biografie - Het Utrechts Archief

ijverig protestant en lid van zeker drie protestantse genootschappen. Net als zijn
vriend Nepveu was hij bestuurslid (van 1845 tot 1852) van de Utrechtse afdeling van
Unitas, dat in 1842 was opgericht tegen de 'steeds toenemende aanmatiging van het
Jesuitismus in Nederland' en zich toelegde op geldelijke ondersteuning van
protestantse gezinnen. Ook van Christelijk Hulpbetoon en van het geheime, militant
antipapistische Phylacterion was hij lid, om zo te helpen het vaderland te vrijwaren
van 'het geestelijk juk der Ultramontaansche priesterschaar met hare dwaalleer'.
Schuller was een van de eerste Utrechtse leden van de liberale
Amstelsociëteit, die in 1846 in Amsterdam was opgericht en als kiesvereniging
achter de schermen optrad. Toen in Utrecht een eigen afdeling werd gevormd onder
de naam Rhijnsociëteit met de hoogleraar J. Ackersdijck als voorzitter werd Schuller
penningmeester. Vooral de liberale campagne voor openbaarheid - de stedelijke en
provinciale besturen hielden zowel de begrotingen als de beraadslagingen geheim -
vond in hem een krachtig steunpilaar. Van 11 mei 1847 tot 19 april 1848 gaf Schuller
een eigen weekblad uit, de Politieke Bijdragen tot de Geschiedenis des Vaderlands.
Het blad drukte niet alleen geheime begrotingen af, maar nam ook de plaatselijke
oligarchie flink op de korrel. Aan de politieke malaise en de algemene
ontevredenheid hadden de provinciale en stedelijke regenten evenzeer schuld als de
regering door hun 'slaafsche schroom voor het centraal Bestuur en de
kleingeestigheid en onbeleefdheid jegens de burgers'. Schuller meende dat ook bij
de bestaande gebrekkige grondwet de burgemeesters, raads- en Statenleden veel
meer zouden kunnen doen, maar dat ze veel te veel aan de leiband van de regering
liepen en zich vanuit Den Haag de wet lieten stellen.
In september 1847 werd Schuller met grote meerderheid gekozen in het
stedelijk kiezerscollege, dat de leden van de raad benoemde. Weliswaar was dit een
vrij onbeduidend orgaan, omdat de raadsleden voor het leven zitting hadden en het
kiezerscollege alleen in actie kwam als een raadslid was overleden of had bedankt,
maar de uitslag toonde aan dat er voor een georganiseerde liberale minderheid toch
wat te bereiken viel. Schuller deed nu een ongehoorde stap. In een gedrukte brief
beval hij zichzelf publiekelijk aan voor de vacante raadszetel van het overleden
raadslid J.G.A. Royaards met een open verklaring van zijn staatkundige beginselen.
Dat hij zou worden gekozen verwachtte hij niet; zijn brief was bedoeld als een
demonstratie. Wanneer de kiezers een 'geheime sollicitant van onbekende politieke
beginselen' verkozen boven een openlijke kandidaat 'met een door de meerderheid
van stemgerechtigde burgers bezegelde staatkundige geloofsbelijdenis' zouden de
gebreken van het kiesstelsel in het volle licht komen. Schullers openlijke
kandidatuur, door de hele liberale pers ten voorbeeld gesteld, werd in het
conservatieve Utrecht met onbegrip begroet. In de besloten zitting van het
kiezerscollege kreeg Schuller slechts twee stemmen. De raadszetel ging naar de
orthodoxe protestant J.F. baron van Reede van Oudtshoorn, raadsheer in het
Provinciaal Gerechtshof.
In 1848 heeft Schuller geen grote rol gespeeld. De grondwetsherziening
ontmoette in Utrecht weinig sympathie. Er was niet alleen kritiek op de rechtstreekse
verkiezingen, maar ook op de vrijheid van godsdienst en onderwijs: men zag
daarmee de deur geopend voor het roomse gevaar. Dat Schuller zowel een petitie
van de Rhijnsociëteit voor de grondwetsvoorstellen tekende, als een protestants
adres tegen de vrijheid van godsdienst en onderwijs, illustreert hoezeer de vrees
voor Rome ook in liberale kring leefde. Aan deze verdeeldheid is de Rhijnsociëteit in
1848 bezweken. Schuller zelf verdween in 1849 uit het kiezerscollege omdat hij niet
meer aan de census voldeed.