familiebedrijven nieuws - Bdo

eerste bdO master
extern bestuur
PaGina 1
GeslaaGde eerste bdO master
extern bestuur in het
familiebedrijf
Op 27 en 28 maart zag de eerste BDO Master-
class Extern Bestuur in het Familiebedrijf het
licht. In de rustieke omgeving van Landgoed
Eikenrode in Loosdrecht verdiepten de deelnemers
van deze Master zich twee dagen
intensief met elkaar in dit thema.
Het gezelschap bestond uit directieleden,
commissarissen en een adspirant stichtingsbestuurder,
die één ding gemeen hadden:
een bestuursfunctie in een familiebedrijf als
niet-familielid.
Joost Vat en Ed van de Vijver van de BDO
Adviesgroep Familiebedrijven verzorgden als
docenten een inspirerend programma. Peter
Dekker van De Hoge Dennen Capital (Fam.
De Rijcke) gaf een inleiding over acquisities en
verkoop. Herkenbare onderwerpen, gelardeerd
met veel praktijkvoorbeelden, vormden de basis
voor een levendige interactie binnen de groep.
Er was ruimschoots de gelegenheid om eigen
werken in het
familiebedrijf
PaGina 2
casuïstiek en dilemma’s met elkaar te delen,
zodat er zeker sprake was van vele eye-openers
en nieuwe inzichten; Niet alleen over de dynamiek
van het familiebedrijf, maar zeker ook over
de rol en positie van de externe bestuurder in het
krachtenveld van familie- en bedrijfsbelangen.
Kwesties rond loyaliteit en verantwoordelijkheid,
professionaliteit en vertrouwen, vormden de rode
draad van deze unieke Master.
Een aantal reacties:
“Deze Masterclass is een unieke gelegenheid om
als externe bestuurder kennis te maken met de
bijzondere eigenschappen van het familiebedrijf.
Door de uitwisseling met andere deelnemers
krijg je inzicht in de verschillende situaties en
achtergronden van dergelijke bedrijven.” Frans
Pross, commissaris Van Tilburg-Bastianen Groep
B.V.
“Ik vind de Master Class een absolute aanrader.
Heeft een toegevoegde waarde voor externe
bestuurders in familiebedrijven. De interactie
met de overige deelnemers is zeer leerzaam. Een
verrijking en verbreding van de horizon.” André de
Keijzer, Managing Director Bernaards Transport
Gelijk versus
rechtvaardiG
PaGina 3
augustus 2012 NUMMER 1
www.BDO.nL
familiebedrijven nieuws
Uitgave van BDO Adviesgroep Familiebedrijven
inhOud
Geslaagde eerste BDO Master Extern Bestuur
in het Familiebedrijf
Hoe maak je werken in het familiebedrijf
populair?
Belangrijk - Familiebedrijven Nieuws
gaat digitaal
Gelijk versus rechtvaardig
Agenda
Omdat mensen tellen.

2 FaMILIEBEDRIJVEn nIEuws
“In een open sfeer wordt interactief ingegaan
op de punten waar je als extern bestuurder in
het familiebedrijf tegenaan loopt. Bovendien
worden er concrete handreikingen geboden om
situaties beter te doorgronden en om daarmee
om te gaan. Zeer bruikbaar!” Eric Luttikhuis,
CFO Baan Twente
De enthousiaste en positieve reacties van de
deelnemers bevestigden het beeld van de be-
hoefte aan deze Master. Het thema Goed
Bestuur leeft dus niet alleen bij bedrijfsfamilies,
maar ook bij hun loyale externe
bestuurders. Reden genoeg om op 23 en
24 oktober van dit jaar de volgende Master
Extern Bestuur in het Familiebedrijf te
organiseren. Daarnaast kunt u door deel te
nemen aan de Masterclass 12 PE-punten
verdienen.
Wilt u meer informatie over deze Masterclass,
neem dan contact op met Ed van de Vijver of
Jacob-Jan Mossel, telefonisch 030 - 284 97 71
of per e-mail ed.van.de.vijver@bdo.nl
hOe maak je werken in het
familiebedrijf POPulair?
Populaire werkgevers
Als je een ranglijst van populaire werkgevers
bekijkt, valt het op dat er vaak weinig familiebedrijven
tussen staan. De ranglijsten worden
gedomineerd door beursgenoteerde bedrijven,
adviesbureaus en non-profit organisaties. Deze
bedrijven en organisaties weten mede op deze
manier personeel aan te trekken en communiceren
vaak duidelijk over hun missie en strategie,
laten zien dat zij goede arbeidsvoorwaarden
bieden en promoten zichzelf als organisaties
waar de ontwikkeling van medewerkers centraal
staat. In hoeverre is het terecht dat familiebedrijven
ontbreken in deze overzichten?
wel of niet werken in een familiebedrijf?
Het Nederlandse bedrijfsleven bestaat voor
ongeveer 70% uit familiebedrijven, toch is dit
bij veel mensen niet bekend. Familiebedrijven
zijn vaak bescheiden van aard en zijn, uitzonderingen
daargelaten, niet altijd bezig
met een actieve profilering als bedrijf en
als werkgever. Het werken binnen een
familiebedrijf wordt door werkzoekenden
veelal niet beschouwd als een goede stap in
je carrière. Veel gehoorde argumenten om
niet in een familiebedrijf te gaan werken, zijn
het beperkte carrièreperspectief of het niet
betrokken willen raken bij allerlei intriges
binnen de familie.
Ook is binnen familiebedrijven veelal sprake
van weinig verloop, waardoor structureel en
professioneel aandacht voor hun profilering op
de arbeidsmarkt niet als noodzakelijk wordt
beschouwd. Familiebedrijven zijn vaak lokaal
bekend en/of hebben een maatschappelijke rol
of functie in de regio waardoor er een van-
zelfsprekende aanloop van nieuwe medewerkers
is. Bijvoorbeeld de vriend, kennis,
buurman/vrouw van een medewerker.
Criteria van ‘die kennen we en vertrouwen
we’ lijken soms zwaarder te wegen dan de
daadwerkelijke capaciteiten van iemand.
Kortom, door deze wijze van werven “mond
–op-mond reclame” ging het aantrekken van
nieuw personeel vaak vanzelf.
Het is de vraag in hoeverre dit een probleem
is. In de praktijk horen wij echter vaak dat
bedrijven moeilijk aan geschikt personeel
komen, ondanks de huidige economische
situatie ervaren ondernemers de arbeidsmarkt
als krap. Het aantrekken van personeel op
basis “ons kent ons” blijkt dan minder goed
te werken. Deze wijze van aantrekken van
personeel lijkt de young potentials ofwel de
zwaargewichten niet te bereiken, die wel
degelijk nodig zijn om als familiebedrijf
voldoende concurrerend te blijven op de
markt.
Een andere oorzaak wat familiebedrijven een
minder aantrekkelijke werkgever voor young
potentials maakt is de vergrijzing. Door het
geringe verloop in personeelsbestanden is er
het beeld dat veel familiebedrijven behoorlijk
vergrijzen. Vergrijzende familiebedrijven
hebben niet echt aantrekkingskracht op young
potentials. Kortom, bij weinig verloop zijn er
twee kanten van de medaille. Het betekent
enerzijds veel positiefs: sterke cultuur, normen
en waarden, sterke loyaliteit en wederzijds
vertrouwen maar anderzijds door iets als
vergrijzing zijn ze niet erg in trek voor jong
potentieel. Met een krapper wordende
arbeidsmarkt kan dit voor familiebedrijven
een probleem worden. Dit sterkt de noodzaak
aandacht te gaan besteden aan de promotie
van het bedrijf op de arbeidsmarkt.
In de praktijk blijkt echter dat familiebedrijven
niet onder doen voor bedrijven die als
populaire werkgevers worden gezien. Neem
bedrijven als SHV, IKEA, Blokker of PON, die
qua omzet en winst niet onder doen voor
menig beursfonds. Deze bedrijven hebben
een duidelijke visie en strategie en geven
medewerkers volop de ruimte om zich te
ontwikkelen. Nu kunt u denken: “Dit zijn grote
bedrijven en hebben alle mogelijkheden en
middelen voor het werven en ontwikkelen
van medewerkers, voor goede marketing en
voor innovaties”. In hoeverre is dit terecht?
Deze bedrijven zijn onder andere zo groot
geworden door sterk ondernemerschap met
een duidelijke strategie, door te investeren
in goede mensen en het bieden van carrièreperspectieven.
In deze situaties zijn familie- en
bedrijfsbelangen gericht op de continuïteit en
groei van de onderneming.
tips om de slag om talent te winnen
Om de slag om het talent niet te verliezen
hierbij een aantal tips waarmee uw familiebedrijf
als een blijvende en interessante
werkgever wordt gezien:
Communiceer de strategie
Wees open en communiceer welke strategie u
als bedrijf heeft. Laat zien wat u wilt bereiken
en hoe uw doelstellingen gerealiseerd gaan
worden. Om de strategie gedragen te krijgen
binnen uw organisatie is het verstandig om
het management actief hierbij te betrekken.
Wees daarnaast duidelijk over de strategie
die de familie met het bedrijf heeft zodat de
medewerkers weten wat u als familie met
het bedrijf wilt bereiken. Ten slotte is het
van belang om de strategie naar buiten te
communiceren. Laat zien waar je als bedrijf
voor staat!

Communiceer de waarden en normen
Familiebedrijven staan bekend om hun
waarden en normen en worden gezien als
betrouwbare werkgevers. Dit sluit
naadloos aan op de huidige aandacht voor
maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Mensen willen graag werken bij bedrijven
die aandacht hebben voor medewerkers en
de omgeving en die hen weten te motiveren.
Communiceer daarom uw missie en
bedrijfswaarden.
Communiceer over carrièremogelijkheden
Laat zien dat het beeld, dat binnen familiebedrijven
geen perspectief op doorgroei
zou zijn, onterecht is. In toenemende mate
bestaan directies en managementteams van
familiebedrijven uit zowel familieleden als
niet-familieleden. De continuïteit van het
bedrijf staat voorop en daarvoor moet de
leiding bestaan uit capabele mensen. Laat
om die reden zien dat gestuurd wordt op
de capaciteiten van medewerkers en maak
duidelijk dat het voor niet-familieleden mogelijk
is om door te groeien binnen het bedrijf.
Een ander aandachtspunt is de persoonlijke
ontwikkeling van medewerkers. Niet elk
familiebedrijf heeft dit structureel op de
agenda staan. Hier valt echter veel te winnen.
Met een personeelsbeleid dat gericht is op het
binden en boeien van medewerkers versterkt
u uw positie als werkgever. Hierbij hoort een
duidelijk beoordelings- en beloningsstructuur
en het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden
aan uw werknemers. Op deze manier haalt u
het beste uit uw medewerkers en benut u
talent optimaal.
Communiceer over de positie van familieleden
in het bedrijf
Communiceer duidelijk en open over de rol van
familieleden in het bedrijf. Het is van belang
dat u voorkomt dat het beeld ontstaat dat
alle besluiten thuis aan de keukentafel worden
genomen en dat de directie hierop geen invloed
heeft. Maak daarom afspraken over wanneer
familieleden in het bedrijf mogen komen werken,
aan welke eisen zij moeten voldoen en ook hoe
zij beloond worden. Het is aan te bevelen om
dit te delen met bijvoorbeeld management
en directie. Op deze manier laat u zien dat het
voor familieleden niet vanzelfsprekend is om in
het bedrijf te komen werken en het niet dient
als sociaal vangnet voor de familieleden.
Het is ook belangrijk om de niet-familieleden
altijd te betrekken bij de besluitvorming waar
zij op basis van hun functie over mee moeten
beslissen. Sta open voor hun suggesties en
betrek hen actief bij de besluitvorming.
Het communiceren over de mogelijkheden
en kansen voor niet-familieleden binnen uw
bedrijf, gecombineerd met de focus op de
lange termijn en een stabiel bedrijf waar de
mensen op één staan, maakt dat u als een
aantrekkelijke werkgever wordt gezien!
Om over na te denken:
Wat maakt u een aantrekkelijke
werkgever op de arbeidsmarkt?
In hoeverre is uw HR beleid ingericht
om medewerkers te kunnen binden en
boeien en om structureel aandacht te
besteden aan persoonlijke ontwikkeling?
Onder welke voorwaarden mogen
familieleden in het bedrijf komen
werken?
Welke eisen stelt u aan de directie en
management?
Voldoen uw familieleden aan deze eisen?
Welke balans tussen familieleden
en niet-familieleden in de directie
en het management is wenselijk? Hoe
bereikt u deze niet-familieleden met
uw wervingsactiviteiten?
belanGrijk
familiebedrijven nieuws
Gaat diGitaal
Geachte lezer,
Zoals in voorgaande nieuwsbrieven is aange-
geven wordt Familiebedrijven Nieuws medio
eind 2012 digitaal verzonden. Wilt u op de hoogte
blijven van de ontwikkelingen binnen familiebe-
drijven dan verzoeken wij u om uw e-mailadres(sen)
te sturen naar familiebedrijven@bdo.nl. Wij zor-
gen er dan voor dat, als u dat nog niet hebt
gedaan, u de nieuwsbrief digitaal blijft ontvangen.
Wilt u de nieuwsbrief toch graag per post
blijven ontvangen dan vragen wij u dit aan ons
te melden (per post of per e-mail). Wij zullen
u dan een papieren versie van de nieuwsbrief
blijven toezenden.
Met vriendelijke groet,
De redactie
Gelijk versus rechtvaardiG
Een van de typische verschijnselen bij familie-
bedrijven met in het bedrijf werkzame
kinderen is het zogenaamde pettenprobleem.
De ondernemer is naast directeur-eigenaar
ook vader. Hij zit dus met twee petten op:
die van ondernemer en die van vader.
Het dilemma
Als directeur-eigenaar van het familiebedrijf
heeft de ondernemer de verantwoordelijkheid
FaMILIEBEDRIJVEn nIEuws 3
om bij zijn/haar opvolging de continuïteit van
het bedrijf te waarborgen. Maar tegelijkertijd
is het gelijkheidsbeginsel naar de kinderen
als ouder een grote zorg. Voor veel ouders/
ondernemers is dit een groot dilemma. Als
er meer kinderen in het bedrijf werken is er
sprake van een tegenstelling tussen deze
belangen. Daarbij staat men voor de keuze:
maken we één van hen directeur, of gaan we
gezamenlijk leiding geven aan het bedrijf?
gelijk of rechtvaardig?
De hamvraag is of gelijk in alle gevallen ook
rechtvaardig is. Als drie kinderen met
verschillende capaciteiten tot directeur
worden gebombardeerd, kan men zich
afvragen of dit rechtvaardig is. Vreemd
genoeg zijn de meeste ondernemers
zich wel bewust van de nadelen van
meerdere kapiteins op één schip, maar in
familiebedrijven komt het regelmatig voor
dat twee of drie kinderen samen het bedrijf
voortzetten. Soms gaat dit goed, maar
meestal ontstaan er op langere termijn
onderling problemen.
Onhoudbaar
In mijn praktijk sprak ik twee broers, we
zullen ze Hans en Peter noemen. Ze zijn acht
jaar geleden hun vader opgevolgd in het
familiebedrijf. Beiden zijn directeur en ze
hebben ieder de helft van de aandelen. De
laatste tijd is er sprake van grote onderlinge
spanningen en ze vertellen over hun ruzies,
het slaan met deuren en verwijten vliegen
over tafel. Kortom: ze zien elkaar niet meer
zitten. Beiden zijn van mening dat de ander
niet goed functioneert als directeur en hun
visies lopen op alle fronten ver uiteen. Wat
direct opvalt, is dat ze enorm van elkaar
verschillen. Er is sprake van een duidelijk
niveauverschil.
Oorzaak en gevolg
De oorzaak van het conflict ligt niet bij de
broers, maar bij hun vader. Die heeft het
bedrijf destijds aan beiden overgedragen,
met de overtuiging dat hij door gelijke
behandeling rechtvaardig handelde. Het
conflict waar vader destijds zo bang voor
was, is juist door de manier waarop hij het

4 FaMILIEBEDRIJVEn nIEuws
wilde voorkomen, ontstaan. Erger nog,
in de loop der jaren heeft het geleid tot
een ernstige verstoring van de harmonie
tussen familieleden door jarenlange
voortwoekerende frustraties. Het bedrijf
staat op de rand van faillissement en familie
is verdeeld in twee kampen.
Keuzes
De lering die we hieruit kunnen trekken
is dat er bij opvolging in de familie soms
keuzes gemaakt moeten worden. De angst
voor conflicten bij die keuze is onterecht,
mits men goed gemotiveerde beslissingen
neemt en deze, bijgestaan door een
deskundige, ook duidelijk communiceert
met betrokkenen.
Herkent u deze situaties en wilt u hierover
eens doorpraten, neem dan contact op met
Ed van de Vijver, telefonisch 030 2849 771 of
per e-mail ed.van.de.vijver@bdo.nl.
aGenda
wij organiseren regelmatig seminars,
workshops of lezingen zowel binnen als
buiten BDO.
Verkiezing van het Familiebedrijf van
het jaar.
4 september:
Regionale verkiezing Noord-oost. Locatie: Van
der Valk Hotel Emmeloord, Het Hooi-veld 9,
8302 AE Emmeloord.
5 september:
Regionale verkiezing West. Locatie: Vogelpark
Avifauna, Hoorn 65, 2404 HG Alphen aan de
Rijn.
6 september:
Regionale verkiezing Zuid. Locatie: Van der
Valk Hotel Eindhoven, Aalsterweg 322, 5644
RL Eindhoven.
5 oktober:
Landelijke finale. Locatie: Hotel Van der Valk
Breukelen, Stationsweg 91, 3621 LK Breukelen.
Voor nadere informatie:
www.hetbestefamiliebedrijf.nl
Colofon
Deze regelmatig verschijnende nieuwsbrief is een uitgave van
BDO Adviesgroep Familiebedrijven. Deze publicatie is zorgvuldig
voorbereid, maar is in algemene bewoordingen gesteld en bevat
alleen informatie van algemene aard. Deze publicatie bevat geen
advies voor concrete situaties, zodat uitdrukkelijk wordt aangeraden
niet zonder advies van een deskundige op basis van de informatie
in deze publicatie te handelen of een besluit te nemen. Voor het
verkrijgen van een advies dat is toegesneden op uw concrete situatie
kunt u zich wenden tot BDO Adviesgroep Familiebedrijven of een
van haar adviseurs. BDO Adviesgroep Familiebedrijven en haar
Familiebedrijvendiners
In het najaar van 2012 en begin 2013
organiseert BDO in ieder geval in de regio’s
Alphen aan den Rijn, Ede, Eindhoven en
Utrecht een familiebedrijvendiner. De exacte
datum en locaties maken wij zo snel mogelijk
bekend op www.bdo.nl/familiebedrijvendiner.
Wilt u een keer aanschuiven en doorpraten
over het thema “Goed bestuur in het familiebedrijf”
dan kunt u zich opgeven door contact
met ons op te nemen, telefonisch 030 2849 771
of per e-mail familiebedrijven@bdo.nl.
Masterclass Extern Bestuur in het
Familiebedrijf
23 en 24 oktober op Landgoed Eikenrode te
Loosdrecht. Voor meer informatie
www.bdo.nl/familiebedrijven bij het
onderdeel evenementen.
Onderzoek naar het succes van het
Familiestatuut / BDO Familiebedrijven
Congres
In opdracht van BDO voert het Centrum van
het Familiebedrijf een onderzoek uit naar het
succes en gebruik van het Familiestatuut.
Traditiegetrouw gaan wij de resultaten van
het onderzoek eind oktober/begin november
presenteren tijdens een grootschalig evene-
ment, het BDO Familiebedrijven Congres,
te Nieuwspoort in ’s-Gravenhage.
Vooraanstaande sprekers uit de politiek en
het (familie)bedrijfsleven zullen het woord
voeren. Bent u geïnteresseerd in deelname
aan het congres, laat het ons weten via
familiebedrijven@bdo.nl of kijk op
www.bdo.nl/familiebedrijven, of bel met
Jan Duitman (030 – 2849 771) voor meer
informatie.
Ondernemen! Jij?
Heb jij al een beeld van jouw toekomst, jouw
rol en jouw ambities, binnen of buiten het
Familiebedrijf? BDO en ING helpen je in drie
workshops naar meer inzicht op deze vraag. De
workshops staan gepland op 27 september, 25
oktober en 27 november en vinden plaats in
de regio Tilburg. De kosten bedragen € 150,-.
Voor meer informatie kun je contact opnemen
met Bregje Six, telefonisch 030 2849 771 of
per e-mail bregje.six@bdo.nl
adviseurs aanvaarden geen aansprakelijkheid voor schade die het
gevolg is van handelen of het nemen van besluiten op basis van
de informatie in deze publicatie.
BDO is een op naam van Stichting BDO te Amsterdam
geregistreerd merk.
In deze publicatie wordt BDO gebruikt ter aanduiding van de
organisatie die onder de merknaam ‘BDO’ actief is op het
gebied van de professionele dienstverlening (accountancy,
belastingadvies en consultancy).
Family Firm Institute - annual Congress 17-
20 oktober 2012 Brussel
Tijdens het jaarlijkse congres van de Family
Firm Institute geeft Ed van de Vijver in samenwerking
met Ilse Matser van het Centrum van
het Familiebedrijf en de heren Gerrit en Henk
de Groot van De Groot en Slot Groep een
presentatie met als thema “Family Constitution:
Does it really work?”. Tijdens deze presentatie
staat de werking en het succes van het Familiestatuut
centraal. Voor meer informatie zie
www.ffi.org.
meer infOrmatie
Wilt u weten wat wij voor u kunnen betekenen?
Maak een afspraak voor een geheel vrijblijvend
gesprek met een van onze adviseurs via telefoonnummer
030 - 284 97 71 of mail naar
familiebedrijven@bdo.nl.
bdO adviesGrOeP
familiebedrijven
Sinds 1992 richt BDO Adviesgroep Familiebedrijven
zich op de verbetering van de
dienstverlening aan familiebedrijven die een
belangrijk deel van het klantenbestand van
BDO vormen. Door onze nieuwsbrief willen
wij de bekendheid met familiebedrijven
vergroten en specifieke kenmerken of
knelpunten aanroeren.
Een oplossing aandragen is lastig. Er zijn
immers geen standaardoplossingen, want het
ene familiebedrijf is nu eenmaal anders dan
het andere en wat bij Jan werkt, kan bij Piet
averechts werken. Maar het is wel mogelijk
een bepaalde richting aan te geven waarin
de oplossing te vinden zal zijn! U leest in deze
nieuwsbrief geen zwaarwichtige adviesbetogen,
maar aan de hand van een korte
beschrijving van een praktijkgeval schetsen
wij een situatie en doen suggesties voor
oplossingen of verbeteringen.
BDO adviesgroep Familiebedrijven is een op naam van BDO
Consultants B.V. te Eindhoven geregistreerde handelsnaam.
BDO Consultants B.V. is lid van BDO International Ltd,
een rechtspersoon naar Engels recht met beperkte
aansprakelijkheid, en maakt deel uit van het wereldwijde
netwerk van juridisch zelfstandige organisaties die onder de
naam ‘BDO’ optreden.
BDO is de merknaam die wordt gebruikt ter aanduiding van
het BDO-netwerk en van elk van de BDO Member Firms.
07/2012 – FF12304