bedrijfsmagazines - Marijke Mosterman Journalistieke Producties

INteNse
Dit magazine is een eenmalige uitgave van In Tense Safety Training en beschrijft als businesscase de ervaringen van DSM met de
dienstverlening van In Tense Safety Training op het gebied van veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag binnen organisaties, van
werkvloer tot management en bestuur.
‘De Alert!-geDAchte geeft rust eN
breNgt je op betere IDeeëN’
Operator Hub Dautzenberg
Alert! + leAN = MINDful operAtIoNs®
De volgende stap op weg naar Injury and
Incident Free
‘Alert! heeft eNorM bIjgeDrAgeN AAN
bewustworDINg’
Operator Ingrid Bemelmans
‘DsM DyNeeMA ® heeft Nog NooIt zo’N goeD
veIlIgheIDsprogrAMMA gehAD’
Conclusie uit onderzoek Andries Brantsma
DsM
busINess
cAse
Op weg nAAr
INcIDeNt AND INjury free

IjsbergMetAfoor
glazen plafond
versus
02 - INteNse
Incident en injury-free: een sprookje?
In Tense en
DsM Dyneema ®
uitgelicht
VAnAF 2009 Is De sHeleX uITgezeT BIj DsM OVer De Hele werelD. De VOOr Alle MAnAgers VerplICHTe TrAInIng
werD zO gOeD OnTVAngen, DAT Op VersCHIllenDe lOCATIes BeslOTen werD een sOOrTgelIjke TrAInIng VOOr De
superVIsOrs en OperATOrs Te OrgAnIseren. zOAls BIj DsM DyneeMA ® Te Heerlen.
DSM Dyneema® produceert een supersterke kunststofvezel op basis van polyetheen. Deze kunststofvezel is een belangrijke
component van touwen, kabels en netten voor de visserij, de scheepvaart en de offshore-industrie. Verder wordt het gebruikt
in veiligheidshandschoenen, sportartikelen, kogelwerende bepantsering en beschermende kleding en in de medische sector.
Op de site in Heerlen werken 250 mensen bij de garenfabriek, de UD fabriek en ondersteunende afdelingen. In 2010 hebben
de managers en supervisors van DSM Dyneema® de SHELEX-training gevolgd. In 2011 volgde de Alert! training voor de hele
bezetting in het Brabantse Heeze. De door het management ondersteunde Supportgroep organiseerde een half jaar later
samen met In Tense de zogenoemde Toolkitdag om nogmaals de vertaalslag van de training naar de werkvloer te maken.
In 2012 worden tijdens een speciaal georganiseerde SUPPORT-dag aan de hand van een checklist risico-inzicht, leiderschap,
communicatie en samenwerking getoetst en naar een hoger niveau getild. In dit magazine maken betrokkenen u deelgenoot
van hun ervaringen met SHELEX en Alert!
InleIDIng
INteNse - 03

In Deze uITgAVe InleIDIng
wIj leTTen AlTIjD Op VeIlIgHeID
MOTIVeren en
reFleCTeren
20
04 - INteNse
eyeOpener!
12
16
06
08
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
INhouDsopgAve
MAureen
OperATOr FrAnk weelen
OperATOr HuB DAuTzenBerg
OperATOr jOs MelCHers
OperATOr IngrID BeMelMAns
zOOn MArCel BeMelMAns
sITeMAnAger rOB-jAn VenHuIzen en sHe MAnAger peTrA VAn Den HeuVel
TrAIners eDDIe VAn Der werelD en rADMer De jOng
COrpOrATe sHe-MAnAger jAAp De BruIn
prOgrAMMA MAnAger DsM BusIness ACADeMy wIl leMMens
CO&rC luCA rOseTTO en MOnIque CAuBO
ADVIseur AnDrIes BrAnTsMA
MInDFul OperATIOns ®
we HeBBen leren lOslATen
HeT kAn!
18
26
InCIDenT AnD Injury Free:
een sprOOkje?
IjsBergMeTAFOOr Versus
glAzen plAFOnD
InDusTrIële BeDrIjVen zeTTen Alles In OM sTeeDs VeIlIger, gezOnDer en DuurzAMer Te werken.
sAFeTy, HeAlTH AnD enVIrOnMenT sTAAn DAn OOk HOOg Op HeT prOgrAMMA. IeDereen zeT zICH In
VOOr De VOlle 100%, prOgrAMMA’s wOrDen geVOlgD, prOCeDures en prOTOCOllen zIjn Op OrDe,
De kennIs Is AAnwezIg. ‘In De reIs nAAr een “InCIDenT AnD Injury Free enVIrOnMenT” zITTen Vele
BeDrIjVen AAn een glAzen plAFOnD’, zegT AlgeMeen DIreCTeur BArT kelDerMAn VAn In Tense
sAFeTy TrAInIng. ‘DAT glAzen plAFOnD wOrDT geVOrMD DOOr De grens Tussen De ‘HArDe’ en De
‘zACHTe’ VeIlIgHeID: HeT MenselIjk HAnDelen. OF BeTer gezegD: HeT MenselIjk nIeT-HAnDelen.
wAnT we negeren sIgnAlen, we luIsTeren nIeT gOeD nAAr elkAAr, we gAAn lIeVer De COnFrOnTATIe
nIeT AAn.’
De sleutel
‘Om het glazen plafond
te doorbreken moeten we
verder gaan, dieper graven.
Bewustwording is de oplossing.
Daarbij gebruiken we de ijsberg
als metafoor voor het menselijk
gedrag. Boven water zien we
dat wat de mens doet, hoe
hij handelt. Maar onder die
waterspiegel gebeurt ook van
alles. Daar ligt de oorsprong
van dat gedrag: de ervaringen,
de overtuigingen, de frustraties,
de wensen, de dromen en de
gedachten. De ijsbergmetafoor
zetten we in onze trainingen
in om het menselijk gedrag
te analyseren. Hoe ontstaat
een denial culture? Waarom
negeren we signalen? Wat
houdt ons tegen? Kortom:
wat speelt er zich allemaal af
onder de oppervlakte? In die
bewustwording zit volgens ons
de sleutel tot verbetering. We
hebben het niet meer over de
bouten en de moeren, maar
over wat iemand beweegt.’
Echte veiligheid komt van
binnenuit
‘In onze SHE Leaderhip
Experience (SHELEX) training
komen de deelnemers op een
andere manier met elkaar in
gesprek’, legt Kelderman uit.
‘SHELEX maakt gebruik van
vragen als: hoe ziet het er
op je werk uit als alles naar
jouw wens verliep? Met welke
kernwaarden ga jij elke dag
naar je werk? Kennen we die
kernwaarden van elkaar? Wat
is voor jou de drive om veilig
te werken, wat motiveert je?
En: wat is de volgende stap
die jij doet om te komen tot
een incidentvrije omgeving?’
SHELEX gebruikt als middel
meer dan 150 verschillende
praktijkopdrachten op
het gebied van zaken als
leiderschap, communicatie,
teamwork en risico-inzicht.
Veiliger, prettiger,
efficiënter en effectiever
werken
‘De kracht van het
trainingsprogramma is dat
we het natuurlijke gedrag van
de deelnemers uitlichten en
zichtbaar maken. Wij zorgen
ervoor dat het niet de training
is van onze trainers, maar
van de deelnemer. Zij willen
oplossingsgericht werken en
het tot een succes brengen.
Zodat veiligheid niet meer een
thema is dat alleen ter sprake
komt als er iets mis is gegaan,
maar juist vanuit een positieve,
preventieve invalshoek
wordt benaderd. Door de
bewustwording waaraan in
onze trainingen keihard gewerkt
wordt, werk je niet alleen
veiliger, maar ook prettiger,
efficiënter en effectiever.’ In
de Alert!-training wordt van
diezelfde ijsbergmetafoor
gebruik gemaakt. ‘Het leuke
is dat vrijwel alle deelnemers
vroeger of later beseffen: hier
kunnen wij zeker iets uithalen
voor onze organisatie. En dat
is ons doel. Zodat de vader
van Maureen en al die andere
ouders na hun werkdag weer
gezond en wel naar huis
kunnen.’ n
INteNse - 05

‘er kAn MIjn pApA
nIks geBeuren.
toch?’
MAureeN
06 - INteNse
‘pApA zegT DAT
zOIeTs BIj HeM Op HeT werk
nIeT kAn geBeuren’
‘Hij werkt in een fabriek en daar maken ze een hele sterke hars’,
weet ze. ‘Andere fabrieken gebruiken die hars dan weer voor verf en
zo.’ Je kunt horen dat haar vader het haar meerdere malen geduldig
heeft uitgelegd, want ze heeft het allemaal goed onthouden. Bovendien
mocht ze wel eens op het bedrijf kijken, tijdens een familiedag.
‘Het is best heel spannend wat papa doet, want ze gebruiken
gevaarlijke stoffen en het zit allemaal in tanks die heel heet worden
en zo. En het is ook heel geheim, want anders pikken andere fabrieken
het idee.’
InTerVIew DOCHTer OperATOr
MAureen Is negen en zIT In grOep 5. ze HOuDT VAn gesCHIeDenIs, VAn sCHIlDeren, VAn HOCkey en ze speelT grAAg BuITen MeT
HAAr VrIenDInneTjes. Op De TrAMpOlIne OF In HeT zweMBAD. ze ‘DIsCussIeerT’ VAAk MeT HAAr OuDere BrOers OVer wIe welk
TeleVIsIeprOgrAMMA ze gAAn kIjken. MAAr gelukkIg HeeFT ze, TOT ze nAAr BeD MOeT, De leIDIng OVer De AFsTAnDsBeDIenIng.
ze DOeT HAAr BesT Op sCHOOl, wAnT lATer wIl ze MIssCHIen wel DOkTer wOrDen. MAAr MIssCHIen OOk wel wAT AnDers. kOrTOM:
MAureen leIDT een OnBezOrgD, gelukkIg leVen, preCIes zOAls HeT HOOrT BIj een MeIsje VAn negen. en ze Is TrOTs Op HAAr VADer.
‘Blij als hij thuis is’
Een tijdje terug is Maureen heel erg geschrokken. ‘Ik zag op het
Jeugdjournaal dat een man die in net zo’n fabriek als papa werkt,
een heel erg ongeluk had gehad.’ Sindsdien rent ze haar vader altijd
opgelucht tegemoet als hij van z’n werk komt. ‘Papa zegt dat zoiets
bij hem op het werk niet kan gebeuren, omdat ze daar altijd heel
goed opletten en omdat ze cursussen hebben gehad. Maar tóch ben
ik altijd heel blij als hij weer gewoon thuis is.’ n
INteNse - 07

Frank Weelen kwam na een opleiding
tot chemisch analist in
1990 bij DSM terecht, sinds 2006
werkt hij bij het Technicum van
DSM Dyneema® in Heerlen. Het
Technicum verzorgt technische
service en ondersteuning voor
Research Technology & Development,
Marketing & Sales en
productie van DSM Dyneema®
wereldwijd. ‘Ik verzorg de Planning
Europa Technicum’, vertelt
hij. ‘Het Technicum is een laboratoriumachtige
afdeling die gespecialiseerd
is in het uitvoeren
van fysische testen. Ik verzorg de
planning van de werkzaamheden.
In opdracht van klanten over de
hele wereld bedenken we productspecialisaties
en die moeten
natuurlijk getest worden. De een
wil bijvoorbeeld garen dat extra
snijbestendig is, de ander wil een
product dat minder blijvende vervorming
heeft. Op dit moment
werken we aan ongeveer zeventien
verschillende projecten.’
Weelen werkt in een team van
ongeveer elf mensen.
AlerT-training zorgt voor cultuuromslag
De grOTe IMpAct VAn
onderwatergevoelens
HeT VeIlIgHeIDsBewusTzIjn BIj DsM Is grOOT. De VeIlIgHeIDskennIs OOk. MAAr Op een gegeVen
MOMenT gAAT HeT nIeT Alleen Meer OM kennIs, MAAr OOk OM geDrAg. ‘TIjDens De AlerT!-TrAInIng
HeBBen we geleerD HOe “OnDerwATergeVOelens” je geDrAg kunnen BeïnVlOeDen. Dus OOk je
werk, Dus OOk De VeIlIgHeID’, AlDus FrAnk weelen. ‘en DAT Is zeer wAArDeVOl.’
08 - INteNse
Anders dan anders
‘Veiligheid vind ik belangrijk’,
zegt Weelen. ‘Het is prettig dat
het veiligheidsbewustzijn bij
DSM heel hoog is. Als je hier
komt werken krijg je introductieprogramma’s
op het gebied
van veiligheid, maar ook op het
gebied van kwaliteit, orde en
netheid en dergelijke. Hoe belangrijk
het ook is, als je veel
van hetzelfde krijgt heb je het
wel een keer gezien. Dan wordt
het irritant, dan word je cursusmoe
als het ware. Zo keken we
eerst ook tegen de Alert!-training
aan. Maar het was anders.
Het was extern, het was uitgebreid
en het was met je eigen
team. Eigenlijk was het heel
prettig.’
Waardevol
De tweedaagse training met
een half jaar later nog een derde
‘Toolkitdag’ pakte goed uit,
volgens Weelen. ‘Het was heel
intensief en uitgebreid, er stond
veel op het programma.
We hebben veel gepraat, met
de trainers en onderling. Je
leerde elkaar op een andere
en betere manier kennen, en
mensen die normaliter zwijgzaam
waren lieten zich van een
andere kant zien. Soms liepen
de emoties hoog op, maar dat
maakte niet uit want de sfeer
was zodanig dat je elkaar vertrouwde
en je je open kon stellen.
Iemand nam het voortouw
om iets persoonlijks te vertellen
en het was of toen iedereen
loskwam. Het teambuildingseffect
was heel sterk. Het was
een zeer waardevolle training.’
Onderwatergevoelens
Op de training kwamen allerlei
privégevoelens naar boven.
‘En die kunnen van grote invloed
zijn op de veiligheid op
de werkvloer’, stelt Weelen.
‘De problemen van thuis neem
je mee naar je werk, je kunt
het piekeren niet uitschakelen.
Als je niet lekker in je vel
zit, dan is dat ook op het werk
merkbaar. Het beïnvloedt je
prestaties, dus ook de veiligheid.
Je concentratievermogen
kan op beslissende momenten
een stuk minder zijn, met fatale
gevolgen. Die privégevoelens
hebben we op de training
als “onderwatergevoelens” bestempeld.
En die bepalen voor
een groot deel je gedrag.’ Het
“onderwatercontact” kwam
goed tot stand. ‘Na de training
hebben we dat ook vol
weten te houden. De mensen
die voorheen niet zoveel
zeiden, krijgen nu de ruimte
om hun zegje te doen, ook op
veiligheidsgebied.’ Persoonlijk
heeft Weelen in de training
vooral bevestiging gekregen.
‘Dat is wel eens leuk: om te
horen dat je goed bezig bent.
Ik voel me ook altijd wel serieus
genomen. Ik ben als het
ware een bruggenbouwer, ik
kan goed mensen met elkaar
verbinden en ik probeer altijd
een beetje de structuur in de
gaten te houden.’
‘het wAs
ANDers. het
wAs exterN,
het wAs
uItgebreID eN
het wAs Met
je eIgeN teAM.
prettIg’
De mensen zijn opener
geworden
Met Alert! is een grote stap gemaakt,
vindt Weelen. ‘Je werkt
hier elke dag acht uur met elkaar
samen, je ziet elkaar bij
wijze van spreken nog meer
dan je eigen partner. Dan is het
goed als je weet wat er speelt.
Het mooie is dat we nu aan een
paar woorden genoeg hebben
om elkaar te begrijpen. Kijk, een
karakter kun je niet veranderen,
dat moet je ook niet willen,
maar de mensen zijn wel opener
geworden.’ Weelen hoopt
dat het niet wegzakt. ‘Het zou
mooi zijn als we dit op de een
of andere manier van tijd tot
tijd kunnen herhalen. De impact
van deze training was de
grootste die ik ooit heb meegemaakt.’
n
InTerVIew FrAnk weelen
frANk weeleN
INteNse - 09

hub DAutzeNberg
10 - INteNse
gezOnD en OngesCHOnDen weer
nAAr HuIs. DAT Is HeT uITgAngs-
punT VAn OperATOr
HuB DAuTzenBerg. ‘DAAr MOeT
je keIHArD AAn werken en DAT
DOe Ik VOOr De VOlle 100%’, zegT
HIj. ‘De AlerT!-TrAInIng Is DAAr-
VOOr een perFeCTe BAsIs. HeT Is
BelAngrIjk DAT je De TrAInIng
VerTAAlT nAAr De werkVlOer en
De AlerT!-geDACHTe uITDrAAgT.’
Hub Dautzenberg (58) is aan zijn
41ste jaar bij DSM bezig en werkt
sinds 2006 bij DSM Dyneema® op de
afdeling UD, waar garen wordt verwerkt
tot doek. ‘In de loop der jaren
leer je veiligheidsinzicht opbouwen’,
vertelt hij. ‘Bij DSM is dat het uitgangspunt.
Ik heb dan ook altijd veel
aan veiligheid gedaan en op dit moment
ben ik tijdelijk fulltime facilitator
van het Supportteam. Dat is een
overkoepelende groep die bestaat uit
vertegenwoordigers van alle afdelingen
van DSM Dyneema®. Deze groep
houdt zich bezig met veiligheid, gezondheid
en welzijn.’ Het Supportteam
heeft de Alert!-training geregeld
en gefaciliteerd. ‘Daarna hebben
we samen met In Tense een 'Toolkitdag'
georganiseerd en begeleid. Op
dit moment zijn we bezig met het
samenstellen en voorbereiden van
nieuwe supportdagen voor alle Dyneema®
collega’s in Heerlen.
Zo willen we ervoor zorgen dat de
opgedane kennis beklijft.’
De AlerT! - geDACHTe
BrengT je Op AnDere,
betere ideeën
Het niet zichtbare
‘Alert! is doordringend en effectief,
maar op een prettige manier’,
vertelt Dautzenberg. ‘Er
wordt heel veel gekeken naar
het niet zichtbare. Dat is belangrijk,
want het onderwatergebeuren
heeft grote invloed op het
gedrag. En bij veiligheid gaat het
bij meer dan 90% om gedrag.’
Alert! speelt daar op in. ‘Bij de
eerste oefening in het Brabantse
Heeze liepen we allemaal door
elkaar, iedereen had de beste
bedoelingen, maar het was zonder
enige structuur. Het mooie
was dat de trainers het er daarna
niet over hadden wat er fout
ging, maar wat er goed ging. Dat
was een hele sterke, positieve
benadering en dat werkt veel
beter dan een negatieve insteek.’
Bij de tweede oefening was dat
al merkbaar. ‘We overlegden, we
structureerden, het ging veel beter.
Zo kun je een project of opdracht
veel rustiger en dus veiliger
uitvoeren.’
Alert!-gedachte
De Alert!-gedachte werkt door.
Ook in de ploeg van Dautzen-
berg. ‘We hadden net de training
gehad toen we een storing
kregen. Een lager was een kwart
slag gedraaid en er moest een
rol uitgehaald worden. We wilden
al een takel erbij halen toen
we tegen elkaar zeiden: Nee,
wat hebben we nu op de training
geleerd? We moeten dit
door de mensen laten doen die
het horen te doen, we halen de
onderhoudsdienst erbij. Dus dat
hebben we gedaan. Kijk, het zijn
rollen van ongeveer honderd
kilo, daar moet je niet zelf mee
gaan prutsen. Dat moet je niet
willen.’ De Alert!-gedachte omhelst
meer. ‘Je moet niet gaan
jagen, daar win je niks mee, als
je rustig blijft en je werk uitvoert
zoals het hoort, bereik je
meer. En wat ik ook geleerd heb
is om het werk af te maken.
Ga niet eerst koffie drinken en
dan pas het schroefje aandraaien
of de rol aanplakken. Maak
het eerst af, ook aan het einde
van je dienst. Dit voorkomt onveilige
situaties en onderlinge
misverstanden.’ Dat is volgens
Dautzenberg leiderschap en eigenaarsschap:verantwoordelijk-
heid tonen. ‘Een veilige werkplek
is een opgeruimde en geordende
werkplek waar alles een vaste
plaats heeft. Op deze werkplek
kun je je aandacht aan de juiste
zaken geven: veiligheid, gezondheid,
welzijn en kwaliteit, samen
met je collega’s.’
‘De trAINers
hADDeN het er
DAArNA NIet
over wAt
fout gINg’
Toolkitdag
De cultuur is veranderd. ‘De
Alert!-gedachte is geaccepteerd’,
stelt Dautzenberg. ‘Je mag elkaar
nu aanspreken, het is gewoon
geworden. Er is ook meer
rust gekomen.’ De Toolkitdag
heeft daaraan ook bijgedragen.
‘We behandelden een checklist
die we wekelijks gebruikten.
Door er samen met collega’s van
andere afdelingen met de Alert!gedachte
naar te kijken, kwamen
we tot nieuwe en meer veilige
werkwijzen en inzichten.’ Het is
InTerVIew HuB DAuTzenBerg
wel belangrijk dat de training
vervolg krijgt. ‘Je moet blijven
ontwikkelen’, zegt Dautzenberg.
‘De vertaling naar de werkvloer
is essentieel. Vorig jaar hebben
we op de Toolkitdag een eigen
case uitgevoerd, dit jaar willen
we risico-inzicht, leiderschap,
communicatie en samenwerking
weer aan de kaak stellen en naar
een hoger niveau tillen.
Daartoe hebben we de Alert observatieronde
checklist op basis
van deze vier punten ontworpen.
Daarmee gaan we mensen tijdens
het werk observeren, waarna
we samen gaan evalueren
wat goed is gegaan en wat beter
kan, waarbij de medewerkers
zelf met oplossingen komen. Dat
werkt heel goed.’ Dautzenberg
wil de Alert!-gedachte uitdragen.
‘Het geeft rust en brengt je op
betere ideeën. Als je het eenmaal
tussen de oren hebt zitten, raak
je het nooit meer kwijt en dan
kun je grote stappen maken. Wat
mij betreft moeten we de Injury
and Incident Free-gedachte geen
sprookje laten zijn. Daar moeten
we keihard aan werken. Ik geloof
daar in, voor de volle 100%.’ n
INteNse - 11

AlerT!, een gewelDIge
eyeopener
BIj DsM DyneeMA ® TIMMerT Men HArD AAn De weg Als HeT gAAT OM Cursussen en OpleIDIngen Op HeT geBIeD VAn VeIlIgHeID.
jOs MelCHers HeeFT er TIjDens zIjn 26-jArIge DIensTVerBAnD Vele MeegeMAAkT. MAAr De ene Cursus HeeFT Meer eFFeCT DAn
De AnDere. ‘DOOr AlerT! gAAn we relAXTer MAAr OOk BewusTer MeT Ons werk OM. en DAT kOMT De sFeer en De prODuCTIe Ten
gOeDe.’ DAAr Is HIj VAn OVerTuIgD.
Jos Melchers (49) is vervangend
teamleider DSM
Dyneema® UD. Dyneema® UD
is een unidirectioneel materiaal
dat bestaat uit kruislings gelegde
lagen parallelle Dyneema®
vezels, die met behulp van
een speciaal polymeer bindmiddel
bij elkaar worden gehouden.
‘Als vervangend teamleider
sta ik aan het hoofd van
de ploeg’, vertelt Melchers. ‘Ik
verzorg de indeling, regelvervanging
en leg verantwoording
af aan de operationsmanager.’
DSM
Dyneema® UD is gescheiden
van de garenfabriek. ‘Zij produceren
het materiaal, wij bewerken
het tot doek dat bestaat
uit vier lagen, dat voor het
transport op papier verlijmd
wordt. Zo is het voor bedrijven
elders makkelijk te verwerken
tot eindproducten als helmen,
kogelwerende vesten en
12 - INteNse
bijvoorbeeld bepantsering van
tanks.’
Begrip voor de mensen op de
werkvloer
Melchers werkt al 26 jaar bij
DSM. Dertien jaar geleden kwam
hij vanuit DSM Geleen naar DSM
Dyneema® in Heerlen. ‘Destijds
was het dé nieuwe lijn. We waren
nog aan het pionieren, ook
op het gebied van veiligheid: hoe
scherm je de draaiende delen
zo goed mogelijk af terwijl je er
nog wel bij kunt. Dat heb je met
nieuwe lijnen: die moeten nog
helemaal ontwikkeld worden.’ In
de loop der tijd heeft Melchers
veel trainingen gevolgd, ook op
het gebied van veiligheid. ‘Ik
heb altijd al gezegd: veiligheid
zit niet in de regels, het zit in de
mens zelf. En voor een veilige
sfeer moet je een goede basis
hebben. Die basis bereik je alleen
als er vanuit het management
begrip is voor de mensen
op de werkvloer. Dan is de rest
peanuts.’
Elkaar aanspreken is
algemeen geaccepteerd
De Alert!-training was een geweldige
eyeopener voor Melchers.
‘Ik heb al heel veel
cursussen meegemaakt en ongeveer
95% kwam op hetzelfde
neer. Dan komt iemand wat
vertellen, je luistert ernaar en
je gaat op de oude voet weer
verder. Alert! was heel anders,
dat merkte je meteen al bij het
voorstelrondje. We zaten niet
passief te luisteren, we werden
er helemaal in betrokkenen. We
konden vrij en open met elkaar
praten, elkaar feedback geven
en je werd geconfronteerd met
je eigen gedrag. Je kreeg de gelegenheid
om je grenzen aan te
geven en te verleggen. Het was
voor mij een persoonlijke overwinning
om bovenop de negen
meter hoge paal te gaan staan.
Het mooie was dat de trainers
op de groep inspeelden.
De training verliep bij het ene
team heel anders dan bij het
andere team, bleek later. Maatwerk,
terwijl de uitkomst hetzelfde
was: voorheen spraken
we elkaar nooit aan als we bijvoorbeeld
geen veiligheidsbril
droegen als we op het bordes
bij de verlijming stonden of bij
een storing. Nu is dat gewoon
alom geaccepteerd.’
‘je kreeg De
gelegeNheID
oM je greNzeN
AAN te
geveN eN te
verleggeN’
Na Alert! laat ik me
niet meer opjagen
De sfeer op de werkvloer is
veranderd. ‘De band onderling
is nog beter geworden, evenals
de communicatie’, zegt
Melchers. ‘Het is ook rustiger.
Ikzelf ben rustiger. Toevallig
had ik voor Alert! een vitalitycheck,
waaruit bleek dat
m’n bloeddruk te hoog was.
Ik maakte me veel te druk en
was heel gejaagd. Maar dankzij
Alert! laat ik me niet meer
haasten, ook niet als alles tegelijk
komt. Ik ben relaxter
maar tegelijk ook bewuster en
ik merk dat dat ook voor de
anderen geldt. Je zou denken
dat dat ten koste van de productie
gaat, maar ik denk dat
de output juist hoger is. Het
mooie is dat we elkaar kunnen
aanspreken, zonder dat je
het gevoel hebt dat je een tik
op de vingers krijgt. Het gaat
veel vriendelijker en betrokkener.
Dat voel je ook. Zo van: hij
méént het echt, hij is betrokken
bij mijn welzijn. Dat is wat
Alert! ons heeft opgeleverd en
dat is geweldig.’ n
InTerVIew jOs MelCHers
jos Melchers
INteNse - 13

INgrID beMelMANs
14 - INteNse
VeIlIgHeID Is een grOOT gOeD.
DAT weeT IngrID BeMelMAns
Als geen AnDer. Als OperATOr
rAAkTe ze OOIT VersTrIkT In
DyneeMA ® -gAren wAArDOOr ze
MeegesleurD werD. DAnkzIj
ADequAAT HAnDelen VAn een
COllegA wIsT ze Op HeT nIpper-
Tje AAn De OVen Te OnTsnAppen.
De AlerT!-TrAInIng VAn In Tense
HeeFT VOlgens HAAr BIjgeDrAgen
AAn een VeIlIger klIMAAT. ‘wAAr
Men VrOeger zeI: zeur nIeT zO,
kAn Ik nu gewOOn zeggen: sTOp,
DIT Is nIeT De
AFsprAAk.’
Ingrid (43) is geboren en getogen in
Alkmaar. Haar hele familie werkte
bij de Hoogovens (het huidige Tata
Steel), dus Ingrid wilde dat ook. ‘Ik
ben niet iemand van de gelakte nagels,
de hoge hakken en het kantoorwerk.
Ik wilde wat technisch doen.’
Ze deed er de opleiding VAPRO B en
werd operator. Daarna werkte ze in
Brabant bij een aluminiumfabriek en
in Limburg bij een bierbrouwer. Toen
ze haar Limburgse man ontmoette en
naar Heerlen verhuisde, belde ze net
zo lang naar DSM tot ze werd aangenomen
bij DSM Dyneema®. ‘Ik wilde
bij DSM werken, de ploegendienst in’,
motiveert ze haar doorzettingsvermogen.
En het is goed bevallen: ze werkt
er nu zestien jaar, in de vijfploegendienst.
‘En het verveelt nooit.’
Heel visueel
In haar werk als procesoperator
maakt Ingrid samen met haar ploeg
de sterkste vezel ter wereld. ‘We mengen
polyetheen met een oplosmiddel’,
legt ze uit.
AlerT! HeeFT een VerAnDerIng
Teweeg geBrACHT
het is nu normaal om elkaar
aan te spreken
‘De productie vindt plaats onder
overdruk van stikstof. Het ontstane
product gaat door een plaat
met gaatjes; dan krijg je garen.
Vervolgens gaat het door water
en ovens en wordt er aan getrokken.
De lijnen zijn onderverdeeld
in twee fases: produceren en
bewerken. Ik sta op zo’n laatste
lijn. Het mooie is dat je hier
precies ziet wat je maakt, het
is meer handwerk. Heel visueel.’
Ingrid bewaakt het proces, zet
spoelen op de lijn, stuurt temperaturen
bij, past recepturen
aan en houdt de gang van zaken
nauwkeurig administratief
bij. ‘We staan met elf man bij de
lijnen, we vormen een team. Zo
voelt het ook. Je kunt niet zonder
elkaar.’
Dat doen we wel effe
Op het gebied van veiligheid is er
in de loop der jaren veel veranderd.
‘Vroeger hadden we zoiets
van: dat doen we wel effe’, vertelt
Ingrid. ‘Je nam een hap lucht
en ging een stikstofgebied in. Bij
mensen die in de productie werken
gaat het om de snelheid, dat
zit in de aard. Zeker vroeger gingen
we daardoor wel eens over
de schreef. Je dacht niet aan de
gevolgen, je dacht juist andersom:
als ik de problemen sneller
oplos, krijg ik minder proble-
men. Je droeg handschoenen als
je de ovens schoonmaakte, maar
je had je armen bloot. Dat soort
dingen.’
Het ongeval heeft me
bewuster gemaakt
Hoe onverwacht uiterst gevaarlijke
situaties kunnen ontstaan, ondervond
Ingrid dertien jaar geleden
aan den lijve toen ze zelf een
bijna dodelijk ongeval kreeg. ‘Ik
liep onder het garen door dat op
de tweede lijn uit de oven komt’,
vertelt ze. ‘Door een storing vielen
die garens naar beneden, over
mij heen. De lijn liep razend snel
en ik raakte erin verwikkeld. Het
lukte me niet om mezelf los te
knippen omdat ik niets kon zien,
het garen zat om mijn hoofd en
nek gewikkeld. Dus ik werd zonder
pardon richting oven getrokken.
Gelukkig kwam er heel toevallig
een collega voorbij en die
heeft me los geknipt.’ Ingrid had
een flinke snee in haar hals maar
ging meteen weer aan het werk.
‘Pas later drong het tot me door
wat er eigenlijk gebeurd was.
Ik vertelde het thuis aan mijn
schoonvader en die trok helemaal
wit weg. En toen dacht ik pas:
shit, ik was er bijna niet meer geweest!’
Door het ongeval is Ingrid
veranderd. Ik heb toch wel
iets meer met veiligheid gekre-
gen, zeker naar anderen toe. Dan
zeg ik: jongens, denk er even aan,
dat garen is verschrikkelijk sterk.
Vooral bij nieuwelingen. Het incident
heeft een soort bewustwording
teweeg gebracht. En ik heb
dat ook aan mijn drie kinderen
meegegeven: let altijd op waar
de vluchtroutes zijn. Ga bij brand
niet eerst kijken waar je moeder
is, maar ga meteen het huis uit.
Dat soort dingen.’
‘De sfeer
wAs veIlIg: je
Mocht gewooN
zeggeN wAt je
ervAN voND’
Van hardrock naar Jantje
Smit
Ook de Alert!-training van
In Tense heeft volgens Ingrid
enorm bijgedragen aan bewustwording.
‘Eerst hadden we zoiets
van: alweer een training. Ik hoop
dat ze een tap hebben. Maar je
merkte meteen al dat het anders
dan anders was. Beter. We bleven
niet op de stoel zitten, we gingen
het bos in. Klimmen en over
koorden lopen. En bij alles wat je
deed werd je terug gefloten. Dan
InTerVIew IngrID BeMelMAns
kreeg je de vraag: weet je nu
eigenlijk wel wat je aan het doen
bent en waarom doe je dat zo?’
Ingrid lacht. ‘Dat was wel wennen!
Wij productiemensen willen
gewoon meters maken, en elke
keer werden we gestopt. Maar
op een gegeven moment wisten
we de knop om te zetten en werden
we een stuk rustiger. En het
gekke is dat het dan ook een stuk
beter gaat! Je ontdekt dan hoe je
eigenlijk altijd aan het doordouwen
bent. En de sfeer was veilig:
je mocht gewoon zeggen wat
je ervan vond. Dat was ook heel
prettig.’ Alert! heeft een verandering
teweeg gebracht op de
werkvloer, in de ploeg. ‘Je hebt
nu een aanspreekpunt. Waar men
vroeger zei: zeur niet zo, kan ik
nu gewoon zeggen: ho, we hebben
toen afgesproken om het
anders te doen. O ja, zeggen ze
dan. Je mág het nu zeggen. Dat is
veranderd. Er was er eentje met
altijd een grote mond. Niet grof
of slecht, maar ruig. Ik zei vaak
tegen hem: je moet eens andere
muziek opzetten. Dat deed hij
nooit, maar na Alert! wel. Toen is
hij van hardrock naar Jantje Smit
gegaan bij wijze van spreken.
Zelfs de stoere tegenhangers zijn
om. En dat is de veiligheid alleen
maar ten goede gekomen.’ n
INteNse - 15

‘Ik heb gezien
dat het een stuk
veiliger is geworden’
MArcel beMelMANs
16 - INteNse
MArCel Is nIeT BAng
DAT z’n MOeDer nOg een keer
een BeDrIjFsOngeVAl krIjgT
‘DAT Ongeluk VAn MIjn MOeDer wAs eCHT wel HeFTIg!’ zegT MArCel, De zOOn VAn IngrID BeMelMAns.
‘MAAr Op De Open FAMIlIeDAgen HeB Ik gezIen DAT zOIeTs gelukkIg nOOIT Meer kAn geBeuren. HeT Is er Heel VeIlIg.’
‘Jongens, denk even na’, zegt moeder Ingrid Bemelmans niet alleen
tegen haar collega’s, maar ook tegen haar kinderen. ‘Wij letten altijd
op veiligheid’, zegt zoon Marcel (15). ‘We passen op met kokend
water, we letten op waar de vluchtroutes zijn, dat soort dingen.’ Het
is niet zo dat ze zenuwachtig rondlopen en constant bang zijn dat
er iets ergs gebeurt. Voor Marcel en z’n twee zusjes van negen en
twaalf is het heel normaal om risico’s in te schatten en met veiligheid
bezig te zijn. ‘Zo zijn we gewoon opgevoed. Ik merk wel dat
andere kinderen er niet zo op letten, maar voor ons is het vanzelfsprekend.’
Technisch
Marcel zit in de derde van VMBO-basis. ‘Ik heb metaal gekozen’,
vertelt hij. ‘Mijn moeder is technisch, mijn vader doet ook technisch
werk: hij maakt rolstoelen op maat voor gehandicapten. En
ik wil ook wel graag de technische kant op. Tegenover het bedrijf
van mijn moeder is een bedrijf waar helmen en vesten en zo worden
gemaakt. Daar zou ik wel willen werken later.’ Dat Marcel han-
InTerVIew zOOn OperATOr
dig is en graag knutselt, is te zien aan zijn treinenbaan in de kelder.
‘Ik heb drie treinen en ik heb zelf huisjes gemaakt, en bergen en een
afgrond bijvoorbeeld. Dat doe ik helemaal naar eigen ontwerp, met
gips of met pur.’ Indien nodig soldeert en last hij. ‘Dat doe ik dan dus
altijd met de veiligheidsbril op, zoals het hoort.’
Trots
Marcel was nog maar een kleine baby toen zijn moeder het ongeluk
op haar werk bij DSM Dyneema® kreeg. ‘Ze kreeg het garen om haar
nek en was bijna gestikt’, weet hij uit overlevering. ‘Dat was echt
best wel heftig!’ Het heeft indruk gemaakt op de kinderen. ‘We hebben
er wel over gepraat en mijn zusje heeft er een keer een spreekbeurt
over gehouden.’ Maar Marcel maakt zich geen zorgen. ‘Nee,
ik ben niet bang dat het weer gebeurt. Er wordt goed gecontroleerd
en het is er allemaal een stuk veiliger geworden. Dat heb ik gezien
op de open familiedagen.’ Marcel kent niemand met een moeder die
operator is. ‘Het is soms gevaarlijk, maar ik vind het een stoere baan.
Ik ben best trots op haar!’ n
INteNse - 17

we HeBBen leren
De lAATsTe jAren HeeFT HeT MAnAgeMenT VAn DsM DyneeMA ® sTeeDs Meer VerTrOuwen gegeVen AAn De Mensen Op De werkVlOer.
‘we HeBBen, MeDe DAnkzIj De TrAInIngen VAn In Tense, leren lOslATen’, zeggen sITeMAnAger rOB-jAn VenHuIzen en sHe-MAnAger
peTrA VAn Den HeuVel. ‘en HeT Is HeT wAArD. De Mensen kunnen HeT AAn, HeT gAAT grAnDIOOs.’
DSM Dyneema® zoekt elke drie
jaar een nieuwe manier om het
veiligheidsgedrag op de site op te
frissen en te verbeteren. ‘We waren
zo enthousiast over SHELEX,
dat we bedachten dat een dergelijke
training voor de werkvloer
ook interessant zou zijn’, vertelt
Petra van den Heuvel, ze werkt
sinds 1999 bij DSM. ‘En zo kwamen
we bij Alert! terecht, met de
Toolkittraining als opvolger, zodat
je in het goede concept blijft
hangen. Eerst hadden we SHELEX
voor managers, toen SHELEX voor
supervisors en toen de Alert!-training
voor de hele bezetting.’ ‘Als
je de ongevallencijfers omlaag
wilt brengen kun je een heel eind
komen met in eerste instantie de
hardware op orde brengen’, zegt
sitemanager Rob-Jan Venhuizen
die al meer dan twintig jaar
bij DSM werkzaam is. ‘Dan kom
je bij de systemen, de procedures
en de regeltjes. Als je die allemaal
op orde hebt zit je wellicht aan
18 - INteNse
Ijsbergmetafoor triggert bewustwording
loslaten
een soort van glazen plafond, of
een glazen bodem. Als je die wilt
doorbreken moet je een gedragsverandering
zien te bewerkstelligen.
In Tense gaf ons een adequate
oplossing voor dit probleem.’
Pijnlijke vraag
‘Tijdens de SHELEX-training konden
we ervaren hoe operators willen
produceren en presteren’, vertelt
Van den Heuvel. ‘We moesten
gezamenlijk een tentdoek opvouwen
terwijl we er op moesten blijven
staan en dat wil je dan allemaal
heel goed doen. De een gaat
van te voren heel goed nadenken,
de ander begint meteen. Er is een
botsing, koffie valt over een overhemd:
door gebrek aan goed overleg
gaat er van alles mis. Als je dat
vertaalt naar een werkvloer, waar
operators zo snel mogelijk zoveel
mogelijk garen of UD-materiaal
willen produceren, dan heb je al
zo een aantal incidenten achter
elkaar gehad. Bij ons ging het dan
nog over een tentzeiltje; de training
van de hele bezetting had
een veel groter risicogehalte. Zij
moesten klimoefeningen op hoogte
doen, waarbij miscommunicatie
meteen al veel grotere impact
had.’ ‘De kracht van de oefeningen
is dat de trainers je laten nadenken
over wat er eigenlijk gebeurt’,
vult Venhuizen aan. ‘Iedereen
springt er met z’n eigen gedrag
in. De trainers zetten de oefening
stil als er iets misgaat of iets opmerkelijks
gebeurt en dan krijg je
die hele pijnlijke vraag van: “wat
gebeurt er, hoe komt dit nou, doe
je dit op je werk ook zo?” Ze zijn
heel goed in staat om je een spiegel
voor te houden. En naarmate
de training vordert gaat het steeds
beter en groei je. Als persoon en
als groep.’
Perfecte combinatie
‘De materie leeft geweldig op
de werkvloer’, constateert Van
den Heuvel. ‘Tijdens de training
zijn dingen besproken die mensen
elkaar nooit eerder vertelden.
Nu hebben we met z’n allen een
groot gemeenschappelijk referentiekader.
Zo van: He jongens,
denk eens aan Alert!, laten we
eerst overleggen hoe we het gaan
doen. Het heeft een cultuuromslag
teweeggebracht.’ ‘Het krachtige
van zowel SHELEX als Alert!
is dat het heel dicht bij de mensen
zelf komt’, zegt Venhuizen. ‘Het
was niet zomaar even abseilen in
de Ardennen, het komt heel dichtbij.
De deelnemers kregen inzicht
op individueel en op groepsniveau:
wat dóe ik eigenlijk als ik
zo’n besluit neem.’ ‘Het ging om
samenwerking, communiceren en
ook om persoonlijk leiderschap
en risicoherkenning’, vult Van den
Heuvel aan. ‘Het is de kunst om
de opgedane ervaringen te vertalen
naar de werkvloer, en dat hebben
we met de terugkomdagen
gedaan.
‘tIjDeNs De
trAININg
zIjN DINgeN
besprokeN DIe
MeNseN elkAAr
NooIt eerDer
vertelDeN’
rob-jAN veNhuIzeN
petrA vAN DeN heuvel
InTerVIew sITeMAnAgers
In 2011 de Toolkitdag van InTense en in 2012 de door
DSM Dyneema® ontwikkelde SUPPORT dagen. Die
combinatie is perfect geweest en heeft de leerervaring
dichter naar de praktijk gebracht. De groepsdynamiek
is veranderd, de ploegen en afdelingen zijn echt
aan de slag gegaan met de individuele en de groepsleerpunten.’
Positieve benadering
Vanuit het DSM Dyneema® Supportteam, een afdelingenoverkoepelend
team dat zich met veiligheid
bezighoudt, is een Alert!-observatierondganglijst ontwikkeld.
‘Die willen we gaan toetsen op de door In
Tense begeleide SUPPORT-dag’, vertelt Van den Heuvel.
‘Deze lijst bekijkt het risico-inzicht en wat goed
gaat en beter kan. De observatierondganglijst willen
we in 2013 officieel gaan introduceren.’ De lijst is
proefondervindelijk ontworpen. ‘We hebben met het
Supportteam rondgangen gemaakt en je leert dan
van anderen bij. Zo complimenteerde een collega een
vorkheftruckchauffeur omdat hij z’n heftruck steeds
zodanig naar achteren reed zodat er geen struikelgevaar
was voor hemzelf en zijn collega’s. Ik had dat
niet gezien, omdat het vaak makkelijker is om de verkeerde,
negatieve dingen op te merken. Echter de benadering
vanuit de goede dingen is veel krachtiger.
Mensen gaan helemaal glimmen als je ze een compliment
geeft, waarop ze nog beter hun best gaan doen.
Een positieve benadering werkt veel beter.’
Enorm veel impact
De trainingen zijn overal toepasbaar, daar zijn Venhuizen
en Van den Heuvel het over eens. ‘Je appelleert
aan leiderschap, samenwerking, risicoherkenning en
communicatie en die zaken zijn universeel essentieel.
In andere bedrijven, maar bijvoorbeeld ook in ziekenhuizen,
of op scholen. De training laat iemand iets ervaren
en confronteert hem of haar terwijl hij bezig is
met z’n eigen gedrag. Dat is een krachtig element dat
enorm veel impact heeft.’ ‘Het mooie is dat we dankzij
de trainingen heel veel meer vertrouwen hebben
durven geven aan onze mensen’, zegt Van den Heuvel.
‘We hebben leren loslaten. En de mensen blijken die
verantwoordelijkheid aan te kunnen, zowel de operators
als de supervisors. Het gaat echt grandioos.’ Venhuizen
en Van den Heuvel geloven dat elk ongeval te
voorkomen is. ‘En dan geeft ons de energie om te blijven
streven naar een 100% Incident and Injury Free
Environment.’ n
INteNse - 19

In Tense TrAIners
ontwikkelen, faciliteren,
motiveren en reflecteren
pAssIe, FOCus en respeCT. DAT zIjn De wAArDen en uITgAngspunTen VAn De TrAIners VAn In Tense. ze BesCHIkken OVer InTegrITeIT,
De wens OM Mensen VerDer Te Brengen en Heel Veel lIeFDe VOOr Hun VAk. TrAIners eDDIe VAn Der werelD en rADMer De jOng
geVen zOwel sHeleX- Als AlerT!-TrAInIngen. ze BezOCHTen Al Vele DsM-lOCATIes OVer De Hele werelD.
‘Bij een training in Amerika zei
iemand onlangs tegen me dat ik
drie dagen lang deurtjes bij hem
had opengezet, waarvan hij niet
wist dat hij ze had’, zegt Van der
Wereld. ‘Hij had allemaal nieuwe
capaciteiten bij zichzelf ontdekt.
Kijk, daar doe ik het voor.’ Van der
Wereld werkt al bijna tien jaar
voor In Tense en geeft trainingen
in alle soorten en maten. ‘Als
trainer ontwikkel je jezelf ook in
de loop der jaren. Had ik eerder
nog wel de neiging om mensen
te willen overtuigen, nu laat ik
het aan de deelnemer over om
zijn of haar eigen leerproces te
bepalen. Wij trainers faciliteren.
Wij spiegelen, zij reflecteren.
‘Wij zijn de start van een proces’,
voegt De Jong toe. Vijf jaar geleden
startte hij na een studie
psychologie en een HBO-studie
Buitensport als technisch trainer
bij In Tense. Inmiddels is hij
procestrainer. ‘Bij de oefeningen
benadruk je steeds de vertaalslag
naar het werk en dan hoop
je dat het opgepakt wordt. Dat
er in de praktijk wat gebeurt met
alle mooie dingen die de deelnemers
geleerd hebben. Bij de be-
20 - INteNse
drijven bij wie dat gebeurt, vindt
een cultuuromslag plaats. Dat is
geweldig.’
Enthousiast
Vanaf 2009 is het aantal buitenlandse
trainingen toegenomen.
‘Het was altijd mijn wens
om andere culturen te proeven,
om te ondervinden of het elders
allemaal zo anders is’, zegt Van
der Wereld. ‘Dat blijkt inderdaad
zo te zijn. We hebben trainingen
gegeven bij DSM-bedrijven in
China, Amerika, noem maar op.
Chinezen zijn fantastische mensen,
die wat moeite hebben om
zich in een groep uit te spreken.
Europeanen blijven voortdurend
vragen stellen. Amerikanen staan
open voor nieuwe ideeën en andere
invalshoeken.’ Ook in het
buitenland worden de trainingen
goed ontvangen. ‘We zijn onlangs
bij DSM Desotech in Stanley,
North-Carolina geweest’, vertelt
De Jong. ‘Daar is men net als bij
DSM Dyneema® zo enthousiast
over SHELEX geworden, dat ze de
Alert!-training er voor de operators
achteraan wilden. Omdat de
vraag naar trainingen groeit, lei-
den we daar nu ook een Amerikaanse
trainer op.’
In hun waarde
Er gebeurt veel tijdens de trainingen.
Deelnemers communiceren
vaak op een totaal andere manier
dan op het werk. ‘Wij creëren
een veilige omgeving’, zegt Van
der Wereld. ‘Wij zijn zuinig op de
mensen’, zegt De Jong. ‘We laten
de mensen in hun waarde, ze
mogen hun eigen keuzes maken.’
‘Elke beslissing die iemand neemt
is goed’, legt Van der Wereld uit.
‘Het is zijn of haar eigen proces.
Wij stimuleren en motiveren. De
mensen krijgen ruimte die ze in
hun eigen organisaties niet altijd
gewend zijn. Bij ons kunnen ze
alles zeggen. Er wordt juist verwacht
dat ze “nee” of “stop” zeggen.
Zodat ze eraan gewend raken
en zich krachtiger voelen om
dat op hun werk ook te zeggen.’
‘Je ziet veel met de deelnemers
gebeuren’, zegt De Jong. ‘Als je
het globaal omschrijft dan is dag
1 de dag van de verwarring. Op
dag 2 vallen er kwartjes en op
dag 3 volgt de verwerking en de
vertaling naar het werk of mis-
schien wel naar thuis, waarop de
deelnemers weer de wijde wereld
in trekken.’
Maatwerk
SHELEX en Alert! lijken in de basis
op elkaar. ‘Het gaat in beide
trainingen om ervaringsleren en
oplossingsgericht werken’, vertelt
Van der Wereld. ‘Maar SHELEX
gaat over leiderschap en Alert!
staat veel dichter bij de werkvloer’,
zegt De Jong. ‘Het is praktischer
en duidelijker vergelijkbaar
met het werk in de fabriek.
Wij stellen vragen als: waarom
doe je dit zo? En: doe je dit ook
op je werk?’ ‘Bij SHELEX zijn er
pittige, diepgaande discussies,
met stevige feedback’, legt Van
der Wereld uit. ‘Dat moeten mensen
op sleutelposities ook kunnen
hebben. En zij zijn het grote
voorbeeld voor de rest van de
medewerkers.’ De trainingen zijn
per locatie, per groep, per setting,
per cultuur verschillend. ‘We leveren
maatwerk. Dus we passen
ons aan de groep en de situatie
aan. We stappen er onbevooroordeeld
in en aan het begin zeggen
we als trainers tegen elkaar:
rADMer De joNg
eN eDDIe vAN Der werelD
InTerVIew TrAIners sHeleX
waar staan we met deze groep en hoe pakken we
het aan.’ ‘Daarom is het fijn dat we met z’n tweeën
zijn’, zegt De Jong. Hij is zelf in de loop der jaren ook
veranderd. ‘Ik ben wat minder stellend en wat meer
vragend.’ ‘Wat je van je deelnemers verwacht, moet
je ook van jezelf verwachten’, zegt Van der Wereld.
‘Onderling spreken wij trainers elkaar ook aan, en
dat kan soms best pittig zijn. Maar het werkt. Zolang
je feedback niet als kritiek ziet kun je er alleen maar
van groeien.’
Roeren in de waarden
‘DSM is wat mij betreft een van de voorlopers op het
gebied van veiligheid’, zegt Van der Wereld. ‘Het is
een zeer fijne organisatie om mee samen te werken
en ik voel me als trainer zeer gewaardeerd.’ ‘Veiligheid
staat nummer 1 bij DSM’, beaamt De Jong. ‘En
daar handelen ze naar; in gedrag, in middelen, in
tijd en in geld. Het is een enorme organisatie en je
ziet overal, in al die landen, bij al die bedrijven dwars
door al die verschillende culturen en belangen heen
dezelfde zoektocht, getunneld naar dat ene belang:
hoe krijgen we onze mensen nu allemaal steeds
weer veilig thuis.’ ‘Wij bieden unieke trainingen’, zegt
Van der Wereld, ‘waarbij we het hebben over een
combinatie van ervaringsleren en oplossingsgericht
werken, met een saus van veiligheid, gezondheid en
omgeving. En daarmee sluiten we perfect aan bij de
doelstellingen van DSM. We hebben een klik. Wij
stellen voortdurend de vraag: waarom? Wij spelen
in op het onderwatergebeuren, op de onderkant van
de ijsberg. Wij roeren in de waarden die DSM hoog
acht, zodat de mensen hun gedrag kunnen aanpassen
aan de doelstelling: een Incident and Injury Free
Environment.’
Missie geslaagd
‘De deelnemers van een SHELEX-training bij DSM in
Evansville gaven bij de gebruikelijke miracle question
aan dat ze heel graag de SHE Award van DSM
wilden winnen’, vertelt Van der Wereld. ‘Die wonnen
ze niet, maar ze ontvingen wel de SHE Improvement
Award. Ze waren dus daadwerkelijk aan de slag gegaan.
Ik vind het echt geweldig dat we daaraan hebben
kunnen bijdragen. Het is fantastisch om mensen
middelen te kunnen geven waarmee ze dan ook
daadwerkelijk aan de slag gaan. Het gaat over gedrag,
het is vaak zelfs veiligheidsovertreffend. Soms
krijg ik nog mailtjes van mensen die door de training
echt een draai in hun leven hebben kunnen maken.
Op hun werk, maar ook in hun privéleven.’ ‘Dat is inderdaad
mooi om mee te maken’, zegt De Jong. ‘Het
is ook prachtig om afscheid te nemen van mensen
na de training, van wie je weet dat ze echt in staat
zijn om zichzelf verder te kunnen helpen. Dan heb ik
echt zo’n gevoel van: missie geslaagd!’ n
INteNse - 21

De essenTIe VAn
veiligheid
‘we zIjn AAnBelAnD In De FAse wAArIn nIeT Alleen De BAAs MAAr OOk De Mensen zelF BeDenken wAT er VeIlIger kAn en MOeT’,
sTelT sHe-MAnAger DsM jAAp De BruIn. ‘In Tense BIeDT De unIeke COMBInATIe eXperIenTIAl leArnIng en VeIlIgHeID, MIlIeu en
gezOnDHeID, OM DIT prOCes Te FACIlITeren. DAArOM zIjn we MeT Hen In zee gegAAn.’
Wie zich in de veiligheidskunde
verdiept, ziet dat zich in elke
fase een glazen plafond bevindt.
‘Als je wilt verbeteren moet je
steeds iets anders gaan doen’,
zegt Jaap de Bruin. ‘Je verdiept
je eerst in de verbetering van de
hardware, dan in de systemen,
vervolgens in gedrag en dan ga
je mensen vertellen wat ze moeten
doen om veiliger te werken.
Al met al creëert dit veel regels
voor de mensen, die dit allemaal
maar moeten zien te onthouden.
Uiteindelijk is de baas
niet meer iemand die alleen zegt
hoe het moet, maar iemand die
meer en meer faciliteert. Die
mee helpt creëren. Je gaat het
samen doen waarbij iedereen
elkaar helpt verbeteren.’ Dat er
een verschillende aanpak kan
zijn binnen DSM is logisch. Niet
alle sites zijn gelijk en verkeren
in verschillende veiligheidsstadia.
‘DSM heeft er 150 over de
hele wereld. Sommigen zijn nog
niet zo lang geleden bij de DSM
familie gekomen en moeten een
inhaalslag maken op het gebied
van veiligheid. We hebben een
hoge DSM-standaard als het veiligheid
betreft.’
22 - INteNse
Experiential learning
De zorgvuldige wijze waarop
DSM met veiligheid omgaat,
heeft zijn wortels in de historie.
‘In de jaren ’70 hebben we een
aantal zeer zware ongelukken
gehad, onder andere in Geleen
en in het Engelse Flixborough
waarbij vele doden en gewonden
vielen’, vertelt De Bruin. ‘DSM
zei destijds: dat dus nóóit weer.
Vanaf toen is veiligheid als het
ware in de genen van de mensen
gaan zitten. Wat je nu ziet is
dat het aantal ongevallen door
alle maatregelen sterk afneemt,
maar af en toe gebeuren er nog
ernstige ongevallen of “near misses”
die we absoluut willen voorkomen.
En daar zijn we nu mee
bezig. We focussen ons op de
grote risico’s, waar het echt fout
kan gaan. Onderdeel van dat
programma zijn de SHELEX- en
Alert!-trainingen van In Tense
waarbij we mensen laten ervaren
hoe het anders kan door middel
van experiential learning. Er
wordt niet gewerkt met presentaties
en dia’s, maar deelnemers
moeten zelf aan het werk. Er zijn
meer organisaties die zich bezig
houden met experiential learning,
maar de combinatie met
veiligheid, milieu en gezondheid
zoals In Tense die heeft ontwikkeld,
zijn we nergens anders tegengekomen.’
Belangrijke stap
Van alle managers bij DSM boven
een bepaald niveau wordt
verwacht dat ze elk vijf jaar een
leiderschapstraining op het gebied
van SHE volgen. De SHELEX
komen ze dan op een gegeven
moment tegen. ‘We zien
het als het begin van een reis’,
legt De Bruin uit. ‘Je ervaart met
je team wat er anders kan en
gaat de eerste plannen maken
hoe dat te realiseren. Wij bieden
de start van die reis en het
is aan het management zelf om
er vervolgens meer mee te gaan
doen. Bij Dyneema® heeft het
management besloten om door
middel van de Alert!-training
ook de mensen op de werkvloer
de kans te bieden om op deze
nieuwe manier te leren denken,
op een positieve manier. Om te
gaan zoeken naar oplossingen, in
plaats van naar problemen. Alert!
is voor een groot aantal organisaties
een
belangrijke stap richting
Incident and Injury Free, maar
ook richting betere kwaliteit,
minder ziekteverzuim, noem
maar op. De mensen reageren
heel positief op de training.’ In
Nederland hebben de meeste sites
de training al gevolgd. ‘In Europa
en de US zijn we ook al een
eind op weg. We zijn nu in China
en gaan wellicht in Latijns-Amerika
bezig. Daar is het lastiger in
verband met de taal. Maar tot
nu toe gaat het goed. SHELEX is
culture-proof gebleken.’
Iedereen heeft met veiligheid
te maken
De Bruin werkt zelf al dertig jaar
bij DSM. ‘Ik studeerde chemische
technologie en begon als
procestechnoloog in Schoonebeek.
Daarna heb ik verschillende
dingen gedaan. Je kunt ervoor
kiezen om manager van steeds
grotere eenheden te worden, of
voor een meer inhoudelijk vaktechnische
functie. Vijftien jaar
geleden heb ik voor het laatste
gekozen en ben ik me gaan
verdiepen in veiligheid, gezondheid
en milieu.’ De Bruin heeft
wat met veiligheid. ‘Het is een
heel breed terrein. Iedereen, van
top tot en met operator en alle
hiërarchische lagen daartussen,
heeft met veiligheid te maken.
De essentie van veiligheid
Het is niet zo lastig om de essentie van veiligheid over
te brengen aan de medewerkers, maar het is wel zo dat
iedereen risico’s op een andere manier ervaart. ‘Het is
binnen DSM inmiddels normaal om de leuning van de
trap vast te houden’, vertelt De Bruin. ‘Een collega vond
dat eerst onzin, maar nadat ze een keer bijna van de
trap was gevallen met haar kind op haar arm, keek ze er
anders tegenaan en zag ze het nut hiervan in. Als je het
zelf hebt meegemaakt, realiseer je pas hoe belangrijk
het is. Wij staan voor de uitdaging om mensen te overtuigen
van het volgen van essentiele regels zoals de Life
Saving Rules vóórdat ze er in de praktijk mee worden
geconfronteerd. En daarin speelt ook de SHELEX een rol.’
‘we focusseN oNs op De
grote rIsIco’s, wAAr het
echt fout kAN gAAN’
Veiligheid versus kosten
Sommige mensen denken dat veiligheid en kosten haaks
op elkaar staan, maar niets is volgens De Bruin minder
waar. ‘Veiligheid verkrijg je als alles goed is georganiseerd,
als alles klopt. En als alles goed loopt en klopt,
worden de kosten ook lager. Elk bedrijf dat een betere
veiligheidsperformance heeft, is ook winstgevender,
daar is in het verleden vaak onderzoek naar gedaan. En
het krijgt ook een betere kwaliteitsperformance, minder
ziekteverzuim, betrokkener medewerkers met de neuzen
allemaal in dezelfde richting. Veiligheid kost geen geld,
veiligheid levert juist geld op. Men zegt dan ook wel
eens: veiligheid duur? Try an accident.’
Frequency Index: 0
Een Incident and Injury Free environment is volgens De
Bruin mogelijk. ‘Maar het is een lange weg. We hebben
een site in Zwitserland waar 1200 mensen werken, en
daar hadden ze een stabiele situatie met een Frequency
Index Safety van 0,7. Dus ongeveer 10 ongevallen per
jaar. Dat was al goed, want als je niets bijzonders aan
veiligheid doet heb je een index van ongeveer 5. Inmiddels
hebben ze allerlei programma’s gedaan waaronder
SHELEX, en nu hebben ze al meer dan 500 dagen geen
enkel ongeval meer; Incident en Injury Free blijkt dus
toch mogelijk!’ n
InTerVIew sHe-MAnAger
jAAp De bruIN
INteNse - 23

sHe ClOser
to your heart
sAFeTy, HeAlTH AnD enVIrOnMenT (sHe) Is wIl leMMens Op HeT lIjF gesCHreVen. ‘Ik HeB een BepAAlDe sHe-DrIVe’,
legT De prOgrAMMA MAnAger VAn De DsM BusIness ACADeMy uIT. ‘Ik gA VOlleDIg VOOr InCIDenT AnD Injury Free:
Men MAg nOOIT en Te nIMMer ACCepTeren DAT er OOk MAAr één OngeVAl plAATsVInDT.’
DSM Business Academy is de
Corporate University van DSM
die de management- en leadershipprogramma’s
verzorgt voor
de top 3500 van DSM wereldwijd.
‘We richten ons volledig
op de strategie DSM in motion:
driving focused growth’, vertelt
Lemmens die medeverantwoordelijk
is voor SHE training
programma’s. ‘Dat betekent
dat we een goed presterende,
maar altijd beter willende en
dus in beweging zijnde onderneming
willen zijn.’ DSM Business
Academy (DBA) biedt dan
ook training programma’s in
vele soorten en maten aan, ook
op functionele gebieden zoals
Operations, Finance & Control,
Human Resources, Marketing
and Sales, Purchasing en natuurlijk
SHE. ‘Er is een aantal
basistrainingen die iedere
manager moet doorlopen. Zoals
de recent geïntroduceerde
Life Saving Rules, de basiscursus
Responsable Care, de SHE
Leaderships Course (SHELCO)
en de SHE Leadership Experience
(SHELEX). Managers leren
welke verantwoordelijkheden
en bevoegdheden ze hebben. Ze
24 - INteNse
leren het verschil tussen leadership
en management. Kort gezegd
betekent management: de
dingen goed doen, en leadership:
de goede dingen doen.’ De
SHELEX brengt management en
leadership ‘closer to your heart’.
Experiential learning
Om de managers gemotiveerd
en enthousiast te houden werd
naar een goede follow-up gezocht
voor de SHE Leadership
Course (SHELCO). ‘En dat is
uiteindelijk de SHELEX geworden:
de SHE Leadership Experience’,
vertelt Lemmens, die
bij het bepalen van de training
een belangrijke rol speelde. ‘We
hebben voor In Tense gekozen
vanwege de methodiek; die was
totaal anders dan anders en
sprak ons het meest aan. Ze begonnen
niet met het standaard
kennismakingsrondje, maar
startten meteen met een experience.
Deze manier van “experiential
learning” gaf de doorslag.
SHE heeft te maken met
leadership en vooral met voorbeeldgedrag:
in hoeverre ben jij
in staat om mensen te leiden
op het gebied van met name
veiligheid maar ook op het gebied
van gezondheid en milieu.
In de oefeningen leer je wat
je op het moment ziet, voelt,
proeft en ervaart. Het gaat over
de manier waarop je in het nu
onderdeel uitmaakt van de situatie
en daardoor biedt het totaal
nieuwe inzichten. Hoe het
anders of nog beter zou kunnen
en hoe de reacties zullen verschillen
als je het anders doet.
De deelnemers van SHELEX krijgen
volop de gelegenheid om
hun gedrag te oefenen in een
zeer veilige leeromgeving, in
eigen teams en met een afgevaardigde
van Corporate Operations
& Responsible Care voor
met name de vakinhoudelijke
ondersteuning. De deelnemers
leren om op een andere manier
naar veiligheid te kijken waarbij
reflecteren, goed luisteren en
feedback geven essentieel zijn
om als team nader tot elkaar te
komen. De SHELEX-oefeningen
geven een mentaliteitsverandering.’
Incident and Injury Free
Lemmens is een bevlogen man
op het gebied van veiligheid.
‘In 2003 was ik als verantwoordelijk
HR-manager betrokken
bij het ongeval waarbij door
een explosie in een oven drie
mensen om het leven kwamen
in een Melaminefabriek in
Geleen. Ik moest de familie te
woord staan en alles regelen
terwijl de overledenen nog niet
eens geïdentificeerd konden
worden. Toen stond de wereld
echt op z’n kop, het gebeuren
heeft ongelooflijk veel indruk
op me gemaakt. Daardoor heb
ik een drive gekregen met als
insteek; “Dit nooit meer!” Vaak
leren we pas als er iets is gebeurd.
Ik vind dat we onze focus
pro-actief moeten richten.
We moeten gewoon niet willen
dat het gebeurt. Ik ga volledig
voor een Incident and Injury
Free DSM: men mag nooit en te
nimmer accepteren dat er ook
maar één ongeval plaats vindt.’
En daar gaat Lemmens, evenals
DSM, van uit. ‘SHE is een “competitive
advantage” ofwel: ‘Wie
zaken met ons doet weet dat
we alles op orde hebben op het
gebied van SHE en dat we tijdens
het zakendoen SHE uitdragen
als toegevoegde waarde.’
InTerVIew prOgrAMMA-MAnAger DsM BusIness ACADeMy
wIl leMMeNs
‘we hebbeN voor
IN teNse gekozeN
vANwege De
MethoDIek’
SHE zit in je genen
De training heeft bewustzijn gebracht, stelt Lemmens.
‘Men kijkt op een andere manier naar veiligheid, gezondheid
en milieu. Het blijkt dat de training persoonlijke
impact heeft en dat het team dichter bij elkaar
komt.’ De training is verplicht. ‘De uitdaging is om telkens
de managers te verleiden dat ze graag naar deze
training willen komen en niet omdat het moet.’
Lemmens heeft ook een stressballetje geïntroduceerd
in de vorm van een hart, met daarop de tekst “SHE
closer to your heart”. ‘SHE is van jou’, legt hij uit. ‘SHE
zit in je genen. In je dagelijkse doen laat je zien dat je
hart ligt bij veiligheid, gezondheid en milieu en dat je
het omarmt. Dit is ook de voorwaarde tot je persoonlijke
“License to Operate everyday”. En zo blijken de
DSM-Managers dat ook te ervaren na het volgen van
SHELEX.’ DSM gaat gewoon door met SHELEX. ‘We zijn
in 2009 gestart met de eerste programma’s. Eind 2014
beginnen we met de eerste opfristrainingen, waarbij
we nadenken over een vervolgstap om vernieuwend te
blijven. Met meer tijd voor persoonlijke reflectie, meer
feedback van de trainers en zo mogelijk met nog meer
efficiency. We moeten ervoor zorgen dat we altijd
alert blijven op SHE en dat het voortdurend onderwerp
van gesprek blijft. Sustainability in SHE learning helps
you to maintain an Incident and Injury Free DSM’, besluit
Lemmens. n
INteNse - 25

DsM InCIDenT AnD Injury Free
het begint met de ambitie en
de overtuiging dat het kán!
InCIDenT AnD Injury Free. DAT Is De AMBITIe, AlDus VICe presIDenT COrpOrATe OperATIOns & respOnsIBle CAre luCA rOseTTO
en DIreCTOr respOnsIBle CAre MOnIque CAuBO VAn DsM. ‘wIj, sAMen MeT Veel DsM-ers, zIjn erVAn OVerTuIgD DAT HeT kán,
en De sHeleX (sHe-leADersHIp eXperIenCe) DrAAgT BIj AAn HeT reAlIseren VAn DIe AMBITIe.’
‘DSM heeft een programma van
cursussen op het gebied Safety,
Health en Environment (SHE).
Een deel van die trainingen is
verplicht’, vertelt Luca Rosetto.
‘Eén van de leiderschapstrainingen,
de SHE-Leadership Course,
draaide vijf jaar en het was nodig
om een vervolgtraining te
ontwikkelen. We waren op zoek
naar iets nieuws, iets dat anders
zou zijn en waar vooral
de ervaring, de “experience”
zou moeten leiden tot nieuwe
inzichten bij de cursisten.’ ‘In
de zoektocht naar een nieuwe
vorm hebben we een aantal
partijen uitgenodigd, waaronder
In Tense’, vertelt Monique
Caubo. ‘We kennen In Tense al
jaren. Ze zijn zeer succesvol geweest
in de ondersteuning van
een veiligheidsperformance verbeterprogramma
op één van
onze sites, in Schoonebeek. En
juist die aanpak daar sprak ons
aan: communiceren, samenwerken,
leiderschap tonen, jezelf
laten zien. Hier konden we een
stap mee maken. Het concept
experiential learning bood een
manier van leren die verschil
maakte met de SHELCO. ‘Op
26 - INteNse
onze fabrieken streven we naar
Operational Excellence, met
uitstekende hardware, optimale
software en systemen en processen
die op orde zijn. Met deze
nieuwe training raken we de
deelnemers,’ aldus Rosetto, ‘en
helpen we leiderschapsteams
om een nieuwe dimensie aan
hun samenwerking te geven.’
IJsbergmetafoor
De allereerste try-out training
vond plaats binnen Corporate
Operations en Responsible
Care (CO&RC). ‘Er ging heel
veel goed, een aantal dingen
zijn daarna verder verbeterd
en uitgewerkt’, vertelt Caubo.
‘Toen we zelf helemaal om waren,
“believers” als het ware,
vond een pilot plaats bij DSM
Nutritional Products. Als het in
die omgeving zou lukken, zou
het DSM-breed lukken. En het
ging perfect.’ ‘Die eerste training
was een echte eyeopener’,
vertelt Rosetto, ‘we zagen zoveel
enthousiasme en inspiratie,
ongelofelijk. Natuurlijk moest er
na de pilots nog wat bijgeslepen
worden, met name aan de
voorbereiding samen met een
vertegenwoordiging van het
team dat de training zou doen.
Nu leveren we echt maatwerk.
Immers, elk team heeft zijn eigen
dynamiek en zijn eigen fase.
Het mooie van de training is
dat je op een dieper, meer bewust
niveau dichter bij je team
betrokken raakt. Dat is die ijsbergmetafoor:
je ziet elkaars
gedrag, dat is het topje van de
ijsberg, maar er bevindt zich
zoveel meer onder water dat
bepalend is voor het gedrag. Die
onderliggende waarden wilden
we aan de oppervlakte brengen
en dat gebeurt met deze
training.’
Eén DSM
De SHELEX is cultureproof. ‘De
training werkt overal’, zegt Rosetto.
‘In eerste instantie vond
de SHELEX plaats in Engeland
en Amerika, en daar ging
het goed, zoals we al verwacht
hadden. Hoe het in China en
Zuid-Amerika zou gaan moesten
we nog afwachten. Maar
daar ging het ook perfect. Natuurlijk
is de training altijd
weer anders, afhankelijk van
waar je hem geeft, want het is
maatwerk. Maar het basisprincipe
van experiential learning
blijkt overal te werken.’ ‘CO&RC
gaat over mensen’, voegt Caubo
toe. ‘CO&RC wil mensen verbinden,
een brug slaan. Als je
daar in teamsetting toe in staat
bent, werkt het ook naar de
anderen om je heen. En op die
manier kun je de cirkel steeds
groter maken.’ ‘De training
werkt’, stelt Rosetto. ‘Het is natuurlijk
lastig om de effecten
te meten, maar we zien dat er
dingen veranderd zijn. SHELEX
draagt op belangrijke wijze bij
aan onze ambitie Incident and
Injury Free te zijn.’ ‘Het draagt
ook bij aan één DSM’, constateert
Caubo. ‘Het brengt Corporate
en de Business dichter bij
elkaar. Dat is een belangrijk effect.
Het kost moeite, maar als
het goed wordt opgepakt, kun
je de leerervaring perfect vertalen
naar de rest van de organisatie,
naar (samen)werken in
het algemeen.’
Voortdurende uitdaging
‘Het mooie is dat je ziet dat
mensen graag mee willen doen’,
zegt Rosetto. ‘En dat is heel be-
langrijk. We waren op SHE-gebied heel succesvol,
maar we bleven op een bepaald niveau steken.
De SHELEX kan bijdragen aan de volgende stap
naar een Incident and Injury Free DSM. Want we
zijn ervan overtuigd dat het kán.’ ‘Bij een incident
weten mensen precies waar het fout gaat’, legt
Caubo uit. ‘Het heeft echt te maken met denken,
alertheid, focus en houding. Die aspecten willen
we veranderen. We willen dat iedereen z’n verantwoordelijkheid
neemt, en daarnaast blijven we
voortdurend werken aan de normen en waarden
op managementniveau, aan de keuzes die we maken,
de investeringen die we doen en de manier
waarop we de organisatie besturen. Het is een
voortdurende uitdaging.’ ‘Het geloof in een Incident
and Injury Free DSM brengt een verplichting
met zich mee’, zegt Rosetto, ‘want dan moet je er
inderdaad aan gaan werken. Het eenvoudigste is
om te zeggen dat het toch nooit mogelijk is. Dan
hoef je geen verantwoordelijkheid te nemen en er
helemaal niets aan te doen. Als er “non-believers”
in een team zijn willen we dat bespreekbaar maken.
Het is een zeer belangrijk gegeven, een vraag
die nooit eerder werd gesteld: ben je een believer
of een non-believer. Terwijl die vraag zo essentieel
is.’
‘we zIeN DAt
er DINgeN
verANDerD zIjN’
Een andere manier van leren
‘De SHELEX is een training die focust op de waarde
van een andere manier van leren’, zegt Caubo.
‘En die manier van leren is voor alle talen, van
alle culturen en gaat echt over mensen. Het is een
zware training, die veel vraagt van de In Tense
trainers en van de DSM-deelnemers. Het is een
training die nog steeds en voortdurend in ontwikkeling
is.’ ‘Als concept kan het overal gebruikt
worden, maar je moet wel goed kijken naar de
fase van ontwikkeling waar de bedrijven zich op
gebied van SHE bevinden’, vult Rosetto aan. ‘Maar
In Tense is daar toe in staat. Het is een klein bedrijf
met een persoonlijke touch, waarmee we
meteen een klik hadden.’ ‘We blijven de komende
twee, drie jaar dan ook met dit concept werken.
Er is nog genoeg te doen’, zegt Caubo. ‘Het is
goed zaken doen met In Tense, we werken graag
met hen.’ n
InTerVIew BOArDrOOM DsM
lucA rosetto eN MoNIque cAubo
INteNse - 27

ANDrIes brANtsMA
28 - INteNse
sHe Is een nooit
eINDIgeND proces
‘DsM DyneeMA ® HeeFT nOg nOOIT zO’n gOeD
TrAInIngsprOgrAMMA geHAD’, wAs De COn-
ClusIe DIe AnDrIes BrAnTsMA OpTekenDe uIT
De MOnD VAn Veel MeDewerkers. Als VeIlIg-
HeIDsADVIseur en OuD-MAnAger VAn DsM DeeD
HIj OnDerzOek nAAr De eFFeCTen VAn HeT sHe
eXCellenCe prOgrAMMA (sHeleX, AlerT!, 5s
en geDOgen) wAArIn sHeleX en AlerT! een
BelAngrIjke rOl speelDen. ‘er Is een grOTe
sprOng VOOrwAArTs geMAAkT. Alle AAnzeT-
Ten zIjn geVen OM De OpgeDAne kennIs gOeD
Te OnDerHOuDen en Te lATen BeklIjVen, en HeT
prOgrAMMA VerDer uIT Te BOuwen.’
‘De programmaonderdelen van In Tense
zijn sterk voorwaardenscheppend, waarbij
teambuilding een belangrijk aspect is’,
zegt Andries Brantsma (67). Hij had diverse
operationele functies en was de laatste
tien jaar onder andere veiligheidsmanager
bij twee internationaal werkende Business
groepen van DSM. Nu werkt hij in deeltijd
nog als Adviseur Veiligheid in Industrie en
Gezondheidszorg voor Bours Consulting B.V.
Op verzoek deed hij onderzoek naar de effecten
van Het SHE Excellence programma
van de DSM Dyneema® Heerlen site waarin
SHELEX en Alert! een centrale rol speelden.
Brantsma besprak met het management de
doelstellingen van het programma. Vervolgens
hield hij in alle lagen en afdelingen
een mondelinge enquête waarbij hij met
ongeveer 25 personen elk anderhalf uur
mondeling van gedachten wisselde om zich
een goed beeld van de beginsituatie te kunnen
vormen en op antwoorden te kunnen
inspelen. Een jaar later werd dezelfde groep
mensen geïnterviewd. ‘Uit de gesprekken
is gebleken dat het door de trainingen een
succesvol jaar is geweest, mede door de inzet
van het management’, vertelt hij. Om
dit vast te houden heeft het management
de speciaal hiertoe ingestelde Supportgroep
veel vrijheden gegeven en zijn gezamenlijke
vervolgacties georganiseerd.
Het gaat over de beleving
’Alert! wordt ervaren als een kei van een
training’, zegt Brantsma. ‘Dat hoorde ik
van de medewerkers en dat vind ikzelf ook,
vooral op het gebied van teambuilding. Veel
medewerkers spraken uit dat ze nog nooit
zo’n goede training gehad hadden. Alert!
brengt veel energie en de voor veiligheid zo
essentiële bereidheid om naar elkaar te luisteren
en samen te werken.’ Brantsma weet
waarover hij het heeft. ‘Als operationeel
manager heb ik meegemaakt dat iemand
voor 80-90% het zicht aan beide ogen verloor
toen een reactievaatje ontplofte. Elke
keer als ik hem in de jaren daarna opzocht,
zag ik hoe groot de impact van een bedrijfsongeval
kan zijn op de persoon en zijn gezin.’
Incident and Injury Free, daar moet je
in geloven, daar is hij van overtuigd. ‘Misschien
zul je het punt nooit bereiken, maar
je kunt het wel benaderen als je er heel serieus
mee omgaat. Door er steeds serieus
aan te werken kun je in ieder geval de zware
ongevallen vrijwel uitbannen.’
Heel gedegen veiligheidskennis
‘Het gekke is dat in de loop der jaren in de
industrie het aantal kleine ongevallen wel is
afgenomen, maar het aantal zeer ernstige
niet’, constateert Brantsma. ’Daar maak
ik me ongerust over en daar ben ik al lang
mee bezig. Ik ben tot de conclusie gekomen
dat het gaat om zeer gedegen veiligheidskennis
en het kunnen ”lezen” van een
organisatie. Daar is heel veel ervaring en
training voor nodig, evenals inzicht in oorzaken.
De observatierondgangen staan centraal
in het voorkomen van ongevallen en
het onderkennen van de risico’s in gedrag
van de organisatie. Observaties moeten alle
tijden en plaatsen dekken waarbij een open
oor en oog samen met een open communicatie
zeer belangrijk zijn. Daarnaast moet
je je bij handelingen, maar ook bij “dode”
situaties, steeds weer afvragen wat er kan
misgaan als het net iets anders gaat dan
verwacht. En wat kunnen we dan doen als
het mis gaat en gaat alles wel op de tevoren
uitgedachte veilige manier?’ Omdat
inzichten evenals managers en medewerkers
wisselen moet er volgens Brantsma een
veiligheidsgeheugen worden opgebouwd in
de organisatie. ‘Veiligheidskennis van een
organisatie gaat niet veel verder dan de veiligheidskennis
van de meest deskundige en
veiligheidservaren mensen die er werken.
Die kennis moet voortdurend worden overgedragen.
Zeer ernstige ongevallen kun je
voorkomen door gedegen kennis van de veiligheidsbeleving
van een organisatie op te
bouwen. Je kunt ongevallen daarmee ook
zien aankomen en dus maatregelen treffen.’
InTerVIew OnDerzOeker sHeleX
Ontvankelijk management
SHELEX en Alert! zijn voorwaardenscheppend
door de teambuilding, ze vormen als
het ware de eerste stap. ’Het hele SHE
Excellence programma is tot zover buitengewoon
succesvol geweest’, zegt Brantsma.
’De supervisors hebben een grote slag gemaakt.
Ze nemen de rol van spin in het web
goed op en samenwerking en begrip in de
ploegen is nog verder verbeterd. De positieve
impact van de trainingen wordt vooral
ook bereikt door de positieve en faciliterende
rol van het management. Dat is essentieel
als je wilt dat de opgedane ervaringen
beklijven.’ Het blijft volgens Brantsma nodig
om het programma in de komende jaren zoals
gepland te vervolgen. ‘Dat zorgt ervoor
dat het niet wegzakt waardoor na twee jaar
alles voor niets zou zijn. Dit management
steekt daar veel energie in. Voor deze site
houdt het hiermee niet op. DSM Dyneema®
wil altijd beter en dat is een goede instelling
voor succes.’ n
‘zeer erNstIge
oNgevAlleN kuN je
voorkoMeN Door
geDegeN keNNIs vAN De
veIlIgheIDsbelevINg vAN
eeN orgANIsAtIe op te
bouweN’
INteNse - 29

030 - INteNse
AlerT! + leAn = MInDFul OperATIOns ®
Van ontkenningscultuur naar
Mindful operations ®
een InCIDenT AnD Injury Free wOrk enVIrOnMenT Is geen sprOOkje, Als je er MAAr In gelOOFT. sHeleX en AlerT! VOrMen
een perFeCTe OpMAAT nAAr zO’n OMgeVIng. DAT kunnen we COnCluDeren uIT VOOrgAAnDe VerHAlen. MAAr wAT Is De VOl-
genDe sTAp Op De weg nAAr InCIDenT AnD Injury Free OnDerneMen? en HOe kunnen we AlerT! BeHAlVe VOOr VeIlIgHeID OOk
InzeTTen VOOr kwAlITeIT en eFFICIenCy, OFTewel VOOr leAn prODuCTIOns? HeT AnTwOOrD Is MInDFulness. In een MInDFul
OrgAnIsATIOn ® Is IeDereen ‘ACHTzAAM’: zICH BewusT VAn zIjn OF HAAr OMgeVIng In HeT HIer en nu, en DAAr Op InspelenD.
BIj MInDFul OperATIOns ® Is geen sprAke VAn De OnTkennIngsCulTuur DIe BeHAlVe TOT InCIDenTen en Ongelukken leIDT TOT
kwAlITeITsVerlIes en IneFFICIënTe prODuCTIe. een InCIDenT AnD Injury Free wOrk enVIrOnMenT wAArBIj zO MIn MOgelIjk
sprAke Is VAn ‘wAsTe’, Is MeT MInDFul OperATIOns ® DICHTerBIj DAn OOIT.
“bIj MINDful operAtIoNs ® Is geeN
sprAke vAN eeN oNtkeNNINgscultuur”
Ze zijn zo herkenbaar, de kenmerken van
een ontkenningscultuur. Waarschuwingssignalen
worden genegeerd en misplaatste
aannames zijn aan de orde van de dag.
• Dat kan ons niet gebeuren.
‘bij ons zijn incidenten en ongelukken
niet mogelijk, want wij hebben alles
goed voor elkaar en letten goed op.’
• Negeren van niet continue waarschuwingssignalen.
‘De machine werd een keer veel te
heet, maar even later was het weer
oké, dus er zal wel niets aan de hand
zijn.’
• Neiging om het bewijsmateriaal te
normaliseren.
‘Het gebeurt veel vaker dat die tank wat
lekt, dus dat is normaal.’
• Er is geen bewijs van gevaar.
‘Een situatie is veilig totdat het tegendeel
bewezen is.’
• Groepsdenken.
‘Als zij met z’n vijven zeggen dat het
veilig is, wie ben ik dan om het tegendeel
te beweren?’
Maar hoe gaat men de strijd aan met de ontkenningscultuur
en de verspillingen? Creëer een doelmatig bewustzijn. Creëer
Mindful Operations®. In Tense ontwikkelt trainingen die, door
een naadloos op uw organisatie aansluitende combinatie van
Alert! en Lean, leiden tot Mindful Operations®. En die leiden
behalve tot een Injury and Incident Free Environment tot een
minimum aan ‘waste’.
Bent u al toe aan Mindful operations®?
MInDFul OperATIOns ®
Ook de ‘waste’, de verspillingen, zijn herkenbaar en goed te identificeren.
• Verspilling ten gevolge van overproductie
• Verspilling in wachten
• Verspilling in transport
• Verspilling in verwerking (in het proces zelf)
• Verspilling in opslag
• Verspilling in beweging
• Verspilling door defecten
“Als zIj Met z’N vIjveN zeggeN
DAt het veIlIg Is, wIe beN Ik oM
het tegeNDeel te bewereN?”
INteNse - 031

wIj geloveN DAt MeNselIjk leeD eN MAterIële schADe Als gevolg
vAN INcIDeNteN eN oNgevAlleN op De werkvloer kúNNeN eN MóeteN
worDeN voorkoMeN. DAt Is het uItgANgspuNt bIj Alles wAt we
DoeN. sAMeN Met oNze opDrAchtgevers bouweN we AAN eeN veIlIge
werkoMgevINg voor IeDereeN.
wIj werken MeT:
pAssIe VOOr Mensen, VOOr OrgAnIsATIes en VOOr De OMgeVIng
FOCus Op OnTwIkkelIng, MeT HelDere en HAAlBAre perspeCTIeVen
respeCT VOOr De unIeke kwAlITeITen VAn IeDer Mens
Colofon
Dit magazine is een eenmalige
uitgave in opdracht van In Tense
Safety Training.
Hoofd- en eindredactie
In Tense Safety Training, Zwolle
Teksten
Marijke Mosterman Journalistieke
Producties, Zwolle
Fotografie
Dirk Jansen Photography, Epe
Vormgeving
Meindertsma Reclame, Zwolle
In Tense Safety Training
Schrevenweg 6
8024 HA Zwolle
The Netherlands
Phone: +31 (0)88 - 050 09 00
info@in-tense.nl
www.in-tense.nl