Debat over grondenrechten moet oplossingen ... - GFC Nieuws

Debat over grondenrechten moet oplossingen opleveren
De vorige maand gehouden tweedaagse Goudconferentie te Snesikondre maakte duidelijk dat het
grondenrechten vraagstuk nog steeds een heet hangijzer is en dat de oplossing voorlopig nog
toekomstmuziek is.
Ondanks de vele beloften van de vorige regering, en de nieuwe beloften van de huidige regering,
moet ik helaas constateren dat de Staat Suriname vooralsnog geen effectieve maatregelen heeft
getroffen om de grondenrechten kwestie te regelen. Waar menigeen dacht dat de oplossing van
het vraagstuk aanstaande was, lijkt dit nu verder weg dan ooit (zie het artikel ‘Aanpak
grondenrechten vraagstuk niet eenvoudig: eindrapport onderzoekscommissie spoorloos,’ in de
dwtonline op 22 februari 2011).
De Staat Suriname voert voor het achterwege blijven van een oplossing van het grondenrechten
vraagstuk herhaaldelijk hetzelfde verweer, namelijk dat bepaalde ‘complexiteiten en
gevoeligheden’ rond het vraagstuk haar ervan weerhouden om de rechten wettelijk te erkennen.
Wetgeving, die een speciale behandeling voorschrijft voor Inheemse en tribale volkeren zou
vragen oproepen rond discriminatie tegenover de rest van de bevolking. Dat dit argument
juridisch geen hout snijdt, is door het Inter-Amerikaanse Hof voor de rechten van de mens in de
Samaaka zaak al expliciet gesteld.
In het internationaal recht bepalen algemene rechtsbeginselen dat de bescherming van de
rechten van Inheemse en tribale volkeren juist niet discriminerend is tegenover andere sectoren
van de nationale bevolking. Het herhaaldelijk afspelen van dezelfde plaat door de vorige en nu
dus ook de huidige regering, roept langzamerhand vragen op over de deskundigheid van de
regisseurs die zijn aangesteld om dit probleem op te lossen. Dat de regering zich daags na de
Goudconferentie weer achter dit argument verschuilt, voorspelt dan ook niet veel goeds voor de
voortvarendheid waarmee het probleem wordt aangepakt.
Een ander punt van zorg is het bericht dat in de media verscheen dat het aanbevelingsrapport
over het grondenrechten vraagstuk dat in 2008 intern aan de toenmalige regering is
gepresenteerd maar nooit openbaar is gemaakt, spoorloos is. Gemakshalve zal ik hier maar
uitgaan van een onjuiste weergave van de feiten omdat een dergelijk voorval natuurlijk niet
getuigd van enige mate van professionaliteit en voortvarendheid van de direct betrokkenen. Dat
dit voorval wel heel knullig aandoet, blijkt ook wanneer in ogenschouw wordt genomen dat de
voorzitter van de in 2006 ingestelde presidentiële Grondenrechten commissie die het rapport
heeft geschreven dezelfde persoon is die door de regering is aangesteld om haar met betrekking
tot de grondenrechten kwestie van advies te voorzien!
Mijn stelling dat een spoedige oplossing van het probleem niet nabij is, vindt bijval de huidige
regering. Bij monde van de door de haar aangestelde consultant, de jurist Jennifer van Dijk-Silos,
stelt de regering dat de contouren van een oplossing pas een jaar na aanpak van het vraagstuk
zichtbaar zullen worden. Let wel, een jaar na aanpak! De regering is dus nog niet aan de aanpak
begonnen en wanneer zij met de aanpak gaat beginnen is ook nog niet bekend. Rest nog de
gebezigde term contouren die volgens haar dus een jaar na aanpak zichtbaar zullen worden. Wij
kunnen dus over een niet nader genoemde tijd een begin van aanpak van dit probleem

verwachten waarbij een jaar daarna slechts de hoofdlijnen (contouren) zichtbaar zullen worden
en dus niet de oplossing! Begrijpt u het nog?
De regering stelt ook dat door de complexiteit van het probleem een oplossing niet in een
handomdraai kan worden verwacht. Mag ik de regering er op wijzen dat deze kwestie niet dateert
van enkele dagen of maanden terug maar zich al jaren voortsleept? Het presidentieel besluit over
onder andere de demarcatie van de Inheemse en tribale gebieden (dat overigens niet is
uitgevoerd) dateert al van het jaar 2000 (regering Wijdenbosch).
De presidentiële Grondenrechtencommissie (regering Venetiaan) waarvan de voorzitter nu een
van de regeringsadviseurs is, werd al in 2006 geïnstalleerd en heeft in 2008 een
aanbevelingsrapport gepubliceerd. En dan mijn inziens het belangrijkste feit: het bijna vier jaar
geleden gewezen vonnis van het Inter-Amerikaanse Hof voor de rechten van de mens waarin de
Staat Suriname in de Samaaka-zaak in niet mis te verstane woorden op de vingers is getikt.
Kijkend naar het verleden, zien we dat de Staat Suriname de bereidheid toont om de kwestie aan
te willen pakken maar niet aan de daadwerkelijke aanpak toekomt waardoor een begin van
uitvoering voorlopig nog op zich laat wachten.
Interessant is verder het standpunt van de regering dat bij de betrokkenen en direct
belanghebbenden in deze kwestie een mindshift dient plaats te vinden. Dat mag misschien wel zo
zijn maar gezegd moet worden dat zij de belangrijkste partij hierbij vergeet. De mindshift die
plaats zal moeten vinden, is die bij de regeringsfunctionarissen zelf. De regering benadrukt
voortdurend dat voordat het grondenrechten vraagstuk opgelost kan worden de Grondwet en
andere wettelijke bepalingen en regelingen aangepast dienen te worden en nieuwe wetgeving zal
moeten worden ontwikkeld.
De mindshift die bij de regering dient plaats te vinden is dat zij het nemen van ‘effectieve
maatregelen’ waartoe zij door het Inter-Amerikaanse Hof is opgedragen, een-op-een vertaalt als
een wettelijk erkenning vastgelegd in regelgeving. Hierbij gaat zij volledig voorbij aan het feit
dat effectieve maatregelen in eerste instantie uitgelegd dient te worden als het daadwerkelijk
nemen van maatregelen die het doel verwezenlijken. Recht zou geen recht zijn wanneer
vastgesteld is dat een bepaalde situatie een schending van algemene rechtsbeginselen inhoudt
maar dat die situatie bewust in stand wordt gehouden omdat een wettelijke regeling ontbreekt.
Het ontbreken van een wettelijke regeling kan voor de Staat dus nooit als een alibi worden
gebruikt om van de facto maatregelen in de grondenrechten kwestie af te zien.
De regering wijst voor haar trage handelen in dit verband naar landen zoals Mexico en Honduras
die er volgens haar meer dan 20 jaar over hebben gedaan en er nu nog mee bezig zijn. Is zij op de
hoogte van het feit dat er ook landen zijn die ‘effectieve maatregelen’ hebben genomen zonder
daarvoor jarenlang te soebatten over het aanpassen van bestaande regelgeving en zonder het tot
stand brengen van ingewikkelde wetgeving? Waarom zou je jezelf vergelijken met landen die
gekozen hebben voor een ellenlange aanpak terwijl er ook voorbeelden zijn van landen die in een
soortgelijke situatie een voortvarende aanpak hebben gekozen?

Volgens de Surinaamse regering is de oplossing van het grondenrechten vraagstuk niet zo
gemakkelijk als door bepaalde personen wordt gesuggereerd. Ik durf hier te stellen dat het treffen
van ‘effectieve maatregelen’ die de rechten van de Inheemsen en Marrons erkennen niet zo
ingewikkeld is als de regering wil doen geloven. Een ellenlange aanpak is hier niet op zijn
plaats! Omdat daden doorgaans meer zoden aan de dijk zet dan woorden, hoop ik binnenkort
voor de regering de eerste contouren van een oplossing zichtbaar te maken.
Regillio P. Vaarnold