Printversie wandeling (PDF) - Evangelisch-Lutherse Gemeente ...

Verlenging
Wie de verlenging van de wandeling wil lopen, steekt het Spui over (u passeert de winkel van Esprit aan uw
linkerhand) in de richting van de Kalverstraat die u kruist. U komt bij het Rokin en steekt die over. Loop
langs het ruiterstandbeeld van Wilhelmina en de boten van rederij Kooy rechtdoor de Lange Brugstraat in die
doorloopt in de Grimburgwal. Loop deze af tot de Oudezijds Achterburgwal. Ga daar naar links en dan direct
rechtsaf de Oude Manhuispoort in tot aan de Kloveniersburgwal. Sla hier linksaf tot u bij nummer 50 bent,
het voormalige kerkgebouw van de Hersteld Lutherse Gemeente.
‘De Kloof’: Kerkgebouw Hersteld Lutherse Gemeente
In 1792 ontstaat een scheuring in de lutherse kerk. Een groep
orthodoxen scheidt zich af en de Hersteld Evangelisch-Lutherse
gemeente was een feit.
De ‘herstelden’ komen eerst bijeen in het Gasthuiskerk, maar
kopen al snel het Dolhuis (krankzinnigengesticht) aan de
Kloveniersburgwal om op die plaats een nieuwe kerk te bouwen.
Dit geeft aanleiding tot een spotvers waaruit de volgende regels
komen:
"Men zei: gij waart Hersteld – en heeft daarna vernomen,
Dat gij eerst in ’t gasthuis zijt gekomen;
En nu, daar elk uw ziekte ongeneeslijk acht
Verhaalt men, dat ge in ’t kort in ’t Dolhuis wordt gebracht"
De kerk - gebouwd door de stadsarchitect Abraham van der Hart –
'De Kloof'
krijgt als snel de bijnaam ‘De Kloof’. Het interieur lijkt op dat van
de Oude Lutherse Kerk aan het Spui. De kerk wordt vooral bekend vanwege het prachtige – door J.S. Strümphler
gebouwde – orgel dat in 1796 in gebruik wordt genomen. Het orgel is nu nog te zien in de (Nederlands-hervormde)
Eusebiuskerk in Arnhem.
Het frontispice van de kerk is van de beeldhouwer Anthony Ziesenis. Het stelt Vrouwe Godsdienst voor, in de enen hand
houdt zij de bijbel vast, de andere wijst in de verte. Naast haar staan twee kinderen die bij een altaar staan De een met
een zuiltje verbeeldt de standvastigheid, de ander met een kelk het geloof.
Nadat de twee lutherse gemeenten in 1952 weer samen zijn gegaan wordt het gebouw verkocht aan de Nederlandse
Bank. Die laat de spreuk op de fronton “En zij bleven standvastig in de leer der apostelen” verwijderen Sinds 1997 is het
gebouw het theater van het Toneelgezelschap de Trust.
De afgescheiden Hersteld Evangelisch-Lutherse Gemeente
In de tweede helft van de 18de eeuw ontstaat onder invloed van de Verlichting een vrijzinnige stroming in de lutherse theologie.
predikanten van deze stroming leggen de nadruk op het verstand en de waarde van een deugdzaam leven. Ze benaderen de bijbel
kritisch en zien Jezus nog uitsluitend als een groot leraar. Een aantal predikanten en gelovigen vindt dat met de nadruk op 'deugd'
het 'geloof' op een tweede plaats komt en voelt zich steeds minder thuis in de kerk.
Als er bij de vacature voor een predikant opnieuw een rationalist wordt gekozen, slaat de vlam in de pan. In 1792 scheidt een deel
van de gemeente zich af. Ze kiezen bewust voor een herstel van de tradities en noemen zich de Hersteld Evangelisch-Lutherse
gemeente. De Lutherse gemeente verliest hiermee een kwart van haar leden. De afgescheiden gemeente sticht een nieuw
kerkgebouw aan de Kloveniersburgwal dat in 1793 wordt geopend en tot 1952 in gebruik is geweest.
De gemeenten leiden gescheiden levens. De 'herstelden' hebben eigen kerken, wijkgebouwen en diaconale instellingen. Pas in 1952
komt aan de afscheiding een eind door de fusie van de beide kerken.
Loop terug en steek bij het Rusland linksaf de brug over. Direct over de brug slaat u rechtsaf. U loopt nu aan
de overzijde van de Kloveniersburgwal naar de volgende brug, waar u linksaf de Staalstraat inslaat. U volgt
deze straat over bruggen en door stegen tot u voor de Stopera staat. Vervolg de weg langs de Amstel (u
kruist een drukke weg met rechts van u de Blauwbrug) tot aan de Nieuwe Keizersgracht. Sla direct na de
brug over deze gracht linksaf. Op de Nieuwe Keizersgracht 28-44 staat het Van Brants Rus Hof.