaalde zuren. Een ander voordeel van
kunststof pallets is dat de pallets goed schoongemaakt kunnen worden (vleesverwerkende
industrie en de voedingsindustrie) en de pallets splinteren niet. Nadelen van de kunststof
pallet zijn de hoge kostprijs, dat de pallet niet meer te
repareren is als deze kapot is en dat de pallets gemakkelijk
van de vorken glijden in vochtige en natte omgeving.
afbeelding 4-4
kunststofpallet
3

4
Kartonnen pallets
Kartonnen pallets zijn licht, goedkoop en derhalve uitermate geschikt voor
eenmalig transport van lichte artikelen onder droge omstandigheden. Het
draagvermogen is beperkt en in een vochtige omgeving is karton geen
mogelijkheid.
4.5 OPBOUWMOGELIJKHEDEN VAN PALLETS
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Tot nu toe hebben we het voortdurend gehad over vlakke pallets, dus pallets zonder enige
opbouw. Omdat in het goederenvervoer allerhande soorten goederen worden vervoerd zal
men ook pallets in verschillende, soms speciale, uitvoeringen hebben.
Vlakke pallet
Dit is een pallet voor goederen die goed stapelbaar zijn,
denk daarbij aan dozen.
Pallets met opzetranden en opzetwanden
Met deze opbouwmogelijkheid kunnen kleine en losse artikelen gemakkelijker vervoerd
worden. Er is een grote verscheidenheid in opbouwmogelijkheden. Deze randen en wanden
hebben ook als voordeel dat je er een pallet bovenop kunt plaatsen zonder dat het materiaal
dat in deze pallet ligt, beschadigd wordt.
Pallets met opzetranden
De randen worden op de pallet geplaatst waardoor er materiaal in
geplaatst kan worden zonder dat dit van de pallet valt tijdens het
transport. Een ander voordeel van deze randen is dat men de inhoud zelf
kan bepalen: immers, hoe meer randen er op elkaar geplaatst worden hoe
groter de inhoud en hoe meer materiaal er vervoerd kan worden.
Pallets met opzetwanden
Hier wordt gebruikt gemaakt om losse artikelen gemakkelijker te vervoeren. Deze randen zijn
ook stevig genoeg om er een andere pallet bovenop te plaatsen.
afbeelding 4-5
kartonnen pallet
afbeelding 4-6
vlakke pallet
afbeelding 4-7
losse opzetranden
afbeelding 4-8
pallet met opzetwanden

Gaasboxpallets
De gaasboxpallets zijn gemaakt van metaal en hebben vaak een houten
bodem. Ze worden veel gebruikt voor de wat zwaardere en kleinere artikelen,
bijvoorbeeld in de metaalindustrie.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Vatenpallets
Vaten laten zich moeilijk met een heftruck oppakken of wegzetten. Voor deze handeling is er
een speciale vatenpallet leverbaar, waarmee het mogelijk is twee of drie vaten naast elkaar
op te slaan. In de pallet zijn uitsparingen aangebracht, waarin men de vorken kan steken om
de pallet op te nemen.
afbeelding 4-9
metalen gaasbox pallet
afbeelding 4-10
vatenpallet
5

6
4.6 VASTZETTEN VAN COLLI
Naast de juiste keuze van de te gebruiken pallet is het op de juiste manier beladen
van een pallet van groot belang om goed en veilig transport te garanderen. Als een
pallet beladen wordt met dozen of zakken is het vaak mogelijk de colli “in verband”
te stapelen. Dit houdt in dat iedere slag om en om wordt gestapeld zodat er een
stevig geheel ontstaat. Denk maar aan het in verband metselen van een muur.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Is in verband stapelen niet mogelijk of geeft dit nog niet voldoende resultaat dan zijn er
mogelijkheden om de ladingen vast te zetten met andere hulpmiddelen zoals:
• de lading omwikkelen met wikkelfolie of krimpfolie;
• de lading vastzetten met plakband, omsnoeren met
kunststof banden of, bij een zware lading, met staalband;
• een layer van karton tussen de lagen dozen leggen
waardoor dit een stabieler geheel vormt.
4.7 ETIKETTEN
Verpakkingen met gevaarlijke stoffen worden voorzien van etiketten. De etiketten geven
informatie over de eventuele gevaren van de stof. Ze hebben een signaalfunctie en zijn van
groot belang voor iedereen die betrokken is bij het vervoer. Ook hulpverleners kunnen van
de informatie gebruik maken bij calamiteiten.
Indien de heftruckchauffeur werkt met gevaarlijke stoffen moet hij ook aan bepaalde eisen
voldoen.
• Hij mag niet roken tijdens het werken met gevaarlijke stoffen;
• Niet eten en drinken in een ruimte met gevaarlijke stoffen;
• Eventuele wondjes direct laten behandelen of verzorgen.
Opmerking: Indien er met gevaarlijke stoffen gereden wordt, rij dan achteruit.
afbeelding 4-11
in verband stapelen
afbeelding 4-12
vastzetten colli

4.7.1 Etikettering gevaarlijke stoffen
(oud en nieuw)
Er is een nieuwe afspraak gemaakt om
wereldwijd chemische stoffen op dezelfde
manier te gaan indelen en etiketteren. Deze
afspraak wordt het Globally Harmonized
System genoemd, afgekort tot GHS.
Met het GHS verdwijnen de bekende
oranje gevaarsymbolen en de bijbehorende
gevaarszinnen (R-zinnen) en de
veiligheids aanbevelingen (S-zinnen).
Deze worden vervangen door nieuwe
pictogrammen en door nieuwe gevarenaanduidingen
(H-zinnen) en
voorzorg maatregelen (P-zinnen).
De GHS is sinds 2009 van kracht in Europa
maar er geldt een vervangstermijntot 2015
en na juni 2017 mogen er geen chemische
producten met oude etiketten meer in de
handel zijn.
De ‘oude’ etiketteringsregels stonden in de
Wet milieugevaarlijke stoffen (WMS). Deze
wet is opgeheven. De handhaving van
GHS is geregeld in de Wet Milieubeheer.
Een gesimplificeerd overzicht van de oude
en nieuwe pictogrammen ziet u hiernaast.
Voor een meer gedetailleerd overzicht
(inclusief een onderverdeling in gehanteerde
gevarenklassen en categorieën) in
combinatie met H-zinnen wordt verwezen
naar het overzicht-WMS-naar-EUGHS.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
7

8
4.8 OPSLAGMIDDELEN
4.8.1 Koudstapelen/blokstapelen
Onder koudstapelen of blokstapelen wordt verstaan dat goederen direct of door
middel van pallets op elkaar gestapeld worden. Houd hierbij wel rekening met
de maximale draagkracht van de vloer. Als er geen FIFO-systeem (first in, first
out) wordt toegepast kan men door middel van koudstapelen de ruimte optimaal
benutten. Wanneer wel een FIFO-systeem wordt toegepast heeft koudstapelen
grote nadelen. Deze nadelen zijn een slechte bereikbaarheid van bepaalde
goederen en als gevolg daarvan, dat goederen vaak omgezet dienen worden.
Hierdoor is de kans dat er schade aan de goederen ontstaat groot, hetgeen de
veiligheid in gevaar kan brengen.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
4.8.2 Stellingen
Een andere mogelijkheid is om goederen op te slaan in stellingen. Stellingen zijn er in
vele soorten en maten al naar gelang de vorm, grootte en gewicht van de artikelen die
opgeslagen moeten worden. Stellingen moeten aan vele veiligheidseisen voldoen zoals
borging van leggers en voorzien zijn van een typeplaatje waar onder andere het draagvermogen
van de stelling op vermeld staat.
BELASTINGTABEL
Wijzigingen van de stellingconfiguratie
alleen in overleg met de leverancier
Ordernr: vr62003790 d.d. 090906
opdrachtgever: BLOM opleidingen
stellingtype: PALLETSTELLING
juk: PAFB153426.0600 max. 13600kg
nivo liggertype PAD
lengte x hoogte
Nivo
Belasting p / vak
gelijkmatig [kg]
1500 2351
B
V4
V3
V2
V1
V1: maximaal 178 mm
A bovenste nivo 4210 mm
B liggerlengte 1500 mm
HAMAG Magazijninrichting
A
BELASTINGTABEL
Wijzigingen van de stellingconfiguratie
alleen in overleg met de leverancier
Ordernr: vr62003790 d.d. 090906
opdrachtgever: BLOM opleidingen
stellingtype: PALLETSTELLING
juk: PAFB153426.0600 max. 13600kg
nivo liggertype PAD
lengte x hoogte
Nivo
Belasting p / vak
gelijkmatig [kg]
3400 2068
B
V4
V3
V2
V1
V1: maximaal 133 mm
A bovenste nivo 4210 mm
B liggerlengte 3400 mm
HAMAG Magazijninrichting
A
afbeelding 4-14
stellingtypeplaatje
afbeelding 4-13
koudstapelen

Palletstellingen
Palletstellingen zijn opgebouwd uit staanders (jukken) en liggers. De hoogte
van de staanders is aan de omstandigheden aan te passen. De lengte van de
liggers wordt bepaald door de maat van de pallets en het aantal naast elkaar
te plaatsen pallets, twee of drie. De ruimte tussen twee staanders noemt men
een sectie. Een sectie is weer onderverdeeld in locaties, de palletplaats.
Inrijdstellingen
Inrijdstellingen zijn opgebouwd uit staanders die aan de bovenkant met elkaar
verbonden zijn. De staanders zijn voorzien van steunen (consoles), waarop
de pallets rusten. Inrijdstellingen worden vooral gebruikt wanneer er grote
hoeveelheden vande zelfde soort goederen opgeslagen moeten worden. Dit
komt omdat de aan- en afvoer maar aan een kant mogelijk is. De inrijdstelling
is dus niet geschikt voor het FIFO-systeem. Het voordeel van inrijdstellingen
is een groot aantal palletplaatsen op een relatief klein vloeroppervlak met een
beperkt aantal gangpaden
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Doorrijdstellingen
Bij doorrijdstellingen is de opbouw gelijk aan die van inrijdstellingen. Het verschil is dat de
aan- of afvoer bij doorrijdstellingen aan beide zijden mogelijk is. Deze stellingen zijn dus
meer geschikt voor het FIFO-systeem. Het aantal werkgangen is wel een keer zo groot.
Doorrolstellingen
Doorrolstellingen zijn in opbouw gelijk aan inrijdstellingen of doorrijdstellingen.
De steunen waarop de pallets rusten zijn vervangen door een rollenbaan.
De aandrijving van de rollenbaan kan geschieden door de eigen massa van
de lading of door een motor. De voordelen van dit systeem zijn een snellere
orderverzameling, een maximale ruimtebenutting en een goede doorstroming
van de voorraden. Deze stelling wordt vooral toegepast voor FIFO systemen.
Een nadeel is de kwetsbaarheid van het systeem door schade of kapotte
pallets.
afbeelding 4-15
palletstelling
afbeelding 4-16
inrijdstellingen
afbeelding 4-17
doorrolstelling
9

10
Draagarmstellingen
Draagarmstellingen zijn opgebouwd uit staanders met daaraan
draagarmen gemonteerd. Door het ontbreken van secties
ontstaan er geen afgepaste vakken, zodat deze stellingen
geschikt zijn voor lange materialen.
4.9 BREEDTE VAN GANGPADEN
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Transportroutes zijn wegen waarover dagelijks verkeer met heftrucks plaats vindt en moeten
als zodanig zijn gemarkeerd. Onder transportroutes worden niet verstaan stapelgangen,
b.v. tussen magazijnstellingen en opslagterreinen waar de situatie regelmatig wijzigt. Aan
transport routes worden de volgende voorwaarden gesteld:
• Voldoende draagkracht, waar mogelijk horizontaal, effen en voorzien van een stroef
en slijtvast oppervlak, hoeken afgerond.
• Onoverzichtelijke hoeken voorzien van spiegels, waarschuwingsborden of strepen.
Dat wil zeggen voldoende breed: in het geval van eenrichtingsverkeer minimaal
60 cm breder dan het breedst beladen voertuig. Op routes voor verkeer in beide
richtingen minimaal 90 cm breder dan tweemaal het breedst beladen voertuig.
• De transportroutes worden altijd vrijgelaten van obstakels.
• Waar nodig moeten voor voetgangers uitwijkplaatsen of speciale voetpaden zijn
aangelegd.
30 cm 30 cm 30 cm
30 cm
30 cm
afbeelding 4-19
transportroute
afbeelding 4-18
draagarmstelling

4.10 LAAD EN LOSMIDDELEN
Om een vrachtwagen of container te laden en of te lossen bestaan er de volgende
mogelijkheden:
• laadperron
• dockleveler
• heftafel
• verrijdbare laadbrug
4.11 SCHADE AAN PALLETS
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Schade aan pallets heeft zowel direct als indirect een negatieve invloed op de voortgang van
de productie, het interne transport en de opslag.
Beschadigde pallets:
• Belemmeren een snelle doorstroming van de goederen.
• Brengen de veiligheid van mensen in gevaar, denk aan het omvallen van een stapelformatie
met zware materialen.
• Maken het niet mogelijk de kwaliteit van het product tijdens het transport te
waarborgen.
• Brengen jaarlijks hoge kosten met zich mee door vervanging of herstel van deze
pallets. De prijzen van pallets variëren van € 5- tot € 60-.
• Brengen extra kosten met zich mee door tijdverlies in verband met het omstapelen
van ladingen.
Schade aan pallets is nooit helemaal uit te sluiten maar bewuster omgaan met pallets kan
het bedrijf jaarlijks tienduizenden euro’s besparen. Hierna volgt de top tien van de meest
gemaakte fouten die leiden tot palletschade:
afbeelding 4-20
laad- en losmiddelen
11

12
1 Verkeerde mastneiging.
Zorg dat tijdens het opnemen, het plaatsen, het inrijden of het uitrijden
van een pallet de vorken horizontaal staan.
2 Te lange vorken.
Houd rekening met de lengte van de vorken. Bij kleinere
pallets kunnen de vorken aan de achterkant uitsteken en de
pallets of de lading die erachter staat beschadigen.
3 Te korte vorken.
Zorg er voor dat de vorken de lading altijd volledig ondersteunen. Door de
lading te ver op de punten van de vorken op te nemen is de kans op kantelende
lading groot waardoor de veiligheid in het geding komt en de pallet en de lading
beschadigd kunnen worden.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
4 Laat pallets niet slingeren.
Ruim pallets die binnen het bedrijf rondslingeren op. Rondslingerende pallets leveren vaak
aanrijdingen op wat weer tot schade of gevaarlijke situaties kan leiden. Tevens beperken
rondslingerende kapotte pallets uw werkruimte.
5 Vorken te dicht bij elkaar.
Bij brede ladingen is het van groot belang dat de vorken de lading zo breed
mogelijk ondersteunen. Dit verbetert de stabiliteit van de lading. Om een
lading redelijk stabiel te vervoeren is de hartafstand tussen de vorken, ten
opzichte van de breedte van de pallet, ongeveer 60%
6 Vergenoeg uit de pallet rijden.
Zorg ervoor dat de vorken geheel uit de pallet zijn voordat je wegdraait.
7 Schuif niet onnodig met pallets.
Onnodig schuiven van pallets levert vaak schade aan pallets op. Probeer ook niet
uw gebrek aan stuurvaardigheid te compenseren door met de punt van de vorken
de pallet recht te zetten.
8 Pas de rijhoogte van de pallet aan de omstandigheden
Bij pallets die te laag vervoerd worden bestaat de kans dat hierbij de klossen er
vanaf gereden worden door aanrijdingen bij drempels of bij het op en af rijden van
een hellingbaan.
9 Gooi niet met pallets.
Door onnodig gooien en smijten van pallets kunnen deze beschadigd worden.
10 Let op voldoende ruimte.
Let er op dat u altijd voldoende ruimte heeft bij het plaatsen van de pallet in
bijvoorbeeld een stelling. Dit geldt zowel voor links als rechts van de pallet maar ook
voor de achterzijde.

Vragen hoofdstuk 4
Vraag 1 Een vlakke pallet is vooral bestemd voor:
A goederen die moeilijk stapelbaar zijn.
B goederen die hangend vervoerd moeten worden.
C goederen die goed stapelbaar zijn.
Vraag 2 Twee manieren om goederen op een pallet vast te zetten zijn:
A overladen in een boxpallet en met folie omwikkelen.
B met wikkelfolie omwikkelen en vastzetten met bandijzer.
C omsnoeren met plakband en overladen op een vatenpallet.
Vraag 3 De afmetingen van de europallet zijn:
A 80 x 120 cm.
B 100 x 120 cm.
C 100 x 60 cm.
Vraag 4 Welke pallet is hier afgebeeld?
A europallet.
B eenmalige pallet.
C dubbeldekspallet.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen
Vraag 5 Moeilijk stapelbare en of kleine artikelen worden vaak vervoerd in een:
A vatenpallet.
B vloeistofcontainer.
C pallet met opzetranden.
Vraag 6 Wat wordt er bedoeld met koudstapelen?
A goederen stapelen in een koelcel.
B goederen direct of door middel van pallets op elkaar stapelen.
C goederen stapelen in een palletstelling.
Vraag 7 Het voordeel van een kunststofpallet is:
A splintert niet en is goed schoon te maken.
B goedkoop in aanschaf en gemakkelijk te repareren.
C geschikt voor extreem grote ladingen.
Vraag 8 Het belangrijkste kenmerk van een draagarmstelling is:
A geschikt voor kleine pallets.
B geschikt voor lange ladingen.
C geschikt voor losse artikelen.
Vraag 9 De maten van de kleinste displaypallet zijn:
A 80 x 120 cm.
B 60 x 40 cm.
C 60 x 100 cm.
13

14
Vraag 10 Bekijk de afbeelding. Op welke wijze zijn de goederen
op de pallet vastgezet?
A met touw.
B met bandijzer.
C met wikkelfolie.
Vraag 11 De meeste schade aan pallets ontstaat door:
A het verschuiven van pallets.
B een verkeerde mastneiging.
C te rijden met een lage snelheid.
Vraag 12 Welke pallet is hier afgebeeld?
A eenmalige kunststof pallet.
B eenmalige kartonnen pallet.
C eenmalige houten pallet.
Vraag 13 Het FIFO-systeem kan alleen toegepast worden bij:
A palletstellingen en inrijdstellingen.
B inrijdstellingen en doorrolstellingen.
C palletstellingen en doorrolstellingen.
Vraag 14 Bekijk de afbeelding. Afgebeeld is:
A een verrijdbare laadbrug.
B heftafel.
C dockleveler.
Vraag 15 Een dubbeldekspallet kunt u alleen oppakken met een:
A handpallettruck.
B reachtruck.
C smalspoor stapelaar.
Vraag 16 Door goederen in verband te stapelen:
A kan er meer gewicht op de pallet geladen worden.
B kunnen er minder goederen op een pallet gestapeld worden.
C is de kans op omvallen of verschuiven van de lading kleiner.
Vraag 17 Bekijk de afbeelding. Wat betekent dit behandelingsetiket?
A deze zijde boven houden.
B zwaartepuntsaanduiding.
C breekbaar, voorzichtig verplaatsen.
Hoofdstuk 4
Transport- en opslaghulpmiddelen

Hoofdstuk 5
Veiligheid

5 VEILIGHEID
5.1 INLEIDING
De heftruck of reachtruck is een belangrijk middel om grondstoffen en producten te
transporteren. Ondanks de risico’s die verbonden zijn aan het foutief gebruik van heftrucks
of reachtrucks, is het werken met deze intern transportmiddelen niet gevaarlijker dan het
werken met machines in andere beroepen. Voorwaarde is wel dat de bestuurder op de
hoogte is van alle veiligheidsregels en deze dan ook toepast. Ongevallen kunnen overal
gebeuren. De oorzaken kan men verdelen in menselijke fouten en technische fouten. Stellen
we het totaal aan fouten op 100% dan zijn de technische fouten verantwoordelijk voor 10%
van de ongevallen. Dit betekent dat 90% van de ongevallen te wijten is aan menselijke
fouten. Zowel eigen fouten als fouten van anderen. De meeste ongevallen die jaarlijks plaats
vinden zijn: beknelling, stoten van lichaamsdelen en aan- of overrijdingen. Deze ongevallen
hebben vaak licht tot zwaar lichamelijk letsel, of nog erger, de dood tot gevolg. Voeten en
benen zijn de meest getroffen lichaamsdelen, daarnaast worden ook handen en armen
geraakt. Veel van deze ongevallen zijn eenvoudig te voorkomen door een goede training van
de bestuurder.
Ook typische beroepsziekten zoals rug, nek en gewrichtsklachten zijn te voorkomen door het
nemen van een aantal maatregelen. Hierbij kan men denken aan ergonomische aspecten
zoals:
• De juiste zithouding (stoelinstelling en stuurinstelling).
• Niet van de truck springen (opstaptreden en beugels gebruiken).
• Onjuist rijgedrag (rijsnelheid en rijrichting aanpassen).
• Het gebruiken van de juiste kleding (nat en vochtig weer).
Absolute veiligheid bestaat niet! Veilig werken betekent dat we ons bewust zijn van deze
risico’s en in de praktijk deze risico’s moeten vermijden, dus veilig werken is:
“het bewust nemen van aanvaardbare risico’s”
Maar dat is dan ook direct het grootste gevaar. Wat is aanvaardbaar? Om de risico’s zoveel
mogelijk te beperken is de meest ideale oplossing: de risico’s aan de bron uitschakelen.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-1
veiligheidsregels
1

2
5.2 BEDRIJFSVOORSCHRIFTEN
Als werknemer moet je weten wat je moet doen in bepaalde omstandigheden en bij
eventuele calamiteiten. Denk hierbij aan een brand, ongeval of ontruiming.
We moeten weten:
• Wat de geldende bedrijfsvoorschriften zijn. Deze regels gelden ook voor alle op het
bedrijfsterrein/gebouw aanwezige personen.
• Waar brandblusmiddelen zijn en hoe deze eventueel te gebruiken.
• Waar de EHBO verbandtrommel is.
• Waar de vluchtwegen zijn.
• Wie er gealarmeerd moeten worden in noodsituaties.
• Of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn.
Opmerking: Bij eventuele ongevallen zorgt u eerst voor uw eigen veiligheid
voordat u iets gaat ondernemen.
5.3 GEBRUIKERSEISEN
Werknemers die een mobiel transportmiddel bedienen, zoals een heftruck, reachtruck maar
ook een elektropallettruck, moeten over specifieke deskundigheid beschikken. Voor heftruck-
of reachtruckchauffeurs zijn drie punten van belang bij het invullen van deze specifieke
deskundigheid:
• Vaktechnische vaardigheden, zoals het besturen van de heftruck, het positioneren
van een pallet in een stelling, het laden van een vrachtauto, enz.
• De bedrijfsregels/verkeersregels op het bedrijf, zoals welke snelheden, rijroutes, waar
parkeren, wie is er verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud, enz.
• Merkspecifieke kennis; de heftruck van merk A kan verschillen van de heftruck van
merk B.
Om zelfstandig met de heftruck of reachtruck te mogen
werken moet de bestuurder 18 jaar zijn (dit geldt ook voor een
elektropallettruck). Personen van 16 en 17 jaar oud mogen
alleen onder deskundig en voortdurend toezicht rijden.
Welke Persoonlijke Bescherming Middelen (PBM)
zijn voorgeschreven is afhankelijk van de werk situatie
en de bedrijfs voorschriften. In ieder geval moeten
Heftruckchauffeurs en werknemers op plaatsen waar met heftrucks wordt
gereden, verplicht veiligheidsschoenen dragen. De werkgever moet erop toezien
dat ze inderdaad gedragen worden.
5.4 CONTROLE VAN DE TRUCK
Voordat we, voor aanvang van de dienst of ploegwisseling, de heftruck of reachtruck gaan
gebruiken moeten we controleren of de truck in orde is. Zijn er gebreken of defecten, dan
moet dit worden gemeld. Als er defecten zijn waardoor de veiligheid
in gevaar wordt gebracht, dan mogen we de truck niet gebruiken.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-2
minimaal 16 jaar
afbeelding 5-3
minimaal 16 jaar

Controlepunten
• Vorken/Vorkenbord
Zijn de vorken gecentreerd en vergrendeld op het vorkenbord.
Zijn de borgbouten aanwezig? (Dit om te voorkomen dat de vorken van het vorkenbord
kunnen vallen.)
Zijn de geleiderollen niet stuk?
Is het laststeunrek goed bevestigd en niet beschadigd. (indien aanwezig)
• Heftmast en hefkettingen
Controle op slijtage of gebreken.
Is kruiskop of kettinggeleider in orde.
Heeft de ketting geen kapotte ankerpennen of ontbrekende sluitstiften.
• Hefcilinder en neigcilinders
Zijn er geen lekkages bij de keerringen of slangaansluitingen?
• Banden
Let op beschadigingen, slijtage en bandenspanning. (bij luchtbanden)
Velgen controleren op beschadigingen en aanwezigheid van alle wielmoeren.
• Zijkant van de heftruck
Is de zijkant beschadigd?
• Stuurventielen
De stuurventielen moeten terugveren in de neutrale stand.
• Verlichting
Indien de heftruck voorzien is van verlichting controleren of deze goed bevestigd en niet
kapot is.
• Veiligheidskap
Is de veiligheidskap niet beschadigd en ingedeukt.
• Achterkant van de heftruck
Is de achterkant niet beschadigd door aanrijdingen.
• De batterij
Is de stekker droog en schoon, kabels vrij en batterij vergrendeld.
• Keuring
Transportmiddelen, waaronder heftrucks en reachtrucks, moeten sinds 5 december 1998
periodiek gekeurd worden. Deze keuring moet uitgevoerd worden door een deskundig
persoon of instelling. Dit kan een onafhankelijke keuringinstantie zijn (BMWT of VeBIT), een
onderhoudsdienst van de leverancier, maar ook de technische dienst van het bedrijf zelf.
Voorwaarde is dat de betrokken persoon of instelling voldoende gekwalificeerd is. Van de
uitgevoerde keuringen moeten schriftelijke bewijsstukken op de arbeidsplaats aanwezig zijn.
Bij voorkeur wordt dit tevens op het betreffende transportmiddel aangeduid, bijvoorbeeld
door middel van een keuringssticker voorzien van een keuringsdatum.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
3

4
• Stoel
Is de stoel goed bevestigd op heftruck en de bekleding niet ingescheurd?
Werking van de stoelschakelaar, stroomonderbreker of dodemansknop.
Kan de stoel gemakkelijk in de juiste stand gezet worden om alle bedieningshandels
goed te kunnen bereiken?
• Veiligheidsgordel
Is sinds december 2002 wettelijk verplicht op alle heftrucks.
Opmerking: Er zijn ook andere valbeveiligingen mogelijk die voorkomen dat de
heftruckchauffeur uit de heftruck valt en bekneld raakt onder de
heftruck.
• Heftruck inschakelen.
Steek de sleutel in het contactslot en draai de sleutel om. Bij de nieuwere heftruck of
reachtruck kan dit ook met behulp het intoetsen van een code of een keykaart.
• Claxon
Controleer of de claxon werkt.
• Urenteller en capaciteitsmeter (elektro heftruck).
Controleer de werking van de urenteller en capaciteitsmeter. De urenteller geeft het aantal
“gedraaide werkuren” aan. De capaciteitsmeter geeft de “laadtoestand” van de tractiebatterij
aan.
• Verlichting
Is de heftruck voorzien van verlichting, stadslichten, remlichten en eventueel een richtingaanwijzer,
controleer dan of ze functioneren.
• Controle hefinrichting
Zet de vorken in horizontale stand. Breng de hefmast in de hoogste stand.
Controleer de hefketting op slijtage en de hefcilinders op lekkage. Houd de hefhandel even
vast en controleer het overstortventiel op werking.
Men bereikt hiermee:
• Dat de werking van het hefsysteem wordt gecontroleerd.
• Dat men weet of de hoeveelheid hydraulische olie voldoende is.
• Dat de binnenzijde van de hefcilinder over zijn gehele lengte wordt gesmeerd
waardoor roestvorming wordt voorkomen.
• Dat men kan controleren of leidingen en slangen niet lekken.
• Controleer de vorken
Breng de vorken op ooghoogte en schakel de truck uit.
Zijn de vorken recht en geborgd.
Zitten er geen scheuren in de hielen van de vorken.
De dikte van de vorken.
• Neigcilinders
Breng de vorken ca. 1 meter boven de vloer en controleer de neigcilinders door de mast
voor- en achterover te neigen. Breng de vorken in rijpositie.
Hoofdstuk 5
Veiligheid

• Voorzetapparatuur
Controleer de werking van de voorzetapparatuur.
• Reachcilinder, alleen bij reachtruck
Reach de mast uit en controleer de reachcilinder op beschadiging of lekkage.
• Stuurinrichting
Controleer de stuurinrichting door het stuurwiel naar links en rechts te draaien.
De speling mag niet meer zijn dan 45°.
• Voetrem
Controleer de voetrem door deze in te drukken. Als het rempedaal niet wegzakt is er
voldoende remdruk.
• Handrem
Trek de handrem aan en probeer voorzichtig weg te rijden. De truck mag niet van de plaats
rijden.
• Voetrem (bedrijfsrem)
Zet de handrem af en rij voorzichtig weg. Druk nu de voetrem krachtig in.
• Controle op olielekkage
Rijd met de heftruck of reachtruck zover vooruit dat de truck geheel van de plaats is gereden.
Kijk achterom en controleer of er olie op de vloer ligt.
Aanvullende controle verbrandingstruck
• Brandstof (diesel of LPG)
Als je niet op een ongunstig moment met een lege brandstoftank wilt komen te staan, dan
moet je de vulling bij aanvang van je werkzaamheden controleren.
• LPG-tank
Controleer of de LPG-tank op de juiste manier op de heftruck is bevestigd.
Controleer de inhoud van de tank. Draai de kraan op de tank open. Controleer de
koppelingen op lekkage.
• Motoroliecontrole
Controleer het oliepeil op het juiste niveau. (maximaal / minimaal)
• Transmissieolie
Controleer het oliepeil op het juiste niveau. (maximaal / minimaal)
• Koelvloeistof
Controleer de inhoud van de koelvloeistoftank.
• Radiateur
Controleer of de radiateur schoon is. In een stoffige omgeving raakt de radiateur snel
verstopt en zal daarom regelmatig schoon geblazen moeten worden. Doet men dit niet dan
kan de koelvloeistof niet “gekoeld” worden. Het gevolg daarvan is dat de motortemperatuur
oploopt met eventuele schadelijke gevolgen voor de motor.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
5

6
• V-snaar
Controleer de V-snaar op voldoende spanning en zichtbare slijtage.
• Accu
Controleer of er voldoende vloeistof in de accu zit, ca. 1 cm boven de platen. Controleer of
de plus- en minpolen schoon zijn.
• Dashboard (afleesinstrumenten)
Controleer bij de heftruck met verbrandingsmotor de diverse afleesinstrumenten.
Let op:
Lekkages direct melden aan de leidinggevende; dit in verband met de veiligheid
maar ook in verband met milieu effecten. Vloeistoffen zoals motorolie, hydraulischeolie
en koelvloeistof opruimen met behulp van absorptiekorrels en afvoeren als
klein chemisch afval. Gemorste batterij -vloeistof neutraliseren met soda en daarna
opruimen. Denk hierbij aan PBM’s.
5.5 ALGEMENE VEILIGHEIDSREGELS
Overbelast een heftruck nooit
Om te voorkomen dat een heftruck overbelast wordt moeten voordat een
lading wordt opgenomen, de gegevens van de heftruck bekend zijn. De
gegevens van de heftruck die voor het heffen belangrijk zijn, staan op
de typeplaatje en het lastendiagram. De gegevens van de lading staan
vermeld op de vrachtbrief of op de lading.
Stel de vorktanden in op de juiste breedte
Stel de vorktanden zo in dat de lading gelijkmatig is verdeeld over de vorken.
Door de lading gelijkmatig over de vorken te verdelen bereiken we dat de
lading stabiel op de vorken ligt.
20%
60% 20%
Stabiliteit van de lading
Let op de stabiliteit van losgestapelde lasten. Stapel, indien mogelijk, volgens de aanbevolen
stapelpatronen. Omsnoer zo mogelijk de last met metaal- of kunststofband of met wikkelfolie.
Gebruik voor goederen die niet te stapelen zijn boxpallets.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-4
overbelasting
afbeelding 5-5
voldoende steun
afbeelding 5-6
stabiliteit

Verdeel de lading gelijk over beide vorken voor een goede stabiliteit
Als er brede of lange ladingen worden opgenomen, waarvan het
zwaartepunt niet in het midden ligt, rij dan langzaam en pas op dat de
heftruck niet naar voren of zijwaarts kantelt. Rij vooral rustig en langzaam
wanneer er lange ijzeren balken opgenomen worden.
Let op omstanders
Bij het oppakken of wegzetten van een lading moet worden gelet op
omstanders. Het is verboden om onder of vlakbij de lading te komen. De
chauffeur moet, als dit nodig is, de omstanders wegsturen.
Blijf met de handen en voeten uit het mastgedeelte
Probeer nooit met handen en voeten de lading tegen te houden. Een kleine
vergissing kan ernstige verwondingen tot gevolg hebben.
Let op de hoogte
Let op hoge stapels en eventuele losse voorwerpen boven
op de lading. Om de bestuurders te beschermen tegen
vallende voorwerpen hebben heftrucks met een hefhoogte
van meer dan 1.80 meter een veiligheidskap.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-7
gelijke verdeling
afbeelding 5-8
niet onder lading doorlopen
afbeelding 5-9
denk aan je handen
afbeelding 5-10
onstabiele lading
7

8
De lading heffen
Hef geen lading als de mast naar voren kantelt. De lading heffen mag
alleen met een verticale mast. Het voorwaarts neigen mag uitsluitend
worden gebruikt bij het plaatsen van de lading, als deze zich boven
het plaatsingspunt bevindt. Houd tijdens het bedienen van de hef- en
daalbewegingen de voet op de rem.
Verplaats ladingen zo dicht mogelijk bij de grond
Houd de lading laag, ongeveer 10 –15 cm, boven de grond. Rij nooit met
de lading hoger dan noodzakelijk is om de lading vrij te houden van de
grond of werkvloer.
Houd de lading tegen het vorkenbord terwijl de mast gekanteld is
Hef nooit lasten op of breng ze omlaag onder het rijden. Zorg ervoor dat de hele
lengte van de vorken onder de lading is, terwijl de lading tegen het vorkenbord
rust. Hierdoor komt het lastzwaartepunt dichterbij de heftruck.
Opmerking: Rijd met reachtrucks altijd met een ingeschoven mast. Gebruik de
reach-beweging nooit om ladingen op hun plaats te duwen.
EERST KIJKEN DAN RIJDEN !!!!!!!!
Kijk, voordat je gaat rijden, altijd goed om je heen. Kijk ook of
er voldoende manoeuvreerruimte is. Let er op dat de rijrichtinghandel
in de stand staat van de richting waarin u gaat rijden.
Blijf altijd in de rijrichting kijken, ook bij het achteruit rijden.
Opmerking: Bij reachtrucks kijkt u bij elk van de beide rijrichtingen zijwaarts.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-11
onstabiele lading
afbeelding 5-12
te hoog geheven lading
afbeelding 5-13
lading achterover
afbeelding 5-13
eerst kijken.....

Versnel en vertraag heftrucks langzaam en zonder schokken
Vermijd plotseling versnellen en vertragen. In het bijzonder als
er een lading op de vorken ligt of als je een lading stapelt. Wordt
er plotseling geremd dan kan een gevaarlijke situatie ontstaan.
De lading kan van de vorken schuiven. De heftruck kan ook
voorover kiepen.
Snelheid aanpassen
Pas de snelheid aan de omstandigheden aan. Houd tijdens het
rijden zoveel mogelijk rechts. Houd ook rekening met het overige
verkeer, vooral met voetgangers.
Afstand houden
Het houden van voldoende afstand is noodzakelijk. Als een
heftruck remt, moet de bestuurder van de heftruck die erachter
rijdt ook op tijd kunnen remmen. Houd ten minste twee tot drie
heftrucklengtes afstand op je voorganger.
Inhalen? Alleen op overzichtelijke plaatsen
Haal niet in op gevaarlijke plaatsen, kruispunten of plaatsen zonder
voldoende uitzicht.
Haal geen stunts en grappen uit
Veiligheid wordt bepaald door je eigen houding tijdens je werk.
De schuld van moeilijkheden ligt niet bij de heftruck, maar bij
JOU of de persoon die op de heftruck zit.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-15
snelheid verminderen
afbeelding 5-16
snelheid aanpassen
afbeelding 5-17
onvoldoende afstand
afbeelding 5-18
inhalen?
afbeelding 5-19
geen stunts en grappen
9

10
Pas op voor slipgevaar.
Pas op dat de heftruck niet slipt. Als de vloer nat is door water of
olie kan er slipgevaar ontstaan. Slippen kan worden voorkomen
door de snelheid aan te passen, rustig en gelijkmatig te remmen en
voorzichtig te sturen, vooral bij het nemen van bochten.
Houd altijd de volle aandacht bij het werk
Oplettendheid, een juiste inschatting van mogelijke gevaren en een
goed inzicht in de verschillende werkomstandigheden worden van een
heftruckchauffeur verlangd. We moeten er dus zelf voor zorgen dat de
heftruck op een veilige manier wordt gebruikt om schade en ongevallen
te voorkomen. Blijf altijd in de rijrichting kijken, ondanks de vele
afleidingen, die je onderweg kunt tegenkomen.
Benaderen van kruisingen
Als je met de heftruck een kruising nadert, moet de snelheid worden
aangepast. Er kan altijd verkeer van de andere kant komen. Geef ook
tijdig een claxonsignaal.
Claxon
Er wordt gezegd dat de claxon alleen gebruikt moet worden om ander
verkeer te waarschuwen. Een claxon moet in bijzondere situaties
gebruikt worden, dus niet alleen bij het naderen van iedere kruising.
Gebruik de claxon dus selectief.
Spoorrails schuin oversteken
Een spoorwegovergang kan de heftruck flink doen schudden, zelfs
als je er langzaam overheen rijdt. Rij met aangepaste snelheid, en
steek de spoorrails altijd schuin over.Dit geldt ook voor drempels en
waterafvoergoten.
Rijd niet over losse voorwerpen
Rijd nooit over losse voorwerpen die op de vloer liggen. Verwijder deze in
plaats van er omheen of er over heen te rijden. Rijd zo min mogelijk door
kuilen in het wegdek. Denk er aan dat de heftruck geen enkele vering heeft.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-20
slipgevaar
afbeelding 5-21
aandacht bij het werk
afbeelding 5-22
voorzichtig.....
afbeelding 5-23
schuin oversteken
afbeelding 5-24
rommel op de vloer

Let op de doorrijhoogte.
Let er op dat je niet tegen hoog geplaatste voorwerpen stoot zoals
lampen, bedradingen, pijpen en sprinklerinstallaties. Let vooral op de
verschillende doorrijhoogtes in magazijnen.
Let erop dat je opzij genoeg ruimte hebt.
Let erop dat je genoeg ruimte hebt, in het bijzonder met brede ladingen. Rijd
in nauwe doorgangen zo mogelijk in het midden en bij voorkeur achteruit.
zonder de mensen in gevaar te brengen die bij machines staan. Denk ook aan
magazijn stellingen of ander materiaal.
Houd handen, voeten en hoofd binnen de heftruck.
Steek geen armen, benen of hoofd uit de heftruck onder het rijden. Je hebt
maar één paar armen en benen en één hoofd. Wees er zuinig op. Houd
armen en voeten binnen de truck en die van anderen erbuiten.
Denk aan het wegdraaien van het achterste deel van de heftruck
Bij het nemen van bochten moet je er altijd op letten dat de achterzijde van de
heftruck de tegenovergestelde kant op draait. Dus als je vooruit rijdt en met
de heftruck linksaf gaat, dan draait de achterzijde van de heftruck naar rechts.
Let er ook op dat de lading voor de voorwielen een grotere bocht maakt dan
de truck zelf.
Laat niet de uiteinden van de vorken ergens tegenaan stoten
Wees erg voorzichtig als je met de heftruck in de buurt komt van
personen. Denk aan het uiteinde van de vorken en houd deze
ongeveer 15cm boven de vloer en de mast achterover. Duw geen
lasten met de punten van de vorken. Het opduwen van spoorwagons
of voertuigen met de heftruck is ook niet toegestaan.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-25
let op doorrijhoogte
afbeelding 5-26
genoeg ruimte..
afbeelding 5-27
houd armen en benen binnen de heftruck
afbeelding 5-28
wegdraaien.....
afbeelding 5-29
10 - 15 boven de vloer
11

12
Rijd achteruit als de hoogte van de lading het uitzicht naar voren
belemmert.
Als het zicht naar voren wordt belemmerd door een hoge lading,rijd dan
achteruit of laat eventueel iemand anders u aanwijzingen geven.
Let op de toelaatbare vloerbelasting
Let op de toelaatbare vloerbelasting van laadbordessen, vloeren van treinwagons,
vrachtwagens en eventueel liften. Let ook op de toelaatbare belasting van rijplaten
en oprijbruggen. Dit geldt niet alleen voor een onbelaste heftruck, maar ook voor
een belaste heftruck. Rijplaten en oprijbruggen dienen goed verankerd te zijn.
Laden en lossen van vrachtwagens.
Let er op dat de auto of volgwagen niet plotseling kan wegrijden als u er met de
heftruck inrijdt. Als er één naar voren rolt, kan dat een ernstig ongeluk tot gevolg
hebben. Blokkeer de wielen door een keg. Denk ook aan de beperkte hoogte in
vrachtwagens. Bij het beladen van de vrachtwagen vooraan beginnen, vervolgens
om en om links en rechts laden.
Rijd hellingen op de juiste wijze op en af.
• vooruit de helling op.
• achteruit de helling af.
Deze regels gelden voor zowel een onbelaste heftruck als een belaste
heftruck. Bedenk dat de stabiliteit van een heftruck op een helling sterk
afneemt. Keer dus met een heftruck, van welk type dan ook, nooit op een
helling
Vervoer geen personen
Vervoer geen personen met de heftruck. Er is echt geen veilige plaats
voor personen op een heftruck. Een uitzondering hierop is als daarvoor
een duo-zitplaats op de heftruck aanwezig is.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-30
achteruit rijden
afbeelding 5-31
vloerbelasting
afbeelding 5-32
voorkom wegrollen
afbeelding 5-33
helling rijden
afbeelding 5-34
geen vervoer van personen

Hef nooit personen met een heftruck
Het heffen van personen met een heftruck of een reachtruck is ten strengste
verboden. Gebruik een heftruck of een reachtruck niet als een gemakkelijke
opstap. Moeten bijvoorbeeld werkzaamheden op een hoger niveau gedaan
worden dan is het verboden om personen op een pallet of in een boxpallet
omhoog te brengen zodat deze werkzaamheden verricht kunnen worden. Het
gebruik van zelfgebouwde kooien is ook niet toegestaan! Eén en ander is
wel toegestaan met een werkbak die voldoet aan de geldende eisen van de
Inspectie SZW en waarbij de heftruck ook is aangepast.
Waar mag je de heftruck niet parkeren?
• op een helling.
• voor deuren, voor nooduitgangen.
• voor de EHBO verbandtrommel.
• voor brandblusmiddelen.
Parkeer de heftruck op de juiste manier
De heftruck moet op de volgende manier geparkeerd worden:
• parkeer de heftruck zodanig dat je, als heftruckbestuurder, normaal van de heftruck
kunt stappen.
• stuurwielen recht.
• mast voorover neigen.
• vorken op de vloer.
• parkeerrem vast.
• rijkeuze schakelaar, indien aanwezig, in de neutrale stand.
• bij LPG-heftrucks: gaskraan dichtdraaien.
• contactsleutel verwijderen.
Brandstof tanken alleen op speciale plaatsen
Het vullen van de brandstoftank mag alleen op speciaal
daarvoor bestemde plaatsen. Dit geldt ook voor het
verwisselen van heftrucktanks. Tijdens deze werkzaamheden
is roken en open vuur verboden. Om gevaarlijke situaties
tijdens het tanken te voorkomen moeten we ons aan de
volgende regels houden:
• de vloer moet vloeistofdicht zijn
• motor uit.
• niet roken.
• tankdop, na het tanken, goed terugplaatsen.
• gemorste brandstof verwijderen.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-35
geen personen heffen
afbeelding 5-36
parkeren
afbeelding 5-37
brandstof tanken
13

14
Controleer de toestand van de heftruck aan het einde van de dagtaak.
Inspecteer de heftruck aan het einde van de dagtaak. Noteer alle
gegevens die nodig zijn en rapporteer slecht functioneren van de heftruck
of reachtruck onmiddellijk.
Behandel de heftruck met respect.
Behandel de heftruck met respect, al hoeft u de loper er niet voor uit te
leggen. Als u niet veilig met de heftruck werkt, legt men voor u zeker de
loper niet uit.
5.6 HEFTRUCKS OP DE OPENBARE WEG
Heftrucks worden meestal op eigen terrein gebruikt en hebben daarom niets te maken
met het wegenverkeersreglement. Maar zodra je met een heftruck over de openbare weg
gaat rijden, is het wegenverkeersreglement wel van toepassing. De gedragsregels voor de
heftruck op de openbare weg zijn vergelijkbaar met die van een motorvoertuig.
Aanpassing
Voertuigen die onder het Wegenverkeersreglement vallen en die maar een beperkte snelheid
hebben moet aan een aantal voorwaarden voldoen namelijk:
• Aan de voorkant dienen er twee lampen met zowel dimlicht als stadslicht gemonteerd
te zijn.
• Aan de voorkant en aan de achterzijde zijn richtingaanwijzers verplicht. Er dienen
waarschuwingsknipperlichten (alarmlichten) aanwezig te zijn.
• Er moet een speciale rode reflecterende (LMV) driehoek met platte hoeken
gemonteerd te zijn. Deze driehoek moet bevestigd worden aan de achterzijde.
• Op de achterkant zijn twee achterlichten, twee stoplichten en tenminste twee rode
reflectoren.
• Als de heftruck met eventueel een aanhanger langer is dan zes meter moet hij ook
nog uitgerust te zijn met extra richtingaanwijzers en oranje retroreflectoren aan de
zijkanten.
• Verder dienen uitstekende delen, bijvoorbeeld de vorken, verwijderd dan wel
afgeschermd te worden.
Maximum snelheid
De maximum snelheid op de openbare weg is 25 km per uur.
afbeelding 5-39
behandel de heftruck met respect
Hoofdstuk 5
Veiligheid
afbeelding 5-38
gebreken doorgeven

Verzekering
Heftrucks die op eigen terrein rijden zijn verplicht verzekerd volgens de Wettelijke
Aansprakelijkheid Motorrijtuigen, afgekort WAM. Voordat men met een heftruck de openbare
weg opgaat, is het aan te bevelen eerst de verzekerings-voorwaarden goed te bekijken.
Standaarduitvoering
Heftrucks zijn normaliter in de standaarduitvoering alleen van een beperkte verlichting
voorzien. Als je van plan bent om met de heftruck de openbare weg op te gaan, moet er
contact opgenomen te worden met de leverancier zodat de heftruck aangepast kan worden
en wel zodanig dat de vorkheftruck voldoet aan het wegenverkeersreglement.
Zwaailicht
Een geel zwaailicht mag alleen gebruikt worden om andere weggebruikers te wijzen op een
bijzondere situatie, zoals het takelen van een auto met pech. Het voeren van gele zwaailichten
geeft geen voorrangsrechten.
Het gele zwaailicht mag gebruikt worden op het daartoe bedoelde voertuig bij:
• Het verlenen van hulp op of langs de weg.
• Werkzaamheden aan op of rondom wegen.
• Hulpverlening aan voertuigen, incl. repareren, wegslepen of bergen.
• Het vervoer van ondeelbare lading waarvoor ontheffing is verleend.
• Het begeleiden van transporten waarvoor ontheffing is verleend.
• Het begeleiden van militaire colonnes.
• Het rijden met landbouw- of bosbouwtrekker en motorvoertuigen met beperkte
snelheid. Of door deze voertuigen getrokken aanhangwagens die inclusief lading niet
breder zijn dan 2.60 meter.
Rijbewijs
Voor het besturen van een heftruck op de openbare weg zijn geen wettelijke vaardigheidseisen
dan wel een rijbewijs verplicht. Van toepassing is alleen dat de werkgever er
verantwoordelijk voor is dat de bestuurder, die met een heftruck op de openbare weg rijdt,
over specifieke deskundigheden beschikt.
Wegenbelasting
Een heftruck heeft geen kenteken en is daardoor vrijgesteld van houderschapsbelasting.
(wegenbelasting)
LAATSTE TIP:
VEILIGHEID BEGINT BIJ UZELF.
DENK HIERBIJ NIET ALLEEN AAN UW EIGEN VEILIGHEID
MAAR OOK AAN DIE VAN ANDEREN
Hoofdstuk 5
Veiligheid
15

16
Vragen hoofdstuk 5
Vraag 1 Hoe oud moet je zijn om zelfstandig met een hef of reachtruck te mogen
werken?
A 15 jaar en opgeleid.
B 16 jaar en opgeleid.
C 18 jaar en opgeleid.
Vraag 2 Waarom moet je de heftruck of reachtruck bij het begin van je dienst
controleren?
A omdat de bestuurder moet weten hoeveel hij met de heftruck kan tillen.
B omdat de bestuurder mede verantwoordelijk is voor de heftruck en om
de veiligheid te waarborgen.
C omdat dit van de chef moet.
Vraag 3 Klachten als het gevolg van het werken met een heftruck kan zijn:
A suikerziekte
B rugklachten
C zwaarlijvigheid
Vraag 4 Als je een pallet moet verplaatsen waarvan de lading niet veilig is gestapeld
dan moet je:
A de pallet laten staan.
B de chef waarschuwen.
C de pallet voorzichtig verplaatsen.
Vraag 5 Hoe rijdt je met de heftruck als je naar voren niets kunt zien?
A aan de rechterkant van de stelling.
B langzaam vooruit.
C achteruit.
Vraag 6 De rijsnelheid waarmee je met een hef- of reachtruck rijdt moet te worden
aangepast aan:
A de soort heftruck of reachtruck.
B de te leveren prestatie.
C de vloer, de weersomstandigheden en/of bedrijfsomstandigheden.
Vraag 7 Wat is de maximumsnelheid van een heftruck op de openbare weg?
A 12 km/uur.
B 20 km/uur.
C 25 km/uur.
Vraag 8 Hoe rijd je met een beladen heftruck op een helling?
A helling op: vooruit, helling af: vooruit.
B helling op: achteruit, helling af: achteruit.
C helling op: vooruit, helling af: achteruit.
Vraag 9 Bij het rijden met de heftruck op de openbare weg zijn de voorrangregels
vergelijkbaar met die van een:
A motorvoertuig.
B fietser.
C trein.
Hoofdstuk 5
Veiligheid

Vraag 10 Je moet de heftruck of reachtruck parkeren. Er is hiervoor geen speciale parkeerplaats.
Hoe parkeer je dan?
A veilige plaats, punten van de vorken op de vloer, parkeerrem aan,
contact af.
B veilige plaats, vorken op de vloer, parkeerrem aan, contact af, kap
omhoog, stuurwiel recht.
C veilige plaats, punten van de vorken op de vloer, parkeerrem aan,
stuurwiel recht, sleutel uit het contact.
Vraag 11 Wat weet je van het kijkgedrag bij het rijden op een heftruck of reachtruck?
A je kijkt links en rechts en tijdens het rijden altijd in de rijrichting.
B je kijkt tijdens het rijden altijd in het rond of er mensen in de buurt zijn.
C je kijkt tijdens het rijden altijd naar de vorken.
Vraag 12 Hoe rijd je met de heftruck als de lading de maximale werklast overschrijdt?
A langzaam vooruit.
B niet rijden.
C langzaam achteruit.
Vraag 13 Tijdens het verplaatsen van gevaarlijke stoffen met een heftruck, rijd je:
A met de heftruck mag u geen gevaarlijke stoffen verplaatsen;
B achteruit;
C vooruit.
Vraag 14 Welke voorzieningen zijn verplicht aan een heftruck op de openbare weg?
A geel zwaailicht, verlichting en gesloten cabine.
B verlichting, veiligheidsgordel en vorken afgeschermd.
C blauw zwaailicht, verlichting en vorken afgeschermd.
Vraag 15 Met de heftruck nader je in een magazijn een onoverzichtelijke kruising. Je
wilt afslaan. Hoe handel?
A je stopt en kijkt of je zonder problemen de bocht kunt nemen.
B je vermindert snelheid, claxonneert en rijdt bij voorkeur achteruit.
C je kijkt, claxonneert en rijdt zo snel mogelijk.
Vraag 16 Je constateert olielekkage onder de heftruck. Wat doe je?
A de olie bijvullen.
B de olievlek markeren.
C het probleem bij de chef melden.
Vraag 17 Welk opschrift moet er in ieder geval op het typeplaatje vermeld staan?
A de werklast voor ten minste drie zwaartepuntafstanden.
B de soort banden.
C het type motor.
Vraag 18 Bij het rijden met een lading op de vorken moet deze:
A 10 – 15 cm van de vloer worden gehouden en de mast achterover
geneigd.
B 25 – 50 cm van de vloer worden gehouden en de mast achterover
geneigd.
C 10 – 15 cm van de vloer worden gehouden en de mast voorover
geneigd.
Hoofdstuk 5
Veiligheid
17

18
Vraag 19 Het remsysteem van een heftruck wordt gecontroleerd op:
A remvloeistof, lekkage en werking.
B pedaalslag en pedaalprofiel.
C remvloeistof en remkrachtbegrenzer.
Vraag 20 Bij het oppakken van de lading moet de afstand van het zwaartepunt van de
lading tot aan de hielen van de vorken:
A zo laag mogelijk zijn.
B zo klein mogelijk zijn.
C zo groot mogelijk zijn.
Vraag 21 Aan welke vorm is een gevarenetiket te herkennen?
A een ronde vorm.
B een ruit vorm.
C een driehoekige vorm.
Vraag 22 Je wilt een slachtoffer helpen bij een ongeval. Wat doe je als eerste?
A je eigen veiligheid waarborgen.
B een hulpverleningsdienst waarschuwen.
C het schadeformulier invullen.
Vraag 23 Typische beroepsziekten van een hef of reachtruckbestuurder zijn:
A hart en vaat ziekten door stress.
B rug, nek en gewrichtsklachten.
C griep en verkoudheid.
Vraag 24 Je gaat de koelvloeistof van een heftruck met verbrandingsmotor vervangen.
Wat doet je met de oude koelvloeistof?
A afvoeren via het riool.
B afvoeren met het regulier bedrijfsafval.
C afvoeren met het klein chemisch afval.
Vraag 25 Wat is de betekenis van dit veiligheidsetiket?
A oxiderend.
B licht ontvlambaar;
C schadelijk.
Hoofdstuk 5
Veiligheid