Download - Digipub - Hogeschool Utrecht

Intoxicatie door drugs of alcohol
Het drinken van alcohol heeft effect op het cognitief functioneren. Zo ontstaat er een
kortzichtigheid op de directe situatie, de verminderde mogelijkheid om informatie op
te nemen, een verminderd sociaal probleemoplossend vermogen en verminderde
zelfwaardering. Daarnaast werkt alcohol ontremmend. De manieren die we hebben
ontwikkeld om ons gedrag onder controle te houden werken minder. Alcohol maakt
ook verhoogd prikkelbaar. Kleine irritaties kunnen leiden tot fikse uitbarstingen.
Het vermogen tot relativeren en incasseren wordt minder.
Voor drugs geldt dat iedere stof die de gevoelens, het gedrag, de waarneming of het
bewustzijn wijzigt, een risico inhoudt op verstoord gedrag. Naast de directe invloed
van bepaalde drugs op agressie (amfetamines kunnen bij de gebruiker op lange
termijn agressief en gewelddadig gedrag uitlokken), spelen ook de indirecte invloeden
van een drugsverslaving mee, want de kans is aanwezig dat de gebruiker om in zijn
behoefte te voorzien agressie zal aanwenden om aan de nodige financiële middelen
te komen om drugs te kunnen kopen. (Tilburg, 2003).
2.7 Mannen en vrouwen
Wanneer gekeken wordt naar de populatie van (jeugd)gevangenissen en de mensen
die bij de politie bekend staan als agressief en gewelddadig, valt het meteen op
dat jongens en mannen oververtegenwoordigd zijn in deze groep. Hoe dit valt te
verklaren hangt o.a. samen met biologische en sociologische factoren.
2.7.1 Testosteron
Het hardnekkige verschil tussen mannen en vrouwen met betrekking tot fysieke
agressie en gewelddadig gedrag hangt wellicht samen met het testosterongehalte.
Zowel bij mensen als bij dieren, bezitten beide seksen dit hormoon, maar hebben
mannen over het algemeen een hoger testosteronniveau dan vrouwen. Het is mogelijk
dat testosteron invloed heeft op agressie. Uit onderzoek is echter niet gebleken dat
testosteron dé oorzaak is van agressie, zo wijzen Brehm e.a. (2004) er ook op dat
agressie een tijdelijke verhoging van het testosteronniveau teweeg kan brengen als het
agressieve gedrag vruchten afwerpt.
Ander onderzoek, naar transseksuelen die in het kader van een toekomstige
geslachtsverandering vrijwillige hun hormoonspiegel lieten manipuleren, toonde wel
aan dat bij degenen die meer testosteron kregen toegediend, de vatbaarheid voor
agressie werd verhoogd. Daarentegen ging het verlies van dit hormoon gepaard met
een afname in de agressieve geneigdheid. (Brehm e.a., 2004).
2.7.2 Rolpatronen
Een andere verklaring voor het verschil tussen mannen en vrouwen is te vinden in de
sociale leertheorie. Deze theorie stelt dat jongens en meisjes met betrekking tot agressie
verschillend worden opgevoed. “Ze worden op een andere manier voor agressief gedrag
beloond en gestraft en krijgen verschillende modellen voorgeschoteld.”
(Brehm e.a., 2004, p. 413). Ongeacht of biologische factoren zoals het hormoon
testosteron een rol speelt bij agressie, worden de rollen in stand gehouden en
bestendigd in de lessen die van de ene generatie op de andere generatie worden
doorgegeven. Deze lessen hebben betrekking op de aanvaardbaarheid van diverse
vormen en gradaties van agressie. De sociale rolpatronen hebben dan ook een grote
invloed op de man-vrouwverschillen in fysieke agressie. “In vrijwel iedere cultuur zijn
mannen gewelddadiger dan vrouwen.” (Brehm e.a., 2004, p. 405). Agressie blijkt meer
aanvaardbaar voor stereotiep mannelijke rollen dan voor stereotiep vrouwelijke rollen.
Wanneer in bepaalde situaties deze sociale normen minder toepasselijk zijn, lijken de
verschillen te vervagen. Dit is dan ook een mogelijke verklaring voor het feit dat er naast
mannen toch ook genoeg meisjes en vrouwen zijn die openlijk agressief gedrag vertonen.
2.7.3 Uiting
In dit openlijk vertonen van agressief en gewelddadig gedrag zit overigens ook nog
een belangrijk verschil. Alhoewel fysieke agressie meer aanvaardbaar lijkt te zijn voor
jongens dan voor meisjes, wil dit niet zeggen dat meisjes geen agressie kennen.
Bij meisjes is er meer sprake van indirecte agressie, stiekeme vijandigheid en is het
meer relationeel van aard. Kenmerkend verschil: “Jongens gaan op de vuist, maar
het gevecht is tenminste snel voorbij; meisjes zijn verbaal agressiever en gaan er
eindeloos mee door.” (Brehm e.a. 2004, p. 405). Jongens tonen hun agressie veel
openlijker (externaliseren). Meisjes keren echter hun agressie ook meer tegen zichzelf
(internaliseren) dat minder kenmerkend is voor jongens.
46 | | 47