'we hebben een fundamentele stap gezet' Dit staat - MBO Raad

Tekst: Marie­José Linders / Foto: Freddy Schinkel
onderhandelaars over de nieuwe cao
lucy schmitz en luud bochem:
‘we hebben een
fundamentele stap
gezet’
Professionalisering van docenten, leeftijdsbewust personeelsbeleid, werkverdeling en eigen
verantwoordelijkheid van school en medewerker. Dit staat centraal in de nieuwe cao voor het middelbaar
beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. Lucy Schmitz en Luud Bochem, vanuit de MBO Raad
betrokken bij de cao-onderhandelingen, over de noodzaak van deze nieuwe cao.
MBO MAGAZINE: december 2007
43

44 MBO MAGAZINE: december 2007
De mbo-sector moet inspelen op grote veranderingen: toenemende
marktwerking, een vergrijzend personeelsbestand - een groot deel
van de 55.000 medewerkers in de sector gaat de komende jaren met
pensioen - en de invoering van het competentiegericht beroepsonderwijs.
Dat vraagt veel van de werknemers in het mbo. Maar ook
van de werkgevers: het vraagt een andere (flexibelere) organisatie van
het onderwijs. Daarvoor is een cao nodig, die instellingen de ruimte
geeft om in te spelen op deze veranderingen. “De docenten zijn de
spin in het web. Daar zijn we ons als werkgevers terdege van bewust”,
reageert Lucy Schmitz, bestuurslid MBO Raad met werkgeverszaken in
haar portefeuille en lid van het College van Bestuur van ROC Midden
Nederland. “Vroeger gaf de docent vooral klassikaal les. Maar het
onderwijs verandert en daarmee ook de rol van de docent. Scholen
moeten hun deelnemers voorbereiden op de arbeidsmarkt, in hun
regio samenwerken met het bedrijfsleven, het kwalificatieniveau van
studenten verhogen, de doorstroom bevorderen en voortijdig schoolverlaten
reduceren.” Schmitz ziet voor docenten een centrale rol
weggelegd, als begeleider en coach van deelnemers. “Zij moeten in
belangrijke mate het onderwijs vorm geven. Daarom moeten we
docenten zo goed mogelijk faciliteren.”
Hooggeschoolde professionals
Volgens Luud Bochem, hoofd cao-onderhandelaar en manager
Werkgeverszaken, Bedrijfsvoering en Bekostiging MBO Raad, hebben
werkgevers en bonden met deze cao daarvoor een fundamentele stap
gezet: “We werken met hooggeschoolde professionals, zij moeten
hun deskundigheid op de goede manier kunnen inzetten.” Kenmerkend
voor deze cao, vindt Bochem, is dat de arbeidsvoorwaarden
ondersteunend zijn aan bedrijfsvoering en dat tegelijkertijd recht
wordt gedaan aan de professionaliteit van de medewerkers. “Met
deze cao investeert de sector stevig in scholing en daarmee de
kwaliteit van het personeel. Maar op centraal niveau: deze cao biedt
de kaders; leiding en medewerkers moeten nu zelf afspraken maken
over de organisatie van het werk”. Schmitz: “De verantwoordelijkheid
komt te liggen waar deze hoort: bij de scholen en de medewerkers. De
teams kijken hoe zij hun capaciteit, kwaliteit en middelen willen inzetten.
Op verschillende scholen gebeurt dit al, deze afspraak bekrachtigt
deze werkwijze. De verantwoordelijkheid van de instellingsleiding
wordt niet weggenomen, die blijft zoals die is en moet zijn. Ik ben
ervan overtuigd dat deze afspraak onze mensen de juiste verantwoordelijkheid
geeft en hen ook het handvat geeft wat ze van hun leidinggevende
kunnen verwachten.”
Een ander belangrijk onderhandelingsthema was leeftijdsbewust
personeelsbeleid. De komende jaren doet een steeds grotere groep
werknemers een beroep op de bapo-regeling, daarvoor dient geld
gereserveerd te worden. Maar het budget neemt niet evenredig toe,
dit gaat ten koste van middelen voor bedrijfsvoering en investering in
kwaliteit van het onderwijspersoneel. Schmitz: “Wij willen de discussie
over de bapo-regeling verbreden naar leeftijdsbewust personeelsbeleid
en duurzame inzetbaarheid van mensen. Dus een beperking
van de bapo-rechten in ruil voor middelen zodat ouderen en jongeren
hun kwaliteiten kunnen blijven ontwikkelen. Dat is voor een deel
gelukt.” Dit onderwerp blijft dan ook in de toekomst vast onderdeel
op de agenda van het overleg met de bonden. “Het moet voor jongeren
aantrekkelijk zijn om in het mbo te gaan werken. De concurrentie

op de arbeidsmarkt is enorm, we moeten dus goed kijken naar wat we
te bieden hebben. Geld went snel, maar juist mogelijkheden om jezelf
te ontwikkelen en je loopbaan goed in te richten vinden jongeren
essentieel. Zowel jongeren als ouderen moeten scholing volgen. Een
leven lang leren, ook voor de medewerkers van de mbo-instellingen.”
Ook wat betreft de loonparagraaf ligt er een goede cao. Voor zowel
werkgevers als werknemers. “Kwaliteit kost werkgevers natuurlijk
altijd wat, en dat is heel redelijk”, meent Schmitz. “We vinden het
belangrijk onze mensen goed en marktconform te honoreren. We zijn
nu absoluut concurrerend naar andere onderwijssectoren. Zo komt er
bijvoorbeeld in 2009 een volledige dertiende maand.”
Uniek proces
Het heeft een jaar geduurd voor de werkgevers en bonden dit
akkoord bereikten. De bonden stelden zelfs een ultimatum en er werd
een dag gestaakt. Dat roept het beeld op van een cao die onder druk
tot stand is gekomen. Toch spreken Schmitz en Bochem van constructieve
onderhandelingen. Bochem: “Je zou verwachten dat er een
ruzieachtige sfeer was omdat de onderhandelingen zo lang hebben
geduurd. Maar dat was zeker niet het geval. We hadden te maken met
een uniek proces omdat competentiegericht beroepsonderwijs een
typische mbo-aangelegenheid is. Het bestaat niet in het primair of
voortgezet onderwijs en ook niet in het hbo. En tijden van verandering
en onzekerheden zijn vaak niet de tijden waarin je snel komt tot
een overlegresultaat. De materie was weerbarstig, iedere partij had
daarin zijn rol en ondernam zijn acties.” Schmitz: “Ik durf zelfs te stellen
dat de staking eerder schadelijk is geweest voor het imago van het
mbo-onderwijs bij het grote publiek. En dat is voor niemand goed,
niet voor de scholen, de docenten en de leerlingen, en ook niet voor
de bonden.” Rond het cao-conflict ontstond het beeld dat de werkgevers
het onderwijspersoneel voorbereidingstijd of nazorgtijd
wilden ontzeggen. Het zou raar zijn dat te willen, stellen Bochem en
Schmitz. Bochem: “Bij afspraken die het onderwijspersoneel ruimte
geven om hun onderwijstaken te doen horen voorbereidingstijd of
nazorgtijd. Anders hebben we straks overbelaste mensen en dat staat
haaks op wat we willen: een werkverdeling zonder generieke normen,
juist gericht op de individuele medewerker.” Schmitz vult aan: “Waar
het gaat om werkdruk, werkomstandigheden en verdeling van het
werk, moeten we er voor zorgen dat mensen zich goed voelen in hun
werk. We zouden als werkgevers bovendien een vijand van onszelf
zijn als we de belangen van werknemers in dat opzicht niet
behartigen.”
Wat biedt de cao?
Er werken zo’n 55.000 medewerkers op roc’s, aoc’s en vakinstellingen.
Veertig procent van de beroepsbevolking heeft een mbo­diploma.
Daarmee is het mbo de meest voorkomende opleiding op de arbeidsmarkt.
De cao bve 2007­2008 kent de volgende afspraken:
­ Als eerste onderwijssector krijgt het mbo vanaf 2009 een dertiende
maand.
­ De totale loonsverhoging is 7,4 procent.
­ De onderwijsteams hebben een belangrijke stem in de organisatie van
het werk.
­ De cao is een raamwerk, binnen dit raamwerk regelen werkgevers en
werknemers zoveel mogelijk zelf.
MBO MAGAZINE: december 2007
45